0&de JCcuis
Mijn hoed
Een Haarlemmer zag
„2 ijri tentoonstelling
W etenswaardigheden
over onze stad.
Een' bezoeker van de historische ten
toonstelling naar aanleiding van het 700-
jarig bestaan van Haarlem als stad in het
Frans Hals Museum, schrijft ons onder
meer:
Ruim zevenduizend menschen hebben
van de tentoonstelling genoten en mej.
dr. Kurtz, de stads-archivarësse, komt
toch zeker een woord van diepen dank
toe. met de geheele tentoonstelling-com
missie, voor den reusachtigen en bekwa
men arbeid, aan de expositie besteed.
De meeste Haarlemmers zullen eerst na
de tentoonstelling geweten hebben, dat
het oorspronkelijk wapen van hun stad
de burohi was, en het huidige met het
'zwaard en het kruis, van keizer en pa
triarch, zooveel later kwam. Wij hadden
toch altijd gehoord, dal <ie sterren en het
kruis, evenals de bekende klokjes, van
Damiate waren, en alzoo werd onwille
keurig -steeds dat wapen naar de der
tiende eeuw gedateerd. Was dit niet de
meening bij het publiek? Maar dan weer
een heei ander onderwerp. dat Albrecht
van Beieren de „Baan. ten Houtwaart" tot
Speelveld heeft gegeven voor de jongere
en oudere jeugd en dat „ten eeuwigen
dage", Dit wordt in dat oude perkament
zelfs p-echtiglijk herhaald. Dat was in
1390. Is hel niet merkwaardig, zóó vroeg
waardeering van de sport? Dat moesten
toch eigenlijk alle belangstellenden der
moderne sportterreinen achter de Span-
Jaarösiaaii weten: Albrecht van Beieren:
hun patroon!
En dan, weer verder, de acte waarbij de
„schuftery" wordt ingeschakeld, in 1402;
dat was toch feitelijk hel begin der po
litie. om de orde te handhaven, te „be
schutten" het publiek! Dat begon toen
maar met 120 man tegelijk, als ik het goed
begreep en jaarlijks met 120 goudguldens!
Dan kreeg men dus blijkbaar slechts één
goudgulden per jaar; het was dus blijk
baar meer een eereambt, zooals het trou
wens in de geschiedenis ook wel gezegd
Wordt.
Maar, wij keeren ons weer tot een vol
gende acte. die mij trof, die van Jan van
Brabant en Jacoba van Beieren, die be
trekkelijk kor*, daarop (in 1419) de magi-
strnats-heroeming regelde. Wat zouden
wij graag eens hoorer., hoe die opvolging
van politie en stadsbestuur, niet alleen
tusschen 1102 en 1419, maar ook verder
zich ontwikkelde. Van zoo iets hebben wij
leoken toch zoo weinig inzicht!
Ik denk nog aan een andere oorkonde,
n 1. die van Karei de Stoute, die „eenigen
oproerigen burgers kwijtschelding van
stra! ws'eende Dat was in 1470 en nog
wel van Karei de ..Stoute". Zou dat voor-
bc-ei.1 niet buitengewoon actueel kunnen
zijn vóór het heden? Ik wilde, dat die oor
konde eens in begrijpelijk hedendaagsch
Hoiianriscb mocht worden afgedrukt! Daar
kon men dan mi. eens een dag „Neuren
berg voo: overslaan!
Doch wil noemden zoo eenige middel-
Oeuwsche oorkonden. Ik moet dus eindi
gen. leek 'zónde met voovbee'den die mij
troffen. Anderen zuMen uit den tijd van
het br'es. of de 19de of 20ste eeuw tref
fende voorwerpen of acten of schilderijen
h-bben opgemerkt, portretten van man
nen, die men slechts uit straatnamen ken
de, of a!- his'ori^che namen. Nog één ding
dan ev'rdat mij machtig trof, en zal
bijo.w-. n Tc'--, wat mij nog nooit was op-
ge va'; en r-o -;k denk misschien 149- van
de 150 Haa\cm"mers evenmin.
Dit betreft de spreuk van Haarlems
wapen, overbekend: „vicit vim virtus".
Was dat eigenlijk een tekst, een Gods
woord? Of een bedenksel van den een óf
ander? Welnu, door deze tentoonstelling
ben ik tot de persoonlijke meening ge
komen. dat het weliswaar geen letterlijke
tekst is, maar toch aan Christelijke waar
heid ontleend. Ik zal U zeggen, hoe ik tot
die overtuiging kwam.
Naast elkaar lagen no. i>l en 62: „Brief
van Koning Filips II van Spanje aan de
stadsregeering, waarin hij zijn aanstaande
komst aankondigt, die uit vrees van inval
der Mooren was uitgesteld". Deze was
van Mei 1566, dus kort vóór den grooten
opstand, en het begin van den 80-jarigen
oorlog. Filips voelde blijkbaar, hoe noo-
dig het was, dat hij naar Holland moest
gaan. Hij hoorde het blijkbaar reeds kra
ken, maar de Turken en Mooren hadden
hem te lang beziggehouden, maar de ge
liefde broeders in Haarlem zouden nu we!
blij zijn met het bericht van zijn voor
nemer., spoedige komst!
En daarnaast de brief van den Prins
van Oranje, den Vader des Vaderlands,
aan dezelfde stadsregeering van Haarlem,
waarin hij waarschuwt, om maatregelen
te nemen, ter voorkoming van beelden
storm, welke elders reeds was losgebro
ken, en door den Prins als een „schande
van ruw oproer" werd gedisqualificeerd.
De stadsregeering moest daartegen wa
ken in onze hoofdstad, en ook de omge
ving waarschuwen, want zoowel in de stad
als ten plattelande moest dat voorkomen
worden.
En deze brief was van23 Aug.
15f>6, dus enkele maanden na dien van
Filips II gedateerd. Beiden. Filips en de
Prins, achtten Haarlem als de Hoofdstad
des lands, en dat was Haarlem inderdaad.
Vroeger was het de hoofdstad der Neder
landen, gelijk Holland de voornaamste der
Vereenigde Provinciën, nietwaar mede
burgers, er is maar één Haarlem!
Maar, zoo vraagt gij nu, <lie spreuk:
„vicit vim virtU6". Is dat geen hoogmoed
van Haarlem? Is -dat Christelijk? of
een herdenking van Damiate, of het eind
van den 80-jarigen oorlog? Overwint de
„deugd" of de „moed" het geweld?
Wel, ik dacht aan Paulus, den apostel,
die in zijn brief aan de Romeinen zoo
duidelijk schrijft, hoezeer hij verlangde,
dat centrum der destijds bekende, „be
schaafde" wereld te mogen bereiken, om
daar het Evangelie van Christus te mo
gen prediken! Welnu, daar eindigt hij het
12de hoofdstuk van dien brief (12:21):
„Wordt van het kwade niet overwonnen,
maar overwin het kwade door het goede."
Haarlem nu is tot deze belijdenis geko
men als antwoord m.i. op Paulus' ver
maning: „Het goede", de deugd, heeft het
kwade overwonnen, het geweld! Dat werd
ervaren: in Damiate, na het Spaansche
geweld, na het Fransche, en na het
laatste niet weder?
Maar, was, is, het onze deugd, die het
kwade overwon, en overwint? „Vicit vim
virtus": ..virtus is het ..manlijke" moed,
maar ook deugd in het Latijn. Welnu, er
is maar Eén Vir, dè Man, die het geweld
van den booze, den Booze zelf heeft over
wonnen, en Zijn embleem van overwin
ning staat dus in het wapen van Haarlem:
het kruis, waarin de overwinning is, ook
boven het keizerlijke zwaard!
VERHOOGING VLEESCHPRIJZEN.
In verband met de omstandigheid, dat de
consumentenprijs voor vleesch en vleeschwa-
ren nog gebaseerd is op berekeningen van
het jaar 1940 er. verschillende kostenfactoren
niet onbelangrijk zijn gestegen, heeft de
minister van landbouw, visscherij en voed
selvoorziening bepaald, dat deze prijzen met
ingang van 4 Februari tot nadere voorzie
ning eenigszins kunnen worden verhoogd.
Een overzicht van de prijzen, welke van
dezen datum af zullen gelden, wordt in t
officieele publicatie gegeven.
AGENDA.
ZATERDAG 2 FEBRUARI
Stadsschouwburg: De Sneeuwkoningin. 14
uur; Ik zie. ik zie, wat jij niet ziet!, 20 uur.
Rembrandt: Rinket's variété, 14.30 en 20 uur.
Palace: De krachtpatser, 14. 16.15, 19 en 21.15
uur (14 j.). Luxor: Ga nooit van me weg, 14,
16.15, 19 en 21.15 uur (18 j.). Frans Hals: Het
Balboekje (18 j.).
ZONDAG 3 FEBRUARI
Stadsschouwburg: Prof. Klènow, 14 en 20
uur. Gem. Concertzaal: Volks-Concert H.O.V.,
14.30 uur. Rembrandt: Variété, 14. 17 en 20
uur. Bioscopen als Zaterdag.
Onder zeer groote Ik laiigwiellinjc is de
over den l.Isel bij Kampen officieel
muziek voorop wordt de eerste overto<
gemodenii.-eeixle en verbreede brug
voor het verkeer opengesteld. Met
•ht gemaakt. (P.)
Een centraal punt voor hel werk
in Haarlem en Omgeving
Een gezonde geest verlangt een gezond
lichaam, Evenzoo kan het werk van een
vereeniging als het Roocie Kruis is, pas
goed tot zijn recht komen, als beschikt
Wordt'over een goed centraal punt. Aan
die lang gevoelde behoefte is thans vol
daan.
Aan het perceel Paviljoenslaan 3 is een
geschiedenis verbonden. Jaren geleden is
het door het rijk gekocht, als ambts
woning van den Commissaris der Koningin
Later bleek het daarvoor minder ge
schikt, zoodat het nooit weer van de hand
gedemn werd. Nu heeft het Roode Kruis
het eehuurd als vereenigingsgebouw.
Daarvoor leent het zich uitstekend, ook
al kon het in dezen tijd slechts met be
scheiden middelen ingericht worden.
In dit huis is nu alle arbeid van het
Roode Kruis voor Haarlem en omgeving
gecentraliseerd. Die bemoeiingen zijn vele.
Allereerst is daar de uitdeelpost geves
tigd van de Roode Kruis-pakketten. Er is
geen statistiek van gehouden, maar er zijn
heei wat van die pakketten gekomen. Het
Roode Kruis heeft ook veel levensmidde
len uit het bevriende buitenland gekregen.
In deze dagen hebben duizenden Haar
lemmers, die daarvoor in aanmerking
kwamen, een oproep gekregen om haver
mout, gecondenseerde melk en jam te
halen.
Veel mensehen bezoeken het inlichtin
genbureau, om navraag te deen naar be
trekkingen in Duitsehland en andere vroe
gere oorlogsgebieden in Europa. Vooral
heerscht nog onzekerheid over het lot van
veler, die in de Russische zóne van
Duitsehland kunnen zijn. Gelukkig blijkt
vit. de laatste berichten, dat het wat ge
makkelijker geworden is voor de Neder-
landsche teams om daar onderzoekingen
te doen. Vreemd 6tond men evenwel te
kijken, toen in deze dagen bleek, dat er
nog een gevangenenkamp was waarvan
men tot heden hier te lande nooit iets
gehoord had.
Natuurlijk worden er in de laatste
maanden ook veel informaties ingewon
nen over betrekkingen in Ned.-Indië.
Alle informaties loopen over het hoofd
kantoor van het Roode Kruis in Den Haag.
Dit werk is daar zoo omvangrijk gewor
den, dat er niet minder dan 400 man per
soneel aan verbonden is.
Komen er in Den Haag berichten bin
nen over Haarlemmers, dan worden die
via het Haarlemsche kantoor doorgegeven
aan de familie. Dit is een taak die opge
dragen is aan de sociale werkster. In
vele gevallen is het een zware gang, want
meestal zijn het doodstijdingen.
Een hoed is een kostbaar bezit, of hij
nu van haarvilt dan wel van wolvilt ge-
la briceerd is. Maar een hoed is eveneens
een onzeker lichaamsdeel,vooral in de lage"
landen van Rijn en Waal en Leidsche-
vaart. Als de wind langs de slooten hup
pelt en probeert hooge kerktorens omver
'e blazen, valt zijn oog soms onwillekeu
rig op een hoed. En wee den eigenaar,
wanneer die blijk van belangstelling ge
volgd wordt door een „stormaanval" met.
alle vuurmonden en andere zware wapens.
Dan wordt de arme man snel in het
defensief gedrongen en probeert met de
hand aan den rand te redden wat er nog
te redden is. Komt de hand te laat, en
mijn hand kwam niet op tijd, dan is de
hoed verloren. Bovendien waait het vaak,
wanneer het duister is alomme. en zoek
dan maar eens een verschoten grijs viltje,
maat 55, met een lintje en twee letters
J. F.
Ge zult het reeds begrepen hebben, de
storm heeft mijn spaarzame haren gedu
peerd door hun bescherming roekeloos in
de lucht te blazen en door het donker te
jagen. Mijn krampachtige pogingen, om
het verdorven hoofddeksel, dat liever met
den wind dan met mij uit ging, tot betere
inzichten te bekeeren, waren tot misluk
king gedoemd. Ik klom weer in mijn fiets,
mistroostig over zooveel ontrouw en be
droefd over een dergelijke schadepost.
Een nader onderzoek op de plaats des on-
heils, den volgenden dag, leverde geen
resultaten op en een aangeklampte voor
bijganger leed aan plotselinge geheugen
zwakte, toen ik hem vroeg, of hij mis
schien ook een grijze hoed had zien lig
gen, ergens tusschen Haarlem en Leiden.
Zoodat mijn verdere levensdagen gesle
ten moeten worden zonder dop, overgele
verd aan de verwerenden invloed der ele
menten. Als ik ter stembus ga, krijgt die
gene mijn stem. die de Nederlandsche
hoedenindustrïe er bovenop weet te hel
pen. Tot zoo lang dan, hoed.
J. F.
MARVA'S IN AERDENHOUT.
„Framewood Manor" het opleidingscen
trum van de Marine Vrouwen Afdeeling in
Engeland, is overgebracht naar ..Leiduin"
bij Aerdenhout. De laatste leden van de
..vaste bemanning" zijn Donderdag in Neder
land aangekomen, nadat het huls. waarin
alle Marva's tot nu toe hun drieweeksche
training gehad hebben, overgedragen was
aan de Engelsche admiraliteit.
De eerste recruten, die in Nederland hun
opleiding zullen ontvangen, worden 1 Febr.
op Leiduin" verwacht. Het zijn 45 meisjes,
hoofdzakelijk bestemd voor den huishoude-
1 ijken dienst. Haar opleiding wordt verlengd
tot vier weken, aangezien naast de gewone
militaire vorming nog extra aandacht zal
worden besteed aan dit speciale vak.
Feestconcert
Haarlems Gemengd Koor.
Haarlems Gemengd Koor zal ter gelegen
heid van het 25-jarig bestaan der vereen!»
ging en het 25-jarig jubileum van den diri
gent Jan Booda op Vrijdag 15 Februari een
feestconcert geven in de Gem, Concertzaal
te Haarlem.
Uitgevoerd zal worden Le Chant de la
Cloche, van Vincent d' Indy voor koor, soli,
orkest en piano's. Medewerking zullen ver-
leenen Han le Fèvre, tenor, Greet Koeman,
sopraan. Lien Korter! sopraan. Herman
Hülsmann, bas. Joh. Hoveling, tenor, P. Art
ier, tenor, B. Bos, bas, Jae. Lagas, bas. Emmy
van Eden, piano. Tiny Kaiser, piano, en het
manenkoor „Proza en Poëzie en de Haarl.
Orkest Vereeniging (zeer uitgebreid). Het ge
heel staat onder leiding van Jan Booda.
Natuurlijk heeft deze sociale werkster
nog veel meer te doen. In de toekomst is
het bovendien te verwachten, dat de
vredestaak van het Roode Kruis zich meer
gaat richten op bevordering van het so
ciale werk.
Veel bemoeiingen heeft het Roode Kruis
ook met de gcrepatrieerden uit Oost-Indië.
Dit werk doet het als onderdeel van „Ne
derland helpt Indïë". In het Roode Kruis
ziekenhuis te Bloemendaal worden reeds
menschen uit Indië verpleegd en er wordt
ruimte opengehouden om er nóg meer te
kunnen opnemen. Dat ziekenhuis is eigen
dom van het hoofdbestuur. De bestuurs
leden der afd. Haarlem beheeren het even
wel als regenten.
In het gebouw aan de Paviljoenslaan
zijn ook lokalen ingericht voor de cursus
sen voor de transportcolonnes en de Roode
Kruis-helpsters.
In een der kamers is opgeslagen de uit
rusting van eeo klein noodziekenhuis, dat
ingericht kan worden op een plaats waar
het plotseling noodig is, bijvoorbeeld bij
een ramp.
De mooie ruime bestuurskamer is uit
stekend geschikt voor het houden van
kleine vergaderingen.
Dezer dagen zal door de B.A.R.K. een
groote actie worden ingezet voor de in
zameling van boeken voor de getroffen
gebieden.
In het Parkherstellingsoord aan het
Houtmanpad worden geregeld 20 patiën
ten verpleegd (geen lijders aan tubercu
lose).
Tenslotte vindt men aan de Paviljoens
laan de lokalen voor de administratie.
Vroeger had de Haarlemsche afdee
ling slechts 300 leden. Nu is dit aantal
gestegen tot 27.000. Daarmee bewijst
de bevolking, dat zq dankbaar is voor
de vele hulp die haar in deze oorlogs
jaren geboden is door het Roode Kruis.
Hei is een heel werk van die velen de
contributie te innen. Daarom wordt ge
vraagd per Postgiro te betalen (nummer
84239). Wie heeft dit niet voor deze sym
pathieke vereeniging over? Anders moe
ten 27.000 kwitanties geschreven en ge
ïnd worden. Dat kost geld en tijd, die
beter te gebruiken zijni
i
Het nieuwe Roode Kmisgebouw aan de Paviljoeuskmn te Haarlem
