IJmuider Courant
Laval
Soekarno raakt controle op volgelingen kwijt
V. St. tegen verplaatsing derDuitsche industrie
GOe Jiutrg-fttur No. 18150
Bureaux: Kennemerlaan 154,
IJmuiden - Telefoon 5437
Te Haarlem: Gr. Houtstr. 93
Telefoon 10724.
Kennemer Editie van Haarlems Dagblad
Directeur-HoofdredacteurRobert Peereboom
Donderdng 11 October 1945
Uitgave van de stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct,
per kwartaal 4.
DE ex-minister-president van de regee
ring Vichy, Pierre Laval, is te Parijs
ter dood veroordeeld. Volgens de berich
ten van de zittingen is het nogal een raar
en verward proces geweest. Natuurlijk
was het rijk aan incidenten, vooral door
toedoen van den verdachte zelf, die
schreeuwde, protesteerde en poogde ob
structie te voeren. De groote stijl ontbrak.
De sfeer der „grande tragédie", die zoo
menigmaal de Parijsche rechtszaal ver
vuld heeft bij groote verraad-processen,
bleef afwezig. Zelfs de vlijmscherpe
eischer André Mornet, de man met de
venijnige sik, de stekende oogen en het
vervolgers-instinct kwam ditmaal niet tot
zijn dramatische gebaren en kreten en
zijn woedende uitbarstingen van welbe
spraaktheid.
Blijkbaar was de figuur van dezen be
schuldigde te armoedig, te zeer derde
rangs. Dat zijn de meeste gevallen groot
heden van het lugubere tijdvak, dat ach
ter ons ligt. Derderangs. Men geneert zich
eigenlijk men geneert zich voor de be
schaving dat dergelijke lieden een
hoofdrol hebben kunnen vervullen.
Laval was voor den oorlog al een ty
pisch voorbeeld van de politieke verwor
ding in de Derde Republiek. Hij was al
meermalen minister geweest en zelfs pre
mier. na een carrière die begonnen was
als obscuur advocaat in strafzaken. De
wereld kende hem al vele jaren en ver
wonderde zich erover, dat een dergelijke
politieke avonturier het in Frankrijk zoo
ver had kunnen brengen. Alleen met som
mige figuren in Duitschland en Italië
scheen hij vergelijkbaar. Dat bleek dan
ook uit het vervolg. Laval voelde zich
misschien in dat gezelschap het best op
zijn plaats. Het bleek uit zijn buitenland-
sche intriges jaren vóór den oorlog, die ik
vandaag niet zal gaan ophalen. Genoeg is
eraan te herinneren, dat zij den oorlog in
Abessinië hielpen veroorzaken, het wan
trouwen in Europa op de spits dreven en
het werk van diegenen, die naar den vrede
streefden, ondermijnden. Deze man met
het uiterlijk van een zigeuner: met het
dikke, blauwzwarte haar. de helle groene
oogen, de katachtige manieren.... deze
draaitol met den sluwen betoogtrant
moest vooral in de Noordelijke landen
wel afkeer wekken. Zijn eeuwige witte
das accentueerde zijn zwarte, ongunstige
voorkomen.
De linkerzijde kwam in Frankrijk aan
het bewind en hij bleef jarenlang op het
tweede plan. Na den wapenstilstand in
1940 zou hij weer naar voren komen.
Pétain. het nieuwe staatshoofd onder de
Duitsche macht, benoemde hem tot zijn
eersten minister en hij hervatte zijn po
litiek gekonkel in het bewind dat in
Vichy, in het onbezette deel van Frank
rijk, zetelde. Het zou hem naar den on
dergang voeren, waarin dergelijke lieden
onvermijdelijk belanden.
Zijn methode van verdediging voor het
Hof had maar één leidende gedachte: alle
schuld op Pétain gooien. Hij poogde zich
voor te doen als het slachtoffer van den
boozen maarschalk van diep-in-de-tach-
tig, van dien stokouden man dien hij (vol
gens zijn bewering) eens had toegevoegd,
dat hij meer macht bezat dan Lodewijk
'de Veertiende, de absolute monarch, want
die hield er nog een parlement op na en
raadpleegde het regelmatig. Tegenover een
figuur als Pétain was dat zeker niet het
juiste woord om matiging van die macht
te bereiken. Als Laval het indertijd geuit
heeft, zal hij het gedaan hebben om den
ouden man te vleien en hem des te ge
makkelijker in zijn greep te krijgen. Een
veel jongere dan hij, zelfs al ware hij er
varen politicus, zou de handen vol gehad
hebben aan een zoo sluwen vos als Laval.
Hoe kon de oude soldaat, onervaren in het
politieke spel en gevoelig voor vleierij,
hem ooit doorzien?
Laval zei tot zijn rechters, niet te be
grijpen waarom hij de grondwet van 1875.
de grondwet van de Derde Republiek, had
moeten ontzien. Want men ging nu im
mers over die grondwet stemmen? Dit is
wel een erg goedkoop argument.
Het was te voorzien dat dit proces met
de doodstraf zou eindigen. Ik schrijf het
zonder eenige voldoening, want ik bewon
der de doodstraf niet, ook niet in Frank
rijk Laval had zelf voorzien dat het zoo
eindigen zou. Hij zei, toen men het hem
in zijn cel kwam mcdedeelen want hij
was tot de laatste zitting niet toegelaten
dat hij niet anders verwacht had en
zou weigeren, een gratieverzoek te onder
teekenen Dit leek een groot gebaar. Maar
tezelfdertijd waren zijn verdedigers, na
tuurlijk met zijn instemming, al begonnen
met pogingen om revisie van het proces
te verkrijgen. Hii was dus nog heelemaal
niet zoover, dat hij zich bij zijn lot neer
legde en het stadium van een verzoek om
gratie was nog niet bereikt.
Pierre Laval kwam ter wereld als de
zoon van een koetsier in een dorpje ïn
Auvergne. Hij behoorde dus tot diegenen,
'die hun jeugd in armoede doorbrengen,
maar het door hun energie en bekwaam
heden ver brengen in de wereld Evenals
Mussolini. Evenals Hitier. Dergeliike car
rières hebben vaak iets aantrekkelijks.
Lang niet altijd. Het is een oude gewoon
te. ze te bewonderen Er is lang niet al
tijd aanleiding toe. Dat blïikt in dezen
tijd bii herhaling Van den Fransehen
..arriviste" kan men slechts zeggen, dat
hij niet zooveel kwaad heeft kunnen stich
ten ats de Italiaan en de Duitscher Hij
was een derderangs booze ge«t in
Europa. R. P.
Toestand op Java
steeds ingewikkelder
Naar A.N.P. verneemt wijzen verschillen
de berichten uit Java op een steeds meer
verwarden toestand op dit eiland. Aller
eerst staat thans vast, dat er zich onder
de nationalisten een schisma heeft voor
gedaan. Er heeft zich een belangrijke
groep nationalisten van de Soekarno-be-
weging afgescheiden. Dit is o.a aan den
dag getreden door een uitzending van
radio-Bandoeng, die zich in nationalisti
sche handen bevindt. Hierin werd gemeld
dat een andere radio-zender zich had af
gescheiden van de Soekarno-beweging.
Deze en andere berichten van dien aard
toonen aan, dat zich thans een groep ge
matigde nationalisten openlijk tegen Soe
karno en de zijnen durft teweer te stel
len.
Voorts en dit is wellicht nog belang
rijker blijkt het, dat Soekarno noch de
andere nationalistische groepen de situa
tie in handen hebben. De Japanners heb
ben hun wapenen uitgeleverd aan een
ieder, die er hun om vroeg of zelfs aan
lieden, die er niet naar taalden. Allerlei
elementen, die noch onder controle van
Soekarno noch onder leiding van eenige
andere groep of organisatie staan, ma
ken zich thans schuldig aan ongeregeld
heden. De wapenen blijken in handen van
ongure elementen te zijn gekomen, die
zonder eenige politieke doelstelling de
orde verstoren en eenvoudigweg rampok-
partijen op groote schaal plegen.
Zoo is b.v. een dorp op 20 mijl van Ba
tavia door een bende overvallen en ge
plunderd. Acht agenten werden gedood
en vier plunderaars, die door de bevol
king werden gegrepen, werden doodge
marteld.
Bij een aanval op het vliegveld bij Se-
marang maakten extremisten 60.000 pa
tronen buit.
„Het wordt steeds duidelijker dat de
nationalistische beweging in Ned. Oost-
Indië niet meer te controleeren is" schrijft
de correspondent te Batavia van de Times.
„Soekarno en zijn zelfbenoemde „regee
ring" voegt de correspondent er aan toe,
lijken machteloos te staan tegenover de
extremistische en oproerige elementen in
het land en zij maken zidh zeer ongerust
hierover want zij beseffen dat ihet gevaar
bestaat dat de politieke kwestie op den
achtergrond geraakt tegenover de nood
zaak wet en orde te handhaven.
De correspondent besluit: „over het ge
heel genomen vertoont Java het beeld
van een volksbeweging, die niet meer te
controleeren is. Het zal nu de vraag zijn
Schiphol wordt
W ereldluchthaven
De ministerraad heeft, na advies van de
rijkscommissie voor de luchtvaartterrei
nen, besloten Schiphol te bestemmen tot
luchthaven voor het traneoceanische- en
transcontinentale burgerluchtverkeer.
Hiermede is dus blijkbaar zoo merkt
het A.N.P. op een einde gekomen aan
de onzekerheid over de vraag, op welke
plaats de Nederlandsche wereldludhthaven
zou komen. De nadeelen, die Sohïphol
voor het landen van zware vliegtuigen
ten laste werden gelegd, houden volgens
het oordeel van deskundigen dan ook
geen steek. Na het herstel van de vier
verharde banen waarvan reeds een ge
deelte in gebruik is genomen, zullen ook
de zwaarste vliegtuigen daar kunnen lan
den en opstijgen.
Rantsoenen
twee weken
Terwllle van de winkeliers
Het was tot dusverre gebruikelijk eens
per veertien dagen een uitvoerige bonnen-
lijst bekend te maken, welke een week la
ter met slechts enkele artikelen (als vleesch
melk en aardappelen) werd aangevuld. Dit
systeem werd, naarmate de bonnenlijst lan
ger werd. bezwaarlijker voor de winkeliers.
Bij het publiek bestaat nog steeds vrij al
gemeen de neiging om zoodra de nieuwe
bonnen geldig zijn, alle beschikbaar gestel
de rantsoenen op te nemen, met het ge
volg, dat de winkels het één of twee dagen
overstelpend druk hebben en dan weer
kunnen afwachten tot de volgende nieuwe
groote bonnenlijst verschijnt. Daarom is
besloten, deze laatste over twee weken te
verdeelen. Zoo zal de lijst, die a.s. Vrijdag
bekend wordt gemaakt, eenige artikelen, die
daarop verwacht zouden mogen worden,
zooals gort, vermicelli, zout, jam. gedroog
de zuidvruchten en peulvruchten niet be
vatten, doch deze komen een week later.
Dat zal voor één keer een klein ongerief
voor het publiek zijn, omdat even langer
op bepaalde artikelen gewacht moet wor
den. Voor de winkeliers beteekent het, dat
er meer regelmaat in hun bedrijf komt.
waardoor een betere bediening van het pu
bliek mogelijk zal zijn.
Naar keuze ook tabak
op de tabaksbonnen.
Op de bonnen, die op 13 en 27 October
a.s. zullen worden aangewezen voor het
koopen van 2 rantsoenen rookartikelen, zal
eveneens naar keuze 40 gram tabak kun
nen worden gekocht. Voor den winkelier
zal het niet altijd mogelijk zijn die artike
len af te leveren, die door het publiek wor
den verlangd. In die gevallen zal het pu
bliek genoegen moeten nemen met hetgeen
de winkelier in voorraad heeft.
óf Soekarno en zijn collega's of wel een
totaal andere groep er de controle over
kan krijgen en haar tot een einde kan
brengen."
Omtrent den politieken toestand op
Java meldt volgens Un. Press een spe
ciale correspondent van de Times, "dat de
kloof tusschen de Nederlanders en de
nationalisten zich verwijdt. De Neder
landers staan voor een moeilijk dilemma.
Het is wel zeker, dat Soekarno en Mo
hammed Hatta cs. niet de meerderheid
van het volk achter zich hebben, maar
zonder vrije algemeene verkiezingen is
dit moeilijk te bewijzen. Juist nu de Ne
derlanders in een zoo moeilijke positie
verkeeren, zitten zij zonder troepen en
zonder schepen en het kan nog weken
duren voor een troepenmacht van eeni-
gen omvang is aangevoerd.
Hoe de toestand in Bandoeng b.v. is
heeft een Engelsche correspondent als
volgt beschreven:
„Toen ik met twee Japanners in een
auto door Bandoeng reed om de auto
waarin ik uit Batavia gekomen was te
gaan repareeren en door Indonesische po-
litieknapen werd aangehouden, doken de
Japanners verschrikt weg. terwijl ik met
de knapen onderhandelde.
Een trein die van hier uit naar Batavia
zou vertrekken werd door de Indonesiërs
aangehouden die alle niet-Indonesiërs al
het geld ontnamen dat zij boven een be
drag van duizend Japansche guldens bij
zich hadden. De Indonesische leiders in
Bandoeng hebben verklaard dat zulks het
werk is geweest van onverantwoordelijke
jongeren en zeiden dat maatregelen ge
nomen zouden worden om herhaling te
voorkomen.
Het volgende aanplakbiljet heb ik hier
in het Engelsch en Nederlandsch gedrukt
zien hangen. Het luidt: ..Aan u Totoks en
Indo's verzoeken wij voor de laatste maal
uw houding te veranderen ten opzichte
van de onafhankelijkheid van het Indone
sische volk. Gij wordt voortdurend geob
serveerd. Zoodra gij poogt de orde en rust
te verstoren die de Engelsche bezettings
troepen vorderen, zullen wij u allen ver
nietigen. En wij meenen wat wij zeggen.
Gij zijt dus gewaarschuwd."
Het bestuur van het comité voor actieve
democratie heeft het verzoek van de Pe-
rhimpoenan Indonesia aan de regeering
om een door de Perh. Ind. samen te stel
len afvaardiging zoo spoedig mogelijk
naar Indië te zenden, ondersteund.
Het troepentransportsdhip Prinses Bea
trix, dat in de haven van Singapore lag
met bestemming Colombo, is naar fort
Swettenham gezonden om meer troepen
voor Java op te nemen.
Dr. H. van Mook had Woensdagavond
een bespreking met admiraal Lord Louis
Mountbatten, opperbevelhebber in Zuid-
Oost-Azië, waarover een verklaring zal
worden uitgegeven.
Er zijn pamfletten rondgegeven die de
Arnboneezen met represaillemaatregelen
bedreigen, als zij met de Nederlanders
samenwerken.
Gedenkteekens te Haarlem
Opdrachten aan
drie beeldhouwers
Naar wij vernemen is het de bedoeling te
Haarlem drie gedenkteekens te plaatsen
om daarmee de nagedachtenis »e eeren van
de Nederlanders die in den oorlog vielen.
Het. zullen monumenten worden van onge-'
veer 3VG meter hoog. Zij komen aan de Dreef,
aan de Westergracht (bij de Kathedraal) en
bij de Jan Gijzenvaart In Haarlem Noord.
Het ligt in het voornemen daarvoor opdrach
ten te geven aan drie beeldhouwers, Theo
van Reyn te Haarlem voor de Jan Gijzen
vaart, Mari Andriessen te Haarlem voor de
Westergracht en Prof. L. O. Wenckebach te
Noordwijk voor de Dreef.
De minister-president over
Indië.
De minister-president, prof. ir. W
Sdhermerhorn, zal a.s. Vrijdagavond
9 uur door de radio een kort woord
spreken over Indië.
Hei woord is aan.
De Zakenwereld:
De beste tijd om moed te
hebben is, ivanneer anderen
den hunne verliezen.
IJMUIDEN
IJmuiden mist een
aanlegsteiger
Het goederenvervoer per schip van en
naar IJmuiden is zeer gehandicapt, door
dat de aanlegsteiger nabij de Zuidersluis
wordt gebruikt als aanlegplaats voor de
Duitsche marineschepen, die dienst doen
aLs mijnenveger onder toezicht van de
Hoilandsche en de Engelsche marine. Voor
het laden en lossen 'van de vrachtschepen,
die allerlei materiaal voor den wederop
bouw en ook afbraak vervoeren, is bijna
geen plaats over en ook de Alkmaar
Packet heeft geen ligplaats voor haar pas
sagiersboot, waarmede ze haar dienst van
Amsterdam op IJmuiden van plan was te
openen. De Wilhelmina, die voor dezen
dienst zou worden gebruikt, kan nog
steeds niet verder dan tot Velsen varen.
.Vaar wij vernamen, wordt thans voor
de Duitsche mijnenvegers een ligplaats in
de Ilaringhaven gereedgemaakt. Voor den
goeden gang van zaken is het te hopen,
dat de los- en laadplaats in het Xoordzec-
kanaal spoedig vrij komt.
Weer een lading ijzererts
In de Hoogoven-haven is gearriveerd
het Finsche s.s. Rigal van Hornillo rnet
een lading ijzererts. Dit is in een kort
tijdsbestek reeds de vierde lading ijzer
erts, die voor het Hoogovenbedrijf is aan
gekomen.
„De Kortenaer" gearriveerd
Woensdagmiddag omstreeks 12 uur ar
riveerde alhier Hr. Ms. torpedobootjager
Kortenaer. Het sdhip is spoedig doorge
varen naar Amsterdam, waar het thans
gemeerd ligt naast de Piet Hein.
De Kortenaer is een van de twee torpe-
dobootjagers, die de Koninklijke Marine
heeft overgenomen van de Engelsdhe ma
rine. Gedurende de oorlogsjaren voer het
schip onder den naam Scorpion in dienst
van de Britsche marine en het heeft als
zoodanig een roemrijken staat van dienst.
Op 1 October j.l. is het schip te Plymouth
officieel overgedragen aan de Kon. Ma
ring. De bemanning, die uit 237 koppen,
bestaat, is voor tweederden samengesteld
uit oorlogsvrijwilligers, terwijl de overige
leden gedurende den oorlog in Engeland
in dienst getreden zijn. Van de laatstge
noemde groep betraden velen na vijf jaar
wederom den vaderlandschen bodem. Het
commando berust bij luitenant ter zee le
klasse J. K. Kempees.
Versche haring in Scheveningen
In Scheveningen is hedenmorgen de
haringdrifter Sdh 125 aangekomen met
600 kisten versche haring.
VELSEN
Velserbeek
gaat Zaterdag open
Naar wg vernemen, is men met het op
knappen van Velserbeek thans zoover ge
vorderd, dat het park Zaterdag 12 uur voor
het publiek opengesteld zal kinnen wor
den. Het is de bedoeling het park eiken
dag geopend te houden van 's morgens
'/s nur na zonsopgang tot 's avonds 1A uur
vóór zonderondergang. Er komen voor-
loopig twee ingangen, n.l. de hoofdingajig
aan den Parkweg en een noodhekje aan
den Van Tuylhveg tegenover de Minister
Lelylaan.
De openstelling geschiedt bij wijze van
proef en vooral om de natuurliefhebbers
onder de ingezetenen in de gelegenheid te
stellen de fraaie herfsttinten te bewonde
ren. Wanneer mocht blijken, dat deze
geste van het gemeentebestuur niet ge
waardeerd wordt en er houtdiefstallen ge
constateerd mochten worden, zal het park
zeker op de werkdagen gesloten worden
gehouden.
Economische adviseurs der V. S. heb
ben bericht, dat het te Potsdam genomen
besluit, Duitschlands industrie te ver
plaatsen en dit land tot een landbouwstaat
te maken, niet voor verwezenlijking vat
baar is. Dit rapport zou reeds aan Frank
rijk, Engeland en Rusland overhandigd
zijn.
Men wijst er op, dat dit wellicht een
nieuw inter-geallieerd wrijvingspunt zal
worden en dat 'het wel mogelijk is, dat
het beridht Rusland wantrouwend heeft
gemaakt ten aanzien van de ernst van
Amerika's bedoelingen in Duitschland.
Naar men zegt, heeft het rapport cate
gorisch verklaard, dat, wil Duitschland
leven, het noodzakelijk is, dat dit land
zijn voor-oorlogsohen exporthandel be
houdt. Dit vereischt automatisch het be
houd van veel industrie, die volgens de
verklaring van Potsdam en het plan voor
de herstelprestaties bestemd was voor
verplaatsing en vernietiging.
De Amerikanen zouden ondanks vele
openlijke beweringen van het tegendeel,
het plan koesteren 100 millioen dollars te
besteden aan de voeding van Duitschers
gedurende de komende hongerperiode.
Verder zouden zij het voornemen hebben
de I. G. Farben-Industrie, die in hun be-
zettingszóne ligt, door te laten werken.
Het is niet mogelijk te Washington een
bevestiging of ontkenning van deze be
richten te verkrijgen. De algemeene poli
tiek zou samengevat zijn in een gezamen
lijk memorandum van de departementen
van oorlog en marine, gebaseerd op het
principe „men kan geen fabrieken, mijnen
en geschoolde arbeiders verplaatsen en
men kan geen boeren van machinisten of
boekhouders maken."
