IJmuider Courant
Singapore: Herstel van orde
De Kieswet
Onze straatverlichting
Deze week Rusland en de U.S.A.
80o .Tiuu-«aiie No. 182tH
Te Haarlem: Gr. Houtstr. 93
Telefoon 10724.
Kennemer Editie van Haarlems Dagblad
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Maandag: to Decentbcr 1945
Uitgave van de Stichtin?
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
ONLANGS is gebleken dat het voor
ontwerp tot herziening van de Kies
wet, dat de Regeering voor advic-s aan
enkele gemeentebesturen heeft toegezon
den, geen belangrijke wijzigingen inhoudt.
Dat een ijverige ambtenaar heeft voor
gesteld. den naam van de wet voortaan
in de wet zelf met een K inplaats van
een k te spellen bewijst slechts, dat de
peuteraars nog leven. Maar ook een voor
gestelde wijziging van wat meer beteeke-
nis: de uitbreiding van het kiesrecht tot
de 24-jarigen, zal niemand belangrijk vin
den. Volgens de Grondwet zou het kies
recht, dat tot dusver bij de 25-jarigen be
gonnen is, tot de 23-jangen uitgebreid
kunnen worden. Waarom die er nu nog
niet in betrokken worden en het voorstel
bij de 24-jarigen halt houdt is niet duide
lijk. Misschien vanwege den gulden mid
denweg? Of is het geschied, om voor de
toekomst nog een uitbreiding van kies
recht in voorraad te houden? Maar in de
naaste toekomst krijgen wij toch een
Grondwetsherziening en dan kan men
wel tot 21 gaan, zooals in Engeland. Op
dien leeftijd worden de Hollandsche jon
gen en het Hollandsche meisje meerder
jarig en dat moet toch eigenlijk inhou
den, dat zij ook het kiesrecht, krijgen.
Belangrijker dan de kleine wijzigingen,
in het voorontwerp voorgesteld, zijn
evenwel de groote die ontbreken. Het
blijkt nu dat niet het voornemen bestaat,
aan het Noodparlement een wetsontwerp
voor te leggen, waarin het funeste kies
stelsel der Evenredige Vertegenwoordi
ging door een beter wordt vervangen. Dus
zullen de Kamerverkiezingen die (hope
lijk) in. Mei 1946, een jaar na de bevrij
ding, eindelijk gehouden zullen worden,
weer volgens het oude stelsel geschieden,
met al de nadeelen die daaraan verbon
den zijn. Onze Haagsche correspondent
heeft ter verklaring bericht, dat men
niet van E. V. kan afwijken omdat de
Grondwet haar voorschrijft Aangezien
men al van zooveel Grondwetsartikelen
is afgeweken en een deel ervan zelfs bij
Noodrecht formeel buiten werking is ge
steld. is het niet zoo gemakkelijk te be
grijpen, waarom juist «leze bepaling zoo
zorgvuldig moet worden ontzien.
De vele bezwaren tegen E V.. waar
over op deze plaats al bij herhaling ge
schreven is. zal ik nu niet opnieifw gaan
ophalen. In de toekomst zal het zeker
nog gebeuren. Wel moét bf ódk vandaag
aan herinnerd worden, dat het kiesstel
sel de grondslag van het parlementair-
democratische systeem vormt en dat zijn
gebreken het dus in zijn gansche struc
tuur schaden. En het schijnt niet over
bodig vast te stellen, dat die gebreken in
zeer breeden kring als zoodanig herkend
zijn en dat dus talloozen de vervanging
van het kiesstelsel- door een beter wen-
schen. Een bond of vereeniging, voor dit
doel opgericht, zou ongetwijfeld tiendui
zenden leden verwerven. Mocht het noo-
dig zijn zoo'n bond op te richten, dan zal
hij ook zeker komen.
Intusschen wil de toepassing van E. V.
bij de komende verkiezingen niet zeggen,
dat het stelsel daarmee voorloopig ge
handhaafd is. Want binnenkort zal een
Commissie voor Grondwetsherziening aan
het werk tijgen en die zal ook het kies
stelsel in oogenschouw moeten nemen.
Komt zij zelf niet met een voorstel tot
afschaffing van E. V., hetgeen overigens
heel wel mogelijk is te achten, dan zal
het toch zeker uit de Tweede Kamer (de
toekomstige, in Mei gekozen Tweede Ka
mer) worden gedaan. En aan die nieuwe
Kamer kan geen lang leven beschoren
zijn. want de Grondwetsherziening zal
tot het houden van nieuwe verkiezingen
nopen. Eer wij weer een parlement heb
ben, dat niet alleen door het volk geko
zen is, maar bovendien den normalen zit-
tingstijd van vier jaar beleeft, moet èr
dus nog heel wat gebeuren. Sinds de be
vrijding hebben wij nu al gehad: 1. de
Nationale Advies Commissie, die.de Re
geering slechts van raad mocht dienen
in de haar voorgelegde onderwerpen en
die door gebrek aan gezag, traditie en
ervaring weinig heeft uitgericht; 2. het
Rompparlement, bestaande uit het over
levende en gezuiverde overschot van de
vooroorlogsche Kamers, dat slechts mocht
beslissen en discussieeren over de wei
nige ontwerpen, die de Regeering het
voorlegde en eveneens weinig gezag had;
3. het Noodparlement, bestaande uit het
Rompparlement met een aanvulling tot
de oude parlementaire sterkte (150 leden),
waarbij tot veler verbazing en teleurstel
ling bleek, dat de aanvulling bijna geheel
naar verhouding van de -oude partijsterk-
ten was geschied. Dit Noodparlement,
thans zittende en van volledige parlemen
taire bevoegdheden voorzien, is nog be
hept met het hoofdgebrek waaraan ook
zijn beide voorgangers leden: het is niet
door het volk gekozen. Dientengevolge
is zijn positie ook niet sterk. Maar bin
nen een half jaar zal het vervangen wor
den door nr. 4. de eerste na-oorlogsehe
volksvertegenwoordiging. Wij zullen blij
zijn als die er is. maar vele anderen en
mij gaat het aan het hart dat zij gekozen
zal worden volgens een kiesstelsel, dat
gedurende zijn 23-jarige toepassing (van
1917 tot 1940) een mislukking is gebleken.
De kans dat wij daarvan verlost raken
wordt nu blijkbaar opgeschoven tot nr. 5:
het nieuwe parlement dat na de Grond
wetsherziening zal optreden. Eer dat er
is zullen wij wel in het jaar 1947 beland
sijn. R. P.
Taak van Generaal Christison uitgebreid
Een gezaghebbende Britsche bron te
Batavia heelt verklaard, dat 3ls gevolg
van de te Singapore tusschen Mountbat-
ten. generaal Christison en dr. Van Mook
gehouden conferentie, Britsche en Britsch-
Indische troepen xeer spoedig een begin
zullen maken met het herstel van de or
de in groote gebieden van Java. Het is
noodig. dat hiervoor nog meer troepen
naar Java worden overgebracht. Hieron
der zullen ook wel Nederlandsche troepen
zijn, maar deze zullen waarschijnlijk al
leen gebruikt worden voor politiediensten
in de gezuiverde streken. Zjj zullen niet
aan de eigenlijke operaties deelnemen. De
taak van generaal Christison wordt dus
uitgebreider dan zij aanvankelijk geweest
zou zijn. Nu moet hij niet slechts zorgen
voor het ontwapenen en verwijderen der
Jappen, de evacuatie van de krijgsgevan
genen en geïnterneerden en de handha
ving van de hiervoor vcreischte orde.
Daarbij komt nu ook het terughalen van
de Japansche uitrustingsstukken uit de
handen var» ieder die ze bezit.
Het doel van het handhaven der orde
is „het mogelijk te maken, dat een con
stitutioneel hervorming en een zekere
mate van zelfbestuur der Indonesiërs bin
nen het Koninkrijk der Nederlanden tot
stand kan komen en besprekingen daar
over gehouden kunnen worden op een ge
regelde en wettige wijze zonder vrees of
geweld." Dr. Van Mook heeft er inmid
dels den nadruk op gelegd, dat de deur
voor onderhandelingen nog steeds open
staat „en ik zie veel grooter mogelijk
heden dan vorige week of weken terug
voor een nieuwe en directe samenkomst
van Nederlanders en Indonesiërs op kor
ten termijn."
De hierboven aangehaalde Britsche bron
zeide. dat tijdens.de conferentie volledige
overeenkomst was bereikt. Nadrukkelijk
werd verklaard, dat de Engelsche politiek
ook verder volgens de verklaring van
Bevin zou worden gevoerd, waarbij de
souvereiniteit van Nederland in Indië
erkend werd. Men verwacht, dat Christi
son. die een volledige volmacht bezit tot
hei herstel van de orde voorzoover de
militaire hulpbronnen hem het nakomen
zijner verplichtingen mogelijk maken,
spoedig nadere opheldering zal ontvan
gen over deze verklaring van Bevin. Het
zou volgens dezen woordvoerder ook in
het voornemen van Christison liggen de
stappen te ondernemen, die noodzakelijk
zijn voor het nakomen dier verplichtin
gen. Christison zou ook van meening zijn,
dat de Nederlanders en de gematigde In
donesische leiders de komende acties zul
len toejuichen. Sjarlr is ingelicht.
Geallieerden over
Sjarir's „regeering"
Volgens de Geallieerden is de „regee
ring" van Sjarir onbekwaam en bezit zij
niet de macht om betere voorwaarden in
het leven te roepen, speciaal op econo
misch gebied. En juist dit is zeer noodig,
daar een hongersnood onvermijdelijk is,
omdat de sawahs slechts voor 50 zijn
beplant. Sjarirs kabinet zou in dit opzicht
alle krachten inspannen en de Geallieer
den reeds om hulp hebben verzocht. De
details van deze hulp worden nu door
een Britsche en Indonesische staf uitge
werkt. De Nederlanders zijn hierbij tot nu
niet betrokken, omdat zij door de staking
der Australische havenarbeiders in hun
aanvoer groote moeilijkheden ondervin
den. De voedselsituatie is bijzonder cri-
tiek in Soerabaja, waar nog slechts 4 we
ken voedsel is voor 400.000 menschen.
Sjarir heeft twee koeriers gezonden naar
het gebied ten Z. van Soerabaja en naar
Oost-Java om daar beslag te leggen op
rijst voorraden.
Alleen zij, die Indonesië willen verla
ten, zullen worden geëvacueerd, men
heeft echter met een groot gebrek aan
scheepsruimte te kampen. Een gedeelte
van de Amboneesche troepen zal scheep
gaan naar Amboina, anderen zullen ge
plaatst worden op Sabang, Banka en Bil-
liton. Twee groepen blijven te Batavia
geconcentreerd.
Republikeinsche reactie
De republikeinsche reactie over het
hier vermelde kan volgens ANP-Aneta
het beste worden beschreven als een
stemming van een gelatenheid. Men be
perkt zich tot de opmerking, dat deze
ontwikkeling niet onverwacht is geko
men. De kansen op succes van recht-
streeksche besprekingen met de Neder
landers acht men in deze kringen niet
zeer bemoedigend. Tezelfder tijd lijken
zij zich evenwel niet geheel en al te heb
ben teruggetrokken „in afwachting van
zulk een bijeenkomst." De vitale kwestie
is hoe de extremisten op de conferentie
zullen reageeren. Men verwacht, dat Sja
rir heden een verklaring zal afleggen.
De „Oranje" naar Nederland
De „Oranje" zal vermoedelijk 12 Dec.
met 1200 passagiers naar Nederland ver
trekken.
Dr. van Mook
naar ons land
Officieel is bekend gemaakt, dat dr. van
Mook op Woensdag 12 Dec. met een vlieg
tuig van Batavia naar Nederland zal ver
trekken. Dr. van Mook heeft in een pers
conferentie verklaard, dat alle geruchten,
dat h«j was teruggeroepen, van eiken
grond ontbloot waren. Zyn reis zal slechts
van korten duur zyn en de bedoeling er
van is. dat de Nederlandsche regeering
een duidelijker beeld krygt van den toe
stand dan door telegrammen kan worden
gegeven. Het zou misschien ook noodza
kelijk zyn in den Haag besprekingen te
voeren vanwege de a.s. conferenties met
de Indonesische leiders.
VELSEN
Bijna l/6 der straatlantaarns
brandt tveer
Wanneer men oordeelt naar de verlich
ting van de hoofdstraten en de verkeers
wegen in onze gemeente, zou men verge
ten, dat we leven in een tijdperk waarin
nog zooveel op het stroomverbruik moet
worden bezuinigd, dat slechts 10 der
normale energie voor de straatverlichting
verbruikt mag worden. De verlichting
van deze hoofdstraten en verkeerswegen
is „schitterend" en doet ons vergeten, dat
hel nog slechts korten tijd is geleden, dat
ook deze straten en wegen :n een Egyp
tische duisternis waren gehuld en men
zich 's avonds, wanneer het niet beslist
noodig was, niet op straat zou begeven.
Van de ongeveer 2000 lichtpunten, dio
gezamenlijk onze straatverlichting uit
maken, branden nu al meer dan 350. En
deze branden sedert eenige weken den
geheelen nacht door. Alleen de zijstraten,
waar weinig verkeer is, zijn nog onver
licht, als gevolg van het beperkte stroom
verbruik.
Een belangrijke verbetering mag het
genoemd worden, dat er thans ook ver
lichting is aangebracht op den Duin en
Kruidbergerweg bij den Kruidbergerweg.
Het was hier. juist waar de weg een
scherpen bocht maakt, door het geboomte
gevaarlijk donker, maar met een enkel
lichtpuntje is nu alle gevaar geweken.
Het deel van de Wilhelminakade van da
Oud-Katholieke kerk naar de Oranje
straat is nog steeds niet verlicht, hetgeen
door de aanwezigheid van het puin langa
dit gedeelte van de kade voor late voet
gangers en wielrijders zeer onaangenaam
is. Hier is echter het ondergrondsche net
door bominslagen geheel verwoest. Er
zullen eerst nieuwe kabels gelegd moeten
worden, voordat ook hier een verlichting
aangebracht kan worden en electrische
kabel is In ons berooide land een zeer
schaarsch artikel, zoodat aan herstellen
van dit net voorloopig niet gedacht kan
worden.
Maar wat de toestand in het algemeen
betreft, past ook hier, als voor zooveel
andere zaken net min of meer afgezaag
de: we mogen niet mopperen.
Weerbericht
Stijgende temperatuur
Geldig tot Dinsdagavond: In hei
Z O. van het land temperatuur om
het vriespunt, meest zwaar bewolkt.
Aanvankelijk nog lichte neerslag,
zwakke wind. In het overige gedeelte
van het land lichte dooi, meest zwaar
bewolkt, geen neerslag van beteekenis
zwakke tijdelijk matige N.W. wind.
Beklaagden
onder den indruk
De opeenstapeling; van bewijzen, waarmee
de Britsche prosecutle die der Amerikanen
tracht te evenaren, trof de beklaagden in het
N'eurenbergsche proces kennelijk diep. De
gezichten in de getuigenbank betrokken
meer cn meer, naarmate het snelvuur van
bezwarend materiaal toenam tijdens de zit
tingen van de vorige week.
Nederlandsche geïnterneerden arriveeren te Melbourne op de ..Oranje-
fontein". Een groep Nederlandsche kinderen op het «lek van de „Oranje-
fontein" nu aankomst te Melbourne. Zij waren met luin moeders en in
sommige gevallen met hun vaders geïnterneerd in •tepausche gevangen
kampen en zyllen eenigen tijd in Australië vertoeven om te herstellen
van de la» deze huivwi <fe*Ma>ianc ellende. (1*.)
De plannen van de Duitsche oorlogsdrijvere
zijn aan den dag getreden en steeds weer
valt de infame wijze van verdragschending
op. die onder den naam „Fall Gel'o, Fall Bar-
barossa. Plan Marita" en hoe de vele andere
misdadige nelgingen van Hltler-Duitschiand
mogen heeten. in Berltjnsche kringen wer
den voorbereid..
De Balkan en Griekenland zijn Zaterdag
aan de orde gekomen, en men verwacht ook
over deze agressies een overstelpende hoe
veelheid bewijsmateriaal. De Duitsche plan
nen met Spanje en in het bijzonder met
Gibraltar komen nog te berde. Dt^Italiaan-
sche houding moet worden ontmaskerd,
kortom het geheele duivelsche spel. zoo ge
raffineerd door het Nazidom geënsceneerd en
ten tooneeie gebracht, met aïie misdadige
requlsieten, zal aan het schandbord gena
geld worden.
Deze week zal den aanval op de Sovjet-
Unie naar voren brengen, waarnaast ook
de Germaar.sche bedoelingen ten opzich
te van de Vereer.igae Staten door den
Amerlkaanschen assistent aanklager
Alderman zullen worden besproken.
Het Kerstreces, waartoe na veel heen en
weer gepraat besloten is. zal natuurlijk
eenige "vertraging ln het Neurenberesche
proces veroorzaken.
Ook Spanje
moest meedoen
In een order van vi November iü<lo, mede-
ontlertcekend door ,Todl, zeide Hitler, dat er
politieke stappen gedaan waren om Spanje
spoedig in den oorlog te brengen. Dultsch-
land zou dan „intervenieeren". Volgens dit
plan, in code Felix" genaamd, zou Duitscli-
land zich meester maken van Spanje cn
Portugal om de Straat van Gibraltar te kun
nen sluiten. Officieren in burger zouden de
acties voorbereiden. Van Algeciras uit zou
de aanval op Gibraltar worden ingezet, waar
na de luchtmacht op de Spaansche vlieg
velden zou neerstrijken cn de toepen zouden
binnentrekken. Ingeval Engeland in Portugal
wilde landen, zou een speciale legergroep
dit verhinderen. Bij dit alles rekende Hitier
op de hulp der Spanjaarden, niet op die van
de Italianen.
Ondanks deze gigantische plannen hleef hij
echter de invasie in Engeland in liet voor
jaar van 1941 het belangrijkste achten. HU
hoopte tevens op het meedoen van FrankrUk
aan de zijde van de As lu datzelfde jaar.
