Berlijn ziet geen nieuws in Roosevelt's rede
De Sleutelspecialist
JCoct Tlieuws
DONDERDAG 29 MEI 1941'
„Dichter bij den oorlog"
constateert de New Yorksche pers.
Het D. N. B. meldt: De rede van Roosevelt heeft
te Berlijn in geen enkel opzicht verrassing gewekt.
Roosevelt is niet afgestapt van zijn bekende betoog
dat Duitschland een streven naar de wereldheer
schappij in de schoenen schuift ondanks de tegen
gestelde houding van dit land en de ondubbelzin
nige verklaringen van zijn leidende figuren. Ook in
de Wilhelmstrasse constateerde men in het alge
meen dat de rede niets nieuws gebracht heeft.
Van welingelichte zijde verneemt het A. N. P.
uit Berlijn:
„Wij beoordeelen de redevoering van Roosevelt
volgens haar strekking, evenals de vroegere rede
voeringen die hij sedert het begin van den oorlog en
ook tevoren reeds gehouden heeft. Aan argumen
ten biedt zij niets nieuws". Deze opvatting hoorde
men gisteravond in Berlijnsche politieke kringen
ten opzichte van de jongste radioredevoering van
den president der V. S. uitspreken.
Symptomatisch is zoo voegde men hieraan toe
dat Roosevelt in zijn rede trachtte zijn gehoor
voor de argumentatie der bedreiging van het Wes
telijke Halfrond te versterken. Of het juist is bij
de Zuid-Amerikaansche staten speciaal op dit punt
van de rede instemming te vooronderstellen laat
men in deze kringen in het midden. Men noemde
de vele woorden die de president van de Ver. Sta
ten over de bedreiging van het Westelijk Halfrond
uitsprak, onhoudbare veronderstellingen ten aan
zien van Duitschland en vooral vond men ze niet
{air. Aangezien Roosevelt in zijn uiteenzettingen
weinig concreet heeft gesproken, zoo verklaarde
men verder, is een reactie op zijn zeer in het vage
gehouden bedoelingen van den kant van de Wil
helmstrasse niet mogelijk.
Wat het bekende standpunt van Duitschland be
treft verwees men nogmaals naar de rede van den
Führer en naar het interview met groot-admiraal
Rader. Roosevelt's uiteenzettingen, zoo meende men
hier. beteekenen voor de Wilhelmstrasse geen sen
satie.
STANDPUNT DER „VÖLKISCHER
BEOBACHTER".
Roosevelt zou willen dat Engeland den oorlog
won, maar aan den anderen kant zou hij ook weer
niet willen dat Engeland den oorlog zoo won, dat
de V. S. aan het einde niet grondig de erfgenaam
konden worden van het Britsche wereldrijk. Met
deze woorden begint de Völkische Beobachter" een
hoofdartikel over de rede van Roosèvelt, waarin
het blad de uiteenzettingen van Roosevelt punt
voor punt bespreekt.
Het blad schrijft dat ook de Joodsche raadgevers
van Roosevelt nauwkeurig wisten dat, wanneer
het Jodendom definitief verdreven zal zijn van het
Europeesche vasteland, het ook voor altijd gedaan
is met zijn zoo vurig begeerde financieele wereld
heerschappij. Het blad zegt dat Roosevelt zeer goed
weet dat een militaire aanval van Europa uit zie
kelijke fantasie is. Maar hij wil immers niet beter
weten, aangezien hij niet uit nationaal verantwoor
delijkheidsgevoel jegens zijn land spreekt. Hij heeft
integendeel deze veronderstelling noodig voor zijn
interventionnistische plannen, waarvoor hij anders
geen motiveering kan vinden.
Als waarlijk komisch beschouwt het blad de be
wering van Roosevelt dat de Führer voornemens
zou zijn een minimum aan loonen en een maximum
aan werkuren aan de Amerikaansche arbeiders op
te leggen, om vervolgens den levensstandaard van
de Amerikaansche boeren omlaag te kunnen druk
ken. Met deze argumenten, zoo schrijft het blad,
kan men niet meer polemiseeren, men kan alleen
nog er over glimlachen.
Ook de economische uiteenzettingen van den pre
sident noemt het blad „krassen onzin". Natuurlijk
kunnen de Amerikaansche burgers hun producten^
niet alleen opeten. Een deel daarvan kunnen zij
stellig naar België, Nederland, Frankrijk en ook
Duitschland verkoopen en de rest zouden de 45
millioen ondervoede Amerikanen stellig wel wil
len opeten. Deze interesseeren den heer Roosevelt
naar het schijnt echter zeel-"weinig.
Voortgaande schrijft het blad over het verschil
tusschen de Duitsche en de Amerikaansche opvatting
van de „vrijheid ter zee" en vraagt of de Duit-
SChers wellicht werkeloos moeten toezien hoe En
geland Duitschland met zijn vloot blokkeert en de
vrijheid der Oceanen tvacht te maken tot een
„ware groteske". De vrijheid der zeeën heeft En
geland door zijn vlootterrorisme zoo grondig afge
schaft, dat het een verdienstelijk werk van Roo
sevelt zou zijn eens in Londen te vragen om wij
ziging van dezen toestand.
De korte beteekenis der lange rede. aldus de
„VÖlkischer Beobachter", is, dat Roosevelt aan
iedere Duitsche poging om de Nazi-heerschappij tot
het Westelijke Halfrond uit te breiden actief te
genstand wil bieden, hetgeen ons niet verder hin
dert, aangezien wij, zooals bekend, een dergelijke
poging niet eens in den droom zouden hebben on
dernomen. „Hij (Roosevelt) wil ons voorts niet
de controle over de zeeën overlaten. Wij willen
haar niet. maar wij willen ook niet "dat Engeland
haar op terroristische wijze oefent. En hij wil
Groot-Brittannië federe slechts mogelijke hulp ver-
leenen, terwijl wij daarentegen er een vitaal belang
bij hebben "dat Engeland zoo min mogelijk van
deze hulp ontvangt. Zoo staan de zaken. De rest
van de rede van Roosevelt kan ons koud laten.
UITVOERCONTROLE VAN ZUID-
AMERIKAANSCHE STATEN VER
LANGD.
Uit Washington meldt het D.N.B.:
In de persconferentie heeft Cordell Huil op een
vraag of krachtens den gisteren afgekondigden na-
tionalen noodtoestand thans Duitsche saldi in de
Vereenigde Staten in beslag genomen zullen wor
den, geantwoord, dat dit plan op het oogenblik niet
aan de orde is. Daarentegen streeft de regeering
te Washington er naar, zoo verneemt de „Washing
ton Evening Star", twintig Spaansch-Amerikaan-
sehe republieken te bewegen tot invoering van de
zelfde uitvoercontröle als thans in de Vereenigde
Staten bestaat. President Roosevelt die de perscon
ferentie van gisteren wegens zijn redevoering had
afgezegd en morgen uit Washington zal vertrekken
om het weekeinde op zijn landgoed Hydepark door
te brengen, heeft voor hedenmiddag een bijzondere
persconferentie vastgesteld om bepaalde punten
van zijn redevoering te verduidelijken. Vooral is
de pers nieuwsgierig te weten welke volmachten de
president als gevolg van de afkondiging van den
onbeperkten nationalen noodtoestand voor zich
heeft opgeëischt.
Inmiddels heeft Roosevelt's rede een nieuwen
vloed van standpunten van vooraanstaande perso
nen uitgelokt. De voorzitter van het comité „Ame
rica First", Flvnn, verklaarde, dat er practisch
geen wijziging in den toestand is ontstaan. Achter
de afkondiging van den noodtoestand staat de
Wensch, de bewapening te bespoedigen. De afkon
diging van den noodtoestand geeft dén president
w het geheel geen volmacht voor convooieeren.
Senator Nye zeide dat de uiteenzettingen van
den president berusten op een beroep op de vrees.
Roosevelt heeft er in het bijzonder naar gestreefd
vrees te wekken onder de arbeiders, de boeren en
andere klassen. Opmerkelijk is daarbij dat de rede
geenerlei verwijzing behelst, dat men de V.S. bui
ten den oorlog zal houden.
Afgevaardigde Fish verklaarde dat het hier een
typische rede van Roosevelt betreft, die ten doel
heeft den wil van ruim 80 pet. van het Amerikaan
sche volk te breken, welke 80 pet. tegen de oor
logsverwikkelingen gekant zijn.
Senator George, de voorzitter van de senaats
commissie voor buitenlandsehe politiek zeide dat
ae rede opnieuw de fundamenteele beginselen van
öe Amerikaansche politiek bevestigt, welke politiek
aonr de V. S. sedert September 1089 is ingeslagen
De New-Yorksche bladen publiceeren de rede
ran den president onder vette koppen en volgen
°ver het algemeen de richtsnoer dat Röösevélt' de
Teleurstelling in Engeland.
I Vereenigde Staten weer een grooten stap dichter
I bij den oorlog gebracht heeft. De meeste kapi
talistisch voelende bladen, die thans van Roosevelt
een scherp optreden tegen de vakvereenigingen
verwachten steunen hem uiteraard. De te Washing
ton verschijnende „Times Herald" meldt dat de per
post ontvangen beoordeelingen, zelfs van de inter
ventionistische senatoren, stemmen tegen de Ame
rikaansche deelneming aan den oorlog in een ver
houding van minstens zes tot vijf bevatten. De
afgevaardigde Vorhis zou gezegd hebben dat de
rede van den president noch de Amerikanen die
den vrede,noch hen die den oorlog willen, heeft
blij gemaakt.
DE STEMMING TE LONDEN.
Uit Stockholm meldt het D.N.B.:
Een eigen correspondentie van „Aftonbladet" uit
Londen doet een zekere teleurstelling over de rede
van Roosevelt blijken. Men heeft te Londen zoo
sterk verlangd naar deelneming van de Ver. Staten
aan den oorlog dat de rede aan dermate hoog ge
spannen verwachtingen geen voldoening kon
schenken. In officieele kringen was het standpunt
volgens het blad gistermorgen „tastend", dw.z. on
zeker.
Lange Veerstraat 10, Haarlem
A.s. Zaterdag gesloten
(Ady. Ingez. Med.)
Ambassadeur Winant naar de
Vereenigde Staten.
Besprekingen met Roosevelt en Huil.
De Amerikaansche ambassadeur te Londen
Winant is, naar de Engelsche Berichtendienst
meldt, naar de Vereenigde Staten vertrokken, waar
hij met Roosevelt, minister Huil en andere per
soonlijkheden 'besprekingen zal voeren.
De Associated Press meldt, dat de ambassadeur
in gezelschap reist van den economischen adviseur
Cohen. Winant heeft besloten tot de reis na het
bekend worden van den ondergang van den Brit-
schen slagkruiser „Hood".
(D.N.B.).
Economische en militaire ver
sterking van Fransch West-Afrika.
Bouw van bruggen, wegen en irrigatie
installaties.
De zender van Ankara meldt uit Kaïro dat bij de
gevechten om Kreta de Engelsche verliezen aan sche
pen en menschen zeer aanzienlijk zijn.
Uit New-York: Als voornaamste bericht na de rede
an Roosevelt bevatten de New-Yorksche bladen
het nieuws van de bezetting van Canea op Kreta
door de Duitsche troepen. De „Associated Press"
meldt uit Londen dat volgens een officieele Britsche
verklaring de Duitsche troepen de numerieke over
macht verkregen hebben en dat de situatie zeer pré
cair is. De Britsche troepen zijn als gevolg van de
voortdurende bombardementen lichamelijk en gees
telijk volkomen uitgeput.
De Fransche regeering heeft, blijkensc een D.N.B.-
bericht uit Vichy 8.25 milliard francs ter beschik
king gesteld voor de economische en militaire ver
sterking van Fransch-West-Afrika. In deze som zijn
o.m. opgenomen 700 millioen francs voor de uit
breiding van de havens en rivieren, 1600 millioen
voor den bouw van bruggen en den aanleg van we
gen, 400 millioen voor de irrigatie-Installaties van
de Niger en 350 milllioen voor de opvoering der agra
rische en industrieele productie.
Allerwegen hebben in dc afgcloopen dagen in Irak anti-Britsche bctoogingen plaats
gehad. In grooten getale trokken de demonstranten met doeken, waarop verschillende
leuzen waren aangebracht, door de straten der steden. (foto Pax-Holland)
Veelvoudige overmacht stond
tegenover de „Bismarck".
Verbitterd verweer tot
het laatste.
Omü\ent_,d.en heldhaftige)!., laatsten strijd en on
dergang van de „Bismarck" verneemt het Duitsche
Nieuwsbureau in aanvulling op het weermachts-
bericht van Woendag nog de navolgende bijzon
derheden:
Onder den verpletterenden indruk van de na een
kort artilleriegevecht geschiede vernietiging van
den slagkruiser „Hood" en van de tezelfdertijd
toegebrachte schade aan het nieuwe slagschip
„Prince of Wales" door de „Bismarck" had de
Britsche Admiraliteit alle raderen in beweging ge
bracht om tegen dezen gevaarlijken tegenstander
een veelvoudige overmacht te concentreeren en
hem opnieuw tot een gevecht te dwingen.
Onmiddellijk na het treffen nabij IJsland begon
een jacht over den Oceaan, die in de geschiedenis
van den oorlog ter zee haar gelijke niet heeft. Op
24 Mei in den avond had het slagschip „Prince of
Wales", dat tot de nieuwste en sterkste eenheden
van de Britsche slagvloot behoort, het contact met
de „Bismarck" hervat. Nog onder den indruk
echter van den voor de Engelschen zoo ongeluk
kig verloopen strijd bij IJsland vermeed het Brit
sche slagschip een duel en wachtte af, totdat
verdere versterkingen waren gearriveerd.
Torpedovliegtuigen, die met het vliegkamschip
„Victorious" waren aangevoerd, vielen in den nacht
van 24 op 25 Mei het Duitsche slagschip aan en
boekten een treffer. Deze en een andere zware
treffer van een granaat op het voorschip bleken de
snelheid van de ..Bismarck" aanzienlijk te ver
minderen. Inmiddels had de Britsche Admiraliteit
de hoofdmacht van haar Home Fleet voor de ach
tervolging in den strijd gebracht. Tegelijkertijd
naderden de slagschepen „Rodney" en „Ramillies"
die in het Noorden van den Atlantischen Oceaan
een convooi begeleidden, met groote snelheid het
tooneel van deze gevechten, om den ring om de
„Bismarck" te sluiten. Uit Gibraltar naderde een
andere vlootformatiei
Deze veelvoudige overmacht kwam den Engel
schen echter nog niet voldoende voor om dezen
sterken tegenstander te overwinnen. Het Britsche
kustcommando en de Canadeesche luchtmacht op
New Foundland werden gealarmeerd en kwamen
tegen de „Bismarck" in actie.
Het Duitsche slagschip was er ïntusschen, on
danks de van alle zijden aankomende achtervolgers,
door handige manoeuvres in geslaagd zijn tegen
standers het spoor bijster te doen worden. Eerst
op 26 Mei in den ochtend kregen Engelsche vlieg
tuigen, die door een tweede vliegkampschip waren
aangevoerd, de „Bismarck" weer in zicht. De nu
aangekomen slagschepen „King George V" en
..Rodney" vermeden ook thans nog een gevecht
en wachtten hun tijd af.
EERSTE AANVAL WERD
AFGESLAGEN.
Op 26 Mei in den namiddag geschiedde de eerste
aanval door Engelsche torpedovliegtuigen. Deze
werd echter door de ..Bismarck" afgeslagen. Bij een
tweeden aanval in den avond van denzelfden dag
boekte de tegenstander de beide noodlottige tref
fers door torpedo's, die het Duitsche schip onbe
stuurbaar maakten. Na een achtervolging over 1700
zeemijlen, die het beschadigde schip had afgelegd,
was thans het lot van de „Bismarck" bezegeld.
Tot in de ochtenduren van 27 Mei weerde de
„Bismarck" zich verbitterd tegen de van alle kan
ten opdringende vijandelijke overmacht. Aanvallen
der Britsche slagschepen en torpedobootjagers wis
selden af met torpedo-aanvallen van Engelsche
vliegtuigen. Nog eenmaal sloeg de „Bismarck" een
aanval van Britsche kruisers en een luchtaanval
af: hoe zich daarop de doodsstrijd van dit dappere
schip afspeelde, is nog onbekend.
DE „BISMAR.CK" HAD ACHT KOOP
VAARDERS TOT ZINKEN GEBRACHT
NEW-YORK, 28 Mei. Volgens een bericht
van International News Service uit Washington
is het Britsche s.s. „Marconi", dat ten zuiden van
Groenland getorpedeei-d is, een der acht Britsche
vrachtschepen, welke door de „Bismarck" tot zinken
waren gebracht. De overlevenden van de „Marco
ni" zijn gisteren door een schip der Amerikaansche
kustwacht, de „General Greene", opgevischt.
(DNB)
Italiaansch
weermachtsbericht
Engelsche vloot in de
Middellandsche Zee
uit de lucht bestookt.
Aanvallen in Oost-Afrika afgeslagen.
ROME, 28 Mei. (Stefani). In zijn weex-rnachts-
bericht no. 357 maakt het Italiaansche opperbevel
het volgende bekend:
„In den nacht van 28 Mei hebben onze formaties
bommenwerpers de basis Malta bestookt.
In Nooi-d-Afrika hebben de Italiaansch-Duitsche
strijdkrachten aan het front van Solloem tijdens
een succesvol optreden, dat hen in staat stelde een
belangrijke stelling op den vijand te veroveren,
krijgsgevangenen gemaakt en negen kanonnen er
zeven tanks buit gemaakt.
Op 26 Mei overdag hebben Italiaansche en Duit
sche formaties vliegtuigen talrijke Engelsche vloot-
eenheden op ongeveer honderd mijl ten Oosten van
Derna gebombai'deerd. Een vliegtuigmoederschip,
een kruiser, een torpedojager en vier schepen wer
den geti-offen. Op een anderen kruiser, die ook door
bommen van zwaar kaliber werd getroffen, con
stateerde men een hevige ontploffing. Andere
vliegtuigen bombardeerden voor anker liggende
schepen in de haven Tobroek.
In Oost-Afrika werden overal de aanvallen van
den vijand aan het front ten Noorden van het ge
bied van Galla en Sidamo afgeslagen. In het me
rengebied is kolonel Decicco roemvol gevallen aan 't
hoofd van zijn bataljons. In het gebied van Am-
hara heeft het garnizoen van Uoldchefit, dat sinds
eenigen tijd belegerd wordt, opnieuw den eisch
tot overgave van de hand gewezen".
Engelsche mededeeling over den
strijd op Kreta.
„Toestand buitengewoon moeilijk."
Het D.N.B. deelt mede:
Naar de Britsche Berichtendienst meldt, heeft het
hoofdkwartier der Britsche strijdkrachten in het
„Midden-Oosten" medegedeeld dat de Duitsche
strijdkrachten op Kreta, versterkt door nieuwe lan
dingstroepen uit de lucht en gesteund door een hef
tig luchtbombardement aanvallen hebben gedaan op
de Britsche troepen in het Westen van het eiland.
De Britsche troepen waren gedwongen „zich op gun
stiger stellingen terug te trekken". Ook op andere
plaatsen is de toestand „buitengewoon moeilijk". De
vijand heeft weer valschermtroepen neergelaten en
zijn druk versterkt.
Lord Mountbatten, een neef van den Engelschen
koning en commandant van den voor Kreta tot zin
ken gebrachten torpedojager „Kelly" is, naar de Uni
ted Press meldt, gered.
Naar in welingelichte Hongaarsche kringen ver
luidt, begeeft de Hongaarsche minister-president en
minister van buitenlandsehe zaken, Von Bardossy, zich
Dinsdag voor een officieel bezoek naar Rome. (D.N.B.
Te Teheran zijn blijkens een Domeibericht deze
week de ratificatie-oorkonden op het vriendschaps
verdrag tusschen Japan en Iran uitgewisseld.
Ofi meldt uit Beiroet dat in Transjordanië een
versterkte linie van Amman tot de Syrische grens
wordt gebouwd. De Engelsche autoriteiten hebben
hiervoor talrijke arbeiders aan het werk gezet.
Naar in een persconferentie te Madrid is mede
gedeeld heeft de Spaansche minister van buitenland
sehe zaken Suner den pauselijken nuntius, ontvan
gen om met hem den dag vast te stellen voor de on-
derteekening van de kortgeleden tusschen Spanje
en den H. Stoel gesloten overeenkomst. De onderteeke-
ning zal over enkele dagen geschieden.
De behandeling van valschermjagers
op Kreta.
Het A.N.P. verneemt uit Berlijn: Het opperbe
vel der weermacht heeft kennis gekregen zoo is
gisteravond van militaire zijde aan vertegenwoordi
gers der pers medegedeeld. van vele gevallen
van bijzonder ernstige in strijd met het Volken-
ï'echt zijnde behandeling van Duitsche valscherm
jagers op Kreta. Een officiéél standpunt te dien
aanzien, zoo vei-klaarde men verder, zal spoedig
gegeven worden. Nadere mededeelingen kunnen
thans nog niet worden gedaan.
Onderhoud tusschen Roosevelt en
Halifax.
WASHINGTON. 29 Mei (D.N.B.) President Koo-
sevelt heeft den Britschen ambassadeur Lord Halifax
ontvangen. Aan het onderhoud werd deelgenomen door
den Engelschen financieelen deskundige Keynes.
Nader wordt gemeld dat het onderhoud 2V2 uur ge
duurd heeft. Na afloop deelde Lord Halifax mede dat
de bespreking betrekking had op de wapenproductie
van de Vereenigde Staten en op den algemeenen eco
nomischen toestand. De kwestie van nieuwe stappen
tot bescherming van de leveranties aan Engeland is
niet ter sprake gebracht. Roosevelt heeft verslag uit
gebracht van de Amerikaansche oorlogsproductie en
Keynes heeft de toeneming van de oorlogsindustrie
„bijzonder bevredigend" genoemd..Halifax voegde hier
nog aan toe dat hij den president gefeliciteerd heeft
met zijn redevoering. Halifax zeide verrast geweest
te zijn over de mededeeling dat officieuze kringen in
Engeland over de'ze rede teleurgesteld waren.
Vrraraderinsr Her N. S. B. te Berlijn.
BERLIJN. 28 Mei (A.N.P.) Voor het eerst sedert
geruimen tijd heeft de N S.B te Berlijn weer een
openbare vergadering gehouden. In den versierden
Tiergartenhof waren ongeveer 250 menschen aanwe
zig. Een afdeeling der W A. het vendel ..Overste Mus-
sert". vormde de eerewacht. Kringleider Weenenk
opende de vergadering. Hij zeide. dat de vaderland:
liefde van den N.S.B.-er des te grooter wordt naar
mate hij verder van het vaderland vertoeft.
De propagandaleider. Ernst Voorhoeve, zette in een
groote rede uiteen wat de N.S B is. wat zij wil en
doet. Hij schetste hoe hij op 9 November 1940 met
het Verdinaso was gekomen tot Mussert, den trouw-
sten en meest vaderlandslievenden Nederlander.
Onder daverenden bijval sprak hij de overtuiging
uit dat Engeland dezen oorlog zal verliezen en dat
Duitschland zal winnen. Hij bracht, hulde aan de ionge
Nederlanders, die in de Standarte Westland en Nord-
West meestrijden.
De N.S.B., aldus vervolgde Voorhoeve, heeft, in den
geest reeds vrede met Duitschland gesloten. Zij zoekt
de Duitsche vriendschap. Er bestaat reeds een oprech
te kameraadschap tusschen de N.S.B. en het' Rijks
commissariaat en het „Arbeitsbereich" der N.S.D.A.P.
de Nederlanden. Het was dan ook de N.S.B., die
op uitnoodiging van den commissaris-generaal Schmidt
den Führer bij zijn laatsten verjaardag kon huldigen,
..Wij en wij alleen zijn candidaat voor de macht in
Nederland", aldus besloot Ernst Voorhoeve zijh rede.
Na de pauze, waarin vele aanwezigen zich opgaven
als lid, riep de heer Voorhoeve de aanwezigen op tot
medewerking voor een vrij Nederland in een Ger-
maansch Europa onder leiding van Adolf Hitler
De districtsleider Visser sprak een slotwoord, waar
na het zesde couplet van het Wilhelmus werd gezon-
gen.
Britten bombardeeren de Fransclie
haven Sfax.
Vrachtschip en gebouwen getroffen-
Het Engelsche luchtwapen heeft, naar officieel
te Vichy wordt medegedeeld, gisteren de Fransche
haven Sfax in Tunis gebombardeerd. $et in de
haven liggende Fransche vrachtschip ..Rabelais'
werd zwaar getroffen. Bovendien kregen de ad
ministratiegebouwen van de Fosfaatmaatschappij
eenige treffers. Eenige gewonden waren bij het
bombardement te betreuren. In Fransche kringen
heeft deze Britsche overval op een haven, die op
geenerlei wijze militaire doeleinden dient, groote
verontwaardiging gewekt. Men verklaart dat deze
nieuwe schanddaad van Engeland zich schaart in
de reeks, die in Dakar, Mers el Kebir en Nemours
is gepleegd.
VIJTIEN GEWONDEN.
Nader meldt het D.N.B. uit Vichy: Door den
reeds gemelden luchtaanval van Engelsche vlieg
tuigen op de haven Sfax in Tunis werden onge
veer 15 personen gewond, onder \vie twee ernstig.
Dr. Goedewaagen bezoclit
Limburgsche kunstenaars.
Provinciale raad van advies ingesteld.
MAASTRICHT. 28 Mei. Dr. T. Goedewaagen,
secretaris-generaal van het departement van vólks-
voorlichting en kunsten, bracht Woensdag een be
zoek aan verschillende bezienswaardigheden en in
stellingen in Maastricht.
Na een verwelkoming op het provinciaal gouver
nement door den commissaris van de provincie,
graaf M. de Marchant et d'Ansembourg legde dr.
Goedewahgen bezoeken aan de schatkamer van de
St. Servaaskerk en eenige andere bezienswaardig
heden van deze kerk, vervolgens aan de middelbare
kunstnijverheidsschool af. Tenslotte bezocht het. ge
zelschap een tentoonstelling van schilderwerken
van Limburgsche beroepskunstenaars in het voor
malige Dinghuis.
's Middags werd in de voormalige Dominicaner-
kerk een bijeenkomst gehoxiden, waarvoor Lim-
burgsche kunstenaars en allen, die geacht worden
betrokken te zijn in de bevordering van de Lim
burgsche cultuur, waren uitgenoodigd. Er was ruime
belangstelling.
Na een kort inleidingswoord van graaf Marchant
et d'Ansembourg hield dr. Goedewaagen een rede,
waaraan het volgende is ontleend:
Voor ieder die het wezen onzer geschiedenis in
den strijd van Germaansch bewustzijn tegen
Fransch imperialisme en Fransche democratie gele
gen ziet is het natuurlijk dat de nieuwe volksche
geschiedbeschouwing niet alleen „Midden-Neder
land" niet zal verwaarloozen, maar het in zijn or
ganische functie zal verstaan. Midden-Nederland
moge dan naar de uitdrukking van prof. Gerretson
tegenover het Hollandsche en Waalsche element
het „lijdelijke" moment vertegenwoordigen op
cultureel gebied is dit niet het geval. In het bij
zonder Limburg, waar de Duitsche. de Fransche en
de Nederlandsche cultuur elkaar steeds weer ont
moeten en waar een, voor een Hollander, interna
tionale cultuuruitwisseling plaats heeft, kan juist
dank zij die spanningen op een cultuurleven van
beteekenis bogen.
Een departement, dat beheerscht is door den na
tionaal socialistischen cultuurgeest, is zich bewust
dat de kracht van een volk gelegen is in de sprei
ding zijner cultuurkernen. Hoe sterker een orga
nisme geleed en in zich zelf onderscheiden is, des
te grooter is zijn innerlijke kracht.
Dit is dan ook de i-eden dat in de organisatie dér
cultuurkamergilden nadrukkelijk gedacht wordt
aan gewestelijke differentiatie en aan een betrek
kelijke vrijheid der gewestelijke centra ten opzichte
van het geheel. Zooals in het door ons gestichte
verbond van Nederlandsche journalisten een kring
Limburg is opgericht, zoo zullen ook de Limburg
sche schilders, beeldhouwers en architecten, zoo
mede de musici, schrijvers, tooneelspelers en kunst-
nijveren hun eigen gewestelijke kringen binnen hun
gilde krijgen. Kunst en cultuur kunnen slechts ge
dijen, indien zij aan de tradities van bodem en
bloed gebonden zijn.
Tegen de humanistische ontaarding nemen wij
stelling. Wij willen in ons volk een gezonden geest,
een geest die onze beste tradities waardig mag hee-
ten, brengen, een geest ook die de eischen van nu
en straks verstaat. Dit geldt ook van onze cultuur
politiek. Wij begrijpen zeer goed wat het domein
van kunstenaar, cineast en persman is, en geen
ruwe inbreuk op de voorrechten van het beroep
verdraagt. Maar wij begrijpen ook dat wat als
vobrrechten geldt, niet steeds te rijmen valt met de
belangen onzer Nederlandsche cultuur. Een voor
recht "is geen absoluut ding. Het volgt uit de presta
tie, die een mensch voor de gemeenschap geleverd
heeft. Dit is onze socialistische grondgedachte. En
waar nu eenmaal het ligt in de natuur der
dingen de staat als hoogste dienaar des volks ge
roepen is, regelend op te treden en te controleeren
en te stimuleeren, zal de staat in de toekomst ook
in de cultuur zijn woord te zeggen hebben. Dit is
geen staats-absolutismc, want de staat is de dienaar
der volksgemeenschap. Ook wij kennen het begrip
van de wil des volks, maar niet in den zin van 17R9
en der democraten, maar in den zin, waarin het
organische staatsrecht cn zijn theoretici het hebben
begrepen. Het volk is een begrip van organische
eenheid, van levende eenheid: de staat is een or
gaan, een instrument ten dienste van dat leven.
Ik geloof dat Limburg kans heeft van wingewest
tot hooggewaardeerden medearbeider in onze cul
tuur te worden. De tijd is gunstig voor een herijking
der waarden in ons volksbestel. Het Hollandisme
gaat voorbij, mede door den wil van ons nationaal-
socialisten. Hoe Europa er uit zal zien ligt niet aan
ons Nederlanders. Maar alleen wie eigen bestem
ming begrijpt zal straks meetellen in een volksch
geordend Eux-opa.
De Commissaris der provincie sprak daarna over
de wenscheliikheid om een blijvend onderling con
tact van kunst en cultuur in Limburg met de over-
hèid tot in een daad om te zetten, en deelde in zijn
slotwoord mede dat hij voornemens is een raad van
advies in te stellen, waarover hij zelf de leiding
zal nemen en leden voor dien raad zal aanzoeken.
De taak en opdracht van dezen raad zullen zijn:
le. het geven van advies aan het provinciaal be
stuur ten aanzien van het behoud en het bevorde
ren van de Limbux-gsche kunst en cultuur;
2e. het ox-ganiseeren van bijeenkomsten, tentoon
stellingen e.d. van Limburgsche cultuuruitingen, al
dan niet in contact met andere cultuurcentra;
3e. het bevorderen van het stichten van een huis
voor Limbux-gsche kunst;
4e. het bevorderen van de opleiding van jonga
kunstenaars in het algemeen en meer speciaal hel
voorbereidend werk tot het stichten van een kunst
academie in Limburg.
Deze academie zou in Maastricht worden opge
richt. waarbij de overige cultuxircentra van Lim
burg vergeten noch achteruitgezet zullen worden.
(A.N.P.)
Nog geen nieuwe jachtakten.
De secretaris-generaal van het departement van
Landbouw en Visseherij heeft, aldus de N.R.C., aan
de hoofden van plaatselijke politie bericht, dat het
niet onwaarschijnlijk is, dat voor het begin van de
jacht in dit jaar de vigeerende Jachtwet 1939 zal
worden vervangen. In verband hiermede wordt ver
zocht niet over te gaan tot het uitreiken van jacht
akten, welke geldig zijn voor het tijdvak van 1 Juli
1941 tot en met 30 Juni 1942, alvorens daarover van
de zijde van genoemd departement nader is bericht
aan de hoofden van plaatselijke politie.
RECHERCHEUR, DIE ARRESTANT NEER
SCHOOT. VRIJGESPROKEN.
's-GRAVENHAGE, 28 Mei. Op 28 September-
van het voi-ige jaar werden te Rotterdam eenige
arrestanten overgebracht naar de terechtzitting. Een
van deze arx-estanten" zag kans te vluchten, waarbij
de rechercheui- D. H. een achtervolging inzette. In
de Burgemeester De Roosstraat loste de rechercheur
twee schoten, waarbij het tweede schot den vluch
teling zoodanig trof, dat hij kort daax-na ovexdeed.
Door de rechtbank te Rottei'dam was de rechercheur
wegens dood door schuld veroordeeld tot twee
maanden gevangenisstraf, van welk vonnis hij in
hooger bex-oep was gegaan bij het Haagsche Ge
rechtshof.
Het Hof heeft heden in deze zaak uitspraak ge
daan en aangenomen dat de politieman niet het
opzet heeft gehad den arrestant van het leven te
berooven en als politie-ambtenaar den plicht had
niets na te laten om den arrestant in handen te
krijgen. Het Hof sprak den verdachte dus vrij.
Otadio fLioquamma
VRIJDAG 30 MEI 1341.
HILVERSUM I, 4115.5 M.
6.45 Gramofoonmuziek. 6.50 Ochtendgymnastiek. 7.00
Gramofoonmuziek. 7.4S Ochtendgymnastiek. 3.00 B. N. O.
Nieuwsberichten. 8.15 Schriftlezing en Meditatie (voorbe
reid door de Christ. Radio-Stichting). 8.25 Gewijde muziek
(gr.pl.). 8.45 Gramofoonmuziek. 9.159.20 Voor de huis
vrouw. 10.00 Het Sylvestre-trio. 10,20—10.40 Declamatie.
11.10 Gramofoonmuziek 1.30 Zang met pianobegeleiding.
12.00 Omroeporkest. 12.42 Almanak. 12.45 B. N. O, Nieuws-
en economische beursberichten. 1.00 De Romancers met
piano-intermezzi. 2.00 Gramofoonmuziek. 2.15 Voor de
vrouw. 2.30 Ensemble Bart Ekkers. 3.00 Pianovoordracht.
3.30 Gramofoonmuziek. 4.00 Lezen in den Bijbel (voorbe
reid door het Vrijz. Prot. Kerkcomlté). 4.20 Gramofoon
muziek. 4.30 „Beroemde opera-ensembles", causerie met
gramofoonumuzlek. 5.15 B. N. O. Nieuws-, economische
en beursberichten. 5.30 Salonorkest. 6.15 „In het roman
tische rijk der I9de-eeuwsche schilders", lezing. 6.30
Orgelspel. 7.00 B, N. O. Economische vragen van den dag.
7.15 Zang met-.pianobegelelding en gramofoonmuziek. 8.00
B. N. O. Nieuwsberichten. 8.15 Spiegel van den dag. 8.30
De Mélodisten, soliste en het dameskoor „Aethercharme".
9.10 Nederland voedt zichzelf. Productieslag 1941. 9.25
Avondwijding (voorbereid door het Vrijz. Prot. Kerk
comlté). 9.30 Berichten. Engelsch- 9.45 Gramofoonmuziek.
10.00—10.15 B. N. O. Engelsche berichten.
HILVERSUM II, 301.5 M.
6.45 Gramofoonmuziek. 6.50 Ochtendgymnastiek. 7.00
Gramofoonmuziek. 7.45 Ochtendgymnastiek. 8.00 B. N. O.
Nieuwsberichten. 8.15 Gramofoonmuziek. 11.00 Voor de
kleuters. 11.20 Gramofoonmuziek. 1.30 Klaas van Beeck en
zijn orkest. 12.00 Berichten. 12.15 Orgelspel. 12.45 B. N. O.
Nieuws- en economische berichten. 1.00 Orkest Eloward.
1,45 Gramofoonmuziek. 2.00 Het Stedelijk Orkest van
Maastricht, 3.00 Gramofoonmuziek. 3.30 Voor de vrouw.
3.45 Amusementsorkest. 4.30 Voor de jeugd. 5.00 Gramo
foonmuziek. 5.15 B. N. O. Nieuws-, economische en beurs
berichten. 5.30 Ensemble Bandi Balogh. 6.00 Boekbespre
king (voorbereid door de Christ. Radio-Stichting). 6.15
Ensemble Erica Helen. 6.45 Toeristische raadgevingen. 7.00
B. N. O. Economische vragen van den dag. 7.15 Musiquette
en solfste. 7.30—7.45 „Kapitalisme en nationaal-socialisme",
lezing. 8.00 B. N .O. Nieuwsberichten. 8.15 Het Residentie
orkest. 8.35—8.50 Cyclus „Banden met Vlaandêrenland".
9.45 Gramofoonmuziek. 10.00 B. N. O. Nieuwsbexichteni
sluiting,
