Critiek op en steun aan de Regeering
Kort en bondig
Het cultureele en Vereenigingsleven te Velsen
Tweede Kamer
Het kabinet doet een
concessie
Bij den aanvang heden lagen er tweeër
lei amendementen ter tafel. Een, afkom
stig van de commissie van Rapporteurs,
beoogende om de „tijdelijke St.-Gener."
(Romp-Parlement) te laten aanblijven tot
aan het optreden van de „voorloopige
St.-Gener." (aangevuld Romp-Parlement).
De bedoeling is kennelijk: gelegenheid te
bieden op'een gegeven oogenblik het K.B.
„tijdel. St.-Gener." zoo te wijzigen, dat
deze nog wel iets meer mogen doen: men
denke aan een interpellatie over Indië.
Mr. de Wilde (a.r.) c s. hebben ook
eenige amendementen ingediend, welke
beoogden de tijdel. St.-Gener. dezelfde
rechten te laten uitoefenen als die van
een gewoon Parlement. De amendemen
ten-de Wilde wenschen tevens voorziening
in de vacatures te doen geschieden vol
gens de bestaande regeling, dus door de
opvolgers op de lijsten de open zetels te
laten innemen. Zuivering dier opvolgers
zou door de Kamers zelf moeten gebeuren.
Intusschen, vandaag kwam de Kamer
aan de amendementen nog niet toe. Mr.
Donker (s.d.) onthulde iets van de voor
geschiedenis van dit
Mr. L. A. DONKER
wetsontwerp. Hij
zeide dat er te Lon
den destijds semi-
of neo-fascistische
6troomingen hebben
bestaan, die in an
ti-parlementaire
richting wilden stu
wen. Vooral het
laatste kabinet-
Gerbrandy kreeg in
dit verband een
paar scherpe criti-
sche opmerkingen
naar zijn hoofd.
Ook noemde spr.
zekere elementen in
het Zuiden van
land, waar na de bevrijding van dat
gedeelte z.i. duidelijk een streven kan
worden waargenomen om te willen breken
met het stelsel van gekozen vertegenwoor
digende colleges ter representatie van
staatkundige groepen, waarbij de minister
van binnenlandsche zaken dr Beel betrok
ken is geweest
De 6. d. afgevaardigde roemde als een
z.i. gelukkig element in het aanhangig
voorstel, dat men daarin streefde naar een
synthese tusschen „oud" en „nieuw" door
met behulp van benoeming van leden ter
inneming als opengekomen plaatsen mede
in de Kamer eventueel op te nemen per
sonen, voortkomend uit stroomingen die
in de bezettingsjaren tot ontwikkeling zijn
gekomen. Aldus brengt men thans reeds
op een plaats, waar zij verantwoording te
dragen krijgen, menschen die er anders,
mokkend en zonder dat zij eenige verant
woordelijkheid voelen, buiten zouden blij
ven. Daarom zal hij dan ook tenslotte zijn
stem aan dit wetsontwerp geven, dat hij
als een redelijke noodoplossing beschouwt..
Gansch anders stond hiertegenover Mr.
de W i 1 d e (a. r.), die betoogde, dat de
Regeering zich aan een ernstige inconse
quentie heeft schuldig gemaakt door veel
te lang zonder eenige representatie van
het volk het bewind te voeren, omdat vol
gens haar subjectief inzicht de bestaande
Kamers niet meer voldoende representa
tief zouden zijn. Ware dit laatste zoo, dan
had de Regeering de Kamers ook heele-
maal niet bijeen moeten roepen. Maai ziet,
dit bleek zij wel te willen, blijkbaar om
aldus een wettelijken grondslag te geven
aan een, zonder aanwezigheid van eenige
noodzaak (eerste, onontbeerlijke vereischte
van een objectief gerechtvaardigd
beroep op staatsnoodrecht) in strijd met
de Grondwet samen te stellen Nood-Par-
lement. Blijkbaar stelde het kabinet z.i.
alleen hierom prijs op de medewerking der
Kamers, om deze zoodoende medeplichtig
te maken aan een zaakje, waaraan een on
grondwettelijk luchtje is. De heer De
Wilde wees er o.m. nog op, dat van het
oogenblik af, waarop de Staten-Generaal
weer bijeen zijn, deze hun bevoegdheden
louter ontleenen aan de Grondwet. Toe
kenning of onthouding daarvan met be
hulp van een K. B. noemde hij uit den
b' —o én hij gispte het bedenkelijke van
dit systeem om vervolgens uitvoerig stil
te staan bij de plicht van Ministers en
volksvertegenwoordigers, trouw aan hun
eed. zich te houden aan de Grondwet.
Ook mr. Ruys de Beerenbrouck
(R.-K.) die o.m. op spoedige verkiezingen
Nieuwe Boeken
Gijzelaar 111 Gestel. Bij de Erven J. J.
Tijl te Zwolle is verschenen „Gijzelaar in
Gestel", door Robert Peereboom, geïllus
treerd met teekeningen van jhr. ir. J. de
Ranitz. In dit boek vertelt onze hoofd
redacteur van het zonderlinge leven in
de gijzeling, zooals hij dat in 1942 mee
maakte: met zijn vreemde situaties, zijn
werklust en goeden geest, zijn zwaard van
Damocles, waarvan allen zich bewust
waren, toch zijn humor en later zijn diepe
tragiek, toen twee executies de lange
reeks moorden op onschuldigen in Neder
land inleidden.
De teekenaar, ex-gijzelaar in Gestel
evenals de schrijver en de uitgever, heeft
het boek pittig geïllustreerd, met zuiver
gevoel voor de sfeer van dit leven achter
prikkeldraad en met scherpe caricatuur
van de bewakers.
„Gijzelaar in Gestel" is bestelbaar in
den boekhandel. Vele bekende Nederlan
ders, o.w. de minister-president, prof.
Schermerhorn, vindt men er in terug.
Prof. Schermerhorn hield zijn maiden
speech in de Kamer.
aandrong en o.a. opmerkte, dat er heele-
maal niet zooveel lacunes in de Grondwet
zijn, dat men het zonder vergaande Grond
wetsherziening niet zou kunnen stellen,
moet tot zijn spijt heel wat scherpe kritiek
laten hooren. Gansch anders Roest am
Effendi (commun.), die met de nood
oplossing accoord gaat en er op aandrong
eenige Indonesiërs voor de opengekomen
plaatsen aan te wijzen. Mr. Bach (R.K.)
kwam met warmte de Regeering steun
verleenen, ontkennend, dat zij zich door
anti-democratische overwegingen of
stroomingen zou hebben laten leiden. Ds.
Zandt (St. Ger.) ontwikkelde tenslotte
verschillende bezwaren.
Maidenspeech van
Minister-Pres i dent
Hierna hield de Minister-President
prof. ir. W. Schermerhorn zijn
maiden-speech in de Kamer. Het was on
getwijfeld een sympathiek geluid, dat men
te hooren kreeg, geluid, waaruit de op
rechte bedoeling sprak, zoo spoedig mo
gelijk Recht en Rechtszekerheid in ons
volksleven de eerste plaats te willen doen
innemen. Met den heer Schouten wil dus
de Premier hetzelfde einddoel bereiken.
Maar het verschil tusschen beiden ligt
hierin, dat de a.r. fractieleider meent dat
hiertoe de rechtlijnige weg bewandeld
moet worden, terwijl daarentegen de Mi
nister-President, uit het oogpunt van be
leid, de voorkeur geeft aan een pad,
waarop men z.i. meer rexening met de
feitelijke toestanden en verhoudingen
houdt. Daarom acht hij het b.v.
zaak meer rekening te houden met wat
onder de jeugd en onder de menschen van
de verzetsbeweging leeft.
Als blijk van het inzicht, dat men zich
op echt Nederlandsche wijze door de
nuchtere werkelijkheid moet laten leiden
en daarnaar eventueel zijn koers dient te
wijzigen, kondigde minister Schermerhorn
aan, dat het Kabinet, vooral ook over
tuigd door hetgeen o.m. de heer Schouten
hieromtrent had betoogd, dat zij wijziging
van het K.B. „tijdel. St.-Gener." zal be
vorderen. Dit opdat de Regeering gelegen
heid hebbe alsnog aangaande urgente za
ken met de romp-Kamer(s) overleg te
plegen. Vandaar dan ook, dat met name
te verwachten valt, dat in de eerste, helft
van de volgende week, de Regecring den
President zal verzoeken de Kamer bijeen
te roepen ten einde in haar midden over
Indië te kunnen spreken! E. v. R.
BINNENLAND
Het A. N. P. meldt: De vroegere Roer-
mondsche burgemeester, oud-minister Mr. P.
j. Reymer, is te Haarlem gearresteerd en
door den Politieken Opsporingsdienst naar
Roermond overgebracht. Mr. Reymer was
weliswaar geen N.S.B.-er, doch hij genoot in
Limburg een slechte reputatie door zijn toe
wijding voor alles wat met de nieuwe orde
samenhing.
Bij konk. besluit is benoemd tot per
soonlijk adviseur van den minister van on
derwijs, kunsten en wetenschappen Dr, G.
Bolkestein.'
Tot gewoon hoogleeraar in de faculteit
der rechtsgeleerdheid aan de rijksuniversi
teit te Leiden zijn benoemd Mr. J. E. Jonkers
en Mr. J. H. W. Verzijl.
In het bestuur van de Stichting van
den Arbeid is ter sprake gekomen de hoogte
van de ziekengelduitkeering, die wachtgel
ders ontvangen. Aangezien het bestuur van
meening was, dat een uitkeenng tot 80 pro
cent van het ontvangen wachtgeld wel zeer
laag moest worden geacht, is aan den minis
ter van sociale zaken verzocht een wets
wijziging te bevorderen in dier voege, dat
in de toekomst aan wachtgelders ziekengeld
zal worden verleend ter hoogte van het
wachtgeld.
De Regeeringsvoorlichtmgsdienst spreekt
het bericht van het Vrije Volk tegen dat de
N.S.B.-er van Geelkerken uit de gevangenis
ontkomen zou zijn.
„Trouw" meldt, dat de heer J. Schouten
op een vergadering te Dordrecht heeft me
degedeeld, dat een fusie ttisschen de A. R.
partij en de C. H. Unie niet tot stand zal
komen. Men zal zich beperken tot federa
tieve samenwerking.
Op 17 October wordt in Zwolle eert in
zameling gehouden ten bate van Nijmegen.
Het rijksbureau van voedselvoorziening
overweegt ernstig de mogelijkheid om de
restaurants geheel bon-vrij té maken. Kof
fie en thee zijn deze of de volgende maand
te verwachten. Ook ls er al weer gedistil
leerd en tegen Januari Is verbetering van
de bierpositie te verwachten.
Er zijn meer gemalen in werking ge
steld om de Wleringermeer droogte malen.
Thans zijn reeds 1500 a 2000 H A. droog ge
komen. Zonder tegenvaller zal omstreeks
Kerstmis de geheele polder droog zijn.
BEVERWIJK
Ned. Herv. Kerk.
Ds. J. A. Peters, Ned. Hervormd predi
kant alhier, heeft een beroep ontvangen
naar Baarn (3e predikantsplaats).
IJMUIDEN
Vergadering V.S.V.
Op Woensdag 17 October a.s. zal in de
bovenzaal van het Rex Theater een be
langrijke vergadering gehouden worden
voor leden en donateurs van V.S.V.
Daar tengevolge van de evacuatie nog
niet alle adressen bekend zijn verzoekt
het bestuur hen die dit lezen, deze mede-
deeling aan bekende leden en donateurs
door te willen geven.
Om den Kennemerlandbeker
A-s. Zaterdagmiddag speelt V.V.IJ. tegen
Kennemerland om den Kennemerland
beker. Deze beker wordt beschikbaar ge
steld door de supporters van Kennemer
land en V.V.IJ. heeft daarvan reeds drie
in haar bezit.
De wedstrijd wordt gespeeld om vier
uur op het terrein van Bloemendaal al
daar.
De opstelling van V.V.IJ. is als volgt: E.
de Waard. J. Bravenboer, G. Jongejan,
J. v. d. Vlis, A. Borst, B. Bor6t, G. Hoek,
C. Post, A. Wapenaar, K. Wielinga en J.
v. d. Heide.
Besommingen van Woensdag
IJM147 Oostzee f 22.848, KW95 f 322, KW
12 f175, KW205 f341, KV/190 f188, KW199
f418, KW34 f271. KW180 f256, KW61 f 322,
KW224 f 69, KW 148 f 606, KW98 f 152, KW
226 f66, IJM243 f711, IJM241 f150, IJM
251 f113, IJM261 f 46T. IJM255 f154, IJM237
f138. IJM316 f167, IJM226 f205. IJM239
f146, IJM208 f59, IJM249 f 280, IJM264
f610. H 5 f135, HD184 f279, HD293 f162
HA10 f587. HA89 f281. HA4 f505, MMS
1093 f199, UK41 f116, UK144 f204, UK45
f167, UK7 f345, UK282 f160, UK60 f279.
UK61 f454. UK142 f579. UK174 f512, UK199
f228, UK168 f63, UK280 f281, UK190 f487,
UK93 £212, UK87 f686, UK172 f509.
Groote verliezen
van de Alkmaar Packet
Niet alleen de koopvaardijvloot en de
trawlervloot hebben groote verliezen ge
leden; ook de binnenvaart heeft haar tol
aan den oorlog moeten betalen. Zwaar
getroffen is vooral de Alkmaar Packet,
die geregelde passagiers- en vrachtdien
sten onderhield tusschen Amsterdam en
Zaandam. Alkmaar en IJmuiden, wat den
passagiersdienst betreft met de bekende
groote salonbooten, waarvan er vele ver
loren zijn gegaan. De grootste boot der
reederij, de Prins Hendrik (1800 passa
giers) werd in het midden van het vorig
.Jaar naar Duïtschland gebracht en deed
daar dienst als hospitaalschip. Een vol
treffer maakte een eind aan dit fraaie
schip De Czaar Peter en de Alkmaar, bei
de ingericht voor 1600 passagiers, zijn in
Amsterdam tot zinken gebracht. Dit ge
schiedde in September 1944. toen de bezet
ters, zenuwachtig geworden door de ge
allieerde vorderingen na de invasie in
Frankrijk, de haven van Amsterdam zoo
veel mogelijk onbruikbaar wilden maken.
Het werd bekend, dat de Duitschers beide
schepen, die in Amsterdam lagen, midden
in het IJ tot zinken wilden brengen. De
ondergrondsche kreeg daar lucht van en
om dit te voorkomen, heeft zij de schepen
in het Tramhaventje laten zinken. Daar
liggen ze nog steeds en zullen ze nog wel
geruimen tijd blijven liggen, doordat het
noodige bergingsmateriaal ontbreekt. De
booten liggen onder water en wanneer ze
„opgevischt" zijn zal er wel heel wat aan
opgeknapt moeten worden.
De Zaandam I en de Zaandam II van de
combinatie A. P.Verschure Co.„ die
ook als hospitaalschepen door de Duit
schers werden gebezigd, zijn beide verlo
ren gegaan.
Van de geheele passagiersvloot zijn
thans nog over de Prins van Oranje (1600
passagiers) die op Zaandam, de Stierop
(1200 passagiers) die op Alkmaar en de
kleinere Wil'helmina, die sinds eind Sep
tember op Velsen vaart.
De negen motorbooten voor de vracht
vaart zijn alle behouden, zoodat de vracht-
dienst normaal onderhouden kan worden.
Ontspanningsavond V.V.IJ.
A.s. Vrijdagavond houdt de Voetbalver-
eeniging IJmuiden (V.V IJ.) haar maande-
lijkschen ontspanningsavond in café Royal
aan den Wijk-aan-Zeeërweg.
Scheepvaart
Aangekomen het s.s. Houtman, van Rot
terdam, bestemd voor Amsterdam.
In nood door Zalen-nood
De gemeente Velsen heeft in de voor-
oorlogsche jaren een bloeiend vereeni
gingsleven gekend. Het „drie Hollanders,
een vereeniging" was zeer zeker ook voor
de Velsenaren van toepassing; want op
allerlei gebied bestonden vereenigingen,
veel vereenigingen zelfs en dikwijls drong
de gedachte naar voren, of we niet van
het goede te veel hadden; ongetwijfeld
heeft de kwaliteit meermalen door de hoe
veelheid geleden. Waarbij direct moet
worden opgemerkt, dat er-op velerlei ge
bied in onze gemeente, door sommige ver
eenigingen van muziek en zang vooral,
zulke uitstekende prestaties zijn geleverd,
dat deze tot de beste in den lande gere
kend mochten worden.
Op één terrein zijn we echter steeds
stiefmoederlijk bedeeld geweest, n.l. op
dat van beroepstooneel en beroepsmuziek.
Goede tooneel- en muziekgezelschappen
hebben onze gemeente steeds links laten
'iggen en zelfs IJmuiden, dat toch een tal
rijk uitgaand publiek telde, heeft weinig
sterren op gebied van tooneel en muziek
op de planken gezien. Hetgeen tot de ver
onderstelling aanleiding zou kunnen ge
ven, dat het dilettantisme, hoe goed ook,
niet in staat is, het publiek die scholing
te geven, die er noodig is, om goede be
roepskunst zoodanig te waardeeren, dat
deze kunst vasten voet kon krijgen. Aan
pogingen, om hier (in IJmuiden) iets goeds
te brengen, heeft het niet gemankeerd.
Herinneren we slechts aan „Onder Ons",
die gedurende geruimen tijd beroeps-too-
neelgezelschappen in Thalia op de plan
ken bracht en aan een comité, dat zelfs
het befaamde Bohemer Strijkkwartet in
het gebouw voor Chr. Belangen (thans
„huis van bewaring" voor politieke mis
dadigers!) heeft doen optreden. Maar lang
heeft dit niet geduurd, vooral het laatste
niet. En ook „Onder Ons" moest het ten
slotte opgeven.
Goede kunst brachten in de laatste jaren
voor den oorlog vooral op het gebied van
tooneel Varia, op het gebied van zang
„Looft den Heer" op het gebied van mu
ziek „De Eendracht" te Velsen, terwijl de
IJmuider Operettevereeniging met haar
prachtig gespeelde operettes heel veel
lauweren heeft, geoogst.
De oorlog heeft aan dit alles een einde
gemaakt, voorloopig althans. De leden
der onderscheidenlijke vereenigingen sto
ven door de evacuatie naar alle wind
streken en gedurende eenige jaren was de
dood in den pot. De Kultuurkamer had
een slechte klant aan de Velsensche ver
eenigingen.
En nu keeren de verjaagden zoo zoet-
jes-aan naar hun haardsteden terug. Be-
'.eekent dit, dat ook de vereenigingen weer
tot nieuw leven zullen komen?
Er zijn inderdaad al eenige, die acte de
présence hebben gegeven, waartoe o.a.
Varia behoort, welke vereeniging na de
komst der Duitschers meteen ondergedo
ken is en nu dus met een zuiver geweten
zich voor nieuwe uitvoeringen kan voor
bereiden. Ook op het gebied van muziek
en zang komen er bescheiden levenstee
kenen, zooals bijv. in Santpoort. Het feit
echter, dat nog zoovelen niet teruggekeerd
zijn is oorzaak, dat het met het vereeni
gingsleven gaat als met een fiets op mas
sieve banden: hortend en stootend. lang
zaam en moeilijk.
Maar er is nog iets, dat remmend werkt
voor het opbloeien van het vereenigings
leven en dat is de zalen-nood. De uitvoe
ring is voor de leden de stimulans der
repetities. En waar de situatie thans zoo
!s. dat er door het gebrek aan goede zalen
voor zang-, muziek- of tooneeluitvoerin-
gen aan een uitvoering welhaast niet te
denken valt, ontbreekt de prikkel tot in
spanning; al gaat men ook met frisschen
moed aan het werk, of de leiders er onder
deze omstandigheden den ïaoed in kunnen
houden, is een groote vraag.
IJmuiden beschikt thans over geen
enkele zaal, waarin uitvoeringen gegeven
kunnen worden. Thalia staat nog wel
overeind, maar het is onbruikbaar en het
zal daar te midden van de puinhoopen
ook wel onbruikbaar blijven. Hetzelfde
geldt voor het Gebouw voor Chr. Belan
gen. Dan is daar als eenige groote zaal
nog het Patronaatsgebouw, dat echter ook
nog niet beschikbaar is. En dat toch ook
verre van ideaal is, vooral voor tooneel-
uitvoeringen. Het R.K. Vereenigingsge-
bouw ligt tegen de vlakte en hiermede
zijn we wat de zalen in IJmuiden betreft,
aan het eind van ons Latijn.
Bij den wederopbouw van IJmuiden mag
hieraan zeker wel de noodige aandacht
geschonken worden. Wil men IJmuiden,
waarvan men 'n groote toekomst verwacht,
geven wat het toekomt, dan mag men niet
vergeten, ruimte voor oen flinken schouw
burg te reservceren. De gelegenheid is nu
daar. want het mooiste plekje is door de
afbraabwoede der Duitschers weer vrij
gekomen: het Kennemerplein.
Reeds eerder bestond er een plan, aan
het Kennemerplein een schouwburg met
vergaderzalen te bouwen. Het benoodigde
geld kon men echter niet bijeenbrengen,
zoodat er niets van kwam. In plaats van
een schouwburg kwamen er winkels. En
het eenige plekje, destijds geschikt voor
dit doel, ging verloren. Men is thans trou
wens aan het Kennemerplein geenszins
gebonden, waar nu zooveel bouwgrond
beschikbaar is gekomen. Het Kennemer
plein is echter naar onze meening de ge-
sohiktste plaats voor een nieuw cultureel
centrum en bij de wederopbouw-plannen
dient men -hiermede rekening te houden.
Een flink gebouw zou hier kunnen ver
rijzen, eventueel geflankeerd door. een
paar flinke winkelpanden.
Velsen-Noord is door den oorlog een
ontspanningsgebouw rijker geworden, n.l.
de voormalige Java Deurenfabriek. Tij
dens de bevrijdingsfeesten is hiervan een
druk gebruik gemaakt. Maar voor het
geven van uitvoeringen is het gebouw on
geschikt. Het gebouw zal bovendien naar
or.ze meening wel spoedig voor indu-
strieele doeleinden opgevorderd worden.
Voor hun ontspanning zullen de Velse
naren dezen winter wel in hoofdzaak op
de bioscopen aangewezen zijn. Van het
drietal, dat Velsen voor den oorlog rijk
was, is nog slechts één in bedrijf, n.l het
Rex-Theater „De Pont", die nog overeind
staat, zal naar wij vernemen, binnenkort
ook wel weer gaan draaien.