IJmuider Courant
De Croote
Verwarring
Indonesisch Volksleger
verklaart den Oorlog
Regeeringsverklaring
Mijnenvegers naar Indië vertrokken
«Oo .Tn-arffan# No. 1R15S
Bureaux: Kennemerlaan 154,
IJmuiden - Telefoon 5437
Te Haarlem: Gr. Houtstr. 93
Telefoon 10724.
Kennemer Editie van Haarlems Dagblad
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pee re boom
Maandag 15 October 1945
Uitgave van de stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
IN Indië neemt de groote verwarring
toe. Terwijl ieder begrijpt, dat alleen
orde geschapen kan worden door de lan
ding van een voldoend aantal troepen, die
door hun optreden rust en veiligheid zul
len kunnen waarborgen, komen nu on
rustbarende berichten over een mislukking
der besprekingen tusschen admiraal Lord
Louis Mountbatten en luitenant-gouver
neur-generaal Van Mook. Zij zouden het
niet eens geworden zijn en van Engelsche
zijde zouden zekere voorwaarden van
staatkundigen aard zijn gesteld. Welke?
Het heeft weinig nut doorslaande opinies
over de Engelsche houding ten beste te
gever, zooals sommige menschen doen,
zoolang wij niet nauwkeurig weten waar
op zij berust en wat zij eigenlijk inhoudt.
Morgen zal onze regeering een verklaring
in de Tweede Kamer afleggen. Wij zien
die met spanning tegemoet. Zij zal veel
kunnen ophelderen en het is te hopen dat
zij dat doen zal. Hetgeen in den huïdigen
toestand wel het minst wenschelijke is.
zij' meemngsverschillen tusschen de
b- i-nooten.
de merkwaardige onverschilligheid
en 'auwheid, tot dusver in Londen ge
toond, kunnen wij slechts onze verbazing
uitspreken. Er dient aan toegevoegd te
worden, dat niet alleen ten aanzien van
onze Indische moeilijkheden weinig lei
ding van het kabinet-Attlee uitgaat. Het
heeft nog steeds niet den indruk gewekt,
dat het in buitenlandsche aangelegenheden
in het algemeen een vaste koers volgt.
Intusschen heeft het hoofdkwartier van
het Indonesische Volksleger een procla
matie uitgevaardigd, waarin de oorlog
wordt verklaard aan de Nederlanders, de
Indo-Europeanen en de Amboineezen op
Java. De onderteekenaars van dit zonder
linge, overigens zeer kwaadaardig gefor
muleerde stuk zijn zelfs niet bekend. Het
is geen gewoonte dat legers oorlogsver
klaringen doen. Dat pleegt de taak van
regeeringen te zijn. Is het stuk door „de
republikeinsche regeering-Soekarno" ge-
inspireerd? Dat is mogelijk, maar niet
zeker. Er bestaat gerechtvaardigde twijfel
aan, omdat geen enkele regeering ter we
reld ooit geneigd is het gezag bij derge
lijke beslissingen uit handen te geven en
toe te vertrouwen aan een generaal, of
legercommandant, of wie het dan ook in
dit geval moge zijn. Dus zullen hier wel
weer eenige agitators eigenmachtig zijn
opgetreden. Velen treden blijkbaar op
Java eigenmachtig op.
Behalve deze commentaar zijn er an
dere tc maken, die de beteekenis van de
oorlogsverklaring verzwakken. Indonesië
is een zeer groot gebied en het bestaat
niet alleen uit Java, maar uit vele groote
en kleine eilanden. Op Sumatra, Borneo,
Celebes, enzoovoorts weet de bevolking
van een oorlogsverklaring niets af. Op die
vele eilanden heerscht ook geen opstand.
Op Java beperkt zich deze opgewonden
uiting tot de een of andere factie. Het
grootste deel van de bevolking van Java
staat er oolc niet achter. Dus is er geen
sprake van dat „Indië aan Nederland den
oorlog heeft verklaard." De belangrijkheid
van het incident blijft daar ver beneden.
Dit neemt niet weg dat anarchie en op
stand de hebbelijkheid hebben zich snel
te verspreiden, als niet snel en doortas
tend wordt opgetreden om de orde te
liandhaven in het niet-aangetaste gebied
en het conflict in het aangetaste gebied
in de eerste plaats te localiseeren. Derge
lijke maatregelen zijn niet te verwachten
zoolang voldoende troepen ontbreken en
het vooruitzicht op hun komst houdt veel
minder belofte in, als de Nederlandsche
en Engelsche autoriteiten het niet eens
eijn over het te voeren beleid. Zulk mee-
ningsverschil moet Soekarno en anderen,
in het algemeen de verzetsgroepen, ai
werken zij dan ook niet samen, in de
kaart spelen.
De kwaadaardige formuleering van de
oorlogsverklaring, die bezield schijnt te
zijn door Duitsche en Japansche opvat
tingen ja, er is school gemaakt! doet
de al heerschende groote bezorgdheid
over het lot van onze geïnterneerden in
de kampen op Java toenemen. Voorzoo
ver die kampen binnen het bereik van
het Indonesische volksleger zijn, zouden
er dus op toegepast kunnen worden:
„alle soorten vuurwapenen, ook vergif,
vergiftigde pijlen, brandstichting en alle
soorten wilde dieren, bijvoorbeeld slan
gen" Daarbij komt dan nog het bevel,
dat aan geen enkelen vijand voedsel ver
kocht mag worden.
Men is geneigd de vraag te stellen, of
onze groote bondgenooten ihet hun enor
me luchtmacht niet in staat zijn een be
perkt aantal vliegtuigen beschikbaar te
stellen om de kampen te ontzetten. Is het
niet mogelijk eenige hulp van de Ameri
kanen te krijgen, die noch bij de gebeur
tenissen in Indonesië, noch bij die in
Indo-China zijn betrokken? Er is wel
veel critiek op de Engelschen. maar zij
verleenen althans hulp en verliezen er
menschen bij. Staan de Amerikanen over
al buiten? Misschien zal onze regeering
ook deze vraag kunnen beantwoorden.
Minister Logemann heeft een verzoek
van de Perhimpoenan Indonesia, om een
delegatie naar Indonesië te mogen zen
den. afgewezen omdat hij er geen heil in
ziet. aangezien die afvaardiging alleen
met zijn medewerking zou kunnen ge
schieden en derhalve niet als vrij en on-
beïnvloed erkend worden. Het lijkt geen
Het hoofdkwartier van het „Indonesi
sche Volksleger" heeft Zaterdag een pro
clamatie uitgevaardigd, waarin de oorlog
wordt verklaard aan de Nederlanders,
Indo-Europeanen en Ambonneezen op
Java. De proclamatie beveelt den Indo
nesiërs den guerilla te beginnen, en zegt:
Wanneer de zon ondergaat zijn «D, het
Indonesische volk, in oorlog met de Ne
derlanders. Bij deze verklaring bevelen
wy alle Indonesiërs hun eigen vijand te
vinden, een Nederlander. Indo-Euro
peaan of Ambonnees. Oorlogswapenen
zijn alle soorten vuurwapenen, ook ver
gif, vergiftigde pijlen, brandstichting en
alle soorten wilden dieren, bijvoorbeeld
slangen. De guerilla-oorlog zal gelijken
tred houden met de economische oorlog
voering. Aan geen enkelen vijand mag
voedsel worden verkocht. De markten
moeten streng bewaakt worden, en zij,
die voedsel verkoopen aan onze vijanden,
zullen streng gestraft worden.
Soekarno heeft een proclamatie uitge
vaardigd, waarin hij de Nederlanders er
van beschuldigt, dat zij dorpen met mi
trailleurs bevuurd, vele Indonesirs heb
ben gedood en tallooze Indonesiërs heb
ben gearresteerd. In deze proclamatie
staat o.m.: thans beantwoorden wij deze
informeele oorlogsverklaring der Neder
landsche strijdkrachten.
Voorts wordt in de proclamatie bevo
len alle hoofdwegen vrij te maken en zich
te dekken als Nederlanders of Neder
landsche soldaten in aantocht zijn. Al het
kantoorpersoneel moet zijn werk voort
zetten, maar het moet zich niet inlaten
met Nederlanders of Indo-Europeanen.
Allen moeten ook voortdurend op hun
hoede blijven.
Dr. Moewardi heeft namens het hoofd
kwartier van het Indonesische volksleger
verklaard, dat onmiddellijk in Batavia tot
de guerilla-oorlogvoering zal worden
overgegaan. Tevens heeft hij den staat
van beleg afgekondigd. Het Indonesische
volksleger is tot dusver zonder uniform.
Als de soldaten een uniform dragen, is
dit de voorloorlogsche Nederlandsch-In-
dische uniform.
Toestand rustiger in Batavia
Officieel wordt de toestand in Batavia
als rustiger beschreven, maar toch wor
den er weer barricades opgericht. Tij
dens het wegruimen van deze versper
ringen van deze versperringen zijn zes
Indonesiërs gedood en twee gewond. Na
een schietpartij in Meester Cornelis op 11
October zijn aldaar 132 personen gear
resteerd.
Geallieerd militair bestuur
De stad Batavia is met ingang van Zon
dag onder geallieerd militair bestuur ge
plaatst. Gen. maj. Hawthorne, comman
dant van de Geallieerde landstrijdkrach
ten op Java, heeft een proclamatie uitge
vaardigd, waarin verklaard wordt, dat hij
de controle op wet en orde, openbare be
drijven, gezondheidsdiensten en voedsel
voorziening overneemt. De proclamatie
noemt o.a. de volgende overtredingen van
het militair bestuur: sabotage, plundering,
stakingen in de openbare bedrijven, wei
gering levensbehoeften te verkoopen om
redenen van rastegenstellingen en het
dragen, van wapenen door personen, die
geen deel uitmaken van de Geallieerde
strijdkrachten of de geuniformde politie
macht. Alle openbare bijeenkomsten, die
ophitsen tot onrust of die zelf onordelijk
verloopen zijn verboden. Alle diensten
moeten nog door de nu aan het werk zijn
de personen worden uitgevoerd (tot nu dus
nog zelfstandig of onder Japansche lei
ding werkende Indonesiërs) tot zij door
het militaire bestuur zullen worden over
genomen. Tot dat oogenblik zal de con
trole op de diensten door het Japansche
burgerlijke bestuur geschieden.
Gevechten bij Bandoeng
Volgens Japansche mededeelingen bezit
ten de Japanners thans volledig toezicht
over de stad en het vliegveld bij Ban
doeng. Volgens berichten van een A.N.P.-
Anetacorrespondent uit Bandoeng, wer
den ongeveer 50 Japanners en Indonesiërs
dit weekeinde gedood bij gevechten in de
nabijheid van Bandoeng. In een geregel-
den veldslag bij Leles, een stadje tus
schen Bandoeng en Garoet, werden 200
Indonesiërs op de vlucht gejaagd met
achterlating van 20 dooden, nadat zij een
afdoend bezwaar. Zou het niet in elk ge
val nuttig zijn die pogingen te doen. die
bij de gematigde elementen op Java een
goed onthaal zouden kunnen vinden en
de samenwerking daarmee bevorderen?
Ook te dezen opzichte zou de regeerings-
verklaring meer opheldering moeten ge
ven.
Erkend moet worden, dat de toestand
slecht is en van kwaad tot erger gaat.
R. P.
aanval hadden gedaan op een kolonne van
100 Japanners, die op weg waren uit Ban
doeng.
Het Japansche garnizoen van Serang,
ongeveer 100 km ten N.W. van Batavia,
moest zich terugtrekken naar Serpong. Te
Soerabaja staan extremistische elementen
onder de nationalisten zoowel op tegen
de Jappen als tegen de gematigde natio
nalisten. Op 11 October hebben de natio
nalisten al het Nederlandsche personeel
van hun kwartier verplaatst en „voor
eigen veiligheid opgesloten".
De nationalistisch beweging op Bali wint
terrein, nadat agitators uit Soerabaja zijn
aangekomen.
Het vliegveld Kemajoran bij Batavia is
in hander der Britten, die officieel den
luchtdienst Singapore-Batavia hebben ge
opend. De Nederlanders maken gebruik
van 't vliegveld Jjillitian waar voor den
oorlog de vliegtuigen van de KLM landden
Luit. kol Versteegh is Zondag uit Bris
bane te Batavia aangekomen Dr. v. Hoog
straten is in Batavia om besprekingen
met dr. v. Mook te voeren.
Dertig dooden
Ruim dertig Japanners en halfbloeds zijn
te Garoet gedood door mijnen, toen een
colonne in een vijandelijk mijnenveld te
recht kwam. Men meent, dat dit een troep
hospitaalsoldaten is geweest, die uitge
zonden was om Japansche patiënten te
kunnen onderbrengen in een hospitaal,
dat de nationalisten voor zich hadden op-
geëischt. De Japansche colonne 102 man
en 2 pantserwagens sterk, meldde, dat de
hoofdmacht der nationalisten zich op
Tjiamis heeft teruggetrokken, waar zich
de best uitgeruste en best geoefende na
tionalisten bevinden.
Het Indonesische nationalistische kabi
net heeft een verzoek tot de Ver. Staten
gericht om te worden toegelaten tot ver
tegenwoordiging bij de adviescommissie
voor het Verre Oosten.
Hulpverleeningswerk
Hawthorne heeft Hatta en Soebardjo
bij zich ontboden en met hen besproken
hoe de hulpverleeningsarbeid vergemakke
lijkt kan worden in het binnenlanffcwaar
de extremisten transport en voedselvoor
ziening van krijgsgevangenen en geïnter
neerden hebben stopgezet.
(Vervolg op pag. 2)
Conflict in de Geref. Kerk
Ds. C. Veenhof uit Utrecht, vroeger pre
dikant te Haarlem, zal Donderdag 18 Oc
tober in het gebouw van de Vereeniging
van Vrijzinnig Hervormden te Haarlem
spreken over het onderwerp: „Alléén
onder het juk van Christus"
over Indië
De Tweede Kamer is bijeengeroepen
tegen morgen, Dinsdagmiddag. 1 uur. De
regeering zal een verklaring over Indië
afleggen.
De Eerste Kamer
bijeen
De Eerste Kamer is in openbare ver
gadering tegen Donderdag a.s. te 2 uur
bijeengeroepen. Er zullen o.a. voorzitters
en onder-voorzitters gekozen worden.
Vrijdag wordt in de afdeelingen behan
deld het wetsontwerp omtrent de voor-
loopige Staten-Generaal.
Geen Perh.-Ind.
delegatie naar Indië
Na een uitvoerig en vertrouwelijk on
derhoud op Zaterdag j.L tusschen den
minister van overzeesche gebiedsdeelen,
prof. dr. J. H. A. Logemann en de Per
himpoenan Indonesia ter bespreking van
de huidige sitautie in Indonesië heeft
naar A.N.P.-Aneta verneemt de minis
ter de P. I. medegedeeld dat hij geen
termen aanwezig acht om een delegatie
van de P. I. in de gelegenheid te stellen
naar Indonesië te gaan. De regeering
heeft op alle manieren, die zij vrucht
baar acht, het overleg tusschen Indo
nesiërs en Nederlanders bevorderd. Zij
verwacht veel van die Indonesiërs, die
in Nica-verband in hun vaderland op
het oogenblik werkzaam zijn.
De minister meent echter, dat een In
donesische delegatie uit Nederland, die
Indië alleen zou kunnen bereiken met
zijn directe medewerking, ginds niet de
sfeer van vertrouwen en begrip kan
wekken, die voor verheldering van de
siuatie noodig is. Het voorstel van de
P. I is dus door den minister niet om
principieele maar om zakelijke redenen
verworpen
Atoombom 4
niet lang meer een geheim
De Fransche physicus Paul Rivet heeft ver
klaard, dat het geheim van de atoombom
binnen 6 maanden ook in het bezit zal zij»
van Rusland en Frankrijk. Hij deelde mede.
dat de Russen een groep Duitsche onderzoe
kers op een Deensch eiland hadden gevangen
genomen en naar Rusland hadden vervoerd.
Deze onderzoekers stonden aan den voor
avond van de succesrijke voltooiing hunner
onderzoekingen naar de atoombom. Al hun
aanteekenïngen en hun gansche uitrusting
en Installatie zijn daarbij in Russische han
den gevallen. Rivet voegde hieraan toe. dat
het wetenschappelijk procédé reeds gevonden
was voor het construeeren van een atoom
bom, welks effect het 60-voudige is van de
bom, die tegen Japan gebruikt is. Vier der
gelijke bommen zouden voldoende zijn om
geheel Parijs te vernietigen, zoo zeide hij.
Een stukje Den Helder
in IJmuiden
De radio maakte gistermorgen be
kend, dat de mijnenvegers, die zooals
wy reeds gemeld hebben, naar Indië
zouden vertrekken, Zondagmorgen om
streeks 12 uur zouden uitvaren. Dit
bericht had tot gevolg, dat honderden
familieleden der opvarenden en be
langstellenden zich gistermorgen naar
de Visschcrshaven spoedden, waar de
schepen voor het vertrek gereed lagen.
Er heerschte spoedig niet alleen op de
Trawlerkade, maar ook op en by den
kop van de Visschcrshaven een groote
drukte en men waande zich in Nieu-
wediep, de marinehaven die tot nu toe
feitelyk het alleenrecht van gebeur
tenissen als deze had.
In een paar rijen achterelkaar lagen ze
rij aan rij, de mijnenvegers, die in de af-
geloopen maanden met hun Engelsche
collega's, zulk een nuttig werk hebben
verricht, waardoor de scheepvaart op de
Noordzee weer zoo goed als ongehinderd
voortgang kan vinden. De Trawlerkade.
die militair terrein is, werd voor deze
bijzonderde gebeurtenis vrijgegeven. Dui
zenden stonden langs den kant en spoedig
begon een algemeen afscheid, geheel in
den trant van den marineman, in wiens
leven deze gebeurtenissen zoo dikwijls
voorkomen: hartelijk maar niet sentimen
teel.
Vóór het vertrek werden officieren, on
derofficieren en manschappen door vice-
admiraal C. W. Stoeve toegesproken, die
het mooie werk der mijnenvegers memo
reerde, waardoor de kust thans vrij van
mijnen was gemaakt en de bemanning
wees op het belangrijke werk, dat hun in
Indië wacht.
Toen maakten de schepen één voor één
los. Een afscheidskus, een handdruk, een
„tot weerziens!" En dan begint een gewuif
over en weer en alles aan den kant wuift
mee. Een der vegers haalt de trossen in:
de commandant staat op de brug, hij
werpt kushanden naar zijn jonge
en zijn kinderen. „Dag Vader!" „Dag Moe,
dag kinderen. Tot ziens hoor!"
Anderen zijn bepaald prozaïsch in hun
afscheidsgroet. „Hou je taai hoor!" roept
een meisje van den wal af een der ma
trozen toe.
Eén voor één varen ze van den kant af,
één voor één passeeren ze de Engelsche
mijnenvegers, die in twee rijen achter
elkaar vier-dik aan de kade liggen. Tel
kens als een der uitvarende Hollanders
langs de Engelsche collega's vaart, klinkt
uit acht sirenes een oorverdoovend geloei,
waardoor de fanfaremuziek van het Staf
orkest van de Amsterdamsche Politie, dat
vroolijke marschwijzen ten gehoore
brengt, overstemd wordt.
Zoo gaat het een half uur achterelkaar.
De Jan van Brakel is al buiten, als de
laatste mijnenvegers los maken. Achter
eenvolgens vertrokken de Schokland. Wal
cheren. Tholen, Voorne. Wieringen. IJssel-
monde, Overflakkee en Duiveland. Op zee
nemen ze formatie in en spoedig verdwij
nen ze in Zuidwestelijke richting. Hun
eerste doel is Chattam, de plaats waar de
naam Jan van Brakel geen onbekende
klank heeft, als de Engelschen tenminste
hun vaderlandsche geschiedenis niet ver
geten hebben. Jan van Brakel immers
was het, die in 1667 met de „Vrede" tijdens
den beroemden tocht van de Ruyter naar
Chattam den ketting stuk voer, waar
mede de Britten de Medway hadden af
gesloten. Vice-admiraal Stoeve heeft aan
boord van een motorlaunch de mijnen
vegers tot buitengaats vergezeld.
In Chattam worden de schepen voor de
tropen uitgerust: daarna vertrekken ze
via Kaap de Goede Hoop naar Indië. Het
zal voor deze vaartuigen, die slechts 360
ton meten, een zware reis worden, een
reis die zeker twee maanden zal duren.
De Amsterdamsche politiemannen staan
nog dapper te spelen De pittige tonen van
het aloude „Turf in je ransel" schallen
over de Trawlerkade. De haven is een
heeleboel leeger geworden, maar langs
den kant blijft het nog langen tijd druk.
