Nieuwe Gemeenteraad
Nederlandsche Haringvisscherij
een oud Nationaal bedrijf
zal 29 leden tellen
Tweeduizend buizen ter
visscherij in het begin
der 17e eeuw
In geen jaren is de belangstelling van
de Nederlandsche bevolking in de haring
visscherij zoo groot geweest als dit jaar.
En toch is de visscherij, althans wat het
aantal schepen, dat daaraan meedoet, be
treft, van minder omvang dan voor den
oorlog, want tal van haringloggers zoo
wel stoom- als motorvaartuigen, gingen
verloren en daardoor zullen dit jaar waar
schijnlijk wel honderd schepen minder dan
de laatste jaren aan deze visscherij, van
ouds de ,,groot-visscherij" geheeten, gaan
deelnemen.
In den grooten haringvijver, die de
Noordzee is, wordt al sedert vele eeuwen
jacht gemaakt op dit befaamde zeebanket,
maar het werd pas goed toen in de 14e
eeuw Willem Beukelszoon van Biervliet
het haringkaken uitvond.
Wat is haringkaken?
Inderdaad heeft de haringvisscherij haar
grootheid aan deze uitvinding te danken,
die volgens sommige geschiedschrijvers
ten onrechte aan den man van Biervliet
wordt toegeschreven. Er zijn er, die de
eer van deze uitvinding willen toekennen
aan Jacob Kien van Ostende. Maar daar
over basta!
Haringkaken is een slag: men neme een
scherp mesje, een kaakmesje en hale in
één handbeweging maag, lever en galblaas
uit. het haringlijf, waarbij men tegelijker
tijd het hart en de bloedvaten in den keel
aansnijdt en de zoogenaamde „portieraan
hangselen" van de darm naar buiten wor
den getrokken. Vooral op het laatste komt
het aan. Deze aanhangselen moeten aan
het lichaam van de visch blijven zitten,
want zij bevatten het enzym, dat den
pekelharing zijn heerlijken smaak geeft,
en waardoor deze visch, die dus feitelijk
rauw gegeten wordt, een wereldvermaarde
lekkernij is geworden. Het eigenaardige is,
dat de Zuiderzeeharing, die ons de lekkere
Harderwijker leverde, hiervoor niet ge
schikt is, omdat het enzym ontbreekt.
Van Brielle tot Enkhuizen.
De stad, die het eerst door de haring
visscherij tot bloei kwam, was Brielle.
Dit was reeds aan het eind der 15e eeuw,
toen deze stad reeds 80 buizen uitzond.
De haringvisscherij was toen geheel in
handen van de Maashavens; ook Rotter
dam, Vlaardingen en Schiedam hadden
een vrij belangrijke vloot, in totaal onge
veer een 70-tal buizen.
In Enkhuizen ontstond in de eerste helft
der 16e eeuw een belangrijke haringvis
scherij. In 1555 telde Enkhuizen al 140
buizen.
Zoo belangrijk werd de haringvisscherij
in de 16e en de 17e eeuw voor ons land,
dat de Republiek der Vereenigde Neder
landen in dien tijd haar vooraanstaande
positie als eerste handelsstaat van Europa
aan deze visscherij te danken had. Het in
1556 opgerichtte College van de Groote
Visscherij van Holland en West-Friesland
kreeg in 1582 een wetgevende macht, het
was het Bedrijfschap voor de visscherij
van die dagen. Dit „Kollege van Delft"
(deze stad had ook een belangrijke haring
vloot) stelde talvvan belangrijke verorde
ningen vast. Het beëedigde verschillende
functionarissen, als schippers, keurmees
ters en kuipers, het stelde den datum vast
waarna de eerste haring gevangen mocht
worden (St. Jan 24 Juni) het zond oor
logsschepen uit tegen de Duinkerker
kapers epz.t
Ja, die Duinkerker kapers hebben onze
haringvisscherij heel wat schade veroor
zaakt. In 1600 keerden vele schepen niet
terug en die terugkeerden waren ledig. De
Duinkerkers hadden hun slag geslagen.
In dé éérste helft van de 17e eeuw be
reikte de haringvisscherij haar grootsten
bloei. Er. waren jaren, dat de Nederland
sche havens 2000 buizen uitzonden. In
1640 was het aantal al gedaald tot 700,
waarvan 450 in Enkhuizen thuisbehoorden.
Maar in 1625 voeren er nog 1000 langs
Texel naar de visscherij. De Duinkerker
kapers, die met groote brutaliteit de ha
ringvloot aanvielen, zelfs tot in de nabij
heid van de havens, hebben tenslotte deze
belangrijke Nederlandsche visscherij haast
onmogelijk gemaakt en toen men ten slotte
dezen vijand kwijt was, deden de Engel-
sche- en andere oorlogen, de rest.
In latere eeiiwen kon de groot-visscherij
zich wel weer ten deele herstellen, maar
het winstgevende bedrijf van de 17e eeuw
kwam nooit meer terug.
In de 18e eeuw verloor Enkhuizen zijn
supprematie, die zich toen langzaam maar
zeker naar Vlaardingen verplaatste, dat
aan het einde van die eeuw ongeveer 90
a 100 buizen uitzond, welk aantal later ook
weer terugliep. In 1866 telde de geheele
Nederlandsche haringvloot nog slechts 70
schepen, waarvan 7 in Enkhuizen, 3 in de
Rijp, 51 in Vlaardingen en 9 in Maassluis
thuis behoorden.
De moderne haringvisscherij heeft haar
opkomst te danken aan den motor en de
stoommachine. Zij heeft van haar mecha
nisatie kunnen profiteeren, door wat de
stoomloggers betreft, in de wintermaan
den de beugvisscherij en, wat de motor-
loggers betreft, de trawlvisscherij te gaan
uitoefenen.
Het oude type der haringschepen, de
bommen platgeboomde schepen, die met
paarden op het strand werden getrokken
heeft ook voor de Noordzeehavens Sche-
veningen en Katwijk de haringvisscherij
mogelijk gemaakt. De buizen, verdwenen
in 1886, de bommen konden het nog uit
houden tot de eerste jaren der 20e eeuw.
Zij werden vervangen door de zeilloggers,
die van Fransche herkomst waren. Deze
zeilloggers werden al vrij spoedig tot mo
torschepen verbouwd. I.n 1924 bestond de
haringvloot uit 49 stoom-, 38 motor- en
435 zeilvaartuigen, in 1933 waren er nog
maar 25 zeilloggers over.
Het haringvisschen.
De traditioneele haringvisscherij wordt
uitgeoefend met de vleet, de moderne, die
echter niet het aloude zeebanket oplevert,
met den trawl.
De vleet, een drijfnet, bestaat uit 150
tot 200 afzonderlijke netten van katoen,
elk 30 M. lang en 16 M. hoog. Zij hangen
als een kilometers lang gordijn loodrecht
in het water, op een diepte van ongeveer
14 M. Met seizings zijn ze aan de reep
bevestigd. Wanneer de haring hooger
zwemt kan het net, door verkorting van
de seizings hooger uitgehangen worden.
Schotten en Engelschen visschen in den
regel minder diep. De drijfnetvisseherij
wordt alleen des nachts uitgeoefend, wan
neer de haring het net niet ziet en zich
dus argeloos in de mazen vastwerkt, voor
al doordat de visch zich achteruit wil be
vrijden en dan met het kieuwdeksel vast
loopt. Doordat de haring reeds maanden
voor den paartijd in scholen naar de paar-
plaatsen zwemt, kunnen bij een gunstige
visscherij soms enorme hoeveelheden wor
den gevangen.
Ook thans schijnt er weer overvloed van
haring te zijn, doordat de vischstand ruim
schoots de gelegenheid kreeg, zich te ont
wikkelen. De eerste haringen waren ech
ter goudvischjes1.— per stuk.
Maar de prijs zal wel gauw omlaag gaan,
zoodat ook de smalle beurzen kunnen ge
nieten van een echte nieuwe Hollandsche
maatjesharing.
Trawlvisscherij
Hoewel de opvarenden der trawlers be
sloten hadden niet naar zee te gaan, is
Woensdag de Dirkje RO 53 uitgevaren.
Voorloopig kan er alleen nog aanvoer
worden verwacht van de trawlloggers,
waarvan er een twaalftal de laatste dagen
is gaan varen. Het grootste deel hiervan
wordt Maandag as. aan de markt ver
wacht.
Binnen van de haringvisscherij
In IJmuiden zijn binnen van de haring
visscherij de KW 73 met 39 kantjes (mo-
torschade) en KW 44 met 186 kantjes van
5 schepen.
Marktbericht van Donderdag
De aanvoer bedroeg 12640 kg, waaronder
1655 kg wolf, 1430 kg schol, 1800 kg kabel
jauw, 6010 kg schelvisch, 250 kg wijting,
215 kg tarbot en griet, 70 kg tong enz.
Besommingen: Kotter: SD 1053 f 5319
Kustvisscher: UK 161 f 528,
Voor den verkiezingsuitslag
naar de Kennemerlaan
Wij vestigen er hiermede nogmaals de
aandacht op. dat hedenavond de uitsla
gen der verkiezingen bekend zullen wor
den gemaakt aan ons bureau
Kennemerlaan 154.
Wij hebben hiervoor de beschikking
over een krachtige luidspreker-installa
tie en zullen voorts de uitslagen op groote
borden noteeren.
Door een bijzonderen verkiezingsdienst
zijn wij in staat, de uitslagen van de 27
sfcemdistricten van Velsen al vroegtijdig
bekend te maken. De uitslagen van andere
steden zullen eveneens zoo spoedig moge
lijk worden medegedeeld.
Voor de Nederlandsche
walvisclivaart
Alhier is Donderdag van Falmouth ge
arriveerd de sleepboot Empire Martha,
met op sleeptouw den walvischjager
Nebale, aangekocht voor de Nederland
sche walvischvaart.
Scheepvaart
16 Mei. Aangekomen: Tern van Londen,
Rame van R'dam (voor Velsen), Lily Ma-
thiessen van OxelÖsund (voor Velsen),
Wolanda van Skoghall.
16 Mei. Vertrokken: Kojda n. Stettin,
Patria n. Leith. Kieldiep n. Londen (van
IJmuiden), Nautilus n, Londen, Deo Duce
n. Gothenburg, Albatros n. R'dam
Uitvoering K.Z.O.S.
„Vrijdag de dertiende", de klucht in 3
bedrijven van J. W. v. d. Heiden en H.
Bakker is wel in trek bij de dilettanten-
vereeniging. Binnen een week zag het
tooneel van Thalia Christoffel Verbaak
tweemaal zijn onderdanigheid aan zijn
vrouw Cornelia betuigen en heeft ook
tweemaal een volle zaal gebruld van het
lachen om de verschillende „pijnlijke"
tuaties. Wij hebben in ons verslag van de
uitvoering van de buurtvereeniging uit
de Planciusstraat en omgeving al verteld,
dat de klucht inderdaad kluchtig is. Ook
KZOS heeft er een vlotte vertooning van
gebracht met vele goede momenten en
ook nu weer hebben de beste spelers de
opvoering tot een succes gemaakt. Ei
waren naturulijk wel eenige zwakke plek
ken, maar het werd voor dilettanten aar
dig gespeeld, zonder al te veel overdrij
ving of charge. Molly, de stiefdochter
van Christoffel. den pantoffelheld werd
door mej. Van Roozendaal goed weerge
geven en ook J. Boot was als Dorus Kar-
reman wel aanneembaar.
KZOS heeft met deze klucht aan velen
een genoeglijken avond bezorgd en daar
gaat het toch maar om.
Zondagsdienst Artsen
Van Zaterdagmiddag 12 uur t.m. Maan
dagmorgen 8 uur hebben dienst de artsen
P. Brouwer en A. J. van Leusen.
Zondagsdienst Apotheken
Van Zaterdagavond 6 uur t.m. Maandag
morgen 8 uur is geopend de Kennemer-
apotheek in de Kennemerlaan.
De bekende motorrijder .Tan Bron Is van plan in Auenstus a.s. een aanvul ie doen
op het wereIdrecord in de 125 cc klasse, dat. momenteel op naam staat van den
Engclscliman Nash. Bij het proefrijden op zijn speciaal gebouwde Eysink-
maehine bereikte Bron reeds een snelheid van 1 IK K.M., dat is 2 K.M. boven het
bestaande wereldrecord. Jan Bron met den bekenden autocoureur Hans Ilcrkn-
leyns bij zijn motor. (P)
Voor het bepalen van het aantal leden
van den nieuwen raad dezer gemeente
had men rekening te houden met di-ie
mogelijkheden. Het aantal zou kunnen
worden vastgesteld op basis van het aan
tal inwoners op 31 December 1945, in welk
geval het ledental 23 zou bedragen, het
zou kunnen worden vastgesteld op het
aantal van den ouden raad en dus 27 be
dragen en het zou kunnen worden vast
gesteld in overeenstemming met het aan
tal inwoners van 31 December 1940, in
welk geval het aantal zetels van den ouden
raad met twee uitgebreid en dus van 27
op 29 gebracht zou moeten worden.
Om hierin een beslissing te krijgen heeft
het Gemeentebestuur Gedeputeerde Sta
ten van Noord-Holland verzocht, den mi
nister van Binnenlandsche Zaken te willen
voorstellen, het aantal leden van den Ge
meenteraad met toepassing van art. 69
van de wet van 1 Maart 1946 vast te stel
len op den grondslag van het inwoner
tal van vóór de gedeeltelijke ontruiming
der gemeente, dus op 29.
Juist dezer dagen heeft het gemeente
bestuur het bericht ontvangen, dat de
minister zich met het voorstel accoord
heeft verklaard. De kiezers in de ge
meente Velsen zullen bij de komende raads
verkiezingen dus 29 leden moeten kiezen.
Oude bekende komt terug
Vandaag wordt in de haven een oude
bekende terugverwacht, n.l. de Junior,
de kleinste sleepboot van de vloot van
Bureau Wijsmuller.
De Junior zal direct haar ouden diénst
als afhaler voor het Loodswezen hervat
ten, welke dienst tot dusver werd waar
genomen door de motorreddingbool Neel-
tje Jacoba.
De Junipr werd tijdens den bezettings
tijd door de bezetters „ingepikt" en heeft
allerlei karweitjes moeten opknappen. Men
vond de sleepboot ergens in Velsen terug,
natuurlijk geheel verwaarloosd, Toen Bu
reau Wijsmuller er weer de beschikking
over had verkregen, werd de boot naar
de werf van Verschure-Co in Amsterdam
gezonden waar ze weer toonbaar en bruik
baar werd gemaakt.
De firma Wijsmuller heeft nu op de
Utrecht na, die verloren ging, al haar
sleepbooten weer terug.
3a.... of Nee.... bij Varia
Als het gold een opinie-onderzoek over
de keuze van het moderne Engelsche blij
spel, dat Varia gisteravond voor een
stampvolle zaal voor het voetlicht bracht,
dus een ja of neen over Jaof Nee
dan zou ongetwijfeld een groote meer
derheid „neen" gestemd hebben. Zijn we
nog niet rijp voor een dergelijke min of
meer diepzinnige klucht of gaat, wat er
gebeurt, wat er niet gebeurt en wat er
eigenlijk zou gebeuren door de min of
meer doorelkaar loopende en niet streng
genoeg gescheiden tafereelen verloren, dat
het den bezoekers ten eenenmale onmoge
lijk is houvast te krijgen? Hoe het ook
zij, het voldeed niet.
Wat wel voldeed, was het spel van de
zes actieve leden van Varia. Er waren
ditmaal geen zwakke plekken en als men
ons vroeg, wie de beste van het stelletje
was, dan zouden we daarop geen ant
woord durven geven.
Wim Paauw, de bekwame regisseur had
eer van zijn werk. Hij heeft de jonge garde
in een korlcn tijd tot knappe dilettanten
opgevoed, alsof hij ze een stoomcursus
heeft doen doorloopen. Jan Hagen als de
prediker Richard Jarrow, Tineke Huyer
als zijn dochter Sally zouden we het eerst
willen noemen; maar overigens was er
weinig verschil in kwaliteit. Mevrouw
Boeree als mevrouw Jarrow, Boeree als
de hulpprediker Bagshol. Rie Bakkernes
als Jo Jarrow. Gerrit Bakkernes als Adri
an Marsh en Toni Koper als de huishoud
ster Juffrouw Webb, zij allen verdienen
niets dan lof. Zij gaven juiste typen en
als de huiskamer van ds. Jarrow af en
toe een luxe zaal in een gesticht voor
zenuwlijders geleek, dan hebben zij met
hun spel bewezen, dat zij weten, hoe
een kluchtig blijspel gespeeld moet wor
den.
Tijdens de pauze was er een aardige
verrassing door het optreden van eenige
ar Listen, die het ontbreken van een foyer
deden vergeten en voor het begin van
het spel heeft de voorzitter, de heer K.
Faber de aanwezigen, in het bijzonder
den beschermheer, burgemeester mr, M.
M. Kwint, den loco-secretaris, den heer
W. Chr. Suwerink en den oud-regisseur,
den heer Roza welkom geheeten. En
voorts medegedeeld, dat het Varia wèl
gaat, hetgeen ons veel pleizier doet.
S. B.
VELSEN
Hinderwet
B. en W. der gemeente Velsen hebben
de beslissing op het verzoek van: de N.V.
Reparatie-Inrichting Erenst en Weimar,
Trawlerkade 29, te IJmuiden, om vergun
ning tot het oprichten van een smederij
in het perceel gelegen aan de 3e Haven
straat no. 2 te IJmuiden, van: M. B. van
Essen, Stationsweg 68 te Velsen, om ver
gunning tot het oprichten van een ijzer
en metaalgieterij in het perceel gelegen
aan de Haringkade no. 32 te IJmuiden, en
van: de Firma P. Roodnat en Zonen, Edi-
sonplein 3 te IJmuiden, om vergunning
tot bet uitbreiden en wijzigen van de
scheepstimmermanwerkplaats in het Per_
ceel gelegen aan de Industriestraat no, 7
te IJmuiden, verdaagd op grond dat het
onderzoek nog niet zoover gevorderd is,
dat daaromtrent thans reeds een beslis
sing kan worden genomen.
Lawntennisclub „Velserbeek"
De Lawntennisclub Velserbeek zal met
twee teams aan de competitie deelnemen.
Beide spelen in de vierde klasse.
Het programma voor 19 Mei luidt: Be
verwijk 3Velserbeek 1, Velserbeek 2
D. E. M.
Velserbeek I komt uit met de dames
mevr Burger, mej. Kwak en de heeren v.
d. Lans, Van Splunter en De Weerd.
Velserbeek 2 met de dames mevr. Gers-
sen, mej. Van Gelder en de heeren Bur
ger, de Weerdt en Gerssen.
Uitbreiding smederij
B. en W. van Velsen hebben bij besluit
van 8 Mei 1946 aan het Techn. Bureau
..Genius", Trawlerkade no. 37 te IJmui
den, vergunning verleend tot het uitbrei
den en wijzigen van de bestaande sme
derij door het bijplaatsen van een vlak-
bank, een boormachine, een draaibank,
een boortol, alsmede drie electro-motoren
resp. van 2, 2 en 0.2 P.K. en het verplaat
sen van een draaibank, op/in het perceel
Trawlerkade 37 te IJmuiden.
Agenda voor Velsen
VRIJDAG 17 MEI.
Bioscoop „De Pont". 8 uur: Honderd
man en één meisje.
Thalia Theater. 7 en 9 uur: De zoon
van Tarzan.
ZATERDAG 18 MEI.
Bioscoop „De Pont". Zie Vrijdag.
Thalia Theater. Zié Vrijdag.
