Vijf jaar oorlog
Resultaten van vorige dienstjaren:
in balanscijfers tot
uitdrukking gebracht.
Gegevens
ook nu nog onvolledig en onnauwkeurig
Dc „openingsbalans van het rijk per
30 Juni 1945 in millioenen guldens, waar
bij een aantal posten moest worden ge
schat. en een aantal andere pro memorie
moest worden opgenomen was:
Debet:
Staatsbezittingen (domeinen, wegen
enz.) p.m.
Staatsbezit In publieke en semi-
publieke bedrijven p.m.
Goudbezit 1090
Banksaldi bij de Ned. Bank, bank
saldi en kassen in binnen- en
buitenland 589
Treasury bills 243
Dispositieruimle op in het buiten
land opgenomen credieten 272
Vorderingen uit hoofde van en voor
raden in het buitenland gekochte
verbruiksgoederen p.m.
Vorderingen uit hoofde van en voor
raden van in het buitenland ge
kochte industriegoederen 200
Nog uit het buitenland te ontvangen
goederen en loopende koopcontr. 245
Vorderingen wegens opgelegde, nog
niet ingevorderde belastingen 170
Vorderingen op diverse instellingen 501
Vorderingen op staatsbedrijven, ge
meenten en provinciën uit ver
schillende hoofde 219
.Vorderingen op overzeesche gebieds-
deelen:
van de schatkist 451
van het agentschap Londen
482
p.m.
Bezittingen der rijksfondsen
Diyerse debiteuren p
Vorderingen uit omgekeerde lend-
lease p.m,
Vorderingen uit hoofde van inter-
geallieerde scheepsexploitatie p.m.
Reparatie-vorderingen op Duitschl. p.m.
Credit:
Geconsolideerde staatsschuld 5.767
Storting op staatsschuld door in-
stitiiuoneele beleggers 646
Grootboek wederopbouw 1.500
Schadevergoedingen wegens ge
leden oorlogsschade p.m.
Door den staat over te nemen
vorderingen van de Ned. Bank
op Duitschl. in Reichsmarken 4.500
Schatkistpapier 6.220
Onbelegde spaargelden Rijks Post
Spaarbank en onbelegde saldi
rekeninghouders postchè^ue-
en girodienst
Schuld aan de Ned. Bank tegen
over goud 1.337
Credieten m het buitenland op
genomen 722
Schulden uit aankoopen in het
buitenland 692
Verplichting uit hoofde van
rente een aflossing van staats
schuld, loopende betalingsop
drachten, enz158
Verplichtingen op langen termijn
als die t.o. het Scheepvaart
fonds, het Egalisatiefonds, Ned.
Spoorw.. Pensioenfonds, enz. 1.153
Schulden aan gemeenten, prov.
en anderen 398
Schulden aan overzeesche ge-
biedsdeeien 117
Verplichtingen der rijksfondsen p.m.
Crediteuren wegens gedane leve-:
ranties, uitgevoerde werken enz. p m
Lend-lease verplichtingen p.m.
Verplichtingen uit civil-affairs
supplies p.m.
Zilverbons in circulatie 355
Er was dus een zichtbare staatsschuld
van 14.8 milliard.
Deze balansopstelling is overigens voor
een deel onnauwkeurig en onvolledig. De
onvolledigheid vloeit o.a. voort uit on
zekerheid ten aanzien van sommige pos
ten. Dit geldt vooral voor de wederz|jd-
«che leen- en pachtleveringcn en de z.g.
„civil-affairs-supplies". De bedragen, wel
ke hiervoor zouden kunnen worden ge
noemd, zijn slechts ruwe berekeningen:
belangrijker is echter, dat de mogelijkheid
bestaat, dat afrekening niet noodig zal
zijn.
Globale berekening van de eventueele
6chuld uit hoofde der civii-affairs-sup-
plies leert, dat tot en met 30 Juni j.l. voor
142.000.000 dollar aan Nederland werd ge
leverd. De regeering heeft aan de geal
lieerden doen weten, dat zoowel deze le
veringen als die, welke na 30 Juni uit
dien hoofde werden gedaan, noodig waren
om ons verhongerde en verzwakte volk
kracht tot herstel te geven Deze uitga
ven zijn dus te beschouwen als een direct
oorlogsgevolg en als een consequentie van
de uit militaire factoren volgende nood
zaak der etappengewijze bevrijding van
ons vaderland.
Wat de pro memorie opgenomen post
schadevergoedingen wegens oorlogsschade
aangaai. kan worden medegedeeld, dat
een zeer ruwe schatting heeft geleerd,
dat ingevolge het desbetreffende Kon.
Besluit circa 3 milliard zal zijn te
betalen.
De waarde der Rijksbezittingen
Recente berekeningen leeren, dat bij
het uitbreken van den oorlog er ongeveer
evenwicht bestond tusschen het bedrag
der totale staatsschuld en de waarde van
het rijksbezit Dit evenwicht is gedurende
den oorlog uiteraard verstoord. In hoe
verre en tot welk bedrag de rijksbezit
tingen thans beneden het bedrag der
zichtbare staatsschuld blijven is dus op
dit oogenblik niet te zeggen.
Tegenover het bedrag van 722 mil-
lioen credieten. welke in het buitenland
werden opgenomen voor aankoop van al
lerlei aard en welke op 30 Juni nog een
dispositieruimte van 272 millioen lieten,
staan nog vorderingen en voorraden. Cij
fers hierover zijn nog niet beschikbaar,
doch het is zeker, dat de creditposten de
overeenkomstige debetposten zullen over
treffen. Vele consumptiegoederen zijn im
mers met belangrijke verliezen aan de
bevolking geleverd, terwijl in de eerste
maanden ook vaak meer op de noodzaak
der aanschaffing dan op de administra
tieve verantwoording werd gelet. Boven
dien werden ontvangen gelden uit hoofde
van de leveringen in kwestie meermalen
met andere rijksmiddelen vermengd, hoe
ongewenscht de toegepaste wijze van fi
nanciering ook moge zijn. zij was onder
de gegeven omstandigheden onvermijde
lijk.
Tegenover de waarde van het nog
resteerende goudbezit ad 1090 millioen
blijkt een uit de overneming van het goud
ontstane schuld aan de.Ned. Bank van
f 1337 millioen te staan. Het verschil ad
ruim 247 millioen vertegenwoordigt de
waarde van het goud,-dat gedurende den
oorlog voor oorlogvoering en bestuur in
Engeland werd verbruikt tot gedeeltelijke
dekking van het daar optredende exploi
tatietekort.
Kasbegrooting 2e halfjaar 1945
Tenslotte blijkt de situatie op 30 Juni
1945 uit de kasbegrooting voor het tweede
halfjaar 1945, welke wel moet worden on
derscheiden van de nog te behandelen
autorisatie-begrooting over die periode.
De kasbegrooting houdt slechts rekening
met de werkelijke betalingen en ontvang
sten en vermeldt daarom b.v. alleen de
uitgaven voor zoover deze ook naar alle
waarschijnlijkheid in feite zullen plaats
vinden zij het ook dat deze uitgaven
veelal hun oorsprong vinden in verplich
tingen in vroegere dienstjaren aangegaan.
Op deze kasbegrooting staat tegenover
een totaal aan uitgaven van 2994 mil
lioen een totaal aan ontvangsten van
3038 millioen. De uitgaven voor het
tweede halfjaar 1945 kunnen als volgt
worden verdeeld:
Kosten van het bestuursapparaat: sala
rissen, loonen en materieele uitgaven
452 millioen; vaste en onveranderlijke
lasten: subsidies, pensioenen, rente en af
lossingen 393 millioen; uitgaven inge
volge beleidsmaatregelen: uitrusting le-
PROF. LIEFTINCK.
begrooting
ger e»» vloot, wederopbouw, steun aan oor
logsslachtoffers, sociale maatregelen als
wachtgeldregeling, buitenlandsche aan
koopen voor handel, industrie, landbouw,
scheepvaart, enz. 2.149 millioen. Totaal
2994 millioen.
Onder de beleidsuitgaven komen voor
als voornaamste posten in zeer ruwe cij
fers in millioenen guldens:
Betalingen voor geallieerden 50
Afwikkeling M G., interneerings-
kampen, enz50
Uitrusting van het leger 150
Uitrusting en oefening der marine 25
Wederopbouw, enz144
Aankoopen handel en nijverheid 258
Landbouw, landbouwcrisisfonds 491
Scheepvaart 139
Sociale zaken(wachtgeldregeling enz.) 166
Steun oorlogsslachtoffers, enz110
Verkeer en energie 109
De ontvangsten ad 3038 millioen
vloeien hoofdzakelijk voort uit belasting
ontvangsten ad 1147 millioen, toeneming
van saldi van spaarders bij Rijkspost
spaarbank en van rekeninghouders bij
den postcheque- en girodienst ad 700
millioen en de opbrengst van buitenland
sche leeningen ad 600 millioen. Wel is
er een groote achterstand in oplegging
en invordering der directe belastingen,
maar deze wordt gecompenseerd door de
verplichte en vrijwillige zekerheidsstel
lingen. Deze zekerheidsstellingen beloo-
pen echter veel hoogere bedragen dan de
achterstallige belastingen alleen, hetget<
ook de bedoeling was. De ontvangst der
directe belastingen kon in het licht der
ervaringscijfers op 755 millioen worden
geschat ea het bedrag der daarboven uit
gaande zekerheidsstellingen op 200 mil
lioen.
De 600 millioen uit buitenlandsche
leeningen is verkregen door aan te nemen
dat nog beschikbare depositieruimte zou
worden verbruikt en dat daarboven nog
een bedrag van circa 330 millioen aan
buitenlandsche credieten zou woorden op
genomen.
Voorts werden als geraamde ontvang
sten in de kasbegrooting opgenomen:
Ontvangsten landb.crisisfonds 100 mill.
Ontvangsten rijksbureaux 212 mill.
Pensioenbijdr. rijk en gem. 124 mill.
Diverse andere ontvangsten 34 mill.
470 mill.
De ontvangsten uit hoofde van in ter
geallieerde scheepsexploitatie zijn buiten
beschouwing gelaten wegens gemis aan
gegevens.
Voor Nederland: Voor regeering te Londen;
nadeelig saldo 715 millioen
1941 uitgaven 3464 millioen
middelen 1749 millioen
nadeelig saldo 1715 millioen
1942 uitgaven 3639 millioen
middelen 1863 millioen
nadeelig saldo 1807 millioen
1943 uitgaven f 3405 millioen
middelen 1487 millioen
nadeelig saldo f 1918 millioen
1944 uitgaven 3712 millioen
middelen 1525 millioen
nadeelig saldo 2187 millioen
Dit z|jn de uitkomsten van gewonen en
kapitaaldienst tezamen (voor 1940 defini
tief, 1941 en 1942 voorloopig. 1943 en 1944
begroot). Onder de uitgaven over 1942 is
het nadeelig saldo van het opgeheven lee-
ningsfonds 1940 ad 363 millioen opgeno-
meu. welk bedrag met het oog op nog te
betalen uitgaven in feite nog aanzienlek
hooger zal bljjken te z|jn. Het nadeelig
saldo van het voormalige Herstelfonds
1940 en van het Landbóuwcrisisfonds werd
in de hierboven gegeven c|jfers over 1940
t.m. 1944 niet opgenomen.
Voor de regeering te Londen kunnen
voor 19401943 rekeningcijfers worden
vermeld, voor 1944 begrootingcijfers. Ge
wone dienst en kapitaaldienst tezamen
geven het volgende beeld:
1940 uitgaven pnd 5,4 millioen
middelen pnd 0.8 millioen
nadeelig saldopnd 4.6 millioen
1941 uitgavenpnd 13.7 millioen
middelen pnd 0.7 millioen
nadeelig saldopnd 13 millioen
1942 uitgaven pnd 9.5 millioen
middelen pnd 2 millioen
nadeelig saldopnd 7.5 millioen
1943 uitgaven pnd 19.7 millioen
middelen pnd 0.9 millioen
nadeelig saldopnd 18.8 millioen
1944 uitgaven pnd 122 millioen
middelen pnd 68.1 millioen
nadeelig saldo pnd 53.9 millioen
Het nadeelig saldo over deze dienst
jaren heeft, naar de bovenvermelde voor-
loopige gegevens aanwyzen, in totaal
(voor den gewonen dienst en den kapitaal
dienst in Nederland en Londen samen)
ongeveer 11 milliard gulden bedragen.
Eerlang zullen de begrootingen over deze
dienstjaren, alsmede een samenvattend
overzicht, hetwelk den vorm van een wit
boek zal kr|jgen, aan de Staten-Generaal
ter beschikking worden gesteld.
Hervatting Effectenhandel
Op geblokkeerde rekeningen
Naar de Economische VoorUchtings-
dienst meedeelt, zal de effectenhandel
vermoedelijk 2 Januari 1946 worden
hervat. Het ligt in de bedoeling, eerst
den handel te hervatten in binnenland-
sche obligaties en pandbrieven.
Wie dergelijke fondsen wenscht te
verknopen, moet onder opgave van
de betrokken nummers der effecten
zich wenden tot de Vereeniging voor
den Effectenhandel. Na ontvangst van
de vergunning vindt deverköopplaats.
De verkooper wordt voor de opbrengr t
gecrediteerd op geblokkeerde rekening.
Aankoopen kunnen geschieden ten
laste van geblokkeerde rekeningen.
36 ter dood veroordeelingen
Van de 40 beschuldigden in het proces
tegen Duitschers schuldig aan de oorlogs
misdaden in Dachau, zijn er 36 ter dood
veroordeeld. Een der beschuldigden is
veroordeeld tot levenslange gevangenis
straf en drie andere beschuldigden tot elk
10 jaar gevangenisstraf. Onder de ter dood
veroordeelden bevindt zich dr. Schilling,
die tijdens het proces heeft toegegeven,
dat hij gevangenen gebruikte voor me
dische experimenten.
Avonturen van Wag en Warrel
5. Daar is 't een drukte van belang. Alle
maal klein gedierte. Daar heb je Sjaak
Schommel, de huisjesslaken kijkPi-li,
het lieveheersbeestje met zijn zeven
knoopen is ook gekomen. Boven in een
boom zit Klaas Eek, en hij kijkt met
zijn schitteroogjes tiaar beneden, ver
baasd over zooveel drukte op zijn ter
rein, dat andere nachten uitgestorven
ligt onder de bleeke maan. Wacht even,
wie komt daar aanschuifelen? Het is
zoowaar Tobias, de kikker, die heele-
maal hierheen gesprongen is om de
groote vergadering by te wonen.
Nationale Conventie van
Newfoundlanders.
De Britsche regeering heeft, volgens een
verklaring van Attlee in het Lagerhuis,
besloten het volgend jaar een gekozen
Nationale Conventie van Newfoundlan
ders in te stellen, welke de Britsche re
geering aanbevelingen moet verstrekken
over mogelijke vormen van de toekomstige
regeering welke aan het volk in een natio
naal referendum zullen worden voorgelegd.
De rechter van het Hooggerechtshof van
Newfoundland zal president van de con
ventie zijn. Alle volwassenen zullen stem
recht hebben. Attlee verklaarde, dat het
doel van deze handelwijze was het volk
van Newfoundland in staat te stellen
tot vrije en zaakkundige beslissingen over
toekomstigen regeering6vorm te komen.
De Radio geeft vanavond:
HILVERSUM I, 301 M.
18.01 Orgelspel. 18.30 Sportpraatje. 18.45
Gramofoonmuziek. 19.01 Nieuws. 19.30 Lex
van Spallen. 20.01 Buitenlandsch Weekover
zicht. 20.15 Solisten programma. 21.00 Op de
Brug. 21.15 Aleandra Trianti en Coenraad
Valentijn. 21.30 Radio Philharm. Ork. 22.15
Avondwijding.
HILVERSUM II, 415 M.
18.01 Nieuws. 18.30 Jan Corduwenei. 18.50
Mensch en Maatschappij. 22.35 Radio Philhar-
monisch Ork. (verv.). 23.01 Nieuws. 23.20
jVoor je slapen gaat19 00 Orgelconcert.
19.30 Voor de Ned. Strijdkr. 20.01 Omroep
orkest. 21.00 Op de Brug. 21 15 Sor.aten Con
cert. 21,45 Avondwijding. 22.01 Nieuws. 22.20
Dansmuziek.
Agenda.
VRIJDAG 1
DECEMBER
Kcnnemerplein 1: Fototentoonstelling over
Duitsche concentratiekampen, 10—6. 7—10 uur.
(18 jaar). Stadsschouwburg: De koningin van
Montmartre, 20 uur. H. K. B.: Haaii. Tooneel
Ensemble. Cabaret Revue, 19.30 uur. Bal na.
Gem. Concertzaal: Kerst Oratorium me: de
H. O. V. en solisten. 20 uur. Rembrandt: De
Emigrante. 14.30, 16.45, 19.15 en 21.30 uur (13
Palace: De mannen in haar leven, 14,
16.15, 19 en 21.15 uur (14 j.). Luxor: Modern
Times. 14, 16.15, 19 en 21.15 uur (kinderen
onder geleide). Frans Hals: Tropisch Neder
land 14, 16.15, 19 en 21.15 uur.
ZATERDAG 15 DECEMBER
Doopsgezinde Kerk: Nel Takken en Lies-
beth Vei. 20.15 uur. Begijnhofkapel: Baeh-
Beethovencyclus (3e avond). 20 uur. Stads
schouwburg: Haarl. Kinder Operetteschool:
..De gelaarsde kat, 14.15 uur; Herbert Nelson's
Cabaret, 20 uur. Hotel De Leeuwerik: Lezing
over Nieuw Guinea, 14.30 uur (16 jaar).
