De positie onzer regeering
te Londen
Dansles
De Maasbode stelt In het vervolg op haar
interview met oud-minister Gerbrandy de
vraag of de Landsregeering te Londen niet
Jn een impasse dreigde te geraken door het
ontbreken van een parlement en het op el
kaar aangewezen zijn van Kroon en kabi
net. Hét antwoord luidde:
In feite waren de verhoudingen in Londen
anders dan in Nederland. De Koningin, om
slechts dit te noemen, kon niet uit de debat
ten van de Tweede Kamer en de daarmee
samenhangende publieke opinie, de positie
van een Kabinet of van ministers aflezen.
Er ontbrak Haar een zeer belangrijke infor
matie-bron.
De Koningin heeft zich altijd op het stand
punt gesteld, dat Zij zich zoo nauwgezet
mogelijk op de hoogte moest houden van wat
er onder het Nederlanosche volk en onder
Nederlanders leefde Er kwam practisch
niemand over uit Nederland, of hij werd
door de Koningin ontvangen. Geen geschrift
of rapport uit het bezette gebied bereikte
Londen, of de Koningin las het. Toen het
Zuiden was bevrijd, rustte H M. niet, voordat
zij met vooraanstaande figuren had gespro
ken. Zij liet hen naar Londen komen en zoo-
dra Zij zelf naar Nederland kon gaan, sprak
Zij uitvoerig met hen.
Natuurlijk konn zulk een gewijzigde toe
stand tot uitdrukking in de verhouding tot
ministers. Maar één zaak bleef er: daaraan
is, over en weer steeds vastgehouden: de
ministerieele verantwoordelijkheid. Voor elke
politieke handeling of handeling met moge
lijk politieke gevolgen ls er geweest een
verantwoordelijk minister, die welbewust de
verantwoordelijkheid aanvaardde, of, als hij
meende niet verantwoordelijk te kunnen
zijn, de consequenties trok. Om slechts dit
te noemen: ik neo het ontslag-de Geer ge-
contrasignc-rd, ik draag daarvoor de verant
woordelijkheid. Ik noem juist dit voorbeeld
om te doen zien, hoe zelfs in die gevallen,
waarin een eigen Pecht der Kroon bestaat,
desalniettemin de ministerieele verantwoor
delijkheid prevaleert. Men kan zelfs zeggen,
dat door het wegvallen van 'net Parlement
deze kant van de ministerieele verantwoor
delijkheid scherper is gevoeld en bewuster
tot uitgangspunt genomen.
Een groote vrouw.
Door den abnoi malen toestand heen kwa
men de persoonlijke eigenschappen der re
geerders sterker op de proef, baar waren,
toen wij pas in Londen zaten, in de laatste
maanden van 1940, nogal wat zwakke broe
ders met knikkende knieën om ons heen.
Geheel anders was de geest van de Konin
gin. Van het eerste oogenblik af aan heeft
Zij het standpunt ingenomen: veclslen tot het
bittere einde, zonder ooit te vergeten of uit
Haar hart te bannen het nameloos leed, dat
over het volk van Nederland en Neder-
laudsch-Indië werd uitgestort.
De Koningin heeft in 's lands belang niets
en niemand ontzien; Zij had dan ook groot
ontzag in Londen. Een vooraanstaand Brit
noemde Haar de eenige vrouw in de wereld,
voor wie de heer Churchill benauwd is. Ik
behoef niet uit te leggen, welk machtig po
litiek kapitaal voor het Koninkrijk in het
midden van een voor zijn levensbestaan vech
tende Engelsclie natie en in het midden
van een in doodsnood strijdende volkerenwe
reld was vastgelegd in de vastbeslotenheid
van de persoon van onze Koningin. In het
licht van dat groote actief viel het lichter
om de lasten en zwarigheden, die vanzelf
sprekend uit een parlementlooze, meer op
persoonlijke verhoudingen, rustende staat
kunde voortvloeien, te dragen en daaraan
het hoofd te bieden.
U vond het zelf niet onplezierig zonder
parlement te regeeren?
Niet Anti-Parlementair?
Ik ben door-en-door parlementariër ge
bleven ook in Londen. Parlementariër in
hart en nieren.
Laat ik het heel kort zeggen: ik vind re
geeren zonder parlement voor onze consti-
tutioneele Westersche Staten waanzin; ik
heb het ontbreken van een parlement in
Londen als een groot gemis gevoeld.
U hebt het toch niet aanstonds na de
bevrijding bijeengeroepen?
Neen. Maar vergeet niet noe ik altijd
tegenover dat moment der bevrijding heb
gestaan. Ik stond op het standpunt, dat ik
na dat oogenblik in den kortst mogelijken
tijd moest aftreden, dat er dus zeer spoedig
een nieuw kabinet zou optreden een vraag
werd dus of wij dat nieuwe kabinet de han
den mochten binden door ten aanzien van
de samenstelling van het parlement iets te
prejudicieeren. Men kan daarover van mee
ning verschillen, ik meende, evenals de
meeste mijner ambtgenooten dat wij in elk
geval over de vraag of wij enkel met een
ontwerp, dan. wel met een de opvolgende
regeering bindende wet moesten komen, geen
crisis-geschil mochten maken,
Achtte U de samenstelling van liet par
lement zooals het uit den bezettingstijd te
voorschijn kwam dan niet grondwettelijk de
eenig juiste?
Het noodparlement
Ik niet. Ik kon dit parlement met den
besten wil van de wereld niet meer repre
sentatief achten voor het Nederlandsche
volk.
Ik zag de juridische situatie aldus: het
parlement als instelling is overeenkomstig de
Grondwet aanwezig; aangezien de Grondwet
echter het aftreden der leden na een bepaal
den inmiddels reeds lang verstreken
termijn eischt, was de grondwettelijke
samenstelling van het college niet aanwezig.
De normale weg om het parlement weer van
leden te voorzien, lag in de verkiezingen.
Die konden wtj niet uitschrijven. Staatsnood-
reoht eischt. dat men slechts zoover van wet
telijke bepalingen afwijkt of daarnaast gaat,
als strikt noodig is. Dan moest men, naar
mijn overtuiging, voor de verkiezingen een
surrogaat vinden en dat kón men vinden
door .het aanwijzen van een college van kies
mannen of door daaraan verwante oplos
singen.
Om op Uwe positie in Londen terug te
keeren, hoe stond U tegenover de Engelsche
Een interview
met oud-minister
Gerbrandy
Churchill.
In den beginne wat onwennig. U begrijpt
wel. dat de omstandigheden voordat de heer
de Geer aftrad, er niet toe bijdroegen een
goede sfeer te scheppen tusschen de Engel-
sche Regeering en de Nederlandsche. Men
had niet aanstonds den indruk van alge-
meene bereidwilligheid der Nederlanders om
actief deel te nemen aan den strijd tot het
bittere einde, lfet eerste onderhoud, dat ik
als minister-president met Churchill had.
verliep, hoe hoffelijk ook de ontvangst, ta
melijk koel en ook niet gemakkelijk. Hij
wilde Fransch spreken, maar dat ging hem
niet zoo goed af; ik koos dus Engelsch maar
dat lag mü toen nog niet zoo goed.
Zoo zaten wij tegenover elkaar, wel trof
mij terstond één ding; zijn belangstelling
voor de Nederlandsche politiek en de hou-
CHURCHlLIi. de goede vriend
van Nederland.
ding van de Nederlandsche politici in bezet
gebied. Maar het eerste gesprek was inder
daad koel.
In den loop der jaren Js dat echter ver
anderd?
Gelukkig wel. Vooral toen eenmaal de
moeilijkheden in den Pacific waren uitge
broken en lk regelmatig met den Prime
Minister in contact kwam. In den beginne
heb ik wel eens moeilijkheden gehad, b.v.
toen de positie van het Rijk op het spel stond
bij de bespieking over de basis, waarop de
bondgenooten in den oorlog tegen Japan sa
men zouden werken. Doch Churchill waar
deerde kracht wel, als ze met argumenten
gepaaid ging. Nadien werd onze verhouding
zeer goed.
Wii mochten elkander wel Tijden. HU
gromde wel eens, als ik hem met alle geweld
persoonlük wilde spreken, maar als ik een
maal bü hem was, was alles goed. Ik mag
gerust zeggen, dat wü tot een meer vriend
schappelijke verhouding geraakten.
Een vriendschap, die mijnerzijds op zeer
diep respect steunde.
Pacific oorlogsraad.
Waarlijk Churchill is een groot man, een
man van enorme geestelijke proporties. Ne
derland heeft zéér veel aan hem te danken.
HU droeg ons een zéér goed hart toe.
Meer woonruimte
in Den Haag
Het Militair Gezag heeft besloten, het
zuidelijke gedeelte van de thans voor
het kamp Duindorp gevorderde woning
complexen binnen eenige weken vrij te
geven. Tengevolge daarvan zullen on
geveer 300 a 400 woningen vrij komen,
die zullen dan via het centraal huisves
tingsbureau te 's-Gravenhage ter be
schikking van de rechthebbenden wor
den gesteld.
Een boodschap
van de Koningin
Aan bevrijden in Indië
Oogenblikkolijk na de beëindiging van
de vijandelijkheden in Azië. heeft de Ko
ningin getracht zich met een boodschap
te richten tot de uit de Aziatische kampen
bevrijde landgenooten. Voorts heeft de
Koningin tal van brieven beantwoord, die
haar ter gelegenheid van haar verjaardag
uit onze overzeesche gebiedsóeeien had
den bereikt.
Naar later gebleken is, hebben noch de
boodschap, noch de brieven hun bestem
ming bereikt. De koningin heeft daarom
kolonel dr. Doorenbos, vertegenwoordi
ger van hel Nederlandsche Roede Kruis
in Nederlandsch Indië, dien 2ij eenigen
tijd geleden in audiëntie ontving, bood
schappen medegegeven, bestemd voor alle
uit kampen in Indië of op het Aziatische
vasteland bevrijden, zoowel voor burgers
als militairen, voor mannen, vrouwen en
kinderen.
De boodschappen, die kolonel Dooren
bos zoo veel mogelijk ter kennis van onze
landgenooten in Indië zal brengen, bevat
ten een hartelijk woord van gelukwensch
met de uiteindelijke bevrijding. Met wee
moed gedenkend de velen, die het offer
van hun leven gebracht hadden, betuigde
de Koningin haar dankbare bewondering
voor den trouw, den moed en de volhar
ding, die de geïnterneerden hebben be
toond.
Kerst- en
Nieuwjaarsgratificaties
Door het College van Rijksbemidde
laars is een richtlijn uitgegeven ten
aanzien van het toekennen van een gra
tificatie ter gelegenheid van het a.s,
Kerstfeest of wel met Nieuwjaar. Als
regel geldt, dat de gebruikelijke grati
ficatie. dat wil zeggen de gratificatie,
die ten minste reeds van December 1939
of Januari 1940 af toegekend is, zonder
bijzondere vergunning ook ditmaal uit
gekeerd kan worden.
Voorts is met het oog op de heer-
schende bijzondere omstandigheden het
toekennen van een dergelijke gratifica
tie voor dit jaar toegestaan, ten bedrage
van ten hoogste een week loon of een
kwart maand salaris, aan andere werk
gevers, bij wie de loonen niet hooger
liggen dan 115 pet. van net op 31 Octo
ber 1942 of 125 pet. van het op 10 Mei
1940 geldende loon.
Voor het overige is hef toekennen
eener Kerst- of Nieuwjaarsgratificatie
alleen toegestaan bij speciale toestem
ming van het College van Rijksbemid
delaars. Een dergelijke speciaie toe
stemming zal door hei college slechts
worden verleend bij hooge uitzondering
°n na verkregen volledig inzicht in de
loonen. welke bij den betrokken werk
gever gelden.
Zaklantaarn-
Batterijen
De prijzen voor zaklantaarn-batterij
en zijn voor alle soorten gelijk geworden.
De winkelverkoopprijs moet op alle bat
terijen gedrukt zijn.
Hieronder volgt de prijs van een aan
tal der voornaamste in den handel ge
brachte soorten, welke in geen geval
mag worden overschreden. Zakbatterij
(3-cellig) 0.40, zakbatterij (3-eeJlig,
lucht-zuurstof) 0.43, kleine staafbat-
terij (2-cellig) 0.20, kleine staafbatterij
(2-cellig, lucht-zuurstof) 0.24, groote
staafbatterij (1-cellig) 0.26, groote
staafbatterij (1-cellig, lucht-zuurstof)
0.30.
Mary Dresselhuys, de bekende actrice,
die in de eerste helft van dit seizoen bij de
tooneelgroep ..Comedia" optrad, zai van 1
Februari af als gast verbonden zijn aan het
Residentie tooneel.
Minister Vos op de brug. Hedenavond
om 21 uur zal de minister van Handel en
Nijverheid, ir. H. Vos. over de zenders Hil
versum I en 1 in de radio-uitzending „op de
brug" spreken over „de organisatie van het
bedrijfsleven".
Een korte definitie te geven van ander
half uur schuifelende beweging ondcï
leiding van eon vakkundig, elegant opper-
schuifelaar is niet gemakkelijk Het bcsste
lijkt mij nog altijd: „onzin", maar mijn
vrouw is het daar niet mee eens. want
zij zegt, dat dansen een stuk van de mo
derne opvoeding is. Enfin, ieder zijn meug.
Maar toch heeft zoo'n avond op den
gladden vloer en onder de ijselijke gelui
den van een neeschen versterker zijn be
koring. Niet alleen, dat de warmte geheel
buiten de brandstoffenkaart om wordt
verstrekt (verwekt zou beter zijn), maar
ook het gevoel voor humor, dat onver
woestbaar en tegen alle tango- en foxtrot
beproevingen in blijft lever, in den ver
moeiden mensch-met-vertrapte-teenen.
wordt zoo nu en dan aangenaam gestreeld.
Elke dansles kent de klassieke figuur
van den houterigen jongeman, die het
nooit leert. Het is voor de andere dans-
enthousiasten niet altijd even amusant in
hetzelfde vertrek met hera de beginselen
van een Weenschen walsch bijgebracht te
krijgen, want het loopt onvermijdelijk
mis. Het verschil tusschen rechts en links
is nog altijd een puzzle voor den zwoe
genden leerling van Terpsichore en ais
je met z'n veertigen bezig bent. op de
langzame één-twee-drie maat van een
afgejakkerde piano de onvergankelijke
schoonheid van een wals te bestudeeren,
kun je iemand, die telkens tegen den keer
in wil, niet gebruiken.
De dames kijken verstoord en de hee-
ren verwoed. De gramofoon krijscht on
behoorlijk en de vloer is glad. Er wordt
hard gewerkt aan de vervolmaking van
de cultuur en de doorweeking van de
boord. Naast het rhythme en zijn dame
en boven zijn zenuwen, zijn vermogen en
zijn begrip danst onze wapenbroeder. Hij
is kennelijk geagiteerd door het onhandel
bare toonkunstwerk, dat zijn gescandeer
de klanken over de nachtarbeiders uit
stort. Door een tot nog toe onopgehelderde
oorzaak blijft zijn rechtervoet (of was het
zijn linker?)haken achter de hooge hakken
van zijn partner en met het hoofd en de
handen vooruit stort hij zich ten parket-
vloere.
Zondc-r uit te weiden over de
hilariteit, die dit incident veroorzaakt,
wil ik nog even mijn verbazing onder
woorden brengen. Toen ik hedenmorgen
langs een or.zer grootste bedrijven kwam
hoorde ik onze vallende ster door den
portier onderdanig begroeten met: „Goe
den morgen Mr. Dinges."
J. F.
De zelfmoord van
Genechten
„Ik heb gefaald
Naar aanleiding van het feit dat Prof.
Mr. Robert van Genechten Donderdag
morgen even over half acht in de cellen
barak te Scheveningen zelfmoord heeft
gepleegd, deelt het M.G. aan "net A.N.P.
mede: Donderdagmorgen om 7 uur werd
aan van Genechten op de gebruikelijke
wijze een kom melk gebracht. Er was aan
hem toen niets bijzonders te bemerken.
Om even over half acht constateerde een
der bewakers, dat hij zich door ophan
ging van het leven had beroofd. De on
middellijk gewaarschuwde gevangenis-arts
kon slechts den dood constateeren. Het
lijk was op dat moment nog op lichaams
temperatuur en de arts sprak als zijn mee
ning uit. dat de zelfmoord hoogstens tien
minuten te voren gepleegd kon zijn. Van
Genechten heeft klaarblijkelijk de broek
band van een onderbroek afgescheurd,
voor dat deze in de wasch werd gedaan.
Deze band heeft hij met stopwol. welke
den gedetineerden wordt verstrekt om
daarmede nun sokken te stoppen, tot een
stevig geheel ineen gewikkeld en daar
mede heeft hij zich aan een buis van de
centrale verwarming opgehangen
In zijn cel werden eenige brieven aan
getroffen, o.a. aan den procureur-fiscaal
bij het bijzonder gerechtshof te 's-Gra
venhage en aan zijn raadsman. Uit deze
brieven blijkt, dat van Genechten tot het
inzicht was gekomen, dat hij gedurende
de oorlogsjaren gefaald heeft en dat hij
liever zichzelf het leven wilde benemen,
dan een executie-peloton af te wachten.
Aan den procureur-fiscaal deelde hij o.a.
mede, dat hij het door hem ingediende
beroep in cassatie introk.
De commandant van de cellenbarak te
Scheveningen deelde mede. dat van Ge
nechten steeds een rustige gevangene was
geweest. Hij hield zich aan de regels van
het huis en had nog kort tevoren den
commandant gezegd, dat hij meende, dat
het zijn plicht was, zich zoodanig te ge
dragen. Niettemin moet van Genechten
reeds eenigen tijd het plan hebben gehad
zelfmoord ie plegen, aangezien hij anders
niet een en ander zoo zorgvuldig had kun
nen voorbereiden.
De commandant deelde voorts als zijn
meening mede, dat het niet. te voorkomen
is, dat iemand van het intellect van een
van Genechten zelfmoord pleegt, indien
hij zijn zin daarop gezet heeft. Hem waren
zelfs gevallen bekend van twee Duitsche
gedetineerden, die kans gezien hadden,
zich aan de knop van hun krib op te han
gen, door zich eenvoudig ruggelings achter
over te laten vallen.
Van Genechten was op 25 October 1895
te Antwerpen geboren. Na den vorigen
oorlog werd hij in België bij verstek ter
dood veroordeeld. In 1930 verwierf hij de
Nederlandsche nationaliteit. Van Genech
ten was gehuwd en had twee kinderen.
Hij gaf op zonder godsdienst te ziin. doch
bezocht in den laatsten tijd de R K. gods
dienstoefeningen in de gevangenis.
Ter gelegenheid van het vertrek der Canadeezeu uil Nederland heeft de
rcgécrfng een afscheidsdiner aangeboden, waarbij ook Prinses Juliana en
Prins Hemliard aanzaten. Xaast de Prinses ld.-generaal Simmonds van
de 1st Canadian Army. Naast den Prins mevrouw JRoüLL <P.)
