IJMUIDER
COURANT
Spoedig gewijzigd
5 regeering-Renner
Tooneel
Gespannen
maar niet critiek
De IJsindustrie herleeft
Kennemer Editie
Directeur- Hoo f tired
Buitenlandsch Nieuws
Er is overeenstemming bereikt tusscben
het Britsche, Russische en Amerikaansche
standpunt over de toekomst van de Oos-
tenrgksche' regeering Renner. In gezag
hebbende kringen Londen werd Vrijdag
verklaard, dat een reconstructie van de
regeering-Renner op komst is en verwacht
kan worden na de bijeenkomst van de
vertegenwoordigers der Oostenrqksche
provincies, die Maandag te Weenen is be
legd.
Moskou
en Italië1 6 koloniën
Dr. Lomin, een spreker van radio Mos
kou, heeft verklaard dat. indien de Sovjet
Unie individueel als trustee zou optre-
n Haarlems Dagblad
ur: RoJjert Poeroboom
den voor een der Italiaansche koloniën,
zij alles in het werk zou stellen om de
bevolking te brengen tot volledige onaf
hankelijkheid. De Sovjet Unie. zoo voeg
de hij hieraan toe. zou zich strikt houden
aan die edele beginselen welke zij in San
Francisco heeft voorgesteld en verdedigd.
Arrestatie
van Doihara gelast
Generaal Mac Arthur heeft de onmid
dellijke arrestatie gelast van generaal
Kenzo Doihara, bijgenaamd de „Storm
vogel" van Mantsjoerije. Hij is *de op
richter van het beruchte Kvfrantoenleger.
dat Mantsjoekwo heeft overheerscht sind6
dit land aan China werd ontrukt.
OOo .Jaargang No. 181S4
Bureaux: Kennemerlaan 154,
IJmuiden - Telefoon 5437
To Haarlem: Gr. Houtetr. 93
Telefoon 10724.
WIJ merken nog niet veel van ons her
leefde Tooneel. De groote daden moe
ten nog komen. Maar de sfeer waarin het
zich aandiende met die reeks historische
schetsen, die den titel Het Vrije Volk
droeg, was dermate vervuld van goede
voornemens, dat men hoopvol blijft over
hetgeen dit seizoen brengen zal.
Gisteravond heb ik Eduard Verkade den
Duivel van Molnar zien spelen in Am
sterdam. Het is een oud stuk en ge voelt
dat in het minst sterke bedrijf: het eerste.
Daarna sleept Molnar u mee. Hij doet het
niet alleen. Verkade speelt zijn oude
glansrol even brillant, even gespannen als
eertijds, in dat verre vooroorlogsche ver
leden en hij heeft een groep medewerkers
om zich heen. die dit spel in elk geval
waardig is. Ook geniet ge weer van de
verfijning van zijn regie, boeiend als im
mer door het werk van een persoonlijk
heid, die het détail verzorgt met een eigen
distinctie. Het is een mooie voorstelling
en al verwachten wij meer van het Too
neel dan de herleving van Molnar's stuk
ken. deze heeft dan toch de waarde dat
zij al degenen, die na jaren van afwezig
heid in den schouwburg terugkeeren, op
nieuw zal doen beseffen wat onze too-
neelisten kunnen en hen bevangen met de
oude. onweerstaanbare bekoring.
Wat wacht ons Tooneel? Sommigen zien
dat zwartgallig in en meenen dat het ten
slotte in den concurrentiestrijd met film
en radio bezwijken zal. Niet omdat het
ermee vergelijkbaar is in den zin van een
„verouderden vorm", maar omdat de pu
blieke belangstelling zich zoozeer op het
moderne zal blijven toespitsen, dat de
oude kunstvorm tenslotte nauwelijks meer
aanhangers zal hebben.
Ik geloof dat dit een verkeerd inzicht is.
Het levende Tooneel is onsterfelijk, om
dat het een diepte en een intensiteit bezit
en een vermogen tot ontroering ontwik
kelt, die geen mechanische kunstproductie
ooit zal kunnen benaderen. Molnar's Dui
vel is een sterk en een goed stuk; toch
kan men het niet beschouwen als een
hoogtepunt van hetgeen het tooneel ver
mag. Maar het bracht toch ook weer die
spanning, die betoovering in de volle zaal,
die bijzondere sfeer die des Tooneels is en
die geen bioscoop-theater ooit vervullen
zal. Als Huizinga nog leefde en deze voor
stelling had bijgewoond, zou zijn pessi
misme over de toekomst van onze vervlak
kende en verzwakkende cultuur, dat zoo
sterk tot uiting komt in zijn posthume
werk „Geschonden Wereld", wel niet ver
dwenen maar dan toch verminderd zijn.
Hij zou het auditorium hebben beschouwd
en er veel jonge menschen in hebben ge
zien. Hij zou hebben waargenomen, hoe
intens zij geboeid en gegrepen waren. Hij
zou hebben erkend, dat er zelfs in de
bloeitijden van de cultuur altijd maar een
minderheid is geweest, die serieuze Kunst
aanhing en dat deze minderheid ook nu
nog een zaal kan vullen, vele „nieuwe
menschen" in haar midden tellen en in
vervoering geraken bij een stuk, dat acht
endertig jaar oud is en niet tot de klas
sieken gerekend kan wordenen dit
omdat het echt, volbloedig Tooneel is.
Wij weten nog niet of de tooneellitera-
tuur in den tijd van ons isolement veel
belangrijke nieuwe aanwinsten heeft ver
worven. Wellicht zijn er nog in wording.
Laat ons erop hopen. Wel geloof ik dat
een gretig publiek voor den schouwburg
gereed staat, dat de grauwe en eentonige
overlading met gruwelen, verraadproces-
6en, zwarten handel en chaotische ver
warring, die de werkelijkheid als „afwis
seling" biedt, wil vergeten in een wereld
der verbeelding. Het zou niet verwonderen
als vooral de groote klassieken van het
Tooneel, indien zij met zorg en toewijding
tot ons gebracht werden, een grooten toe
loop zouden vinden en sterken weerklank
bij een jeugd, die in haar kern ernstiger
tegenover het leven staat dan vroegere
jonge geslachten. Er zou opnieuw een
bloeitijd voor Shakespeare, voor Molière,
voor Vondel en ook voor andere werken
van het klassieke repertoire kunnen ont
staan. Maar een nieuwe tooneelliteratuur
zal zich daarnevens moeten ontwikkelen.
Zij zal. geloof ik, voorloopig niet haar
kracht in oorlogsstukken vinden. Die zul
len later komen, als meer bezonken en
bezonnen is. R. P.
School H nog niet beschikbaar
School H aan den Wijk aan Zeeërweg
heeft gedurende geruimen tijd gediend
als verblijfplaats voor de politieke ge
vangenen. Aangezien deze school, de
grootste openbare lagere school in de ge
meente, voor het onderwijs dringend noo-
'dig was, werden de politieke gevangenen
onlangs overgebracht naar het voormalige
gebouw voor Christelijke belangen en de
Comitéschool in Oud-IJmuiden
De kans is groot, dat ondanks deze ont
ruiming school H voorloopig toch niet
voor het onderwijs vrij komt. daar men
haar voor andere doeleinden in beslag
wil nemen. Het gemeentebestuur is ech
ter paraat en doet al het mogelijke om te
trachten den nieuwen aanval op deze
school te pareeren.
Nederlaagwedstrijd
Als voortzetting van de door de Politie
Sportvereeniging „Velsen" georganiseer
de nederlaagwedstrijden zal hedenmiddag
half vijf op het Waterlooterrein V. V. IJ.
tegen de mannen van commissaris Mr.
Engels uitkomen.
IJmuider Courant
Vandaag verschijnt dit blad voor het
eerst weer onder den naam IJmuider
Courant, als Kennemer Editie van
Haarlems Dagblad. Wö twijfelen er niet
aan dat het onze lezers in de gemeente
Velsen verheugen zal, den o,uden naam
te zien terugkeeren. De opmaak is er
mee in overeenstemming gebracht, zoo
dat het plaatselijk nieuws nu weer zijn
belangrijke plaats op de voorpagina in
neemt. Onze redacteur de heer S.
Baarda is teruggekeerd in zijn woning
in de Kennemerlaan en weer in uw
midden, gezond en wel en verheugd,
dat hij zijn oude taak tenvolle hervat
ten kan.
Verschijnend als kopblad van Haar
lems Dagblad werd de IJmuider Cou
rant reeds in het najaar van 1911 door
de Duitschers verboden. Vier jaar later
keert deze bekende en vanouds ver
trouwde naam tot u terug. Ook dit is
weer een stap verder op den moeilijken
weg naar het herstel, dat in een zoo
zwaargetroffen gemeente als Velsen
zoo bijzonder veel zorg en toewijding
zal eischen. Wij zullen ons daar met
warmte voor interesseeren. En wij
verwachten dat verbetering in de pa
piervoorziening ons spoedig de gelegen
heid zal bieden, het blad te vergrooten.
Duin en Kruidberg rusthuis
Naar wij vernemen, heeft de heer Her-
bert Cremer, president-directeur van de
Deli Maatschappij, het fraaie landgoed
Duin en Kruidberg te Santpoort ter be
schikking gesteld als rusthuis voor uit
Indië terugkomenden, die aldaar in een
ziekenhuis verpleegd zijn geweest, doch
voor algeheel herstel een rustkuur be
hoeven.
Het gebouw zal eenige herstellingen
moeten ondergaan, alvorens het voor het
nieuwe doel in gebruik kan worden ge
nomen.
Mr. Tuyll contra Seyss Inquart
Naar het A!g. Handelsblad verneemt, zal
Mr. A. M. baron van Tuyll van Seroosker-
ken. procureur-fiscaal bij den bijzonderen
raad van Cassatie als Nederlandsch open
baar aanklager optreden m het proces tegen
Seyss Inquart. Men denkt de zaak begin
November voor te brengen. Mr, van Tuyll
heeft in verband met deze regeeringsopdracht
zijn functie bij de P. O. D. neergelegd er. ver.
trekt een dezer dagen naar Berlijn.
Toestand te Batavia
De weerspannigheid onder de bevolking
van Batavia neemt toe naarmate de dagen
verstrijken, zonder dat er geallieerde bezet-
tingsgroepen aankomen, zoo melden de
A.N P.-Aneta correspondenten Robert Kiek
en R. Coniston. Buiten het hoofdkwartier van
de R. A. P. W. I. (de hulpverleningsorgani
saties) in hötel des Indes is voortdurend een
zwijgende menigte verzameld om de bewe
gingen van de leden van de R. A. P. W. r.
gade te slaan. In het algemeen ontmoeten de
leden van het personeel van de R. A. P. W.
I. in de stad noch vriendelijkheid noch
vijandigheid van de menigte.
Er hebben zich echter de volgende ge-
isoleerde incidenten voorgedaan. De auto van
een Britschen officier van de R. A. P. W. I.
kreeg een lekke band. Hij stopte in de straat
.om-het euvel te herstellen. Een menigte ver
zamelde zich rond hem en nam zulk een
houding aan. dat de medicus het geraden
achtte zonder den band te hebben vervangen
door te rijden.
Voorts geschiedde het, dat twee officieren,
in een auto gezeten, stopten. Onmiddellijk
verzamelde zich rond hen een menigte. De
houding der omstanders was in dit geval
evenwel louter vriendelijk en nieuwsgierig.
Het is voor het meerendeel van de bevol
king ook moeilijk te beseffen, dat de R. A.
P. W. I. slechts een humanitaire organisatie
is ten behoeve van geïnterneerde krijgsge
vangenen en Europeanen, die geïnterneerd
geweest zijn, te meer daar de in den lande
geboren Chineezen, hoewel zij niet geïnter
neerd werden, onder de Japansche bezetting
honger hebben geleden en gewelddadigheden
en terreur van Japansche zijde hebben moe
ten verdragen.
Zat ordner sa September 1945
Uitgave van de stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct<
per kwartaal 4.
Hitler's lijfastroloog
De man, die in staat was van zijn flat
te Londen uit Hitiers gedachten te „lezen"
en aldus de Britsche autoriteiten van de
noodige inlichtingen te voorzien, heeft
aan Reuters correspondent een en ander
verteld over den achtergrond van het
werk van den militairen inlichtingen
dienst in zijn modernen vorm. Het was
Louis de Wohl, een Britsch legerkapitein,
die tijdens den oorlog specialen dienst
verrichtte in het kader van de psycholo
gische oorlogvoering Hij vertelde, dat
Hitiers befaamde „tijd-tabel" en „intuï
tie" in werkelijkheid berustten op de ad
viezen, welke hem werden gegeven door
Karl Ernst Krafft, een Zwitsersch astro
loog, die jarenlang Hitler met zijn ad
viezen had bijgestaan, voordat hij in 1944
stierf in het concentratiekamp Buchen-
wald. De Wohl zeide, dat Hitier volko
men vertrouwde op wat Kraft hem ver
telde. en dat, wanneer het mogelijk was
om er achter te komen wat Krafft had ge
zegd, de Britsche autoriteiten konden we
ten wanneer en waar Hitier waarschijn
lijk zou aanvallen of anderszins, even
precies als wanneer men zijn gedachten
zou hebben kunnen lezen. Krafft's advie
zen zouden hebben gesteund op astrolo
gische data en persoonlijke opvattingen.
De data kende De Wohl. zelf een bekend
astroloog, door de algemeene werkzaam
heden van alle astrologen, en van Krafft's
persoonlijke opvattingen kreeg hij ken
nis door nauwgezette bestudeering van
diens werkwijzen. Aldus heeft hij den
Britschen autoriteiten merkwaardig juist
gebleken ..voorspeilingen'' kunnen doen.
Hoewel de Japanners krachtens een ge
allieerde instructie nog de macht uitoefenen,
„verliezen zU snel hun gezicht" tegenover
de inheemsqhe bevolking, die reeds is over
gegaan tot het stelen van de Japanners van
huisraad, radio's en andere bezittingen, die
vroeger door de Japanners werden buit ge
maakt. ZU doen dit ongestraft.
De Japanners zelf beginnen ook meer en
meer de uitwerkingen van hun oorlogspoli
tiek te gevoelen, die er op gericht geweest
is de verschillende bevolkingsgroepen tegen
de Europeanen en ook tegen elkaar op te
zetten.
In een overgangsperiode, zooals Batavia
thans doormaakt, is het slechts begrijpelijk,
dat enkele groepen bijzonderlijk groepen
van jongere elementen, met inbegrip van ve
len. die vroeger met de Japanners hebben
samengewerkt, zouden beginnen de Japan
sche methoden na te apen.
De laatste paar dagen bijv. zijn een aantal
processies door de stad getrokken, bestaan
de uit ten hoogste 250 tot 300 personen Zij
droegen banieren met opschriften als „In
donesia voor de Indonesiërs". Een gewapen
de demonstratie tegenover hötel des Indes
werd door de Japansche politie verdreven.
Wat betreft de houding der bevolking in
het algemeen kan de volgende schets worden
gegeven. De Europeanen, die juist uit hun
interneering zijn vrijgelaten, iijn natuurlijk
bezorgd over het lot van hun huizen en za
ken, die zijn overgenomen of geliquideerd
door de Japanners en, in enkele gevallen,
door de Indonesiërs.
De Chineezen', die een groote commercieel©
gemeenschap vormen, zij:n bang en vreezen
plundering. De gemiddelde Indonesiër weet
klaarblijkelijk niet wat hij zal doen.
Het is ook onmogelijk uit te maken tot op
welke hoogte de extremistische Indonesische
nationailsten gewapend zijn, hoewel het ze-*
ker is. dat zij een zekere hoeveelheid Japan
sche wapenen bezitten.
A. N. P. meldt verder, dat de eerste In
drukken betreffende het commercieel be
drijf der Japanners in O.-Indië zijn, dat do
Jappen zelf niet geloofden lang op Java te
zullen blijven. Het feit. dat de groote Ja
pansche firmas alle commercleelë activiteit
onderdrukten, wijst op een destructieve po
litiek. De olievelden te Pladjoe zijn ver
nield. Bekende koffie, thee- en rubber
plantages zijn eveneens vernield. De Jappen
bevalen o.m. de theestruiken uit den grond
te halen, rubber boomen om te kappen en
suikerrlettuinen om te ploegen. Zulks on
der het motief, dat er niets geëxporteerd
kon worden. De bevolking werd bevolen in
plaats daarvan djarak te telen (djarak is
een oliehoudende plant, waaruit met groote
moeite olie voor de Japansche vliegtuigen
geproduceerd kon worden). Ook andere ge
wassen moesten gedwongen geteeld worden,
zooals anain. Voorts werden dikwijls kïna-
boomen voor brandhout gebruikt waardoor
de klninevoorraden in Nederlandsch Indië
vrijwel uitgeput waren. Over heel Java
moest de bevolking rijstvelden opgeven om
zoete aardappelen te telen en een soort
groente genaamd oebi, alsmede ketela.
Goede berichten uit Bandoeng
Bij dit al dient eraan herinnert le worden,
dat Batavia steeds een broeinest is geweest
van Indonesische extremisten. Berichten, die
bijv. uit Bandoeng Batavia bereiken melden,-
dat de Indonesiërs daar zeer hulpvaardig en
vriendelijk Jegens de Europeanen 2ijn.
Bijgevolg bestaat er geen reden om de
situatie, die nog gespannen doch zekerlijk
niet critiek is, een sensationeel beeld te
geven.
Indonesiërs tegen Soekarno
Een vooraanstaand Indonesiër, die zich
thans in Singapore bevindt, verklaarde, dat
de Indonesiërs die te Singapore bevrijd zijn,
eenstemmig van oordeel zijn, dat zij in de
eerste plaats dienen te zorgen, dat Soekarno.
die voortdurend met de Japansche onder
drukkers geheuld heeft, gevangen genomen
wordt. Genoemde Indonesiërs, die zoo lang
onder Japansche overheersching geleden
hebben. koesteren groote haat tegen
Soekarno.
Binnenkort drie fabrieken in bedrijf
Millioenen kilo's ijs werden jaarlijks ge
fabriceerd in het vijftal ijsfabrieken rond
de Visschershaven, waardoor IJmuiden
het belangrijkste centrum der ijsindustrie
in ons land was. De oorlog heeft ook deze
industrie lamgelegd, maar nu de visscherij
weer tot nieuw leven komt en de be
hoefte aan ijs dus grooter wordt, herleeft
ook de ijsindustrie, zonder welke een vis-
scherijhaven het nu eenmaal niet kan
stellen. Weliswaar is er thans nog maar
één fabriek in bedrijf, n.l. die van de N.V.
Ijsfabrieken en Koelhuis „IJsvries", maar
wanneer de visscherij zich in hetzelfde
tempo als tot dusver blijft ontwikkelen,
zullen ook twee andere fabrieken n.l. de
„Noordpool" van de Vereenigde Koelhui
zen en Ijsfabrieken en de „Shamrock"
van de Vem in bedrijf worden gesteld.
Alles hangt echter af van den aanvoer
van steenkool. Zooals bekend werden
reeds spoedig na de bevrijding in Enge
land vier IJmuidensche trawlers voor de
voorziening van de markt te 'IJmuiden
door Engeland vrijgegeven. Deze trawlers
werden aan den overkant van kolen en
ijs voorzien, brachten hun visch naar
IJmuiden en gingen daarna weer naar
Huil om aldaar opnieuw te bunkeren. Dit
is thans afgeloopen. Deze booten krijgen
nu kolen en ijs in IJmuiden, waardoor de
behoefte aan ijs aanzienlijk is gestegen.
„IJsvries" kan de drukte voorloopig nog
wel aan, maar wanneer de kolenvoorzie-
ning beter wordt, mag verwacht worden,
dat binnen korten tijd ook de twee bo
vengenoemde (kleinere) fabrieken, die bei
de den storm van den oorlog nagenoeg on
beschadigd hebben doorstaan (alleen de
Om den N.V.B.-beker
As. Zondagmiddag 2 uur speelt Storm
vogels op het E.D.O.-terrein tegen Alcma-
rla Victrix om den N.V.B.-beker
„Shamrock" mankeert eenige motoren)
weer zullen gaan draaien.
De grootste fabriek, die van de N.V.
Vereenigde Ijsfabrieken en Koelhuis „Fri-
go" ls bijna geheel verwoest.
Nederlands Volksherstel
De afdeeling Velsen van Nederlands
Volksherstel hield Vrijdagavond in de
gymnastiekzaal van de U L.O.-school te
IJmuiden-Oost een bijeenkomst in verband
met de plannen tot het verleenen van
geestelijken en moreelen steun aan hen,
die dezen noodig mochten hebben. Onder
de aanwezigen bevonden zich o.a. de hee-
ren J. P. Nijssen en W. F. Visser, wethou
ders, dr. L. S. Limborgh Meijer, directeur
van den Gem. Geneeskundigen en Ge
zondheidsdienst, geestelijken en vele leera
ren, onderwijzers en onderwijzeressen.
De onder-voorzitter van de plaatselijke
afdeeling, de heer W. Boerlage, sprak een
kort openingswoord, waarin hij de oprich
ting van het comité voor geestelijken, bij
stand memoreerde.
Drs. C. Bos, hoofd van de Cultureele
afdeeling van Nederlands Volksherstel,
sprak het eerst over „Waar geleden en ge
streden werd". Op boeiende wijze vertelde
spreker van zijn ervaringen als geestelijk
verzorger in de gevangenis te Schevenin-
gen, het beruchte „Oranje-Hotel". Vol ont
roering luisterden de aanwezigen naar de
dikwijls tragische tafreelen, die spreker
schilderde, waaruit bleek met hoeveel
heldenmoed zelfs de ter dood veroordeel
den hun lot hebben gedragen.
In het tweede deel van zijn rede sprak
drs. Bos over „Wat wij nu verplicht zijn
te doen", waarin hij een uiteenzetting gaf
van de wijze, waarop Nederlands Volks
herstel zich voorstelde, het geestelijk werk
te verrichten.
De interessante avond werd opgeluisterd
met muziek, zang en declamatie.