SlacPitafieis
van het verzet geëerd
Vrouwen in de branding
„Man overboord
Plechtige herdenkingsdienst in de Groote Kerk
N .Lrland heeft beden de slachtoffers
aan het verzet op treffende wyze geëerd.
Vierhonderd twee en twintig van hen
hebben aanvankelijk bun naamloos graf
gevonden in de Hoilandsche duinen bjj
Haarlem, daar, in die wijde ruimte, waar
in stilte en storm het ruischen van de zee
eeuwig is, zullen zij hun eeregraf krijgen.
Als symbool voor al die Nederlandsche
mannen en vrouwen, die onder een on-
menscheljjk schrikbewind hun leven voor
de nationale zaak hebben gegeven, is
heden het stoffelijk overschot van Hannie
Schaft op den Eeregrafhof te Overveen
ter aarde besteld. Zij was de eenige vrouw
onder deze 422 dapperen, studente en
krachtige figuur in het verzet en verloor
haar leven slechts enkele weken voor de
bevrijding het Westen van het land be
reikte. In haar eert men ook al die andere
strijders.
Maandagmiddag kon men langs de in de
Groote Kerk te Haarlem opgestelde baar
defileeren. Duizenden hebben hun hulde
willen betuigen, en toen om vijf uur, twee
uur later dan aanvankelijk was vastge
steld, de deuren der kerk gesloten moes
ten worden, stond er nog een rij men-
echen te wachten. In de kerk lag een
bloementapijt van honderden en nog eens
honderden kransen en bloemstukken, wee
moedvolle hulde voor zoo groote offers.
■UI
iP
"ft--*1
Haarlem bewijst een moedig: meisje de
laatste eer. Het défilé langs het stoffelijk
overschot van Hannie Schaft, opgebaard
in de Groote Kerk.
Hedenmorgen is een plechtige herden
kingsdienst gehouden, bijgewoond door
H M. de Koningin en Prins Bernhard, den
minister-president, prof. ir. W, Schermer-
horn, den minister van binnenlandsche
zaken dr. L. J. N. Beel, burgemees
ters, vertegenwoordigers der Kerken, van
den Grooten Raad der Illegaliteit, de
Groote Advies Commissie, Volksherstel,
Stichting 1940-1945, vele andere organisa
ties en instellingen en de naaste familie
leden der gefusilleerden. Rond de voor
den preekstoel opgestelde baar was nog
slechts een gering aantal kransen overge
bleven van de vele. welke er gisteren wa
ren. Onder deze waren de kransen van de
Koninklijke Familie. De overige waren
reeds naar den Eeregrafhof overgebracht.
De Kon. Liedertafel ..Zang en Vriend
schap", onder leiding van Frits Schuur
man, opende de plechtigheid met het Wilt
heden nu treden uit Valerius' Gedenck-
klank. Dr H Wamsteker sprak namens
het Comité Eeregrafhof en zeide. dat het
vandaag is alsof één groote familie, met
de Landsmoeder in het midden, haar dier
bare zonen ten grave draagt. Niet ieder
was het gegeven aan den actieven verzets
strijd deei te nemen. Wel echter voelde
het Nederlandsche volk zich gedragen en
putte het kracht uit de onverzettelijkheid,
waarmede een deel van ons volk tegen de
overweldigende overmacht bleef strijden.
Zoo kon het gebeuren, dat op een klein
deel na heel Nederland afwijzend stond
tegenover elke Duitsche bezetting. Op
hun beurt vonden de verzetplegers steun
in deze algemeene afwijzende houding.
Daarom beleeft ons land heden een natio-
nalen symbolischen gedenkdag.
De aankomst van de Koningin.
Wil Nederland het offer dezer menschen
waard zijn, dan zal het moeten toonen in
staat te zijn de door hen in daden omge
zette gedachten uit te dragen tot zegen
van de menschheid. Na opgemerkt te heb
ben, dat een nationaal monument voor de
gevallenen in het binnenlandsch verzet zal
moeten verrijzen, eindigde spr. met de
verklaring, dat deze begrafenisplechtig
heid een nationaal herdenken is, dat meer
beteekent dan de laatste eer te bewijzen
aan de gevallenen. „Het is een kreet tot
bezinning, gericht tot ons gansche volk.
Moge Nederland dezen roep verstaan."
(De plechtigheid duurt voort).
AGENDA VOOR DINSDAG 27 NOV. 1945.
Chr. Ger. Kerk Floresstraat: Afscheidspre-
dicalie ds. Henstra, 19.30 uur; V.N.S.: Lezing
over W.-Indië. 19.30 uur; Gem. Concertzaal:
Volksconcert. 20 uur; Stadsschouwburg: Over
12 dagen tegen middernacht. 20 uur; Rem
brandt: De witte Engel, 14.30, 16.45, 19.15 en
21.30 uur (18 j.); Palace: Het Spookhol, 14,
16.15, 19 en 21.50 uur (14 J.); Luxor: De tuin
van Allah. 14. 16.15. 19 en 21.15 uur (18 j.);
Mo viae: Non-S top-Variété-Revue, 19.30 en
21.30 uur.
AGENDA VOOR WOENSDAG.
Stadsschouwburg en bioscopen: als Dins
dag: Frans Hals: De goucen poort, 14, 16.30,
19 en 21.15 uur (18 j.).
Prijsvraag
Teylers Stichting
Directeuren van Teylers Stichting heb
ben besloten, den termijn van beantwoor
ding van de prijsvraag van Teylers Twee
de Genootschap over de beteekenis van
Fr. Schleïermaeher voor de theologie in
Nederland, welke termijn op 31 December
van dit jaar eindigt, te verlengen tot 1
Januari 1947.
„Der Kommandant
ist nicht hier"
Wij lezen in „De Vrije Harlinger":
November 1945, zeven maanden na den
oorlog. Iemand belt het kantoor der Ma
rinetroepen op Terschelling op en vraagt
naar den commandant. Een vrouwenstem
antwoordt hem: ,.Nein, der Kommandant
ist nicht hier. Er ist nach der Dienstetelle
gegangen"
Groote verbazing en verontwaardiging.
Er wordt geïnformeerd en er blijkt, dat
een der Duitsche meisjes, in 1940 met de
Duitschers meegekomen, na ontslagen te
zijn van huisarrest, bij de Marinetroepen
op Terschelling in dienst is gekomen en
fhans netjes de telefoontjes van den com
mandant aanneemt.
We hebben blijkbaar nog niet voldoen
de ervaring opgedaan met de Duitsche
dienstmeisjes van vóór 1940, merkt het
blad op.
Zinken pasmunt
Uit overweging, dat in de tegenwoordige
omstandigheden geen aanleiding bestaat
tot handhaving van het verbod tot oppot
ten zinken pasmunt, heeft de minister van
financiën dat ingetrokken.
Mijnenvegers omstreeks
Kerstmis in Indië.
De reis van de Nederlandsche mijnen
vegers, die in convooi op weg naar Indië
zijn, verloopt nog steeds goed. De ver
wachting bestaat, dat de schepen om
streeks Kerstmis op de plaats van bestem
ming zullen zijn. Zoo spoedig mogelijk
zullen zij met het schoonvegen van de In
dische wateren beginnen.
De Radio geeft vanavond:
Hilversum I, 301 m.
18.01 Melodieën van E. de Curtis; 18.30 Piet
Coomans; 19.00 Nieuwsber.; 19.30 Concert d.
Zwitsersche kunstenaars; 20.01 Departemen
ten spreken; 20.15 Filmorkest; 21.00 Vragen-
kwartier; 21.15 Orgelconcert; 21.40 Concert
voor viool en piano; 22.15 Mensch en maat
schappij; 22.30 Edcy Walis; 23.01 Nieuwsber.:
23.15 Avondwijding.
Hilversum II, 415 m.
18.01 Nieuwsber.; 18.30 Janie Bron; 18.45
Orgel en piano; 18.50 Voor je slapen gaat;
19.00 Cowboy-liedjes; 19.30 Programma voor
de Ned. Strijdkrachten; 20.01 Theodora Ver-
steegh zingt; 20.30 De werkende vrouw; 20.45
Jan Corduwener; 21.05 Lener Strijkkwartet-,
21.45 Avondwijding; 22.00 Nieuwsber.; 22.20
Wil Walis met Sweet en Swing.
Opruimingswerkzaamheden in het Noord zeekanaal. Door de Internationale
.Bergingsorganisatie wordt thans, in samenwerking met de KngcLscho
marine, die hiervoor vier lichters beschikbaar stelde, het 9000 ton groote
versperringssohip gelicht. Op de romp zijn de z.g.n. stroppen aangebracht,
die door hun zware gewicht het schip, indien dit een bepaalden stand be
reikt, znllcn doen rcchtkantelen. (P.)
Indië. De oogen van vele Nederlanders
zijn gericht op de gebeurtenissen in de
Oost. Daar vechten vrouwen en mannen
tegen een overmacht, soms geïsoleerd van
allen bijstand, in de huizen en de kampen
wordt het leed van goedwillende menschen
geleden. Een brief van Tsjitske van Ton
geren, de eerste vrouw, die voet aan wal
op Java zette, werpt op deze toestanden
een objectief licht. In October kwam zij
niet een transport vrouwen uit Semarang,
dat onder haar leiding stond, te Batavia
aan. De onrust groeide in Java's hoofd
stad. „Het was meest opgeschoten goed,
wat je door de straten zag rijden, gewa
pend met puntige bamboestokken en ge
weren". Op een morgen werden de vrou
wen en mannen, die het transport onder
hun hoede hadden, opgeschrikt. Een aan
tal Indonesiërs drong hun hotel binnen
en in pyjama werden de tijdelijke bewo
ners naar buiten gesleept. Met veel moei
te werd een toestemming tot aankleeden
verkregen, waarop de menschelijke vracht
op een truck werd geladen. Op een hoofd
post werd alles onderzocht, en hierna
werden de „arrestanten" naar het gewe
zen Britsche consulaat gebracht. Vijf lan
ge dagen werden ze in onzekerheid gela
ten over hun lot, tot ze naar de gevange
nis getransporteerd werden, waar de be
handeling overeenkomst vertoonde met
Buchenwald of Dacnau. De twee leidsters,
waaronder Tjits, werden in een cel opge
sloten. Een krijgshaftig Indonesiër kwam
zijn opwachting maken en zwaaide angst
aanjagend met zijn zwaard. De twee vrou
wen werden voor parachutisten aangezien,
daar zij in N I C.A-uniform waren ge
kleed. Hun gebrekkig Maleisch kon den
bewaker niet van hun onschuld overtui
gen en zij werden op de knieën gedwon
gen, het zwaard op den hek. Uiterlijk
kalm, maar met een bang hart hebben de
meisjes volgehouden, dat zij niets met
eenige militaire instantie hadden uit te
staan De cipier beweerde dienzelfden
morgen 10 menschen te hebben onthoofd
en dat zijn twee vrouwelijke gevangenen
bij het ochtendgloren een zelfde lot zou
den ondergaan. Dien nacht werden er
meer burgers binnen gebracht. Hun eenige
hoop was gevestigd op de Engelschen, die
naar zij wisten, in aantocht waren De
26ste October, de stemming zakte meer
en meer, het oliepitje wierp angstaanja
gende schaduwen op de vochtige muren.
Zoo nu en dan viel een woord, een be
moediging in de stilte van den tropischen
nacht. Plotseling: stemmen. Engelsche
stemmen! Door de wanden drong het ge
roezemoes van de onrustige stad door. De
spanning steeg. Steeg tot een beklemmen
de stilte. De zware deur zwaaide plotse
ling open en daar stond de hooge gestalte
van een Britsch officier. De troepen van
brigade-generaal Mallaby, welke eenige
dagen later zoo laf vermoord werd. had
den de gevangenis bezet en de „gevange
nen" werden onder voorloopig toezicht
van eenige Britsch-Indiërs gesteld. Den
volgenden morgen ging het met een dich
te auto naar de haven, waar een Engel
sche flottïeljeleider wachtte. Een grootere
oorlogsbodem bracht de meisjes naar
Singapore, waar een meer dan hartelijke
ontvangst haar deel werd.
De Nieuw-Amsterdam stoomde me, volle
kracht Ceylon tegemoet. De avondscheme
ring viel in en aan dek heerschie een
traag beweeg van zon-vermoeide, in khaki
gestoken lichamen, die zich meerendeela
in zittende of liggende houding bevonden,
kijkend naar het spel van ondergaande
zon en licht golvend water. Slechts enke
len bevonden zich in de hutten, daar
November in den Indischen Oceaan hitte
beteekent tegen kleumen in het kikker
landje, dat de Hoilandsche soldaten en
Nica's zoojuist ontvlucht waren
Plotseling weerklinkt een zwaar gedreun
van de machines en het groote schip helt
angstwekkend over. Uit zijn gesoes opge
schrikt krabbelt ieder haastig overeind.
Direct daarop 6pelen zoeklichten over het
water. Door de loudspeakers klinkt een
voor bevelen gevormde "stem: „Er is ver
moedelijk een man overboord. Ieder die
iets naders daarover kan mededeelen,
moet zich in de Main Orderly Room mel
den. Alle anderen begeven zich onmiddel
lijk naar hun hut."
Een gedraaf, gepraat en vele uitroepen
zijn het directe gevolg hiervan. Een uur
later herneemt het schip zijn koers, nadat
vastgesteld is, dat allen aanwezig zijn.
Lou Lummelman vond dat hij zijn klce-
ren wel eens kon uitspoelen en zag uit
zijn patrijspoort het voorbijschietende
water. Waarvoor anders dan voor zulke
plotselinge gelegenheden had hij een klos
touw meegenomen? Vlug grabbelde hij in
zijn koffer en reeg het touw door de mou
wen van zijn hemden en de pijpen van
zijn broeken. Twee slagen om zijn pols en
dan op de kooi geklommen. Onder hem
scheerde het water met een 35 K.M.-vaar-
tje langs den scheepswand dat had
Loutje kunnen weten, als hij maar even
zijn hersens gebruikt had. Hij wurmde het
pak kleeren door de patrijspoort heen en
stak zijn hoofd en eenen arm er ook door
om het te zien vallen. Op het oogenblik
dat de kleeren in het water vielen, voelde
hij een ruk als van een schichtig paard
en Loutje schoot met zijn heele boven
lichaam naar voren, brullend om hulp.
Een dek lager snelde een van de man
nen die ook juist in zijn hut was, naar de
patrijspoort en zag iets wits snel door de
strooming meegezogen worden. Het alarm
sein in werking te stellen was nog slechts
een kwestie van seconden en zoo kon het
gebeuren dat een zeekasteel zijn onstui
mige vaart moest minderen voor een bun
del waschgoed.
Duitsche
Oorlogsmisdadigers
staan terecht
De eerste drie in Nederland
Voor het eerst stonden heden in Neder
land Duitsche oorlogsmisdadigers terecht
en we! te Almelo, waar een geallieerde
militaire rechtbank zitting hield. Ook een
Nederlandsche officier maakte daarvan
deel uit.
Vier leden van den Sicherheitsdienst
hadden zich te verantwoorden wegens
moord op den Engèlschén vliegerofficier,
Gerald Hood, en een jongeman uit Nijver-
dal. Bote van der Wal, bij wien de piloot
een tijd lang verborgen was gehouden.
Deze dubbele moord had plaats niet lang
vóór de bevrijding van Twenthe, n.l. in
het midden van Maart van dit jaar.
Nadat de slachtoffers eenige dagen in
het huis van bewaring opgesloten hadden
gezeten, werden zij op een avond wegge
voerd tot even buiten Almelo en met een
schot in den nek gedood. Men slaagde er
in de schuldigen, vier leden van den S.D.
op te sporen, behalve den hoofdman, kom-
missar Hardigen, den voornaamsten schul
dige die helaas nog steeds niet is ge
vonden.
De behandeling der zaak duurde drie
dagen.
De vertalingen, waarbij men zich be
diende van Nederlandsch, Duitsch en En-
gelsch. namen veel tijd in beslag.
De S.D.-mannen beriepen zich bij hun
verweer voortdurend op de orders, die zij
kregen van hun officieren, naar het be
kende: Befehl ist Befehl.
De openbare aanklager wees er op. dat
de mannen weliswaar opdracht kregen
van hun meerderen, maar toch wel ter
dege hebben geweten, dat zij een misdaad
begingen door zonder eenigen vorm van
proces twee menschen neer te schieten.
Na een uitvoerig pleidooi van den toege-
voegden verdediger werd het doodvonnis
door ophanging uitgesproken tegen twee
der beklaagden, n.l. Sandrok en Schwein-
berger, terwijl de twee anderen. Hegemann
en Wiegmann veroordeeld werden tot vijf
tien jaar gevangenisstraf.
Toen de tolk het vonnis aan de veroor
deelden bekend maakte, toonden zij groote
verslagenheid. Het vonnis moet. alvorens
te kunnen worden uitgevoerd, eerst be
krachtigd worden door de hoogste Engel
sche militaire autoriteiten.
De Koningin schenkt
f 250.000.-
Voor hulp aan Indië.
De Koningin, die tijdens haar verblijf in
Engeland haar nationaal inkomen, voor
zoover het niet strikt noodig was om in
haar dagelijksch bestaan te voorzien, be
stemd heelt om te helpen de nooden te
lenigen van de zoo zwaar geteisterde be
volking van Nederland en Ned.-Indië,
heeft een bedrag van 250.000.— beschik
baar gesteld voor het comité „Nederland
helpt Indië",
