Haarlems Noodraad
Ook de Eerste Kamer
Burgemeester Reina?da
over het oorlogsleed en
toekomstplannen
Woensdagmiddag vergaderde Haarlems
Noodraad voor het eerst. De zaal van het
Prinsenhof was met eenige palmen ver
sierd. Op de tribune gaven enkele direc
teuren van bedrijven en onderwijsinrich
tingen, alsook hoofden van takken van
dienst, door hun aanwezigheid blijk van
belangstelling.
Herdenking der dooden.
Bij de opening der vergadering herdacht
de Voorzitter, de wnd. burgemeester
M. A. Reinalda, de dooden die in den oor
log gevallen zijn; de millioenen op de slag
velden in Europa en andere werelddeelen,
alsook op de zeeën, de duizenden die hun
leven lieten bij de bevrijding van ons land.
Ook dacht spreker aan de duizenden land-
genooten die door de Duitschers zijn af
geslacht of gestorven in de concentratie
kampen. aan allen die hun leven lieten in
den vrijheidsstrijd voor ons vaderland
Vele stadgenooten hebben het licht der
vrijheid helaas niet mogen aanschouwen
Ook de oude Haarlemsche raad leed, na
dat hij in 1941 voor hef, laatst samenkwam,
geweldige verliezen. Spreker herdacht de
heeren L. Peper, in een concentratiekamp
gestorven, mr. H. O. Drilsma, door de
Duitschers gefusilleerd, mr. L G. van
Dam. die door de Duitschers is wegge
voerd en waarvan nooit meer iets ver
nomen is. zoodat aangenomen moet wor
den. dat ook hij overleden is; D. J. A. Wes
ter veld. den wethouder van onderwijs en
G. Wolzak, beiden dit jaar overleden. B.
en W. hebben besloten een school in de
gemeente te doopen als „Wethouder Wes-
terveldschool".
De raad hoorde deze herdenkingsrede
staande aan.
Nadat de raadsleden de eed obelofte
h'adden afgelegd, hield de voorzitter een
uitvoerige rede ter inleiding van de werk
zaamheden van den nieuwen raad.
Wcrkloozensteun.
Op dit oogenblik worden 2316 personen
gesteund volgens de Armenwet met on
geveer 44.000 per week. 63 arbeiders ge
nieten overbruggingsgeld (werkloozen-
steun) waaraan 18.000 per week wordt
uitgegeven, terwijl bovendien nog eenige
duizenden arbeiders wachtgeld genieten.
In Augustus hadden 1756 arbeiders over
bruggingsgeld en waren er nog meer
wachtgelders. De toestand verbetert dus.
Alles moet gedaan worden om te bereiken
dat de maatschappelijke ziekte, de werk
loosheid, niet terugkeert. Daarom moet er
voor gezorgd worden, dat handel en in
dustrie er weer bovenop komen.
Het woningtekort.
De huisvesting der bevolking stelt ons
voor moeilijke problemen. In de jaren
vóór den oorlog werden te Haarlem ge
middeld 700 nieuwe woningen per jaar
gebouwd. 'In de oorlogsjaren is er prac-
tisch niets gebouwd, terwijl er door oor
logsgeweld en afbraak der Duitschers nog
300 woningen verdwenen. 1 Januari 1940
waren er 36.095 huizen, thans 38.300. Het
tekort aan woningen is op dit oogenblik
te stellen op 2650. waarbij dan nog een
gewenschte reserve van 1000 woningen
moet komen.
De schade aan het onderwijs.
De oorlog heeft ook aan het onderwijs
veel- schade aangericht. Herhaaldelijk
moesten de scholen met halve dagen les
volstaan, terwijl in den winter van 1944
1945 de deuren geheel gesloten moesten
worden wegens den brandstoffennood. Er
Is door de onderwijzers gedaan wat mo
gelijk was om het onderwijs zoo goed
mogelijk gaande te houden. Daarom ver
dient het corps den dank der gemeente.
Er is thans natuurlijk achterstand, maar
het algemeene streven is die zoo 6nel
mogelijk in te halen.
De Van Zeggelenschool in het Amster-
damsche kwartier is bij een bombardement
verloren gegaan.
De gemeente werd door de Duitschers
geo wongen een Joodsche school en Lyceum
te openen. Daarvoor is 76.000 uitgegeven.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat
het rijk de kosten zou dragen, maar later
ie dit afgewend op de gemeente. Thans
wordt getracht, via de Vereeniging van
Ned. Gemeenten, te bereiken, dat het rijk
alsnog die 76.000 aan de gemeente ver
goeden zal.
Sterfte in oorlogstijd.
De sterfte onder de bevolking is in de
oorlogsjaren opgeloopen. De cijfers zijn
voor de sterfte van kinderen beneden het
jaar en volwassenen boven de 60 jaar:
1941: 1366, 1942: 1475; 1943: 1622; 1944: 1861
en de eerste 10 maanden van 1945: 2118.
Het verloop van die 10 maanden was
Januari 323, Februari 332, Maart 301, Apr.;
262, Mei 248. Juni 175, Juli 110, Augustus
107, September 94 en October 116. Thans
een half jaar na de bevrijding is het
sterftecijfer weer vrijwel normaal.
Er zijn nog geen betrouwbare cijfers
over de tuberculose, alleen is met zeker
heid te zeggen, dat het aantal gevallen in
de oorlogsjaren zeer 6terk is toegenomen.
Ter bestrijding van de geslachtsziekte is
aan den Geneeskundigen Dienst een af-
deeling geslachtsziekte met consultatie
bureau ingesteld.
Veel is ook gedaan aan de bestrijding
van scabies en de luizen. Voor 6cabies zijn
13.275 personen behandeld, voor luizen
7150. Het is aan te nemen, dat het bestrij
den van de plagen, die een ontstellenden
omvang hebben genomen, nog vele weken
zal vorderen.
Dc gemeente-financiën.
Hierop gaf spreker een overzicht van
den stand der gemeente-financiën in de
oorlogsjaren De dienst 1938 6loot met een
tekort van 832.000, waarin het rijk
De wnd. burgemeester M. A. lteinalda.
325.000 bijdroeg. 1939 gaf een tekort van
742 000, dat geheel door het rijk gedekt
werd. Van het tekort van 1.223.000 over
1940 nam het rijk 1.000 000 voor zijn
rekening, van het tekort over 1941, dat
1.831.000 was "745.000, terwijl nog
255.000 in het uitzicht is gesteld. 1942 gaf
te tekort van 1.413.000, het rijk draagt
893.000 bij.
De resultaten over 1943 zijn nog niet
volledig bekend, maar de raming is dat
het tekort 1.500.000 zal bedragen, van
het rijk is een voorschot van 750.000 ont
vangen, terwijl nog op 200.000 gerekend
wordt. De begrooting voor 1944 gaf een
tekort te zien van 2.224.000. Het is te
verwachten dat het werkelijke tekort nog
grooter zal zijn, doordat de gas- en elec-
triciteitsbedrijven gedeeltelijk stil gelegd
moesten worden.
De schulden der gemeente zijn van 1
Jan. 1940 tot 1 Jan. 1945 gedaald van
49.540.000 tot 47.240.000.
De bedrijven.
Het gasbedrijf heeft de productie einds
eenigen tijd hervat. Door de rantsoenee
ring is evenwel te vreezen, dat de finan-
cieele resultaten voorloopig ongunstig zul
len zijn. Het electriciteitsbedrijf is thans
ook weer intact, de onderdeelen der tur
bines die de Duitschers weghaalden, zijn
teruggehaald. Voorloopig krijgt Haarlem
zijn stroom evenwel nog van het Prov.
Eleetr. Net.
Uitvoering van werken.
Openbare Werken heeft sinds de bevrij
ding al weer heel wat objecten in uit
voering genomen. Er was eerst geen schop
meer, maar nu werken er reeds eenige
honderden arbeiders. In bewerking zijn
o.a. de aanleg van 23 H.A. sportterrein
aan den Schalkwijkerweg, de verplaatsing
van het Haarlem-veld aan den Rijksstraat
weg, inbegrepen den aanleg van het Noor
der Sportpark, de aanleg van 15 H.A.
sportterrein met een stadion ten Westen
van de Delft, de verbetering der sport
velden aan de Kleverlaan en den Ver-
spronckweg.
De dienst voor den Hout en de Plant
soenen is begonnen met het herstel van
den Hout en de verbetering van de plant
soenen.
Verschillende uitbreidingsplannen voor
de gemeente zijn klaar of in bewerking.
Er zullen volkstuincomplexen komen aan
de Zomervaart en den Schalkwijkerweg.
Het gemeente-personeel.
In het algemeen kan gezegd worden dat
het gemeentepersoneel zich in den oorlog
zeer goed gedragen heeft. Er werd veel
welbewuste tegenwerking jegens de Duit
schers getoond, terwijl zooveel mogelijk
gedaan weTd om de #verlast voor de be
volking zooveel als mogelijk was af te
wenden. Er waren enkele ambtenaren die
alleen op eigen veiligheid en eigen belang
bedacht waren, maar gelukkig was hun
aantal zoo klein, dat dit geen afbreuk kon
doen aan den goeden naam dien het ge
meentepersoneel had. Het gemeenteperso
neel verdient daarom den dank en d<
waardeering der gemeente.
De nieuwe raad.
Nu 6taat de nieuwe raad gereed zijn
werkzaamheden te aanvaarden. Spreker
hoopte en vertrouwde dat allen schouder
aan schouder zullen staat om eendrachtig
het belang der gemeene te dienen (applaus)
De heer M L. A. KI e i n, nestor van
den raad. dankte den voorzitter voor zijn
gelukwenschen aan den nieuwen raad. Hij
sprak er zijn vreugde over uit, dat de
heeren Reinalda en Wesstra weer aan de
.tafel van B. en W. hebben plaats genomen
na het vele leed dat zij in de oorlogsjaren
hebben moeten dragen. Ook de raad 6luit
zich aan bij de waardeerende woorden
jegens het gemeentepersoneel gesproken.
De raad heeft het voornemen het goede
voorbeeld van B. en W. te volgen om
door eendrachtige samenwerking te ijve
ren voor een gezond en krachtig Haarlem
in de toekomst (applaus).
Verkiezing van wethouders.
Hierna volgde de wethoudersverkiezing.
Gekozen werden (allen met 36 van de 37
stemmen) de heeren F. S. Noordhoff.
A. J. M Angenent, D. J. A. Geluk en mr.
S. C. v. d. Wall.
Alien namen de benoeming aan.
Tenslotte werden de raadscommissies
benoemd.
Extra brandstoffen
voor Centrale verwarming
en Leskamers
Aan gezinnen, die, wegens het gemis van
een schoorsteenaansluiting in een woonver
trek of in een vertrek, dat daarvoor kan
dienen, zijn aangewezen op het gebruik van
een in hun woning aanwezige centrale ver
warmingsinstallatie, zal alsnog een toeslag
in cokes kunnen worden toegekend. Deze
toewijzing is zeer beperkt, doch zal tezamen
met de hoeveelheid, die op bonnen van de
brandstoffenkaart zal worden beschikbaar
gesteld, voldoende zijn om een woonkamer
in ongeveer gelijke mate te verwarmen als
het geval zal zijn ten aanzien van de woon
kamer van gezinnen, die hierin met een
haard of kachel kunnen stoken.
De voor een toeslag cokes in aanmerking
komende gezinnen kunnen dezen per brief
aanvragen bij de brandstoffencommissle,
waaronder zij ressorteeren, onder overleg
ging van een schriftelijke verklaring, dat
het gebruik van de centrale verwarmings
installatie het eenige middel is om de woon
kamer of een kamer, die daarvoor kan wor
den ingericht, te verwarmen.
Diegenen, die in het geven van lessen aan
eigen huis een hoofdbron van inkomsten
hebben, dienen zich schriftelijk aan te mel
den bij de brandstoffencommissie, waar
onder zij ressorteeren. Zij ontvangen dan zoo
spoedig mogelijk een oproep om bij deze
commissie te verschijnen, die vervolgens aan
de hand van door betrokkenen mede te
brengen bescheiden en te verstrekken inlich
tingen, zal nagaan, of aan de voor het uit
reiken van een extra toeslag vaste brand
stoffen gestelde voorwaarden wordt voldaan.
Geen reden tot uitsluiting
Gebleken is, dat sommige werkgevers ar
beiders, die gedurende de bezettingsjaren in
Duitschland hebben gewerkt, niet. in dienst
willen nemen.
Het zou betreurenswaardig zijn, indien ar
beiders, die gedwongen in Duitschland heb
ben gewerkt en zich daar met onvaderlands
lievend hebben gedragen, niet in de gelegen
heid zouden worden gesteld, hun arbeids
kracht aan te wenden.
De directeur-generaal van het Rijksarbeids
bureau heeft aan de directeuren der Gewes
telijke Arbeldsbureaux een circulaire gericht,
waarin hun in verband met het bovenstaan
de wordt verzocht, in voorkomende gevallen
op de desbetreffende werkgevers invloed te
oefenen om hen te bewegen, hun houding fe
herzien.
Twee kinderen bij brand
omgekomen
Op droevige wijze zijn te Bellingwolde bij
Winschoten twee jeugdige kinderen bij een
brand om het leven gekomen. Een drietal
kinderen speelde in een boerenschuur, die
gevuld was met koren en stroo, met vuur.
Plotseling stond de schuur in volle vlam.
Een elfjarig meisje, een evacueetje uit Den
Haag, kon nog het zoontje van den eigenaar
der schuur naar buiten brengen, maar door
haar pogingen, om het andere kind van twee
jaar te redden hetgeen haar niet gelukte
is ook zij zelf omgekomen.
Uitgebreider bonnenlijst
Naar wij vernemen zal de morgen te pu-
bliceeren bonnenlUst grooter zijn dan tot
nu liet geval Is geweest. Er zal een bon
worden aangewezen voor 100 gram choco
lade- of suikerwerk, een bon voor één
rantsoen gebak en een bon voor 70 gram
beschuit. Ieder komt voor deze heerlijk
heden in aanmerking. Voorts zal voortaan
niet meer 200 gram. maar 400 gram bloem
per 14 dagen worden beschikbaar gesteld.
De bonnenlUst, welke volgende week be
kend zal worden gemaakt, zal o.m. waar
schijnlijk bonnen vermelden voor den aan
koop van jam, zuidvruchten, ontbijtkoek
en vermicelli. i
Dc door de heeren zoo lang ontbeerde
scheerzeep zal in de maanrl December ge
kocht kunnen worden. Hiervoor zal een
bon van de tabakskaart voorin geleverd
moeten worden.
De Koningin
in ons land terug
De Koningin is Woensdagmiddag per vliegi
tuig uit Engeland teruggekeerd, na in Londen
afscheid genomen te hebben van den ko
ning en de koningin en de Engeische ko
ninklijke familie. Het vliegtuig, dat bestuurd
werd door den piloot Van Dijk. die a s. Za
terdag het eerste Indië-toestel zal vliegen,
landde omstreeks kwart over twee op het
vliegveld Valkenburg.
Onze land- en tuinbouw
Minder grond in cultuur
Thans zijn ln ons land in cultuur
2.167.764 H.A. grond, tegen 2.334 148 H.A.
in 1939. Een vermindering dus van 134 106
H.A Dat is natuurlijk een gevolg van het
feit dat groote gebieden door de Duitschers
onder water gezet zijn.
Met akkerbouwgewassen zijn evenwel
46.000 H.A. meer beteeld dan in 1939. het
grasland verminderde echter met 222.000
hectaren.
Met bloembollen zijn beplant 5751
H.A., tegen 7862 H.A. in 1939 en 4516
H.A. ln 1943.
63.762 H A. zijn in gebruik voor groen
teteelt tegen 51.967 HA. in 1939.
Met tarwe en rogge zijn nu bebouwd
335.000 H.A. tegen 349.000 HA. in 1939 en
466.000 HA. in 1943.
De oppervlakte suikerbleten verminder
de van 45.700 H.A. in 1939 tot 18.500 H.A.
in 1945.
In 1939 werden 132.000 H.A. met aardap
pelen bebouwd, nu 181.000 H.A.
AGENDA VOOR DONDERDAG 8 NOVEMBER
Gem. Concertgebouw: Liedeienavond Jo
Vincent. 20 uur. Tuinzaal: Marg. Couperus,
20 uur. Stadsschouwburg: Het iied van alle
tijden. 20 uur. Rest. Brinkmann Muziekzaal:
Lezing Groote Kerk. 20 uur Ver. van Vrijz.
Herv.: Ds. van Biemen. Christendom en So
cialisme. 20 uur. Museum Teyler: Voordracht
moderne muziek, 15 uur. Rembrandt: Denk
aan mij, 14.30 en 20 uur. Cinema Palace: Zij
trouwde haar baas, 14, 16.15, 19 en 21.15 uur.
Luxor; The Drum. 14, 16.15. 19 en 21.15 uur.
Frans Hals: Strike up the Band, 14, 16 30 19
en 21,15 uur. Movlac Theater: Regenboogca
baret 19.30 en 21.30 uur.
VRIJDAG 9 NOVEMBER.
Stadsschouwburg: ..Hoe laat gaat de trein",
20 uur. Movlac en Luxor: geprolongeerd.
Andere bioscopen: nieuw programma.
keurt het Handvest goed
Dichter bij de werkelijkheid
gekomen"
Regeering en Kamer hebben spoed ge
maakt met de behandeling van het Hand
vest der Vereenigde Naties. Dit bleek o.m.
heden nog uit het feit, dat minister Van
K 1 e f f e n s mondeling het afdeelings-
verslag van de Eerste Kamer beantwoord
de. Daarbij liet hij niet na er op te wijzen,
dat de nieuwe regeling ten volle be-
heerscht wordt misschien, zeide hij, wel
wat te veel door de zucht om vooral
rekening te houden met „de harde wer
kelijkheid." Vermeld zij voorts, dat hij
om. de aandacht vestigde op het voor
nemen om voor objectieve internationale
voorlichting door de pers enz. zorg te doen
dragen. Regionale regelingen kunnen best
zijn, doch voorwaarde dient te wezen, dat
zij niet tegen bepaalde bevriende staten
gericht moeten worden. Derhalve is hier
bij uitstek omzichtig beleid geboden. Es-
sentieele voorwaarde voor onze toetreding
is geweest, dat de beginselen van recht
vaardigheid en volkenrecht leidraad bij
vreedzame beslechting van internationale
geschillen hooren te zijn, hetgeen gelukkig
in het Handvest is opgenomen.
Prof. A n e m a (A.R.) meende, dat wij
niet uit een gevoel van nooddrang moeten
toetreden, maar uit een gevoel van natio
nale roeping. Met voldoening constateerde
spr. dat het nieuwe gebouw op het bestek
van den wel eens te veel gesmaden Vol
kenbond wordt opgetrokken. Door de vre-
des-orde in stee van de rechts-orde de
eerste plaats te doen innemen is men
wat op zichzelf als een vooruitgang te
beschouwen valt dichter bij de werke
lijkheid gekomen. Jammer genoeg is er
in het tegenwoordige Handvest, evenals
destijds in het Pact, 6lechts voorzien in
een regeling t.a.v. vreedzame wijziging in
bestaande, eventueel onhoudbaar te ach
ten. toestanden en verhoudingen. De A.R.
woordvoerder waarschuwde tegen aaneen
sluiting van staten, zoo, dat één groot
land een te sterk overwicht binnen zulk
een blok zou kunnen krijgen.
Prof. De Savornin Lohman (C.H.)
meende, dat wij tot de regeling moeten
toetreden, zulk6 aangezien wij anders zou
den komen te verkeeren in een onhoud
baar isolement. Spr. kon met het oog op
Duitschland en het van dien kant steeds
dreigend gevaar iets voelen voor een Wes
telijk blok.
Prof. Van Embden (V.D.) noemde
een voordeel van het nieuwe Handvest,
dat daarin zorg is gedragen voor deug
delijke reorganisatie van het apparaat der
machtsmiddelen ten behoeve van de vei
ligheid en rechtshandhaving. Voor de
moreele verzwakking van de organisatie
der Vereenigde Naties door het veto-recht
is prof. v. Embden niet blind. Evenmin:
voor de na-oorlogsche politiek van Rus
land. die heel veel gelijkenis met het oude
imperialisme vertoont. Niettemin stond
deze spreker met een gevoel van, zij het
sober, optimisme tegenover de nieuwe
„Volkenbonds-organisatie".
Ook mr. Kropman (R.K.) liet een op
timistischer geluid hooren dan met name
prof. de Savornin Lohman. Tot voldoening
strekte z.i. dat de internationale gedachte
tenslotte niet is afgeknapt en dat er. zij
het telkens met vallen en opstaan, een
vooruitgang van de volkenrechtelijke ont
wikkeling valt waar te nemen.
Mr. I n 't V e 1 d (S.D.) besloot de rij der
sprekers, zich o.m. afvragende of uit de
nieuwe organisatie wel een geest 6preekt,
waarin men vertrouwen kan stellen. Ver
plichte rechtspraak voor rechtsgeschillen
ontbreekt ook nu nog steeds. Slechts wan
neer de grooten. gelijk thans de kleine
staten hebben gedaan, afstand zouden doen
van hun vetorecht, zou er t.a.v. de rege
ling met betrekking tot behartiging van
de veiligheid van vooruitgang sprake
kunnen zijn. Beperking van bewapening
had meer dan 't geval is, een plaats in
het Handvest moeten krijgen.
Na dit alles begon minister Van Klef-
f e n s met er op te wijzen, dat tusschen
de groote mogendheden alleTlei verschil
len bestaan, althans op het oogen
blik. Dit vormde z.i. geen reden tot
grenzenloos pessimisme, want ongetwij
feld kan 6traks de eenheid toch weer be
reikt worden. Wat Rusland betreft, dit
beoogt volgens den bewindsman geen im
perialistische politiek, maar streeft naar
verzorging van de eigen veiligheid. Met
prof. An erna was hij het eens, dat er voor
Nederland o.m. een mooie taak gelegen is
in bevordering van gezond internationa
lisme in de diverse organen als Vergade
ring. Veiligheidsraad, enz. Een bepaling
inzake „herziening van verdragen" is niet
in het Charter opgenomen, maar wel de
gelijk bestaat de mogelijkheid om eiken
gevaarlijken toestand onder de oogen te
zien, en door wijziging van bestaande ver
dragen daaraan tegemoet te komen. De
waarschijnlijkheid, dat. wij slechts met
één groote mogendheid in een blok zou
den gaan zitten, is veel geringer dan dat
wij zulks o.m. met twee groote staten zou
den doen. Hierbij kon de minister het
laten, waarna de Kamer het Handvest z.h.
st. goedkeurde. E. v. R.
