IJmuider Courant
Hef Kiesstelsel
Strijd in Soerabaja duurt voort
De toekomstige status van Daitschland
60e Jam-gang No. (SI77
Bureaux: Kennemerlaan 154,
IJmuiden - Telefoon 5437
Te Haarlem: Gr. Houtstr. 93
Telefoon 10724.
Kennemer Editie van Haarlems Dagblad
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Maandag 12 November 1045
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.—
OP den derden Dinsdag in November
zal het Noodparlement voor het eerst
bijeenkomen. De datum klinkt bijna echt.
H. M. de Koningin 2al de nieuwe zitting
van de Staten-Generaal openen, maar niet
met het vanouds gebruikelijke ceremonieel.
Vermoedelijk niet, omdat men die eer al
leen aan een wettig-gekozen volksver
tegenwoordiging wil bewijzen. Wel zal de
plechtigheid in de historische Ridderzaal
voltrokken worden, maar de Gouden
Koets met overige praal zal ontbreken.
De volgende maal zal deze traditie na
tuurlijk herleven. Misschien vinden som
migen dat onbelangrijk. Maar tradities zijn
niet onbelangrijk, zoolang zij op velen in
druk maken en aan de waarden der histo
rie herinneren. Als u of ik niet aan deze
dingen mochten hechten moeten wij niet
zeggen: schaf ze maar af. Neen: wij moe
ten ons afvragen: hecht een groot deel
van ons volk er kennelijk wèl aan en
dragen zij dus bij tot de erkenning van
het gezag en het respect voor het regee-
ringsstelsel. Dan dienen wij ervoor te zijn,
dat zij blijven.
Deze inleiding tot een betoog over het
kiesstelsel dient, om een overeenkomst
aan te duiden. Een van de belangrijkste
aangelegenheden, die het Noodparlement
tijdens zijn korten zittingsduur van zes
maanden te behandelen zal krijgen, is de
herziening van de kieswet. Van Dr. L. M.
G, Beel, de minister van Binnenlandsche
Zaken, is een daartoe strekkend wetsont
werp te verwachten. De herziening zal van
beslissende beteekenis zijn voor het herstel
en de vernieuwing van onze parlementaire
democratie. Alleen al, doordat het deze
beslissing moet nemen, komt op het Nood
parlement een ontzaglijk zware verant
woording te rusten. Het zal zich daarbij
moeten laten leiden door de overweging,
wat op den duur de beste oplossing voor
Nederland zal zijn. Het zal den moed
dienen te hebben om persoonlijke voor
keur den vasten zetel en ook zekere
partijbelangen aan het landsbelang ten
offer te brengen. Want zulke offers zullen
noodig zijn om ons te verlossen van den
radicalen misgreep der Evenredige Ver
tegenwoordiging, die in 1917 te onzaliger
ure is ingevoerd en de höofdschulö draagt
aan de vooroorlogsche verzwakking en
verwording van onze democratie.
Eenigen tijd geleden heb ik over dit
onderwerp geschreven. Ik kom erop terug,
omdat bij de aankondiging van het Nood
parlement de zaak urgent wordt en zal er
nog meermalen op terugkomen, als dat
noodig blijkt om belangstelling voor de
zaak te wekken. Aan enkele argumenten
moge hier ten eerste herinnerd worden.
Evenredige Vertegenwoordiging heeft de
belangstelling van de kiezers voor de ver
kiezingen, die bij het districten-stelsel
groot was. tot een minimum teruggebracht.
Zij heeft de spanning en de voorkeur voor
het „spelelement", die in ieder mensch
leeft, uitgeschakeld. Dat is eep groote
psychologische fout.
E. V. heeft den kiezer zijn eigen ver
tegenwoordiger, van wien hij belangstel
ling voor de bijzondere belangen van zijn
district vergen kon en tot wien hij zich
daarover kon wenden, ontnomen. Erger:
zij heeft hem op een lijst inplaats van op
een mensch doen stemmen. Dit is algemeen
gevoeld als een verlies.
De acte van beschuldiging telt meer
punten. E. V. heeft verstarring veroor
zaakt. Tengevolge van de eenzijdige op
vatting, dat iedere uitgebrachte stem een
gekozen candidaat moest gelden en daar
mee ?.g. „productief gemaakt worden"
heeft zij alle stemmen over deelnemende
partijen verdeeld, daarmee de vtrming
van dwergpartijtjes bevorderd, dus ver
snippering van krachten gekweekt en de
overige partijen zoo vast in den zadel ge
zet, dat bij verkiezingen geen groote ver
schuivingen. geen ..landslides" meer mo
gelijk waren. Er kwam nauwelijks meer
wijziging. De parlementaire democratie
was vastgeloopen, terwijl groote bewege
lijkheid juist een van haar noodzakelijke
voorwaarden voor welslagen is.
Volgende grief. Alle candidaten op hooge
lijst-plaatsen werden onder E. V. onafzet-
baar. hetgeen tengevolge had dat het heil
zame ontzag, dal het kiezerscorps hen
vroeger inboezemde door zijn macht, om
hen na hoogstens vier jaar zittingsduur
ten val te brengen, verdween. Een ervaren
oude Engelsche parlementariër, met wien
ik ïnderttjd een lang gesprek over E. V.
had, gaf op dit punt de eenvoudige com
mentaar: „Voor mij zou dat niet goed zijn.
Voor mijn collega's evenmin. Ik weet niet
hoe het in uw land gesteld is, maar voor
de leden van het Lagerhuis is het erg ge
zond, te weten dat de kiezer de baas is.
Wij werken er beter en harder door."
Tegenover dit alles stelt E. V. wiskun
dige zuiverheid, die een theorie blijft en
niet toepasselijk is op een zoo onwiskun
dige totaliteit als de openbare meening.
waarmee zij zich dan ook nimmer heeft
kunnen vereenigen. Zij zijn elkaar vreemd
gebleven: een mislukt huwelijk. En wat
doet de „productiviteit van iedere stem"
ertoe als de productiviteit van de demo
cratie daaraan ten offer gebracht moet
worden? Bovendien zal de improductieve
stem van de huidige verkiezing de pro
ductieve van de volgende kunnen zijn.
De democratie leeft niet in een enkele
volksuitspraak, maar juist in een reeks
uitspraken.
Er is geen twijfel aan, dat het districten
stelsel de vorming van groote partijen be-
Britsche troepen dringen langzaam voorwaarts
Dc strüd in Soerabaja, begonnen nadat
aan generaal Mansergh's ultimatum geen
gevolg was gegeven duurt voort. Zaterdag
hebben vier Thunderboltvliegtuigen aan
de militaire operaties deelgenomen en
Zondagmiddag zou een tweede lucht
aanval uitgevoerd zjjn. De Indonesiërs ge
bruiken machinegeweren, lichte tanks, en
volgens sommige berichten ook Japansch
veldgeschut.
De Britsche luitenant-kolonel Oliver, die
Zondag uit Soerabaja in Batavia was te
ruggekeerd, deelde aan A.N.P.-Aneta
mede, dat in de stad een volkomen oor
logssfeer heerschte.
Zaterdagavond woedden er zeven groote
branden in de stad. De geallieerde artil-
'erie moest den geheelen dag blijven vuren
of belangrijke doelen bombardeeren om
een tegenaanval op groote schaal te voor
komen. Men ziet op straat alleen barri
caden en onderstboven geworpen voertui
gen. Volgens dezen zegsman zijn vrijwel
alle officieren van het hoofdkwartier der
49ste brigade gedood of vermist na den
aanval van 28 October. Geallieerde sol
daten, die door Indbnesiërs waren gevan
gen genomen, hebben verklaard, dat de
Indonesiërs vooral tegen de Br. Indiërs
wreedheden hebben begaan. Zoo zijn ge
vallen bekend, waarbij Br. Indiërs de boe
nen zouden zijn afgesneden door extre
misten.
Ruim tweeduizend Europeanen, die in
Soerabaja gevangen zaten zijn door Ge
allieerde strijdkrachten bevrijd. Er zijn
nog meer Europeanen in handen der In
donesiërs, als Zwitsers, Duitschcrs en Zwe
den, die er de voorkeur aan hadden ge
geven te blijven waar zij waren.
De Indonesische omroep te Soerabaja
heeft verklaard, dat de aan den gang
zijnde strijd „een heilige oorlog" is. De
Britsche soldaten werden „moordenaars"
genoemd en de omroeper zeide: „Wij zul
len strijden tot het einde".
Radio Soerakarta heeft, ondanks de toe
zegging van Soekarno, dat hij zijn uiterste
best zou doen, dat een einde kwam aan
de gewelddadige campagne der extremis
ten, ophitsende mededeelingen gedaan.
Een officieele Britsche verklaring van
Zondagmiddag zegt. dat dc operaties in
Soerabaja volgens plan verloopen en dat
er weinig weerstand werd ondervonden.
Er was hier en daar slechts verspreid ge
weervuur. Wijken, die bezet werden, wer
den verlaten aangetroffen. Aan Britsche
zijde waren tot Zondagmiddag 12.30 1 doo-
de en 9 gewonden. De telefooncentrale is
onbeschadigd. De zuivering der stad is
vandaag voortgezet.
Groote Indonesische verliezen.
Volgens de laatste berichten van A.N.P.-
Aneta zijn aan Indonesische zijde vee! doo-
den gevallen bij hun fanatieke aanvallen
op Britsche tanks te Soerabaja. Een offi
cieele Britsche verklaring, die in Batavia
is uitgegeven, meldt deze bijzonderheden,
en ook dat de luchtaanvallen van Zondag
middag werden gedaan op drie Indone
sische hoofdkwartieren, waarvan er een
twee voltreffers en de andere een voltref
fer te verduren kregen.
Indonesische tanks gaven dertig maal
de volle lading op de geallieerde troepen,
maar werden door artillerievuur tot zwij
gen gebracht. Onder de buitgemaakte
voorraden bevonden zich tachtig Japan-
sche drie-tons vrachtauto's en hoeveel
heden machinegeweren, kleine wapens en
munitie.
Het ziet er niet naar uit dat de Indo
nesiërs den strijd spoedig zullen opgeven.
Zij bieden hevig en soms fanatiek verzet.
Volgens onofficieele schatting bedraagt
het aantal dooden en gewonden aan hun
kant ongeveer 1500. De Britsche verliezen
worden daarentegen officieel beschreven
als „zeer licht". Zooveel mogelijk worden
vrouwen en kinderen uit de gevechtszone
geëvacueerd, maar eenigen zijn gedood
toen zij in een kruisvuur geraakten. Het
postkantoor is bezet.
Radio Soerabaja deed een beroep op
Amerika, China en Rusland om in den
„bloedigen strijd" te bemiddelen.
In Batavia zijn de laatste ontwikkelin
gen de volgende.
1. Een aantal Shermantanks zijn gearri
veerd. die veel opspraak verwekken.
2. Van 22.00 uur tot 4.30 mag niemand
zich op straat bevinden.
3. Op bepaalde punten zullen barricades
worden opgericht, waar alle auto's zullen
worden onderzocht.
Hedenmiddag meldde een Reuterbericht:
Britsehe en Britsch-Indische troepen heb
ben nu vrijwel de geheele stad Soerabaja
schoongeveegd.
Het woord is aan.
Den Volksmond:
Pillen moet men slikken,
niet kanteen.
IJMUIDEN
De Oostzee gestrand
Gp eigen kracht vlot gekomen
Voor den zeeman is het zeer verheugend
dat verschillende „vuren", zooals die van
IJmuiden, Schcveningen enz. weer bran
den en met hun krachtige stralen hem
den weg wijzen naar de veilige haven.
Het lichtschip „De Haaks" is echter nog
steeds niet op haar ligplaats uitgelegd. Dat
het ontbreken van eer. merkteeken bij de
gevaarlijke Haaksgronden een groot on
gemak is. heeft de bemanning van den
voor de visscherij op weg naar IJmuiden
zijnden stoomtrawler Oostzee ondervon
den. In den nacht van Donderdag op Vrij
dag raakte de schipper door het slechte
zicht den koers kwijt, met het gevolg, dat
de trawler nabij de kust aan den grond
liep. Er dreigde gevaar en door lichtsigna
len werd assistentie gevraagd. Hierop is
een reddingboot van Den Helder naar den
trawler gevaren, die de bemanning van
boord haalde. De schipper en de machinist
bleven echter op hun schip, omdat de
vloed kwam opzetten en zij de kans groot
achtten, dat de trawler weer vlot zou
komen. Dit geschiedde inderdaad. De
opvarenden, die in de reddingboot waren
gegaan werden weer op de Oostzee over-
gerbacht, waarna men naar IJmuiden
stoomde, waar men Vrijdagmiddag arri
veerde.
De Oostzee is inmiddels naar Amster
dam gebracht om te dokken.
Fietsendief in actie
De vorige week is ten nadeele van de
arbeiders Van SI., D. en N.. terwijl zij
hun werkzaamheden m de vischha! uit
voerden, een fiets gestolen.
Slag om den honger begonnen
Veldmaarschalk Montgomery heeft op
een Berlijnsche persconferentie catego
risch verklaard, dat het niet in de bedoe
ling lag, Duitschland in vier aparte zones
te verdeelen. De Fransche bezwaren tegen
dit plan zullen met tijd en geduld over
wonnen kunnen worden. Op de vraag, of
de huidige methode van opbouw tot een
sterk Duitschland zou leiden, verklaarde
de Veldmaarschalk, dat volgens hem hier-
Zaterdngmorgcn vertrok onder commando van K. D. Parmentier een DC" 4-
tocstel van Schiphol naar Indic. Deze proofluclit van den Begeeringrsliielit-
transportdienst hoopt men in vier dagen te volbrengen. Het vliegtuig is
hedenmorgen in Basra geland.
vordert en de splitsing in kleine benadeelt.
Welnu! Wenschen wij dat niet?
Tenslotte een hoogst belangrijke over
weging: Noch Engeland, noch Amerika
hebben ooit Evenredige Vertegenwoordi
ging toegepast, ofschoon in Amerika acht
enveertig Vereenigde Staten elk voor zich
de vrijheid hadden, ermee te gaan experi
menteeren voor hun staalparlementen.
Zij hebben het zorgvuldig nagelaten. En
geland en Amerika zijn de groote demo
cratieën, die in twee wereldoorlogen over
wonnen hebben en er ongeschokt en zelfs
versterkt-in-hun-bewindsstelsel uit te
voorschijn zijn gekomen. Dit moge voor
ons een reden zijn om niet in een ver
keerd beleid te volharden en leerzame
voorbeelden ter harte te nemen. Wij moe
ten. al is het moeilijk na jarenlange af
zondering, verder kijken dan de grenzen
van ons kleine land. Er valt veel op te
steken. R. P.
Een Sint Nicolaas
verrassing
In verband met de viering van het St.
Nicolaas-feest zal „voor groot en klein"
een ons suiker extra beschikbaar wor
den gesteld.
Nijmegens oorlogsslachtoffers
Volgens de laatste officieele opgave, be
draagt het aantal dooden onder de bur
gers van Nijmegen in het oorlogsjaar
19441945 2200. Ongeveer 5500 burgers zijn
zwaar verminkt of hebben blijvend letsel.
Het aantal lichtgewonden is nog grooter.
Men 6preekt van 8000.
voor geen gevaar bestond. De voedsel
situatie schilderde hij als zeer critiek.
Montgomery zeide met groote belang
stelling kennis genomen te hebben van
de krantenberichten, als zou hij binnen
kort van zijn post ontheven worden, maar
verklaarde tevens, dat het geen aanbeve
ling zou verdienen, voor „de slag om den
winter" gewonnen is. wijzigingen in het
commando aan te brengen. De veldmaar
schalk weidde uit over de behoefte aan
bezettingstroepen, daar het niet te voor
zien is, hoe het Duitsche volk zal reagee-
ren op een winter van honger en ontbe
ringen.
Sharir moet nieuw
kabinet vormen
Volgens het blad „Merdeka" heeft Soe
karno den voorzitter van het uitvoerende
comité. Soetan Sharir, opgedragen ecu
nieuw kabinet tc vormen. De republikein-
sche minister van binnenl. zaken Soe-
bardjo had al eerder zün verwachting te
kennen gegeven, dat er „eenige ministers
van het kabinet door andere zouden wor
den vervangen die een meer extreme kyk
op de zaken hebben". Sharir is tot dusver
niet geslaagd in het vervullen van zün op
dracht. Het bestaande „kabinet" zal blij
ven functionnceren. totdat het nieuwe is
geformeerd.
Gebruik der atoomenergie
Een groep Fransche theoretici en inge
nieurs maakt bekend, dat men er in ge
slaagd is een toestel te vervaardigen, ge
baseerd op het beginsel der vrijmaking
van atoomenergie. Dit toestel zou een
omwenteling teweegbrengen in de auto
mobielindustrie. Het apparaat zou in staat
stellen tot lasschen met „atoom-water
stof". De onderzoekers beweren, dat proe
ven hebben uitgewezen, dat. door het ge
bruik van hun vinding 20 minder ben
zine voor auto's noodig zal zijn dan vroe
ger. Bovendien zal dc auto een grootere
snelheid kunnen ontwikkelen, zich ge
makkelijker laten hanteeren en minder
geruisch maken.
Er komen meer locomotieven
Dezer dagen werd in Utrecht de aan
komst verwacht uit Zwitserland van vijf
locomotieven door de Nederlandspse
Spoorwegen aldaar aangekocht. Een wel
kome aanvulling van ons spoorwegmate
riaal als men weet. dat tot op heden in.
totaal 171 locomotieven uit het buitenland
(hoofdzakelijk uit Duitschland) tn Neder
land zijn teruggekomen, waarvan er
slechtséén in bruikbaren staat ver
keerde. Hiervan zijn er echter reeds 30
gerepareerd.