IJmuider Courant
tm „bom"
Hastings
<6de Jaargang NV». 18221
Bureaux: Kennemerlaan 154,
ÏJmuiden - Telefoon 5437
Te Haarlem: Gr. Houtstr. 93
Telefoon 10724.
Kennemer Editie van Haarlems Dagblad
Directeur"-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Zaterdag 5 Januari 1946
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.—
DE schaakmeesters hebben elkaar weer
gevonden. Op een van hun oude
tournooivelden hebben zij den strijd her
vat. Het is de Engelsche badplaats fas
tings. Ik weet "iet hoe menschen ertoe
komen kunnen, elkaar in het kilst van
den winter te ontmoeten in een Engelsche
badplaats. Onbehagelijker keuze iijkt
moeilijk denkbaar. Als ik een schaker
was zou ik het misschien begrijpen, maar
het kan ook wezen dat men er een schaak
meester voor moet zijn. En die zijn zeer
zeldzaam.
Voor hun medemenschen vormen zij een
nimmer falende bron van eerbiedige ver
wondering en ontsteltenis. De ontsteltenis
rijst als een van hen tegen veertig ge
wone schakers „simultaan" speelt en vijf
endertig van de veertig partijen wint, met
vier remises en één nederlaag, die op den
leek den indruk van een luchtig vergis-
sinkje, of misschien een achtelooze hoffe
lijkheid jegens de ontvangende vereeni-
ging maakt. Hoe werkt het brein van de
zen man? Hoe kan hij veertig borden met
veertig collecties schaakstukken, zich ver
plaatsend in al die manoeuvres met vreem
de benamingen, die het spel kenmerken,
uitelkaar houden?
Bij het meestertournooi is ook de ge
wone schaker tot den rang van toeschou
wer verlaagd. Hij imponeert den leek
nog, doordat hij hem met zekerheid ver
telt waar een Siciliaansche partij wordt
gespeeld of waar een geweigerd dame
gambiet een begrip dat alle leeken
schijnt te interesseeren zich voordoet.
Maar voor het overige kijkt hij ook met
groote oogen toe. Bent u wel eens bij
zoo'n tournooi geweest? Men kan er een
speld hooren vallen. De stilte wordt
slechts af en toe verstoord, doordat een
der grootmeesters een pion verschuift
waarna' hij na gedanen arbeid is het
zoet rusten aemechtig in zijn stoel
achterover zinkt, maar zich weldra ver
mant, ox liever gezegd overmeestert en
opnieuw te denken aanvangt. Gij ont
waart een wereldberoemde en herinnert,
u gelezen te hebben, dat hij zich onder
scheidt door zijn felle agressiviteit, zijn
brillant combinatievermogen en zijn vu
rige romantiek. Daar is hij nu middenin.
Zelden hebt gij ëen slaperiger-uitziend
man met onschuldiger bleekblauwe oogen
aanschouwd. Hij, hangt roerloos in zijn
stoel. Hij lijkt op den kruidenier-van-
den-hoek, zich vervelend omdat er geen
klanten in den winkel zijn. En gij vraagt
u verwonderd af. hoe achter zulk een on
beduidend uiterlijk en zulk een passiviteit
dergelijke schitterende gaven en laaiende
hartstochten schuil kunnen gaan.
Gij zijt leek en aanschouwt het tour
nooi. Volgens u gebeurt er niets. Wel
meent gij een vreemde geladenheid in de
atmosfeer waar te nemen. Die moet het
zijn, die u hier doet toeven. Want gij
blijft in. het bewustzijn, iets zeer span
nends en belangrijks, ja een feilen strijd
met hevige botsingen, bij te wonen. Noch
tans gebeurt er niets in uw gezichtsveld.
Gij beleeft niet meer dan wanneer gij
het Stadion aanschouwt, op een paar kilo
meter afstand, zoodat gij het gejuich niet
kunt hooien, terwijl er een voetbalwed
strijd Holland—België gespeeld wordt.
Toch is het spannend en opwindend, veel
spannender dan het uitzicht op de roer-
looze Stadion-muren. Want iets van den
feilen kamp der wereldvermaarde breinen
deelt zich aan u mede.
Bovendien zijt gij. op kinderlijke wijs,
vóór Euwe of voor Prins. Ik denk nu
maar aan Hastings, want daar spelen die
twee Nederlanders. In de sfeer van natio
nalisme. die de wereld nog steeds in haar
greep houdt, verlangt gij rièar de zege
van Euwe of Prins. Daarom volgt gij nu
ook dagelijks de bei'ichten uit Hastings in
de krant. Het moge u vei'heugen dat Euwe
zelf ze ons stuurt. Als hij wint zult gij
het binnen drie dagen vergeten zijn. In
elk geval zal het u dan koud laten. Maar
nu is het nog heel belangrijk. Het stre
ven is altijd schooner dan de vervulling,
niet alleen voor den strever zelf maar
ook -voor zijn aanhanger.
Baat het Nederland als Euwe wint, of
Prins? Och neen. Is onze nationale eer
ermee gemoeid? Onzin. Zal het bewijzen
- dat wij beter hersens hebben of grooter
vechters zijn dan andere volken? Heele-
maal niet. Maar uit gewoonte, uit tweede
natuur, hopen wij dat de landgenoot wint
desnoods onverdiend. Het is nu eenmaal
zoo.
Vroeger heb ik wel eens gedacht, da'
de schaakmeesters breinen gelijk die var
groote wiskundigen moesten bezitten
Maar dat was verkeerd. Een van lïer
heeft mij uitgelegd, dat de gave voor hei
schaakspel niets met wiskunde had uil
te staan en zóozeer'op zichzelf stond, dal
hij, bijvoorbeeld, er ondanks langdurige
pogingen nooit in geslaagd was iets in
het damspel te presteeren. Hij ging ver
der. Hij noemde mij den roemruchter.
naam van een van zijn buitenlandschc
collega's en zei dat die meester een groot
schaker, maar overigens een domme man
was. ..Kom nou!" antwoordde ik. .JWaar-
achtig!" zei hij. „Een domme man. Je
kunt hem alles wijsmaken, behalve op
een schaakbord Tarrasch. die toevallig
een buitengewoon knap man is, heeft
nooit van hem kunnen winnen. Maar
verder is hij alleen een bruikbare kleer
maker. Dat was-ie vroeger."
Deze inlichtingen hebben mij ook van
de oude gedachte bevrijd, dat het jammer
was dat breinen gelijk die der schaak-
voor het Christelijk Lyceum te Haarlem ontploft
Vier leslokalen voorloopig onbruikbaar
Vrijdagavond omstreeks kwart voor
twaalf heeft een ontploffing plaats
gehad voor het gebouw van het Chris
telijk Lyceum aan de Emmakade te
Haarlem. Door de kracht van de
springstof werden 4 leslokalen voor
loopig voor het onderwijs onbruik
baar. omdat vrijwel alle ruiten daar
van gebroken zijn.
's Avond was in de bestuurskamer van
het Lyceum een vergadering gehouden
door het bestuur en vertrouwensmannen
uit de nieuwe leden, waar de quaesties
besproken zijn. die hedenmiddag in de
ledenvergadering van het Lyceum aan
de orde komen. Het doel dezer bijeen
komst was, om te bereiken, dat de ver
gadering van hedenmiddag zoo geregeld
mogelijk verloopt, omdat gemeend werd,
dat de belangen van het Lyceum daar
mee gediend zouden worden, daar deze
onderwijsinstelling, door de rectors-
quaestie en de staking van leerlingen,
toch reeds te veel in hut brandpunt dei-
belangstelling heeft gestaan. Deze ver
gadering was ongeveer half twaalf af-
geloopen. De bezoekers verlieten toen
alle het gebouw. Alleen de zoon van den
concierge, den heer Verwer, was nog
aanwezig om nog een en ander op te
ruimen. De concierge was zelf wegens
ziekte verhinderd.
De ontploffing gaf een harde klap. Zij
is zelfs in de omgeving van het Klevex--
park gehooi-d. De menschen dachten dat
ergens een bunker werd opgeblazen of
springstoffen van de Duitschers tot ont
ploffing werden gebracht.
De zoon van den concierge vluchtte
naar huis, nadat hij gezien had dat er geen
brand ontstaan was. Hij was namelijk
bang, dat er nog meer ontploffingen zou
den volgden. Toen die uitbleven is hij
weer naar het schoolgebouw gegaan. In
middels war^n daar ook de politie en de
brandweer gekomen. Onder leiding van
den Commissaris, den heer E. H.
Tenckinck, werd onmiddellijk een onder
zoek ingesteld.
Op den muur van den hoofdingang is
met wit krijt geschreven: „Dr. v. d. Eist
terug, het bestuur moet weg". Op den
muur onder de plek waar de „bom" is
ontploft, staat, eveneens met krijt: v. d.
Eist terug, weg met bestuur, recht!"
Het onderzoek der politie wees uit, dat
er geen bom ontploft i«. Er is. gebruik
gemaakt van een hoeveelheid springstof,
die met een lont tot ontploffing gebracht
is. Anders zouden in de omgeving borp-
scherven gevonden moeten zijn.
De springstof is gelegd tegen een raam
kozijn van het natuurkunde-lokaal aan
het Zuidelijk gedeelte van den voorgevel.
Van 6 lokalen zijn ruiten verwoest, maar
van 4 is het heel erg. Een gedeelte van
het raamkozijn wei'd ook weggerukt. In
hetzelfde lokaal is ook het plafond be
schadigd. Ook in de bestuurskamer (in
denzelfden vleugel gelegen) zijn eenige
ruiten vernield.
In het natuurkunde-lokaal zijn ook de
sponningen van de ramen vernield. Op
het ijs van de Leidschevaart vond men
stukjes hout. Ook aan het interieur van
dit lokaal is schade aangericht.
Van huizen aan de Leidschevaart (dus
aan den overkant) zijn eenige ruiten ver
nield.
Een ooggetuige die de ontploffing zag.
verklaarde dat hij een steekvlam had ge
zien.
Naar wij vernemen heeft het onderzoek
naar de(n) dader(s) nog geen resultaat op
geleverd In de omgeving is alleen een
briefje gevonden, dat vermoedelijk met
het onderwijs op het Lyceum verband
houdt. Het is evenwel de vraag of dit
spoor eenige beteeken is heeft.
De ..Kcpoebllk Indonesia" heeft haar eigen postzegels uitgegeven. Het zijn
zegels, die resp. door de Ncderlandsche regeering en den Japnnschen be
zetter zijn uitgegeven. De nationalisten hebben ze eenvoudig van een opdruk
voorzien en geven ze nit als de zegels der niouwc republiek. (P.)
Schöngarth
tijdelijk uitgeleverd
De Nederlar.dsche autoriteiten hebben
den SS-brigadecommandant Eberhard
Schöngarth. de man die bevel gaf tot het
doorsteken van de dijken in Nederland,
aan de Britsche uitgeleverd, opdat hij
eind Januari te Burgsteinfurt Duitsch-
land zal kunnen terechtstaan wegens
moord op een onbekenden geallieerden
piloot, die op 21 November 1944 boven
Enschedé uit een beschadigde vliegmachi
ne is gesprongen. Tezamen met hem zul
len vijf anderen in verband met dezen
moord terechtstaan. Naar wordt beweerd,
zou Schöngarth persoonlijk den piloot ge
vangen genomen hebben. De gevangene
heeft vervolgens bevel gekregen burger-
kteeren aan te trekken, voordat hij in een
bosch in de nabijheid werd doodgeschoten.
Van Nederlandsche zijde is verzocht,
Schöngarth na deze berechting te retour-
neeren. zoodat hij in Nederland voor an
dere oorlogsmisdaden berecht zal kunnen
woeien.
meesters niet aan nuttiger bezigheden,
bijvoorbeeld de beoefening van staatkun
de en politiek, gewijd-werden. Als iemand
een goed ingenieur is, behoeft hij nog
niets van politiek en staatkunde te be
grijpen. Hij kan. buiten zijn vak. zelfs een
domme man wezen. U zult dit met mij
eens zijn. Welnu, hetzelfde geldt voor
schaakmeesters.
Nu heb ik nog niets over Hastings ge
zegd, behalve dat het badplaats^ is en in
JanuaFÏ een onbehagelijk verblij?. **aar
dat behoeft ook niet. Het beriep van
Euwe vindt u oo een andere plakte in dit
blad. fc.
Neurenberg
SS-man
klapt uit de school
Het Jodcndrama werd verder onthuld
tijdens de zittingen van het Ncurenberg-
sche tribunaal. Gisteren verscheen Walter
Schellenberg, brigade-föhrer van de Waf-
fen SS en Chef van den politieken dienst
in de bezette gebieden cn deed een aan
tal mededeelingen over het systeem, dat
gevolgd werd bü bet vermoorden van de
gevangen en in ghetto's samengedreven
Joden.
Verder verklaarde Schellenberg, dat hij
tijdens een onderhoud met von Papen
critiek had uitgeoefend op het buitenland-
sche beleid der Nazi's. Hij zou er op ge
wezen hebben, dat relaties mei. den Hei
ligen Stoel absoluut noodzakelijk waren,
maar von Papen was van meening, dat
dergelijke relaties niet te rijmen waren
niet kerkvervolgingen in Duitschland zelf
en een anti-Christelijke binncnlandsche
politiejc.
Op een vraag, of Kaltenbrunner bevel
had gegeven, de concentratiekampen te
„ontruimen" (lees: vernietigen) voor de
komst der geallieerden, antwoordde Schel
lenberg bevestigend.
Nazi-bonzeD steunden.
Een groot aantal documenten is al® be
wijs ter tafel gekomen, dat de hooge
Duitsche militairen als groep en voor
hel meerendeel ook individueel Hitier
hebben gesteund en de door hem beoogde
doelen met een begeerig hart hebben na
gejaagd. Vooral tegen Blaskowilz en von
Brauchitsch is bezwarend materiaal aan
gevoerd.
Het woord is aan....
Anton van
Puinkerken:
Met de atoombom gewa
pend, maakt de mensch den
indruk een aap met een
scheermes te zijn, die het
wapen in zijn hand op dui
zenderlei wijzen kan gebrui
ken, maar het vermoedelijk
niet gebruiken zal op de
eenige manier, waarop men
er plezier, van beleeft.
Gen.Ma joor van Oyen
afgetreden
Keuter meldt uit Melbourne, dat gene-
raiil-nnijoor L. II. van Oven. de onderbe
velhebber der strijdkrachten in Ned. Indlë,
heeft meegedeeld, dat liH zijn ontslag lieert
ingediend. HIJ verklaarde het niet. eens te
zijn met de politiek van de Nederlandsche
regeering, maar wel met die van generaal
Sir l'liflip Chrlstlson. de geallieerde opper
bevelhebber op Java. Na een kort bezoek
aan Batavia, zal generaal van Oven. naar
men verwacht, zich in Melbourne vestigen.
DE .TOESTAND BIJ ATJEH.
Een speciale correspondent van A. N. P.-
Aneta meldt, dat militaire eenheden, die
kortgeleden het grensgebied tüsschen Atjeh
en de Oostkust, van Sumatra hebben be
reikt talrijke Indonesische aanvallen met
zwaarden, machinegeweren en mortieren
moesten afslaan. Ze hebben het bevel gekre
gen het Japansche garnizoen te Pankalatt
Brandan te versterken, van waar de Japan
ners zullen worden geëvacueerd. De Japan
sche garnizoenen op de Westkust van Atjeh
worden bijna dagelijks door troepen Atjehers
van dikwijls duizend man aangevallen. Het
zelfde is de garnizoenen langs den spoorweg
Koetaradja-Besltang overkómen. De Ja
panners zijn maar al te blij dit deel van
Sumatra te verlaten, ofschoon zij beseffen,
dat zij een harden tijd op het eiland Rcm-
pang In de Riouw-Archtpel. waar zij zullen
worden geconcentreerd, voor den boeg
hebben.
Het moorden en ontvoeren in de omge
ving van Medan duurt voort. Britsche troe
pen nemen in Medan gebouwen, welke tot
nu in het bezit van de nationalisten wa
ren, ln beslag.
Cliineesche coinimamsteii
verruit door roeree rings voorstel.
Volgens een Times-correspondent is het
voorstel van de TsJoengkSng-regeerlng,
waarin de Amerlkaansohe ambassadeur Gen.
Marshall met de Kwo Min Tang en de com
munistische afgevaardigden besprekingen
zou voeren om gezamenlijk tot beëindigen
van. de vijandelijkheden en het herstel van
het spoorwegverkeer te komen, voor do
communisten een verrassing geworden.
Iedere officleele reactie op het voorstel ont
breekt tot dusver.
Marshall zal niet als arbiter, doch als
adviseur optreden. De communistische af
gevaardigden in Tsjoengklng hebben do
zaak aan hun bestuur ln Yênan voorge
legd. Zelf hebben z(j het staken der vijan
delijkheden voorgesteld, maar zij hebben
eenige bezwaren tegen de plannen der re
geering. die in het bezit is van al het rol
lende spoorwegmateriaal. De heropening der
spoorwegen zou dus de ontwapening en re-
patrieering der Japanners bevorderen, maar
tevens de positie van de rgeerlng tegenover
de communisten verbeteren, Het is daarom
te verwachten, dat het antwoord van het
bewind in Yennn nog even zal uitblijven.
Een Reuterbericht, meldt wel, dat men daar
over 't algemeen met de plannen Instemde;
de communistische woordvoerder zeide, dat
er aan den burgeroorlog, vooral in Jehol,
een einde moet komen.
Rusland
buiten Bretton Woods
Het besluit van de regeering der Sov
jet-Unie, de overeenkomst van Bre'ton
Woods niet te ratificeeren en ook geen
deel te nemen aan het internationale mo
netaire fonds, heelt volgens den diploma-
tieken correspondent van de Daily Herald
geen verbazing gewekt. Na er op te heb
ben' gewezen, dat volgens de te Bre'ton
Woods genomen besluiten alle leden van
de nieuwe monetaire organisatie verplicht
zullen zijn economische inlichtingen te
verstrekken voor de goede werking van
het internationale monetaire <v>nds,
schrijft de correspondent: „Dit laatste is
voor de Sovjet-Unie niet mogelijk, daar
alles daar geheim wordt gehouden."
De ..Atlantis" in IJmnülen
Met 600 zieken van de N. Amsterdom
Het s.s. ..Atlantis" is heden in TJmuiden
aangekomen met 600 zieken van de ..Nieuw
Amsterdam" aan boord. Naar eerst werd
gemeld, was de „Atlantis" bestemd om de
met de ..Oranje" repatrieérenden naar
Amsterdam over te brengen, maar dit
plan schijnt «inmiddels gewijzigd te zijn.
Te ongeveer 11.30 uur hedenochtend was
de ..Atlantis", die evenals de „Almanzora"
ruim 15.000 ton meet. binnen de pieren.
Het weer is thans minder gunstig dan bij
het binnenkomen van laatstgenoemd schip
Er staat een stevige Zuidwester en het
zicht is matig.
Aan de haven is het heel wat minder
druk dan Donderdag, vermoedelijk door
dat de ..Atlantis" vroeger is dan ver
wacht werd. Het schip zal zoo spoedig
mogelijk naar Amsterdam doorvaren,
