Regeering heeft recht op steun
Klein
voorval
Die Honderd Gulden
Onze Voedselvoorziening
Buitenlandsch
Overzicht
HET INDISCHE PROBLEEM
Minister Logemann:
Bollen
Minister Logemann heeft gisteren een
radiotoespraak gehouden, waaraan het
volgende is ontleend:
Zes weken na het aanbod tot overgave
van Japan zijn er niet voldoende Geal
lieerde troepen, niet voldoende schepen,
niet voldoende reliefgoederen beschikbaar
om de bevrijding voor Indië tot een blijde
waarheid te maken, terwijl de wereld
Thanksgivingsweek viert Wij moeten dat
begrijpen uit de oorlogsmoeheid van de
volken, die hun zonen gaven en offerden
voor den strijd in hun vreemde landen
En ach zeker, begrijpen doen wij het, maar
wc kunnen de bitterheid niet uit ons hart
bannen dat het gemeenschappelijk werk
te onzen koste onvoltooid blijft.
Voor mijn vertrek naar Australië heb
ik u beloofd, dat voor een zeer snelle
familie-berichtgeving zou worden gezorgd.
Ik had de toezegging, dat het Roode Kruis
de daartoe noodige stappen zou doen. De
paradoxale toestand, die te Batavia ge
schapen is, is de voornaamste oorzaak,
dat ik mijn belofte niet heb kunnen waar
maken. Dit grieft mij, en daarom te meer,
omdat u weet het allen reeds de
berichten uit de kampen van krijgsgevan
genen en geïnterneerden slecht zijn. Dat.
de geest krachtig is, ja, die onzer vrouwen
van een ontroerende heldhaftigheid, dat
men bericht, hoe het herstelproces der
ondervoeden merkwaardig snel verloopt,
geeft ons troost. Maar niet verbergen mo
gen wij, dat de doodenlijst een zeer lange
zal blijken te zijn. Met eerbied en innig
leed gedenk ik hen allen. En dan verder.
De voedseltoestand op Java en elders is
zeer slecht, de bevolking kleedt zich in
lompen, ja men rapporteert zelfs hier en
daar in matten. En om te eindigen, een
bodemlooze inflatie heeft het maatschap
pelijk verkeer geheel ontwricht.
Indië staat voor een reuzentaak. Maar
ik vond in Brisbane een Indische regee
ring, die weet wat zij wil, die haar plan
nen gereed heeft. Ik vond er een groep
werkers, hoog en laag, die de tanden op
elkaar zet en die de reuzentaak zal aan
pakken.
Bitterheid, ik vind steeds geen anderen
1erm, bevangt me, als ik bedenk, hoe het
dringend noodige herstelwerk week na
week blijft liggen tengevolge van het uit
blijven eener effectieve gezagsovername
en herstel van het wettig gezag.
In afwachting daarvan stelt het Geal
lieerd opperbevel de Japanners verant-
wordeüjk voor rust en orde. Maar onder
hun hoede ontwikkelt zich een ongebrei-
.delde haatcampagne, geleid door lieden,
die men toelaat zich regeering te noemen,
al erkent men haar niet, lieden, die den
prijs van de welvaart, de levens en de eer
van hun volksgenooten niet te hoog heb
ben geacht voor de samenwerking met een
vijand, van wiens onoprechtheid zij erken
nen overtuigd te zijn geweest.
Laten we nochtans het hoofd koel hou
den. De Britsche regeering is voor onze
aanhoudende en klemmende vertoogen
niet ongevoelig gebleken: Wij hebben haar
ondubbelzinnig doen weten, dat onder
handelen met de z.g. Soekarno-regeering
voor ons uitgesloten is en wij instrueer
den de Indische regeering dienovereen
komstig.
In de houding der bezettingsautoriteiten
komt merkbaar meer kracht en meer lijn.
Onze luitenant gouv.-generaal en onze
bevelhebber zijn thans te Batavia en ik
verwacht, dat nu spoedig een eind zal
komen aan de verwarde berichtgeving,
die tot dusverre de regeering weinig wij
zer maakte dan het publiek.
Extra scheepsruimte is toegestaan, waar
mede wij troepen naar Indië kunnen ver
schepen, alsmede versterking van onze
bestuursmiddelen.
Laten wij het hoofd koel houden. Ik
zeg dit ook tegen de Indonesiërs, vooral
hier in Nederland, wier gevoelens begrij
pelijkerwijs sterk in beroering zijn ge
bracht en tegen die Nederlanders, die ook
meenen, dat op dit oogenblik ver strek
kende staatkundige beloften den toestand
zouden kunnen opklaren.
Beloften zouden tegenover de Soekarno-
bewegïng even onwaardig als onvrucht-
Er stond een man op krukken op den
Rijksstraatweg bij Velsen. Een van onze
oorlogsinvaliden. Want die bestaan nog.
Het is meer dan vijf jaar geleden dat zij
vochten tegen den indringer, maar zij be
staan nog. Die man op krukken dan ge
baarde tegen voorbijsnellende automobi
listen. Hij wou meerijden. Het moest,
want hij kon niet naar Haarlem strom
pelen. Zij zagen hem goed, maar zij reden
hem allen voorbij. Ook een meneer, die
alleen in een slee van een wagen zat, reed
hem voorbij. Drt falen duurde geruimen
lijd. De invalide kon niet opgeven; het
.was zijn eenige kans.
Toen zag een bewoner van den Rijks
straatweg hem uit zijn huis. Hij was diep
verontwaardigd en aarzelde niet. Hij trok
zijn jas aan, reed zijn motorfiets naar
buiten en bracht den invalide op de duo
maar zijn huis in Haarlem.
Wij hebben niet veel plaats in de krant,
maar maken ruimte voor dit kleine voor
val. Wij dragen dit stukje op aan de auto
mobilisten, aan die bevoorrechten in ons
midden, die zich snel en comfortabel ver
plaatsen kunnen en geen invaliden zijn.
Het is ons bekend dat zij voorkeur hebben
voor het meenemen van aardige jonge
meisjes-en van militairen, die veel siga
retten bezitten. Maar toch koesteren wij
de hoop, dat dit voorval eenige uitwerking
Mi hebben.
baar zijn. Laat men dat goed begrijpen.
De voornemens met Indië en het Konink
rijk zijn duidelijk uiteengezet. Het stuit
tegen de borst, telkens te moeten herha
len, dat de Kroon haar woord gesproken
heeft en deze regeering zich op dat woord
als program heeft vastgelegd. Die voor
nemens waren duidelijk en stellig genoeg,
om toenmaals de instemming en de mede
werking uit te lokken van Indonesische
nationalisten en Nederlandsche democra
ten. Wat zoo vraag ik kan daarin,
als men het hoofd koel houdt, veranderd
zijn? Alleen omdat een groep visschers in
troebel water ons tijdelijk het werken
belet voor hun eigen volk en dat volk
blindelings leert verguizen wat wij dan
toch voor Indië deden: wij, die zijn samen
leving, zoodanig ontwikkelden en bewerk-
tuigden, dat mits al hare bestandeden
tot den arbeid worden opgeroepen In
dië de zelfstandige behartiging zijner in
wendige aangelegenheden aan kan en
daarom tot een volledig deelgenootschap
in het Koninkrijk kan worden toegelaten.
Men vraagt ons beloften en vergeet, dat
er beloofd is over Indië's en des Rijks
staatkundige structuur om de ronde tafel
te spreken. Men vergeet, dat een ieder dit
redelijk en democratisch vond. Nu wil
men beslissingen, die de bevoegdheid der
regeering verre te buiten zouden gaan.
Men vraagt om beloften en vergeet, dat
er reeds daden zijn er is b.v. een door
slaande Indonesischeuneerderheid in den
Volksraad; er is een Indonesisch resident
en meerdere andere Indonesische bestuurs
ambtenaren: men vergeet, dat meerdere
daden in de lijn van het vaststaand regee-
ringsbeleid zouden kurm§p volgen, indien
wij tijd en krachten niet moesten wijden
aan het incident-Soekarno.
Men waarschuwt, dat het geval-Soekar-
no niet gelijk te stellen is met het geval-
Mussert. Inderdaad, de regeering heeft
begrip voor het feit, dat Indonesisch na
tionalisme wegens het koloniale verleden
in een andere psychologische situatie ver
keert dan het Nederlandsche. Maar al het
water van de zee wascht niet af, dat een
wettige regeering. die haar plicht voor
's lands ontwikkeling, stoffelijk, geeste
lijk en staatkundig, deed en doet, ver be
neden haar verantwoordelijkheid zou blij
ven, indien zij zich inliet met hen die in
beginselloos opportunisme juist dat alles
lieten verkrachten, wier vrijheidsbegeerte
zonder verantwoordelijkheidsbesef bleek.
De regeering heeft er aanspraak op, dat
men haar steunt en niet afvalt, waar zij
haar rechten weg gaat. Het uitgemergelde
Indië heeft recht op haar arbeid. Het
heeft recht op de toegezegde staatkundige
vernieuwing als verhooging van zijn
volkskracht. Het zou kunnen zijn, dat het
gerucht rondom het incident-Soekarno de
scheiding deed vallen tusschen hen, die
bezonnen verantwoorde vernieuwing wil
len in oprechte samenwerking en hen, die
het Koninklijk woord van December 1942
slecht hebben begrepen of slechts hebben
aangegrepen. De regeering vervolgt haren
weg.
Uitbetaling coupons enz.
Ten aanzien van de betaling van cou
pons en dividend-bewijzen is vastgesteld,
dat voor die, welke vóór 26 Sept. 1945 be
taalbaar waren gesteid, het uit te betalen
bedrag nu op geblokkeerde rekening moet
worden geschreven.
naar het buitenland
Daar de bloembollen ons eenige export
artikel van eenige beteekenis zijn, wordt
alles in het werk gesteld om dezen uit
voer te stimuleeren. Ondanks het feit dat
men bijna niet de gelegenheid heeft gehad
het buitenland te bereizen, mag over de
resultaten niet geklaagd worden. Het staat
wel vast dat voor minstens 25 millioen
gulden geëxporteerd zal worden, waar
van voor ongeveer 10 millioen naar de
Ver. Staten. In 1938 nam Amerika slechts
voor 4 millioen en het jaar daarop voor
5 'A millioen van ons af. Zuid-Afrika heeft
bijna uitsluitend belangstelling voor gla
diolen, welke eerst een bijzondere behan
deling moeten ondergaan. Een andere be
langrijke liefhebber van onze bloembollen
is Engeland, dat voor ruim 7'/s millioen
zal koopen, dank zij het initiatief van min.
Mansholt, die dit heeft weten te bewer
ken ondanks de strenge Engelsche ver
bodsbepalingen inzake den invoer van
luxe-artikelen. Het contingent naar Zwe
den ter waarde van 51/: millioen gulden is
bijna uitgeput, maar dezer dagen is een
nieuwe delegatie naar dit land vertrok
ken, om te trachten nieuwe invoermoge-
lijkheden te bereiken. Andere gegadigden
zijn Frankrijk met voor bijna f 2.000.000
en de nieuwe kooper op de markt, Fin
land, dat gedeeltelijk als compensatie
transactie voor ongeveer f 300.000 van ons
zal afnemen. Andere, minder belangrijke
gegadigden zijn België, Luxemburg, IJs
land en Zwitserland. Denemarken staat
geen invoer toe. Uit een en ander blijkt
wel de gunstige situatie waarin onze
bloembollenhandel zich bevindt, te meer
daar de belangstelling van de meeste
landen toch wel eerder zal uitgaan naar
levensmiddelen, machinerieën en klee
ding.
En de Vrije Rekening
De Nutsspaarbank te Haarlem heeft
verstandigen raad aan. haar spaarders
verstrekt. Wij willen daar even extra
de aandacht op vestigen om een soort
afhaal-rage te helpen voorkomen.
Inderdaad heeft minister Lieftinck
ons allen den raad gegeven: „Leef van
uw inkomen". Wie dien raad goed ml
opvolgen moet niet honderd gulden van
zijn spaarbankboekje halen als hij niet
zooveel noodig heeft. Waarom zou hij
dat doen? Hij kan zich immers bepa
len tot hetgeen hij werkelijk moet heb
ben en de rest van de 100 iaten over
schrijven op de „vrije rekening'die
de Spaarbank in zijn boekje zal maken
als hij dat wenscht. Daarvan kan hij
ten allen tijde opnemen wat hi', wil.
Wij vestigen met nadruk de aandacht
op de vrije rekening.
Een andere goede raad van de Nuts
spaarbank is, niet in den loop van de
volgende week te komen als men niet
dadelijk geld noodig heeft, maar te
wachten tot na 15 October. Dat is mis
schien een opoffering voor menschen,
die dol zijn op gedrang en queues. Maar
de meesten zijn dat niet.
Kweekt uw vrije rekening aan.
Kweekt „dikkere guldens" met de
spaarbankrente.
Dat zijn goede adviezen. Vele goede
ren zijn nu ook nog duur en niet van
goed gehalte: met de aanschaffing van
dergelijke artikelen kan men beter nog
wat wachten.
Ir. Louwes over BroodAardappelenZuivel en Vleesch
In een radiotoespraak besprak Ir. S.
L. Louwes, directeur-generaal van de
Voedselvoorziening, het vermoedelijk
verloop van de voedselvoorziening in
ons land.
Het belangrijkste voedsel blijft de
tarwe. De wereldpositie van dit pro
duct is niet ongunstig, al klopt de ba-
,lans nog niet geheel. Er is geen plaats
'voor ongerustheid omtrent de BROOD-
voorziening. Dit is een gelukkige om
standigheid, want de AARDAPPEL-
oogst staat er niet zoo goed voor. Er is
minder uitgepoot, er is gebrek aan
kunstmest en het weer is slecht ge
weest (aardappelziekten). Hopeloos is
de positie echter niet. We zullen over
vrij wat meer voor de consumptie be
schikken dan er vóór den oorlog ver
bruikt werd, al zal de voorziening ze
ker niet zoo ruim zijn als die van de
laatste oorlogsjaren. We zullen echter
steeds kunnen aanvullen met brood,
bloem of meel.
Wat het VEEVOEDER betreft deelde
Ir. Louwes mede, dat er overal een te
kort is. Bevredigend kan het pas wor
den, wanneer het Verre Oosten weer
a2s leverancier gaat optreden, wat de
zen winter nog wel niet het geval zal
zijn.
Hier zal vooral de ZUIVELproductie
onder lijden. De vooruitzichten hiervan
zijn anders niet slecht: wij bezitten
thans 1.2 millioen melkkoeien tegen
1.550.000 voor den oorlog. Dit is een
goede basis voor een flinke productie.
Zelfs zal het vermoedelijk mogelijk zijn
het volgend voorjaar het vooroorlog-
sche peil te bereiken. Als de voortee
kenen niet bedriegen, zullen we dan
vrijwel uitkomen met onze melk en
laat bovendien een en ander nog ruim
te over voor export. Of deze producten
dan alle vrij zullen komen zal afhangen
van de beantwoording van de vraag of
er voldoende vet en olie kan worden
geïmporteerd.
Ten aanzien van het VLEESCH deel
de Ir. Louwes mede, dat wij nu vleesch
kunnen koopen. Het rantsoen zal bin
nenkort belangrijk verhoogd kunnen
worden, maar nog niet tot het voor-
oorlogsch peil. Dit zal pas geschieden
wanneer de eigen varkensstapel vol
doende voortbrengt. De import moet
echter tot het hoogst noodige beperkt
blijven, zeker zoolang we tegenover de
zen impoft geen export kunnen zetten.
T.B. C.-Patiënten
naar Zwitserland
20 uit Haarlem en Omgeving
Indertijd hebben wij medegedeeld, dat
de Zwitsersche regeering aangeboden
heeft eenige honderden lijders aan tu
berculose uit Nederland kosteloos te
laten verplegen.
Naar wij vernemen zijn aan Haarlem
en omgeving 20 plaatsen toegewezen.
Deze patiënten zijn aangewezen en al
les is voor het vertrek in gereedheid
gebracht. In het algemeen wordt de
verpleegtijd van deze patiënten op een
jaar gesteld; er .kunnen er onder zijn
die reeds eerder genezen naar hu-is mo
gen terugkeeren, maar de kans be
staat, dat anderen iets langer moeten
blijven.
Het royale en sympathieke aanbod
van Zwitserland heeft algemeen waar
deering gevonden. Bovendien bestaat
dankbaarheid voor het feit dat aan
Haarlem en omgeving in verhouding
een groot aandeel geschonken is van
dit aantal vrij-bedden.
Ruim drie weken heeft de conferentie
van de ministers van buitenlandsche za
ken te Londen geduurd en na een aan
vankelijk niet-ongunstig begin is er, door
een wijziging van houding door Molotov,
een verschil van meening over het karak
ter der conferentie ontslaan, dat men niet
meer heeft kunnen oplossen. Men heeft
geprobeerd te lijmen en te krammen,
maar de losse deelen bleken niet tot één
geheel samengevoegd te kunnen worden.
Dat is betreurenswaardig, maar wie weet
zijn over eenigen tijd zooveel scherpe
kantjes afgeslepen, dat wel een geheel
gevormd kan worden. Daarom kan men
wel klaagliederen aanheffen over het
mislukken en wantrouwen hebben over
wat de naaste toekomst te zien zal geven,
maar daarmee dient men de zaak noch
zichzelf. Het was prettiger geweest wan
neer nu goede resultaten waren bereikt,
wanneer er geen verschil van inzicht had
bestaan over de vraag of alleen de drie
groote mogendheden (gedachte, voorge
staan door de Sovjet-Unie) of ook andere
staten bij de opstelling der vredesverdra
gen hun stem zullen kunnen laten hoo-
ren (Engeland en de Ver. Staten zijn
daarvan voorstanders). Nu dit niét zoo is,
behoeven we ons niet uit het veld te laten
slaan. Verschillende deelnemers aan de
zittingen van den raad hebben hun ver
trouwen in de toekomst uitgesproken en
gewaagd van aller verlangen naar ver
sterking van de samenwerking hunner
volken. En dan, het winnen van den oor
log heeft ruim 51/» jaar geduurd, zouden
we den vrede nu in drie weken kunnen
winnen? We zullen nog veel van de oor
logsmentaliteit, welke heel dikwijls dic
tatorallures en bijna steeds wantrouwen
kweekt, moeten verliezen voor we goede
vrede-makers kunnen zijn. Misschien kan
een klein beetje geduld, hoe moeilijk om
te beoefenen door de staten die op hun
vredesverdrag wachten, een rechtvaardi
gen vrede alleen maar ten goede komen.
Want oorlogvoeren is voor een aanzien
lijk deel hard slaan, vernietigen. Vrede-
maken is: billijk zijn, opbouwen. Het
eerste kunnen zeer velen. Het laatste
slechts weinigen. Dat kunnen alleen maar
menschen die tot rust zijn gekomen.
Amerikaansch-Britschc bespre
kingen.
In de Ver. Staten worden momenteel
onderhandelingen gevoerd tusschen ver
tegenwoordigers van Engeland en de Ver.
Staten over de hulpverleening aan Enge
land. Ook bij deze besprekingen zijn moei
lijkheden naar voren gekomen. De Ame-
rikaansche regeering dringt n.l. aan op
de algeheele afschaffing van de voor
keursrechten voor den Britschen impe
rialen handel, als voorwaarde voor een
omvangrijke ieening aan Gr. Brittannië.
De Engelsche delegatie heeft hierop ge
antwoord: Ons land weigert eenige con
cessie te doen op het gebied van de han
delspolitiek zonder gelijke concessies van
Amerikaansche zijde. Daarnaast heeft, men
natuurlijk erop gewezen, dat niet Enge
land alleen over zulk een afschaffing
heeft te beslissen. Daarvoor moeten ook
de Dominions hun toestemming geven.
Deze kwestie vertraagt natuurlijk de be
sprekingen. maar het is hier evenals bij
de Londensche conferentie: er zal een op
lossing komen. Op internationaal politiek
terrein moeten de drie groote mogend
heden overeenstemming bereiken, omdat
het anders een chaos wordt, op econo
misch gebied kan Amerika Engeland niet
als afzetgebied missen. Daarom zal in
beide kwesties een uitweg worden gevon
den. Misschien zal die duurzamer blijken
naarmate hij met meer moeite tot stand
is gekomen.
En tegenover deze conferentie-in-moei-
lijkheden worde heden geplaatst het Pa-
rijsche congres van vakbondsleiders, waar
men wel tot eenheid heeft kunnen komen
tusschen het Intern. Vakverbond, de Prof-
intern, het Communistische verbond, en
een deel der Arrt^'n^Dsche vakbeweging.
Conflict in do
Gereformeerde kerken
Een voorstel van IJmuideri
De kerkeraad van de Gereformeerde
Kerk van IJmuiden-Oost heeft te samen
met den kerkeraad van de Gereformeerde
Kerk van iJmuiden bij de Classis Haar
lem een voorstel ingediend, dat, naar zijn
overtuiging, indien de daarin vervatte
denkbeelden zouden ingang vinden, bij
zou kunnen dragen tot de oplossing van
het conflict in de Gereformeerde Kerken.
De Classis Haarlem komt Dinsdag 9 Oc
tober te Haarlem bijeen.
Een familiedrama
Onder de gemeente Nieuwenhagen
(Limburg) werd een 24-jarige vrouw in
haar woning aangetroffen, doorstoken,
met messteeken. In de woning werd ver
der aangetroffen haar man. ongeveer 39
jaar oud, met zeer ernstige halswonden,
die toegebracht waren met een mes. Zijn
toestand is hopeloos. Uit het onderzoek
is gebleken, dat de man, als politiek
gevangene uit het kamp in Susteren kort
te voren ontslagen is. Aangenomen wordt,
dat hij zijn vrouw heeft vermoord en dat
hij daarna pogingen tot zelfmoord beeft
gedaan. DIAMAIS-TEN BRUILOFT.
Op 7 October a.s. hoopt het echtpaar J. v.
TongerenVerhoeven den dag te herdenken,
waarop zij 60 jaar geleden in het huwelijk
traden. Zij zijn resp. 81 en 78 jaar oud en
genieten beide nog een goede gezondheid. De
Pude van Tongeren heeft vele vrienden in
Haarlem: als vischventer genoot hij een uit
stekende reputatie. Voorzoover bekend (er
iijn eenige kinderen in Indië) leven er nog
$5 nakomelingen van de twee oudjes.