Musserts verdediging
De Haarlemsche Oorlogsslachtoffers
De a.s. Verkiezingen
De verdediger sprak 1V2 llur
Mussert zelf 3 uur
..Het oogenblik, waarnaar het Neder-
landsche volk gedurende vijf lange jaren
heeft verlangd, ja zelfs gesnaktaldus
mr. Wijckerheld Bisdom „is aange
broken Mussert staat voor zijn rechters."
De haat welke men tegen Mussert koes
tert is ongeëvenaard De verdediger wijst
er op, dat men in Nederland ook den po-
litieken tegenstander zijn vrijheid, mis
schien zijn leven niet anders wil ontne
men, dan door middel van rechtspraak
Voor politieke fouten is de rechtszaal niet
de plaats om deze te beoordeelen. Men
moet zich los maken van de politiek. Dit
proces heeft niet als onderwerp het na-
tionaal-socialisme. Ook mag men aan Mus
sert niet aanrekenen wat tal van indivi
duen. die geen lid van de N.S.B. waren,
gedurende de bezettingsjaren hebben mis
daan. Zelfs voor de daden van de indivi-
dueele N.S.B.'ers is Mussert niet straf
rechtelijk verantwoordelijk. Wij hebben
■alleen te zien naar zijn eigen daden. Het
is alleen het proces tegen ir. A. A. Mus
sert., aldus mr. Wijckerheld Bisdom.
In het vervolg van zijn pleidooi heeft
de verdediger van Mussert, Mr. Wyeker-
held Bisdom, betoogd, dat men Mussert
niet mag straffen voor hetgeen mr. Carp
gedaan heeft bij het opstellen van het
statuut voor den Germaanschen Volken
bond. Mussert schr'ef in deze quaestie.
alleen een brief aan Hitier en daarin was
geen sprake van het brengen van Neder
land onder vreemde heerschappij, want
Nederland was toen al onder vreemde
macht. Vorming van Statenbonden leidt
altijd tot beperking van souvereiniteit
van het eigen land. Het is de vraag of het
Germaansthe Statenplan verder ging dan
geoorloofd moet worden geacht.
De „ongrondwettigheid" van het plan
inzake den Raad van State is te betwisten,
in verband met de bijzondere tijdsomstan
digheden. Het is bovendien onzeker of
Mussert zelf zich heeft gerealiseerd dat
dit plan tegen de Grondwet was.
Mussert heeft herhaaldelijk bij de Duit-
Bchers gepleit voor de belangen van het
Nederlandsohe volk. Met kracht heeft hij
zich steeds verzet tegen fusilieeren van
Nederlanders. Hij was echter volkomen
onmachtig tegenover de Duitschers. In dit
proces is we! gebleken, dat als er een man
was die niets heeft kunnen bereiken bij
de Duitschers dit Mussert wel was. Als po
liticus bevond Mussert zich in een uiterst
moeilijke positie. Hij had geen ervaring
en werd slecht ingelicht, ten deele zelfs
bedrogen.
Van lage motieven bij Mussert is niet
gebleken.
Men mag Mussert .zien als een tegen
stander, doch niet als een gewone misda
diger. Wanneer hij tot iederen prijs aan
de macht had willen komen, had hij dit
gemakkelijk kunnen bereiken door nog
verder met de Duitschers mede te gaan.
Wanneer wij moeten aannemen, dat Mus
sert niet uit laag bij de grondsche motie
ven heeft gehandeld, dan mag men dit,
tot bewijs van het tegendeel, ook bij zijn
volgelingen veronderstellen. Dit kan ons
dichter brengen naar de oplossing van
groote politieke problemen van ons land.
Dit kan de collectieve haat die ons soms
nog beheerscht doen wegnemen.
Pleiter besloot zijn betoog met den
wensch, dat op waarlijk Nederlandsche
wijze recht gedaan zal worden met in
achtneming van alles wat voor en tegen
den verdachte pleit.
Hierop hield Mussert zelf een verdedi
gingsrede die niet minder dan 3 uur
duurde.
„Wanneer een chirurg alles gedaan heeft
om een patient het leven te redden en
deze patiënt geneest dan later door de
zorgen van een ander in een ziekenhuis
en men werpt dan den chirurg toe dat hij
den patiënt pijn heeft gedaan, dan kan
deze chirurg niet anders zeggen, dan dat
dat de waarheid is. En toch beoordeelt
men zijn werk dan fout. En zoo voel ik mij
nu ik hier sta".
Vervolgens gaf Mussert een breedvoe
rig overzicht van de gebeurtenissen der
laatste 5 jaar. „Iets minder eenzijdig dan
de openbare aanklager gedaan heeft",
zoo merkte hij op. Hij heeft willen voor
komen dat Nederland werd ingelijfd" en
dat heeft hij willen bereiken door het
voorstel van den Germaanschen staten
bond. Bij eiken Statenbond moet men
souvereme rechten voor een deel opoffe
ren. Het stond voor oogen een bond van
gelijkgerechtigde volken. Ook het Engel-
sche volk zou daarin thuishooren.
„Mijn standpunt zoo vervolgde Mus
seri was: de slechtste Nederlandsche
regeering in den Haag is mij liever dan
welke andere ook Ik heb dat nooit kun
nen bereiken, maar welke macht had ik
achter mij? Enkele tienduizenden goed-
willenden. Dat was alles En als ik een
ijdeltuit genoemd word. dan wil ik slechts
opmerken dat ik in 1940 maar een opmer
king had behoeven te maken om als stad
houder van Himmler aan de macht te
kunnen komen. Mijn pogingen om als re
gent op te treden, moet u zien als mijn
pogingen om die Duitsche kliek, die het
volkomen begrijpelijk overigens heel
wat plezieriger vond in den Haag dan in
Polen, te doen inkrimpen en hun macht te
ontnemen.
Het is juist dat ik actieve deelneming
in de Duitsche oorlogsvoering heb bevor
derd, maar dat deed ik om de Himmler-
kliek uit Nederland den wind uit de zei
len te nemen en ons te beveiligen tegen
het Aziatische gevaar. Het doel van onzen
strijd was coute-que-coute te voorkomen
dat Nederland zou vallen onder de wil
lekeur van Himmler. en de offers die
daartoe noodig waren, heb ik laten bren
gen door mijn eigen menschen, door de
N.S.B. Ik heb mij verzet tegen de invoe
ring van de algemeene dienstplicht.
Het Duitsche nationaal socialisme heeft
een eigenschap gehad en dat was zich ge
haat te maken op een talentvolle wijze.
Duitsehland is dan ook volkomen gefaald
in de poging om van Europa een eenheid
te maken. Ik hoop, dat het Engeland zal
lukken. Hitier wilde dit imperialisme dat
Duitschland's optreden kenmerkte niet.
Het was zijn omgeving, die haar wil door
zette. Deze kliek dreef haar annexionisti-
sche streven door.
Steeds wanneer ik trachtte mijn weg te
gaan, belette de rijkscommissaris mij dat.
Ik heb gedaan, wat mogelijk was om de
gijzelaars te beschermen, omdat ik dit
gijzelaarssysteem onredelijk vond.
Hierna sprak Mussert over het feit, dat
leden der N.S.B. geen ambtenaar èn geen
officier konden zijn. Dit is ook de oor
sprong van de befaamde „gekruiste ar
men" fabel. Omdat wij uit het leger zijn
gezet moeten wij met gekruiste armen
toezien, heb ik verklaard voor een jour
nalist, die dit echter een beetje veran
derd heeft.
Wat betreft mijn besprekingen met
Adolf Hitler welke ik vier maal heb ge
had kan ik u zeggen, dat ik nooit voor
mijn plezier of ijdelheid naar hem ben
toegegaan. Ik was de pleitbezorger voor
Nederland.
Na den dood van Schmidt was het mij
niet meer mogelijk in direct contact met
Hitier te komen. Himmler heeft toen ge
zegd: „Met Mussert reken ik wel af, na
den oorlog".
„Wat ik heb kunnen bereiken is niet
veel geweest, maar alles, wat ik heb kun
nen bereiken, is winst geweest", riep Mus
sert uit.
Hij besloot: „Ik heb als idealist gehan
deld, ik heb gedaan, wat mijn plichtsge
voel mij voorschreef, ik weet, dat mijn
leven in handen is van het hof, ik blijf
den vaderland getrouwe tot in den dood".
De uitspraak werd bepaald op 12 De
cember.
Het A.N.P. rectificeert de mededeeling
in het verslag van den eersten zittings
dag, dat de getuige van Dien, ambtenaar
van den P.O.D. gedetineerd was. Dit be
rustte op een onjuiste inlichting.
GcluutscxprcKsies van den ex-Taichtmaanscbalk der
tijdens liet proces te Neurenberg:.
Imftwaffe
Een schatting komt tot 2690
Dezer dagen is zooals wij reeds mede
gedeeld hebben door het Centraal Bu
reau voor de Statistiek een schatting ge
maakt van het aantal oorlogsslachtoffers
in Nederland. Niet meegerekend de ver
liezen in Nederlandsch-Indié, wordt het
aantal dooden geraamd op 200.000, of 22
per 1000. (Voor Engeland is het cijfer
slechts 7 per 1000.)
Indien Haarlem in verhouding een even
hooge tol aan den oorlog betaald heeft,
zou dit voor 145.000150.000 inwoners tij
dens de oorlogsjaren" beteekenen 3000 doo
den.
Wij hebben getracht voor Haarlem een
schatting te maken. Juiste cijfers zijn nog
niet te geven omdat het onderzoek nog
niet is afgeloopen. Bovendien zullen er al
tijd onzekere factoren blijven bestaan.
De 5 oorlogsdagen in Mei 1945 eischten
het leven van 34 Haarlemmers.
Door oorlogsgeweld (bominslagen) wer
den naar ons op het bureau van den Bur
gerlijken Stand gezegd werd, meer dan 100
Haarlemmers gedood.
dan men krijgt door het aantal slachtoffers
dat indertijd werd opgegeven bij elkaar te
tellen, maar er moet rekening gehouden
worden met het feit dat later nog veel
gewonden zijn overleden.
Het aantal Joodsche Haarlemmers dat
slachtoffer geworden is van den oorlog,
werd destijds (men zie ons nummer van
5 September) door het bestuur van de
Joodsche gemeente geschat op 700. Nu wij
nog eens informeerden, werd verklaard,
dat gebleken is, dat die schatting aan den
lagen kant was. Een nadere taxatie stelt
het aantal namelijk op ongeveer 1000.
Op het Bevolkingsbureau der gemeente
heeft men over de Joden geen gegevens
omdat die indertijd van het stedelijke re
gister werden overgebracht naar het Cen
trale Bevolkingsregister in Den Haag.
Evenzoo werden uit de Haarlemsche re
gisters verwijderd en overgebracht naar
het Centrale register de 300 a 400 zeelie
den die hier woonden." Daarvan zijn er
verscheidenen in den oorlog omgekomen.
Men meende dit aantal minstens op 50 te
kunnen stellen.
Moeilijk is tot een raming te komen van
de menschen die in Duitsehland zijn over
leden of in ons land zijn gefusilleerd. Op
het bureau van de Bevolking heeft men
een lijst van 180 stadgenooten waarvan
helaas met vrij groote zekerheid moet
worden aangenomen, dat zij het leven lie-
tèn. Van 60 zijn de gegevens zoo positief,
dat een doodakte kon worden opgemaakt.
Maar dat is nog lang niet alles. De con
trole van het Bevolkingsregister was
Maandag gevorderd tot de letter P. Toen
had men (buiten de bovengenoemde 180)
reeds 173 personen die vermist werden.
Van het geheele alphabet wordt dit ver
moedelijk meer dan 300. Het kan zijn dat
een deel daarvan nog in Duitsehland in
'even is.
Bij elkaar moet dus wel gevreesd wor
den. dat het aantal Haarlemmers dat hier
gefusilleerd is of in Duitsehland om het
leven kwam, wel op 500 is te ramen.
Tenslotte hebben wij de velen die ge
storven zijn door de ondervoeding.
Het aantal volwassenen boven de 60 jaar
en kinderen beneden 1 jaar dat te Haar
lem in de eerste 10 maanden van 1945
stierf, was 752 hooger dan over hetzelfde
tijdvak van 1941. Houden wij rekening met
de bevolkingstoeneming sinds 1941, dan is
de hoogere sterfte voor die leeftijdsgroepen
over 1945 te stellen op 715. Ook in de leef
tijdsgroepen 160 jaar is natuurlijk een
hoogere sterfte voorgekomen, ook al is die
in verhouding belangrijk minder.
Het is natuurlijk niet met zekerheid vast
te stellen hoevelen er gestorven zijn als
een gevolg van den oorlog. Practisch kan
men veronderstellen dat de sterfte boven
de normale op rekening van den oorlog
komt.
Onder de Haarlemmers die in de eerste
4 maanden van 1945 stierven zijn er 131
waarvan als doodsoorzaak is aangegeven
„honger of uitputting".
'Het aantal oorlogsslachtoffers tenge
volge van de honger, ondervoeding, koude
is voor Haarlem wel op 1000 te ramen.
Tellen wft de schatting voor de ver
schillende groepen bijeen, dan komen
w|j voor Haarlem op een totaal van
vermoedelijk 2690. waaruit dus blijkt,
dat het Haarlemsche cijfer vermoede
lijk niet veel onder het Nederlandsche
zal blijven.
Ruim 1 Milliard
papiergeld
Blijkens den weekstaat van de Ned.
Bank van 20 November was er voor
f 1.010.742.285 aan bankbiljetten nieuwe
uitgifte in omloop.
Weerzien der boomen
In den afgeloopen winter helmen wij
zonder veel gewetenswroeging alles wat
maar brandbaar was, ook de boomen in
onze straten, aan den vuurmoloch opge-
voederd. Stammen, takken en wortels ver
dwenen in de bodemlooze muil, die nood-
kachel heette, alles onder het motto: Wie
niet hakt, zal niet koken. Zoo zoetjesaan
werden de stadsdoorkijkjes al kaler en
kaler. Slechts korte stompjes gaven de
plaatsen aan, waar snood misdrijf jegens
ons stedelijk schoon was gepleegd. Op
donkere avonden kon men niet meer zijn
neus beschadigen door tegen een boom op
te loopen. In plaats daarvan kwam een
enkele salto, wanneer de stoffelijke resten
ons beentje lichtten.
Niet lang geleden trokken stoere man
nen er op uit om de laatste herinnering
aan vergane glorie uit onze stoepen te ver
wijderen. Een zerk van tegels of klinkers
bedekte de plek des onheils. Hoe blij
moest het ons echter te moede zijn, toen
wij versch-gedolven kuilen zagen!
Aan het begin van een nieuwe eeuw in
onze stadsgeschiedenis heeft de Haarlem
sche jeugd in de gapende boomkraters de
nu nog sprieterige staakjes geplant, die
mettertijd het stadsbeeld weer zullen op
fleuren met hun lichtgroene waas in de
lente, hun lommer in de zomerhitte en
hun goudgele kleuren in de herfst. Mogen
zij gelijk die jeugd gedijen in voorspoed,
zonder een ontijdigen dood te moeten
sterven! H. J. B.
Toch volgens
evenredige vertegenwoordiging
Volgens het ontwerp voor de wijziging
van de Kieswet de Kamers moeten zich
daarover nog uitspreken is het de be
doeling der regeering de aanstaande ver
kiezingen te doen plaats hebben volgens
het bestaande beginsel der Evenredige
Vertegenwoordiging.
De belangrijkste wijziging, die is voor
gesteld is. het stemrecht te verleenen aan
24-jarigen. (Thans is de grens 25 jaar).
De candidaatstellingen voor de Tweede
Kamer en der Provinciale Staten zullen
plaats hebben op den 2den Dinsdag van
April, voor de gemeenteraden op den
2den Dinsdag van Juli.
In het ontwerp is de bepaling opgeno
men, dat de verkiezingen voor de Kamer
en de Provinciale Staten op één dag kun
nen plaats hebben.
Diefstal van
vaten Mosterdgas
Dieven dachten olie te hebben
Amerikaansche militaire politie en Belgi
sche gendarmes verrichten uitgebreide na
sporingen naar 18 vaten doodelijk Duitsch
mosterdgas, die Zaterdag in Luik uit een
Amerikaansch depot gestolen werden. De
dieven zullen de vaten waarschijnlijk voor
olievaten gehouden hebben. Twee etmalen
later verdwenen uit een andere opslagplaats
verscheidene zakken zeer explosief buskruit.
De zakken waren buiten leeggestort; deze
brengen op de zwarte markt hooge prijzen
op. De wachten bij de Amerikaansche muni
tiedepots zijn thans verdubbeld.
Herstelbetalingen
beginnen
Binnen een week zullen de eerste dertig
Duitsche fabrieken die als een levering
vooruit op de herstelbetalingen zijn aan
gewezen, aan de betrokken naties worden
toegewezen. Volgens een hoogen Britschen
stafofficier verloopen de onderhandelingen
over de herstelbetalingen „goed". De Rus
sen zijn kennelijk tevreden over de aanbie
dingen van de Westelijke Geallieerden.
AGENDA VOOR DONDERDAG 29 NOV.
Bakenesserkerk: Orgelconcert met zang, 20
uur. Stadsschouwburg: Heilige Onschuld. 20
uur. Concertgebouw: Lou Bandy (voor oud-
Illegalen). 19.30 uur. Rembrandt: De Witte
Engel. 14.30, 16.45, 19.15 en 21.30 uur. (18 j.).
Palace: Het spookhol. 14. 16.15, 19 en 21.50
uur (14 j.). Luxor: De tuin van Allah. 14,
16,15. 19 en 21.15 uur (18 j.). Frans Hals: De
gouden poort, 14. 16.30, en 21.15 uur (18 J.).
iloviac: Non-Stop-Variété-Revue. 19.30 en
tl.30 uur.
AGENDA VOOR VRIJDAG 30 NOVEMBER
Gebouw Ned. Prot. Bond: Psychometr. ex
perimenten, 20 uur. Stadsschouwburg: Ballet
Tilly Sylon, 20 uur. Gem. Concertzaal: Simon
Admiraal. Gebouw H. K. B.: Soirée Dansante,
20 uur. Rembrandt: Valstrikken. 2.30. 4.45,
7.15 en 9.30 uur (18 j.J. Palace: Die verdui
velde waarheid, 2, 4.15, 7, 9.15 uur (14 j.).
Luxor: De tuin van Allah, 14, 16 15, 19 en
21.15 uur (18 j.). Frans Hals: Wie is de dader?,
2. 4.30, 7, 9.15 uur (18 j.).
De Radio geeft vanavond:
HILVERSUM I, 301 M.
18.01 Fransche chansonnières. 18.30 Kwartier
van den arbeid. 18.45 Tony Schifferstein.
I9a00 Nieuwsber. 19.30 Jan Corduwener. 10.50
Giacie Fields. 20.01 Ned. Herrijst. 20.15 Con
certgebouworkest. 22.15 Mensch en Maat
schappij. 22.30 Wiener Bohème-orkest. 23.01
Nieuwsber. 23.15 Avondwijding.
HILVERSUM II, 415 M.
18.01 Nieuwsber. 18.30 Cantabilé-septet. 19.00
Annie Hermes zingt. 19.30 Voor de Ned.
Strijdkrachten. 20.01 Novelty Serenaders.
20.30 Vaudeville orkest. 21.00 De R. V. D. ant
woordt. 21.15 Orgelconcert. 21.45 AvondWij-
ding. 22.00 Nieuwsber. 22.20 Benny Goodman
en orkest.
