Terug uit de verbanning
Kort en bondig
December 1942
Een maand, waaraan duizenden inwo
ners van de gemeente Velsen, vooral van
IJmuiden, wrange herinneringen hebben.
De evacuatie van IJmuiden was begonnen.
Duizenden moesten hunne woningen ver
laten. En waar moesten ze heen?
De slachtoffers stonden voor de keuze:
evacueeren of geëvacueerd worden. Het
laatste beteekende inkwartiering ergens
op het Friesche kleiland in de buurt van
Leeuwarden.
Ook wij behoorden tot de slachtoffers
en we kozen het eerste. Om verschillende
redenen voelden wij niets voor het Noor
den; het centrum van het land lag meer
in onze lijn.
Gelegenheid om op ons gemak onze tij
delijke plaats te zoeken was er niet. Er
was haast bij het werk; waarom dat wist
niemand. Niemand begreep trouwens iets
van die heele evacuatie. De reden daar
voor zou later wel blijken, namelijk bij
onze thuiskomst.
Boven aan ons verlanglijstje stond Apel
doorn en daar zijn we dan ook terecht ge
komen. Gemakkelijk ging het niet. want
niet alleen uit IJmuiden, ook uit Scheve-
ningen en Den Haag waren duizenden van
huis en haard verdreven op zoek naar een
onderdak en velen daarvan waren in het
Geldersche terecht gekomen, zoodat Apel
doorn al spoedig „vol" zat.
We kwamen trouwens niet in het dorp
zelf (de Apeldoorners noemen heel be
scheiden hun plaats een dorp, ondanks dat
er ongeveer 60.000 menschen wonen) maar
in Ugchelen, een uurtje ten Zuiden van
Apeldoorn.
Ugchelen is geen wereldstad. Het telt
een paar duizend inwoners, allen echt
dorpsehe menschen, die over dag in de
papierfabriek van Van Gelder Zonen of
een der beide andere papierfabrieken of
ook wel in een der vele wasscherijen wer
ken en "s avonds spitten, zaaien of maaien,
al naar de tijd van het jaar met zich mee
brengt; ijverige menschen, maar ook huis-
vaste menschen, die over het algemeen
weinig van de wereld gezien hebben en
dus maar het liefst praten over hun tuin
of hun geit, het nuttige huisdier van heel
veel Ugchelaren. Van de zee hebben ze
wel eens iets gehoord, maar de meesten
hebben haar de Noordzee tenminste
nooit gezien. Toen de bussen nog reden,
kwamen ze wel eens in Apeldoorn, zelfs
wel in Arnhem, maar veel verder waag
den ze zich in den regel niet van huis.
Twee jaar en negen maanden hebben
we moeten wonen in een streek, waar een
vreemdeling moeilijk aardt, 's Zomers is
het erg mooi. maar die winters
Hongeroedaem hebben we er niet ge
kend; het was er, wat de voedselvoorzie
ning betreft ongetwijfeld beter dan in het
dicht bevolkte Westen en hout was er ook
veel gemakkelijker te krijgen dan hier.
Maar we misten onze conversatie en nog
meer ons werk, dat altijd zoo vol afwis
seling was.
De Ugchelsche tijd is een moeilijke tijd
geweest. Maar de overtuiging, dat er na
onze verbanning een terugkeer naar een
bevrijd IJmuiden zou komen, heeft onze
moeilijkheden verlicht.
De bevrijding is ten slotte gekomen, ge
komen na een winter vol voedsel- en
Waterloo-nieuws
Het programma voor Zondag luidt:
2 uur Waterloo-D.C.R. 1. 12 uur Waterloo
II—V. V B. II. 10 uur: Waterloo-comb.—
V.V B.-comb.
Scheepvaart
Zaterdag liep alhier binnen het Ne
derlandsche stoomschip Salawati, komen
de van New-York met een lading graan
en stukgoederen.
Voorts het Nederlandsche stoomschip
„Straat Soenda" van Antwerpen, gela
den met stukgoederen. Dit is het eerste
schip van dé Koninklijke Paketvaart-
maatschappij, dat te Amsterdam aankomt.
Besommingen
Donderdag. UK 53 f 1724.20. KW 206
f 114.80 KW 148 f 1121.05. KW 178 f 73.40
Vrijdag. IJM. 213 f 1695. KW 2 f 4202.
KW 210 f 1610. UK 16 f 1916. UK 45 f 1013
UK 44 f 3709. UK 2 f 5827. UK 68 f 4910.
UK 87 f 3784. IJM. 241 f 115.
BURGERLIJKE STAND
Geboren: H. J Holt, d., Platanenstraat
9, IJmuiden. G. Fidder, z., Kastanjestr. 40
IJmuiden. J. C. v. Veelen, d., Brederood-
eéheweg 332, Santpoort. Th. A. Dijkman,
z,. Rijksweg 332, Santpoort. J B. Maar
schalk, Rijksweg 402. Santpoort. H. W.
M. v. Beelen, d.. Groeneweg 72. IJmui
den. J. J. Schoorl, z., Adaciastraat 41,
IJmuiden.
Overleden: G. L Michel, 5 j., z. v. H.
Michel en T. v. Breugel. H. Palm, 3 jaar,
z. v. C. H. Palm en J. Zwier. P. P. ten
Napel, 22 jaar, ongeh., Bloemend.str.weg
16. Santpoort.
Ondertrouwden: P. W. N. J, Rozenstra
ten, Oldenbarneveltstr. 44, Amsterdam en
G. C. v. Houwelingen, Willemsbeekw. 92
IJmuiden, toek. adres Amsterdam. Krom
me Mijdrechtstraat 6 II. K. C Sneekes,
Driehuizerkerkw. 108, Velsen en E C.
RUtte, Middenduinerw. 73, Santpoort, toe
komstig adres: Velsen, Drieh.kerkweg 108.
C. Filarski. Velserduinw. 153, IJmuiden en
A. W. Schoonenberg, idem. toek. adres:
idem.
1 Huwelijken: L C. den Ouden en B. van
der Horst, Velsen, P. C Hooftiaan 47. H.
van Vark en N. Vermeulen. IJmuiden.
Zeeweg 241. J. van Gelder en A. Sieuwert-
6en. Santpoort. Brederoodseheweg 65. J.
H. Beek en F M van den Berg. Amster
dam Gravenstraat 2 J Blok en M. Zwaan
Kluijskenslaan 4, Santpoort.
warmteproblemen, waarvan we toch ook
ons deel gehad hebben; en na een week
van hevige bombardementen van de Ca-
nadeesche tanks, die toen onze bevrijders
11 April over den IJssel waren, Apeldoorn
en de toegangswegen onder vuur namen.
Benauwde oogenblikken heben we beleefd.
Toen kwam de capitulatie.
En nu, op den dag van de verschijning
van de IJmuider Courant zitten we weer
in ons eigen, huis, dat aan den rand van
de puinhoopen gelukkig is blijven staan.
We zijn blij, dat we weer terug zijn. Dui
zenden medeburgers zijn gedwongen, voor
wie weet hoe langen tijd nog daar te blij
ven. waar de evacuatie hen gebracht heeft
en daarom mogen wij tevreden zijn, al is
de Kennemeriaan niet meer wat ze vroe
ger was. Om ons heen is alles puin. Het
mooie Kennemerpleïn met z'n aardig
plantsoentje is van den aardbodem ver
dwenen en vele straten zijn totaal ver
woest.
Maar IJmuiden weet wat strijd is. IJmui
den steekt het hoofd al weer omnoog.
IJmuiden gaat een groote toekomst tege
moet. het zal herrijzen, grooter. ruimer
dan het ooit geweest is. -
De IJmuider Courant stelt hare. helaas
nog weinige kolommen beschikbaar om
haar medewerking te verleenen aan den
wederopbouw.
Vol moed gaan we weer aan het werk.
Wij niet alleen. Met ons de duizenden,
die reeds teruggekeerd zijn en die nog
zullen terugkeeren. Die. wij weten het.
dit liefst zoo spoedig mogelijk zouden wil
len; die liever wonen in een huis me: ge
broken ruiten en met kasten zonder deu
ren. dan in een huis, dat ze niet het hunne
mogen noemen. - s. B.
Een gevangene
uit Bergen-Belsen
aan het woord
De belangrijkste getuige van Donderdag
in het proces tegen de beulen van Belsen
was een onderwijzer afkomstig van het
eiland Jersey, die door de Gestapo was
gearresteerd wegens het verschaffen van
hulp aan een Russischen officier. Voor hij
gehoord werd, is de film. die opgenomen
werd in het kamp Belsen onmiddellijk na
de bevrijding, vertoond: alle afschuwelijk
heden, waaraan het kamp Belsen zoo rijk
was, werden den toeschouwers voor oogen
gevoerd, en vooral de vrouwelijke ver
dachten leken zich na de vertooning min
der zeker en rustig te voelen, dan zij zich
voordien toonden.
De getuige, die eerst Zaterdag uit het
ziekenhuis ontslagen was, zeide: „de
eenige taal. die in Belsen gehoord werd,
was de taal der stokslagen. En door deze
taal werd het mij duidelijk gemaakt, dat
er slechts bedden waren voor de „officie
ren en onderofficieren" onder de gevan
genen zelf. De anderen moesten op den
grond slapen, die nat en onbeschrijflijk
smerig was. Ik zou de barak willen be
schrijven als een krankzinnig geworden
Babel. Normaal slapen was onmogelijk,
's Morgens werden wij om half vier door
slagen gewekt, en daarna werd er appèl
gehouden, dat vier uur duurde. Het was
op het laatst slechts mogelijk wat soep te
bemachtigen, wanneer men iets te ruilen
had: anders namen de gevangenen-opzich
ters zelf alles". Veel SS-bewalcing had hij
niet gezien: wel had hij eens gezien, dat
een SS-officier een vrouw doodsloeg. Er
werd wel regelmatig geschoten. Meestal
zonder reden, maar soms ook met een
reden, die de gevangenen pas hoorden,
wanneer er dooden gevallen waren. Hun
taak bestond uit het opruimen van'lijken:
honderden lijken werden dagelijks naar de
massagraven gevoerd. Vijf dagen lang heb
ik lijken gesleept, zonder dat ik een drup
pel water te drinken of iets te eten kreeg.
Ik vervoerde lijken, die vreemde wonden
vertoonden, en ik begreep niet, op welke
wijze die toegebracht konden zijn. Een
vriend lichtte mij in: gevangenen hadden
uit de lijken stukken gesneden, om die
rauw op te eten. Ik heb de volgende
dagen inderdaad met eigen oogen een ge
vangene, die meende niet gezien te wor
den, een stuk uit een lijk zien snijden, om
het daarna in den mond te steken."
Op den vierden dag van het proces te
gen de beulen van Belsen werd getuige
nis afgelegd door de Poolsche Joodsche
dokteres Bimko, die vertelde hoe 4500
van de 5000 geïnterneerden, welke met
haar naar het kamp te Auschwitz gingen,
tot de gaskamers werden veroordeeld. Zij
vertelde, dat zieke Joden ongekleed moes
ten defileeren voor een dokter, die hen
en andere zieke geïnterneerden in groe
pen indeelde. SS-mannbn en -vrouwen
zetten de selectie voort. Zij wees dr. Fritz
Klein aan als een dergenen die aldus de
slachtoffers uitkozen. Volgens het getui
genis van dr. Bimko moesten de voor de
gaskamers aangewezenen geheel naakt
dagenlang in een barak verblijven, zon
der voedsel of drank. De gaskamer be
schreef zij als een groot locaal, dat vele
honderden menschen kon bevatten,, en dat
op een zaal voor douchebaden geleek
Aan het plafond bevonden zich verschil
lende sproeiers. Er waren echter geen af-
voerputjes in den vloer ..Allen die dit lo
caal binnen gingen, werden voorzien van
handdoek en zeep, om den indruk te wek
ken dat zi.i een bad moesten gaan ne
men. De lijken der vergasten werden di
rect in vrachtwagentjes naar het crema
torium gereden. Dr. Bimko zeide. dat na
de aankomst van Kramer te Belsen in De
cember 1944 dit kamp een tweede Ausch
witz werd. en dat degenen die de ge
vangenen vroeger nooit sloegen, er toen
mee begonnen.
De Politie
Wordt gereorganiseerd
Voor den oorlog had elke gemeente haar
eigen politie. Het rijk trad slechts aanvul
lend op met rijksveldwachters, mare
chaussee en rijksrechercheurs om leemten
op het platteland aan te vullen. Wel be
stonden er plannen om tot een ingrijpende
reorganisatie over te gaan, omdat ge
meend werd. dat het gewcnscht was de
meestal goed geoutilleerde politiediensten
der steden ook ten goede te laten komen
aan de in de nabijheid gelegen kleinere
gemeenten. Van een dorpsveldwachter,
die. gelukkig, slechts af en toe met ern
stige inbraken en moorden te doen heeft,
kon niet verwacht worden dat hij bij een
inbraak evengoed sporen van den dader
kon zoeken als een politieman wiens dage
lijks werk het is om misdadigers het leven
zuur te maken en die bovendien beschikt
over uitstekende hulpmiddelen.
De Duitschers hebben wat de politie be
treft. veel gereorganiseerd. Het cachet ge-
meente-poiitie ging er af, er werd eenheid
van rang en uniform ingevoerd en de be
kostiging kwam voor rijksrekening. Toen
de Duitschers uit ons land verdreven wa
ren, werd het Duitsche cachet zoo snel
mogelijk van de politie afgenomen.
Intusschen is he{ bekend geVorden. dat
er een ingrijpende reorganisatie van de
politie in ons land in voorbereiding is.
Hoe die zal worden, is -nog niet bekend,
maar wel is aan te nemen, dat in hoofd
zaak het plan dat al voor den oorlog be
stond. zal worden gevolgd.
REIZEN
Wie verre reizen doet. kar. veel ver
halen. heb ik altijd gehoord. Maai sinds
kort weet ik beter. Den Haag. dat is
om zoo te zeggen vlak naast de deur.
maar als we rond de wereld waren ge
vlogen. zouden mijn vrouw en ik gauwer
uitgepraat zijn dar. over het ..reisje"
naar de residentie. Mijn betere Helft zou
en moes; naar haar ongetrouwde zuster en
of ik haar nu al de genoegens van het
moderne reizen voorschllderde. het gaf
me niks; die zuster was wel wat onge-
tief waard, zei ze en ze hadden elkaar al
zoo lang met gezien. Tenslotte geef Je
dan toe. U kent dat
Het kwam er dus van. dat we om een
uur of tien meeschuifeiden in een file
en dat ik me tegen elven in het bezit
van twee retours 's Gravenhage ver
heugde. Op het perron leek het wel een
massavergadering en toen de trein aan
kwam was ik bang voor een massamóórd.
Voor de veiligheid had ik maar eerste
klas genomen, maar toen ik mijn oogen
weer open deed, stonden we ln een
goederenwagen met een uniek uitzicht
op een rultjespak. De jongeman, die
daar ln zat. zei dat het een reuze bof
was. dat we er in gekomen waren en dat
vond ik dus ook maar. Terwijl we hei
Haagje binnenstommelden (het kan ook
eerder geweest zijn) merkte ik, dat. de
ebbenhouten knop van mijn wandelstok
er genoeg van gekregen had en dat de
hoed van mijn vrouw nu wel een beetje
héél raar stond. De marteling zette zich
voort in de stadstram. Laten we daar op
de Laan van Meerdervoort merken, dat
die schoonzuster niet thuis ls.' En als Je
dan met allerlei Leelljke plannen gaat
rondloopen, komt je eega met de nuch
tere opmerking, dat we het hadden
kunnen weten, want Maandagmiddag
geeft Bets immers pianolessen
'sNachts straatverlichting?
Energie beschikbaar
Eenige weken geleden deelden wij mede
dat het Kolenbureau de electriciteitsbe-
drijven gemachtigd heeft 10 van de
energie die in 1939 voor straatverlichting
opgemaakt werd, in den komenden winter
te verbruiken. Dat is weinig. Daarom
stelden wij de vraag of het mogelijk is de
energie dje de centrales 's nachts onver-
bruikt laten, aan te wenden voor straat
verlichting. De veiligheid in de steden zou
daarmee zeer sterk bevorderd worden.
Wij lezen nu in een officieele publicatie
uit Den Haag, dat de minister van Handel
en Nijverheid aan bezitters van warm
waterapparaten (boilers) toestaat nacht-
stroom te gebruiken van 's avonds 11 uur
tot 's morgens 7 uur.
„Bovengenoemde maatregel, die immers
aan een beperke groep van verbruikers
een voorkeurspositie inruimt, werd niet
eerder genomen dan nadat overtuigend
was gebleken, dat de industrie niet bij
machte is de geheele hoeveelheid stroom
af te nemen, welke de electrische centra
les gedurende den nacht, ter vermijding
van voor de installaties uiterst nadeelige
„onderbelasting", moeten blijven opwek
ken. De getroffen maatregel móet dan ook
uitsluitend worden gezien als het eenige
ten dienste staande middel om ernstige
bedrijfsstoringen bij de centrales te voor
komen,"
Men ziet uit deze mededeeling dat er
's nachts stroom beschikbaar is. Er is alles
voor te zeggen om die te gebruiken om
's nachts een behoorlijke straatverlichting
te laten branden. De meeste inbraken ge
beuren 's nachts. Menige inbraak zou ach
terwege blijven als de lantaarns van
's avonds 11 tot 's morgens 7 uur branden.
Hulp aan Indië
Steunt daarom liet Rootle Kruis.
In Ned, Indië hebben zeer velen hulp
noodig. Het. Ned. Roode Kruis heeft daarom
de hulp van het geheele Nederlandsche
volk noodig. Vandaar zijn devies: ..In elk
huis een lid van het Roode Kruis". Reeds
zijn er 300.000 leden (voor den oorlog slechts
■W.000). maar dit is nog lang niet genoeg.
Bovendien is er meer noodig dan alleen
contributie. De hulp die het Roode Kruis
in Indië zal verleenen vergt een uitgave
van ongeveer 10 mlllioen gulden. Daarom
wordt aangedrongen ook een offer voor dit
werk te brengen in den vorm van een gift.
Het Postgironummer van het Roode Kruis
is 22120.
TN dit hoekje vervolgt ..Pieterman"
Aa.s. Zaterdag zijn wekelijksche Vis-
scherijsnufjes. Aan de beurt is CDLIV
(454).
BINNENLAND
Het is de bedoeling m het voorjaar weer
een jaarbeurs te Utrecht te houden. De
datum is nog niet vastgesteld.
Maandag wordt de vliegdiensi Schiphol
Parijs hervat.
Te Arnhem viel een woonwagen op een
hellenden weg om Vijf kinderen die er in
zaten bleven ongedeerd, maar de bestuurder
kwam onder de wielen en werd gedood.
Na eerst Noord-Limburg geteisterd te
hebben schijnen de muizenlegioenen thans
naar de Betuwe getrokken te zijn. Zij krui
pen zelfs in de bedden waarin kinderen
Maandag wordt te Gouda begonnen de
Goudsehe glazen in de St. Janskerk te her-
plaaisen.
Half November wordt de dienst Hoek
van HollandHarwich heropend. Drie maal
per week zullen de booten varen.
In de omgeving van Brussel is de Ne
derlandsche landbouwer Klaas More;, voor
de oogen van zijn vrouw, door twee onbe
kenden vermoord. Op Moiet. die fascisti
sche sympathieën had is reeds eerder een
aanslag gepleegd, die toen mislukte.
De Nederlandsche Volksbeweging ge
west Rotterdam heeft het Initiatief genomen
tot het oprichten van een Anti Zwart Orga
nisatie. die zich zal bezig houden met de be
strijding van den zwarten handel in den
ruimsten zin des woords. Men wil door een
onderlinge samenwerking van overheid, fa
brikanten. detaillisten en consumenten,
kortom een gezamenlijk streven van het
publiek, komen tot een actie, teneinde den
zwarten handel resoluut den kop in te druk
ken.
Dezer dagen spraken de vertegenwoor
digers van dê Nederlandsche Vakbeweging
met den minister van Handei en Nijverheid
over de organisatie van het economisch le
ven van ons land en de plaats welke de
werknemers (organisaties) daarbij dienen in
te nemen. In verband daarmede werd te
vens gesproken over den bedrijfsgewij2e or-
ganlsatorischen opbouw der vakbeweging,
welke parallel dient te loopen met den ge
dachten ODbouw van het economische leven.
De minister zal de plannen der regeering ten
aanzien van de sociaal-economische orde
ning ie zijner tijd mede ter kennis brengen
var. den Raad van Vakcentralen
BUITENLAND
Men verwacht dat door de Russische
delegatie op het volgende week ie Parijs te
openen wereldcongres van vakvereenigingen
actie zal worden gevoerd voor economisehen
boycot van Spanje, teneinde Franco tot af
treden te dwingen.
De Deensche politie heef: zeventien
voormalige Deensche SS-mannen en verra
ders ontdekt tusschen 185 Denen, die zich
hadden opgegeven voor vrijwilligen dienst
in het Britsche leger.
Henry Ford. thans 82 jaar oud. is voor
de Tweede maal afgetreden als president van
de Ford-motor-company. Hij wordt opgevolgd
door zijn kleinzoon Henry Ford.
Generaal Louhan, bevelhebber van de
Chineesche troepen, die in Hanoi, de hoofd
stad van Fr Indo-Cnïna, is aangekomen,
heeft volgens A.F.P. verklaard, dat China
geen enkele aanspraak maakt op de Fran-
seftè' gebieden van Indo-China.
Controle op prijzen
Is in ieders belang
De heer J. P. Vrolijk, hoofd van de af-
deeling Prijsbeheersching van het direc
toraat-generaal van de prijzen, heeft Don
derdagavond voor de radio een rede ge
houden, waarin hij betoogde, dat hoewel
er Ihans, dank zij de hulp van onze bond-
genooten, een stroom van levensmiddelen
en andere goederen ons land binnenkomt,
er ongetwijfeld nog geruimen tijd een
groote schaarschte aan vele artikelen zal
blijven bestaan. Zoolang er schaarschte is.
zal er neiging zijn de prijzen op te voeren.
Prijsbeheersching is dan ook noodzake
lijk. Wanneer de regeering in staat is de
prijzen in de hand te houden, beteekent
dit, dat ieder tegen de armoede wordt be
schermd. Het is ons aller vaderlandsche
plicht aan de uitvoering van de prijsvoor-
schriften onze volle medewerking te geven.
Geen enkel gegrond argument kan
thans nog worden aangevoerd om
prijsovertredingen goed te praten,
zooals dit tijdens de Duitsche bezetting
al of niet terecht zoo vaak ge
schiedde. Ieder rechtgeaard Nederlan
der zal er nu toch van overtuigd moe
ten zijn, dat de zwarte handel een ge
vaar is voor ons volksbestaan, een
zweer, welke meedoogenloos moet wor
den uitgesneden.
De opsporingsdiensten mogen nog zoo
volmaakt zijn, zonder ieders medewerking
zal het niet gelukken den zwarten handel
met afdoend succes te bestrijden. Deze
medewerking kan men gemakkelijk ver
leenen in de eerste en voornaamste plaats
door zelf niet tegen ongeoorloofde prijzen
te koopen en in de tweede plaats door in
de gevallen waarin te hooge prijzen wor
den berekend of gevraagd, daarvan schrif
telijk of mondeling mededeeling te doen
aan de politie of aan den opsporingsdienst
van het directoraat-generaal van de prij
zen. waarvan binnen afzienbaren tijd in
de voornaamste plaatsen van ons land
kantoren zullen worden gevestigd.
Spreker haalde verschillende voorbeel
den aan van prijsopdrijving op veilingen,
bij het verhuren van kamers (slaapkamers
zonder pension voor 125 per maand) enz.
Daartegen moet met kracht worden op
getreden.
Opheffing censuur
Met ingang van 1 October 1945 wordt in
Nederland de censuur van brieven, tele
grammen en telefoongesprekken in het ver
keer met alle landen der wereld, behalve
Duitschland, Oostenrijk en Japan, stopgezet.
Alleen zal nog censuur bestaan op corres
pondentie van burgers aan militairen die in
deze landen verblijven, alsmede op zooge-
naamden krijgsgevangenen-post.
Ook de censuur op reizigers komt met in
gang van 1 October a s. te vervallen, behal»
ve in het verkeer met Duitschland.