De toestand in Indië
De geldzuivering
Buitenlandsch
Overzicht
De meening van
„Perhimpoenan Indonesia"
In een persconferentie te Amsterdam heeft
de voorzitter van de „Perhimpoenan Indo
nesia", de heer Daroesman. het standpunt
van deze vereeniging ten aanzien van de
gebeurtenissen in Indonesië uiteengezet.
Hoewel de vereeniging het in het alge
meen niet met de politiek van Soekarno
eens is, moet zij zich toch achter de vele
Indonesiërs scharen, die hem volgen, omdat
blijkt, dat hij het vertrouwen van het over-
groote deel van de voor een vrij Indonesië
strijdende bevolking heeft.
De stemming in Indonesië Is thans
naar men uit de berichten opmaakt be
slist anti-Nederlandsch. Niet anti-geallieerd.
Men heeft niets tegen Amerikaansche en
Engelsche bezettingstroepen, omdat die, na
dat het land tot rust ls gekomen, zullen
worden teruggetrokken, maar wel tegen Ne-
derlandsche militaire en civiele gezagsdra
gers. die in Indonesië het koloniale bewind
zullen hervatten. Men heeft niets tegen de
Nederlanders op zichzelf, maar wel als dra
gers van het koloniale gezag.
De ..Perhimpoenan Indonesia" ziet ernstige
conflicten voor de Nederlandsche regeermg
In Indonesië als er geen stappen onder
nomen worden om met de Indonesische be
volking tot onderhandelingen te komen.
De vereeniging heeft haar wenschen ln
een drietal elschen neergelegd en deze ook
ter kennis van minister Logemann gebracht.
Zij wenscht 1. dat ten spoedigste onder
handelingen worden geopend met de ver
tegenwoordigers van de Indonesische Onaf
hankelijke Beweging. 2. dat de ontschepin
gen in Indonesië en het vervoer naar Indo
nesië van Nederlandsche bezettingstroepen
en wapens worden opgeschort totdat over
eenstemming is bereikt tusschen beide par
tijen. 3. dat alle noodlge stappen worden
ondernomen teneinde mogelijk te maken,
dat onmiddellijk een delegatie van de ..Per
himpoenan Indonesia" naar Indonesië ver
trekt om overleg te plegen met de Indone
sische Onafhankelijke Beweging.
Donderdagavond zal in het Concertgebouw
te Amsterdam een openbare vergadering van
üe „Perhimpoenan Indonesia" worden ge
houden. Als sprekers zullen o.m. optreden
de voorzitter en de heeren de Dreu, Koeje-
mans, Palar. W. Storm, A. Helman en Mr.
G. J. van Heuven Goedhart.
Zekerheidsstelling
Belastingen.
Met beperkingen hervat.
Naar wij vernemen hebben de inspec
ties der belastingen het werk om te ko
men tot zekerheidsstellingen voor belas
ting, die reeds verschuldigd is en in de
naaste toekomst verschuldigd zal zijn,
hervat. Er is evenwel een beperking ge
komen. Thans wordt alleen zekerheid ge
vraagd voor de Inkomstenbelasting. Al
leen wordt daarnaast nog zekerheid ge
vraagd voor de Vermogensbelasting als er
reden is om aan te nemen dat men te
doen heeft met zwarte handelaars of col
laborateurs en als blijkt of aangenomen
kan worden, dat het vermogen sinds 1940
met meer dan 30 pCt. gestegen is. Voor
dit laatste moet de inspecteur afgaan op
de Vermogensaangifte voor 1944 Spoedig
heeft hij evenwel de beschikking over de
latere aangifte, die immers gedaan moet
worden op het aangiftebiljet voor de na
vordering der belastingen tot September
1945.
Eereraad
voor de Letterkunde
Een collectieve uitspraak
De Eereraad voor de letterkunde is van
oordeel, dat schrijvers, tooneelschrijvers
en vertalers, die met goedvinden van de
Kultuurkamer hebben gepubliceerd, of op
andere wijze in het openbaar als kunste
naars zijn opgetreden, dienen te worden
uitgesloten van iedere publicatie, het sa
menstellen van bloemlezingen en het doen
opvoeren of voordragen van eenig door
hen geschreven werk, benevens van het
mededingen naar prijsvragen. Verder
moeien zij worden uitgesloten van het
aan de markt brengen van Teeds versche
nen werk, en van ieder ander openbaar
optreden op het gebied van de kunst. Dit
voor den tijd van tenminste een jaar, in
gaande 5 Mei 1945.
Deze uitspraak houdt niet in, dat na
nader individueel onderzoek geen zwaar
dere straffen kunnen worden opgelegd.
Eén lijst met namen van onder deze uit
spraak vallenden is in handen gesteld van
den Ned. Uitgeversbond. Voorzoover be
trokkenen meenen hiertegen bezwaar te
moeten inbrengen, kunnen zij zich schrif
telijk wenden tot den secretaris van den
eereraad voor de letterkunde. Anna
Pawlonastraat 62, Den Haag, vóór 1 Nov.
as.
Letterkundigen uitgesloten.
De Eereraad voor de letterkunde heeft
uitgesloten: J. W. F. Werumeus Buning
voor 2 jaar; Roel Houwink voor 5 jaar;
K. Smelik voor 10 jaar; A. F. Miranda
voor 10 jaar. De uitsluitingen gaan in 1
September 1945.
Eerste schip
met Indië-Cangers
vertrekt Zaterdag
A.s. Zaterdagmiddag om 12 uur zal voor
het eerst na meer dan vijf jaren weer een
Indie-vaarder het zeegat uitgaan. Dit eer
ste schip, dat met een aantal Indiëgangers
rechtstreeks uit Nederland vertrekt naar
Ned. Oost-Indië, zal van Amsterdam uit
varen. Het schip is de „Tarakan", aan
boord zullen gaan 32 leden van het corps
vrouwelijke vrijwilligers en 68 manne
lijke leden van de N.l.C.A.
Nieuwe methode
van kolenwinning
Duitsche uitvinding wordt
in Engeland beproefd
..Commentaar" maakt melding van het
feit. dat in het Ruhrgebied, het rijkste bek
ken van Duitschland een ontdekking is ge
daan, die schoone perspectieven voor de
toekomst opent. Een luitenat-kolonel van het
Britsche leger, die in vredestijd mijninge
nieur was, daalde uit pure vakbelangstelling
in een Duitsche mijn af, om te zien, of daar
iets leerzaams te ontdekken zou zijn. Wat
hij vond was meer dan dat. Een nieuwe
machine, tot nu toe een Dultsch geheim was
daar in gebruik, en deze bleek in staat te
zijn, met minder werkkrachten-ter-bedie-
ning, meer aanzienlijk meer kolen
te produceeren dan bij de bekende machines
voor mogelijk werd gehouden. Zelfs de pro
ductie van de nieuwste Amerikaansche kool-
winningsinstallaties werd verre overtroffen.
Thans wordt in Engeland een proef met deze
machine genomen, welke zelfs in de nauwste
gangen kan werken. Indien de vele voordee-
len. die deze nieuwe installatie lijkt te bie
den. werkelijk min of meer algemeen toege
past zouden kunnen worden, beteekent dit
aldus Commentaar een zeer belangrijke
stap naar de oplossing van het brandstoffen-
probleem ln Europa, al zal een toepassing
op groote schaal nog wel even op zich moe
ten laten wachten.
Weer twee zenders
Meer Muziek, Tooneel
en Ontspanning
Met ingang van Zondag 7 October
zal ook de tweede groote Nederland
sche omroepzender te Lopik in gebruik
genomen worden.
Het ligt in de bedoeling, dezen tweeden
zender in te schakelen den geheelen Zon
dag, des Zaterdags van 2 uur 's middags
en alle andere werkdagen van 6 uur des
avonds tot aan de sluiting. Gedurende die
perioden, waarin de drukste luisteruren
vallen, zal het dus mogelijk zijn twee ge
heel verschillende programma's van ..Her
rijzend Nederland" te beluisteren. Alleen
de rubriek „Op de brug", op Vrijdagavond
in welke rubriek de minister-president en
andere leden van het kabinet het woord
plegen te voeren, zal over beide zenders
te beluisteren zijn.
De zenderverdubbeling maakt het mo
gelijk te komen tot een betere verdeeling
van den beschikbaren tijd voor uitzendin
gen van nieuws, voorlichting en toespra
ken eenerzijds en cultureele zoowel als
ontspannende programma's anderzijds. Er
kan nu voor meer muziek, tooneel en ont
spanning gezorgd worden.
Zeer binnenkort zullen weer eigen radio
orkesten optreden. Op Zondagavond 7 Oc
tober zal het Radio-Philharmonisch Or
kest, bestaande uit 94 musici en onder lei
ding van den dirigent Albert van Raalte.
zijn eerste uitvoering geven, waarna het
op geregelde tijden voor de radio zal con
certeeren. Andere orkesten zijn met hun
repetities bezig en zullen zich ter zijner
tijd doen hooren.
Voorts is een nieuwe hoorspel-afdeeling
gevormd, die geregeld weder enkele hoor
spelen per week zal verzorgen, het eerste
op Woensdag 10 October a.s. Aan deze af-
deeling, die onder leiding staat van den
heer Ben Albach, zijn onder meer ver
bonden Carel Rijken, W. van Capellen,
Kommer Kleyn en S. de Vries Jr.
Werelduitzendingen.
Er wordt thans getracht de stem van
Nederland in den aether weder over de
geheele wereld te doen hooren. Daartoe
is in Augustus j.l. de korte golfzender
PCJ te Huizen weer in bedrijf gesteld,
waarbij van 2 golflengten gebruik wordt
gemaakt, n.l. de 19.71 en de 31.28 M. Hier
mede hebben 4 maal per dag uitzendingen
plaats van een uur lengte, twee daarvan
zijn bestemd voor Ned. Oost-Indië, terwijl
de andere gericht zijn resp. op West-Indië
en Zuid-Afrika. Helaas dragen deze uit
zendingen nog steeds het karakter van
proefnemingen. Het is n.l. gebleken, dat
de uitzendingen op de 19.71 M. golf. welke
juist bestemd zijn voor de luisteraars in
Ned. Oost-Indië en omliggende gebieden,
zeer hinderlijke storing ondervinden van
het krachtige Canadeesche station CHTA,
dat op precies dezelfde golflengte zendt.
Waarschijnlijk is deze situatie ontstaan,
doordat de PCJ-zender den laatsten tijd
voor en kort na de bevrijding niet in den
aether was en Canada de open gevallen
plaats ging bezetten.
Getracht wordt deze moeilijkheid op te
lossen.
De bloembollen
Zuid-Afrika
biedt mogelijkheden
Dc Zuid-Afrikaansche regecring heeft
het invoerverbod voor bloembollen en
bloemzaden opgeheven, hetgeen, gezicu
den grooten uitvoer uit Nederland
voor den oorlog, van groote beteekenis
is.
Zuid-Afrikaansche tuinlieden en zaad
handelaren hebben nog steeds zeer veel
belangstelling voor den bollenhandel, en
wanneer de markt zorgvuldig wordt aan
gepakt, zullen zoo deelt het A. N. P.
mede groote orders loskomen, met
name van de regeering en de gemeenten,
die graag bollenperken in hun openbare
tuinen willen hebben.
Voor den oorlog was er te Wageningen
een speciale afdeeling waar proeven wer
den genomen met bollen, die speciaal voor
Zuid-Afrika waren gekweekt.
Zelfstandigheidsverklaring
gevraagd.
Memoranda van Verbond van
Indonesische burgers.
Het Verband van Indonesische Burgers
(V.Ï.B.) heeft op 10 Juli en 26 Sept., de
tweede maal in samenwerking met het
Ned. Ind. Genootschap, memoranda aan
de regeering aangeboden. In het eerste
memorandum verklaarde het V.I.B. te
meenen, dat met de zelfstandigheidsver
klaring van Indonesië niet gewacht kan
en mag worden totdat de onafhankelijk
heidsverklaring van Indonesië door Ja
pan een feit zou zijn geworden. In het
tweede stuk komt het Verbond tot de
conclusie, dat de zelfstandigheidsverkla
ring van Indonesië binnen het rijksver
band op dit moment moet worden uitge
vaardigd. Hierbij wordt gewezen op den
wensch van den bevelhebber der lan
dingstroepen in Batavia, dat de Neder
landsche regeering zich nu zou uitspre
ken over de toekomstige verhouding Ne-
derland-Indonesië.
Hoewel prestige-overwegingen het op
dit moment voor de regeering niet een
voudiger maken dan in Juli, zou zulk een
verklaring dus strooken met de opvat
tingen van zoowel de Indonesiërs hier te
lande, als den Britschen bevelhebber op
Java, die ter plaatse aan de hand van
feitelijke omstandigheden tot eenzelfde
conclusie kwam als het V.I.B. op grond
van verwachtingen, aldus het memoran
dum.
Het V. I. B. duidt in het memorandum
verder op de redenen, die aan zulk een
verklaring ten grondslag zouden moeten
liggen: het noodzakelijkerwijs te niet
doen of verzwakken van de gevolgen der
Japansche propaganda (die gevoerd werd
in een sfeer, waarin geen berichten van
buiten doordrongen, dus evenmin waar
schijnlijk de principieele uitspraak van
H.M. Koningin Wilhelmina op 7 Dec.
1942 te Washington) benevens het schep
pen van een sfeer van vertrouwen en het
geven van een duidelijk blijk van. de be
doelingen der Nederlandsche regeering.
Tenslotte dringt het V.I.B. aan op her
vorming van de Indonesische regeering
op grond van onmiddellijk overleg met
alle in Indonesië aanwezige politieke
stroomingen, waarna de noodzaak be
pleit wordt van het afwijken van den
formeel juisten weg inzake de te houden
Rondetafelconferentie in dien zin, dat op
grond van Staatsnoodrecht aan deze con
ferentie beslissende bevoegdheid worde
gegeven in plaats van de haar thans toe
gedachte adviseerende bevoegdheid.
Met deze twee memoranda heeft het
V.I.B. duidelijk uitspraak gedaan inzake
vele thans actueele problemen, en deze
bijdrage van een belangrijk element in
de Indonesische maatschappij houdt ze
ker onder voorbehoud van een juist
regeeringsbeleid rekening met de mo
gelijkheid dat de huidige spanningen zich
zonder catastrophale gevolgen zullen op
lossen.
Aanvulling tot f 100.-
nieuw geld
Personen die minder dan 100 op hun
geldkaart hebben-gestort en ook geen vol
doende tegoed hebben bij het door hen ge
kozen lnleveringskantoor om het ontbreken
de bedrag daaruit aan te vullen, kunnen het
ook aanvullen uit hun tegoed dat zij van
vroeger datum bij een andere instelling heb
ben. Zij kunnen zich in het tijdvak ven 8
tot 13 October aanmelden met hun geld
kaart en distributiestamkaart bij het kan
toor waar zij het geld hebben staan dat voor
de aanvulling gebruikt kan worden.
Een enquete over
de geldzuivering
18 pCt. had bezwaren,
82 pCt. nïet
„Oog en Oor" van den Regeeringsvoor-
lichtingsdienst te Rotterdam heeft een
enquête gehouden over de geldzuivering.
2000 formulieren werden gezonden aan
enkele fabrieken en kantoren (zooals Hei-
nekens Bierbrouwerij, Hollandsche Bank
Unie, Distributiekantoor, Raad van Ar-
^beid en een borstelfabriek, huisvrouwen,
enz.) Ruim 1000 antwoorden werden ont
vangen. Gevraagd werd:
1. Hebt u het doel van de intrekking
van het papieren geld begrepen. 1514 ant
woorden ja, 86 neen. Van de huismoeders
waren er 276 die ja zeiden, 59 neen.
2. Bent u overtuigt van het nuttig
effect? 1535 ja; 65 neen. 40 neen-zeggers
waren huisvrouwen.
3. Hebt u bezwaren tegen de geldzui
vering in het algemeen of tegen de ge
volgde methode? 1308 geen bezwaren. 292
wel bezwaren. Onder hen die „bezwaren"
hadden, waren 38 huismoeders; 49 kan
toorbedienden, 28 winkeliers, 27 handwer
kers en 33 menschen van den Raad van
Arbeid.
Onder de 212 personen die bezwaren
hadden waren er niet minder dan 212 die
het onjuist achtten, dat het zink en het
zilver niet meteen c»ider de inlevering
werden begrepen, 32 vreesden dat het
geblokkeerde geld niet terug ontvangen
zou worden en 39 die stagnatie in het be
talingsverkeer vreesden.
„Oog en Oor" merkt op, dat reeds de
vorige week de Invloed van de geld
zuivering op de arbeidsmarkt bleek,
in dien zin, dat arbeidskrachten zich
vrjj willig op fabrieken en dergelijke
kwamen melden, nu de vooruitzichten
van dc zwarte markt aanzienlijk min
der zijn geworden.
DE Geallieerde bestuurscommissie van
Duitschland, in welk lichaam de op
perbevelhebbers van de Geallieerde be
zettingstroepen in Duitschland zitting heb
ben, heeft een proclamatie tot het Duitsche
volk gericht, waarin wordt medegedeeld,
dat „zekere aanvullende eischen zullen
worden gesteld, welke uit de volslagen
nederlaag en overgave van Duitschland
voortvloeien en welke Duitschland moet
volvoeren." O.a. wordt de mogelijkheid ge
schapen, dat de Duitschers de kosten van
de bezetting zullen moeten dragen. Daar
naast worden regelen gesteld die de mas
sale uitzetting van Duitschers in en bui
ten de voor-oorlogsche Duitsche grenzen
leiding zullen geven. Den Duitschen auto
riteiten wordt verder gelast alle inlich
tingen te verstrekken die noodzakelijk zijn
voor de berechting der oorlogsmisdadigers
en zij moeten gehoorzamen aan alle be
velen der Geallieerden met betrekking tot
de eigendomsrechten en titels van perso
nen die getroffen zijn door de maatrege
len ten aanzien van ras of politiek van de
voormalige machthebbers. De Duitsche
autoriteiten moeten tenslotte aan de Ge
allieerden alle goud, zilver, platina en
buitenlandsch bankpapier en munten
overdragen.
Er zijn in het stuk nog heel wat meer
bepalingen opgenomen, maar deze enkele
zijn waarschijnlijk reeds voldoende om
duidelijk te maken, dat de toekomst van
Duitschland volkomen in handen van den
controleraad wordt gelegd. Dit is een aan
vulling op Potsdam die den Duitschers nog
duidelijker zal maken, dat zij in eigen
land niets te vertellen hebben.
Een andere mededeeling meldt, dat er
in Zuid-Duitschland drie staten zullen
worden gesticht. Beieren, Wurtem-
berg-Baden en Groot-Hessen. Elke staat
zal zijn eigen staatsregeering hebben en
volledige wetgevende macht bezitten. De
Amerikaansche regeering zal haar ambte
naren terugtrekken zoodra een voldoende
aantal Duitsche beambten is gekozen.
Ook dit plan accentueert de wil om
Duitschland niet meer tot macht te laten
komen.
De Gaulle krijgt steun.
Hoewel nog niet de definitieve uitslag
van de Fransche kantonnale verkiezingen
bekend is. ls reeds gebleken, dat een belang
rijk deel van het Fransche volk De Gaulle
steun verleent. Want wel is het aantal com
munisten van 72 in 1934 tot 328 gestegen,
maar de met hen in het verzet tegen De
Gaulle samengaande radicaal-socialisten zijn
van 969 zetels tot 616 teruggeloopen, zoodat
de radicale linksche richting in Frankrijk
in totaal minder mandaten heeft verwor
ven dan in 1937. Binnen deze twee groepen
heeft zich echter een verschuiving naar
links voorgedaan, juist zooals het heele
Fransche volk blijkbaar meer linksche sym
pathieën heeft gekregen. Van de 2990 zetels
zijn er n.l. voor de socialisten (S.F.I.O.) 812
(1937 381), republikeinsche volkspartij 230
(32). linksche republikeinen en democrati
sche alliantie 164 4341 n.l. nog verworven.
De centrumpartijen hebben belangrijke ver
liezen geleden. Maar als men het geheel be
schouwt is de verschuiving in het Fransche
kiezerscorps niet overwegend in radicaal
linksche richting gegaan. En daar de com-
munlsten, radicaal-socialisten en de com-
i munistlsch georiënteerde, verzetsbeweging,
welke echter maar zeer geringe aanhang
heeft verworven, de voornaamste bestrijders
van De Gaulle zijn, beteekenen deze verkie
zingen een versteviging van zijn positie. De
kans, dat zijn plan. om aan de einde dezer
maand te kiezen volksvertegenwoordiging
uitgebreide volmachten te vragen, opdat by
de taak van herstel en hervorming geen
hinder wordt ondervonden van een consti
tuante, welke zou willen meeregeeren. zal
slagen, is aanmerkelijk grooter geworden.
De bestrijders van deze plannen zeggen, dat
door aanneming ervan de dictatuur weer
wordt binnengehaald, maar op grond van
de thans bekende verkiezingsresultaten zou
men zeggen, dat deze gedachte slechts bij
een deel van het Fransche volk ingang heeft
gevonden. Blijkbaar ziet het meerendeel der
Franschen in hem de figuur, die het land
een stabiele regeering kan bezorgen.
„De bloemist uit Aalsmeer"
Een dame aan de Garenkokerskade te
Haarlem kreeg Dinsdag bezoek van iemand,
die zich uitgaf voor een „bloemist uit Aals
meer". Hij wilde de bloemen van mevrouw
bespuiten. Mevrouw had een clivia, die wel
eens vakkundige behandeling noodig had en
zoo werd de „bloemist" binnen gelaten. En
de clivia werd vakkundig behandeld. Maar
de bloemist bleek ook op een ander terrein
vakkundig, want toen hij weg was miste de
dame, die slecht van gezicht is, twee gouden
ringen, die op een dressoir als 't ware voor
het grijpen lagen.
Zij cfeed aangifte bij de politie, die den
bloemist tracht op te sporen.
ASSURANTIE TUSSCHENPERSONEN.
Tot bestuursleden van de Haarlemsche afd.
der vakgroep assurantie tusschenpersonen
zijn gëkozen de heeren A. J. J. Burdorf, L.
A. Duijn; J. N. M. van Loenen en P. A. W.
de Rooy. Voor Haarlem en omstr. is een
zuiveringscommissie geïnstalleerd, bestaan
de uit de heeren mr. W, Veniet, voorz.; Wm.
Estanppa. seer.; A. J. Schalekamp, J. van
Holten en J. Roggeveen. De heer J. Alberti
Jr. is benoemd in het prov. bestuur.
Briefverkeer met Incfië
Censuur
Tijdens besprekingen, eenigen tijd ge
leden te Parijs gehouden op de „Inter-
Allied Cnsorship Conference", waaraan
ook een vertegenwoordiger van Nederland:
deelnam, is een voorstel ingediend om de
censuur te handhaven op post naar de ge
bieden, welke door Japan waren bezet.
Hiertegen verzette zich de Nederlandsche
vertegenwoordiger, die het postverkeer
met Nederlandsch Oost-Indië, zoodra dit
weer hersteld zal zijn, vrij van censuur
wenschte te zien. Besloten werd in elk
geval tot 1 Jan. 1946 volle censuur te
handhaven op correspondentie met Japan
zelf. j