Een Dollar
De verrader van de Weteringschans
Een doos van P andora
De financieele nood der gemeenten
dertig millioen pengö
Zaterdag 20 Juli 1046
Doodstraf
geëischt
„Ik vraag me al twee jaar af,
waarom ik het heb gedaan"
Het Bijzonder Gerechtshof, waarvoor
de SS-bewaker J. B. van de gevangenis
aan de Weteringschans te Amsterdam
gisteren terecht stond, werd gepresi
deerd door prof. Van Hamel. De procu
reur-fiscaal, mr, M. H. Gelinck, haalde
in de ten laste legging nog eens naar
voren, hoe B.. toen hij niet zijn hulp
bij een overval op de gevangenis een
reuzenzwaai wilde maken van SS-
bewaker tot ondergrondsch strijder, op
het beslissende moment terugdeinsde
en de heele zaak aan den SD verried,
zonder de mogelijkheid te baat te ne
men, de KP-mannen te waarschuwen,
die de ontzettingspoging wilden wagen.
Op een desbetreffende vraag van den
president antwoordde verd.: „Ik had
niet de bedoeling, de zaak bij Lages
aan te brengen, maar op een gegeven
moment zat ik vast en vond dat er
weinig algemeen en veel persoonlijk
belang in het spel was". Het stampvolle
zaaltje reageerde hier rumoerig op.
B. ging voort met het opsommen van
al het goede werk, dat hij voor de ge
vangenen verricht heeft, wat ook door
enkele getuigen bevestigd werd. Zij ver
klaarden zelfs, dat vera, met onverant
woordelijk persoonlijk risico den ge
vangenen vrijheden veroorloofde. Hij
bezorgde briefjes en pakketjes, liet
telefoongesprekken en clandestiene be
zoekers toe en betoonde een „lobbes
achtige goedheid".
B. ging voort: „Ik heb steeds gewei
gerd, aan het plan mee te werken, om
dat de represailles meer menschen zou
den treffen dan er nu bevrijd zouden
kunnen worden. Toen ben ik naar
M. Kuiper, gegaan, dien ik wel eens in
de gevangenis gezien heb. Dat was een
joviale kerel, die een zoon aan het Oos
telijk front had. Hij zei tegen me: Laat
het maar aan mij over, dat maak ik wel
in orde. Den volgenden morgen werd ik
bij den SD-man Viebahn geroepen."
„EIN SCHöNES SPIEL".
Volgens den verd. zijn zij samen naar
den beruchten Lages gegaan, die zei:
„Nun machen wir mal ein schönes
Spiel". Het kwam erop neer, dat B. toe
moest happen en in opdracht van den
SD verder handelen. Hij zou na het
mislukken van den overval, die zou ge
schieden als hij nachtdienst had, met
zijn moeder onderduiken. B. gehoor
zaamde blindelings.
„Waarom of ik den overval aan den
kant van den SD heb meegedaan, kan
ik niet verklaren, daar zoek ik nu al
twee jaar lang naar. Op het oogenblik
zelf heb ik heelemaal niet gedacht."
Prof. Van Hamel: „Als u een verkla
ring kunt vinden, zal het Hof deze toch
gaarne aanhooren. Gebrek aan motief
maakt het voor ons zeer moeilijk. De
wereld zoekt ook al eeuwen lang naai
de beweegredenen waarom Judas zijn
verraad pleegde."
De kroongetuige J. Paff, een van de
weinigen die uit de val wist te ont
snappen, verklaarde, dat verd. niet ge
weigerd had en van het begin af zijn
medewerking toezegde. .Op den fatalen
nacht had B. bij het openen van de
deur naar de binnenplaats van de ge
vangenis verklaard, dat hij i-eeds twee
bewakers onschadelijk had gemaakt.
De President sprak ontroerd zijn
waardeering uit over het dappere werk
van getuige en zijn kameraden. Het
publiek betoonde zijn bijval.
SD-ERS ALS GETUIGEN.
De 45-jarige Sturmbannführer Willy
Lages, chef van de Duitsche geheime
politie te Amsterdam, was de volgende
getuige. Hij verscheen in SD-uniform,
waarvan de kenteekenen verwijderd
waren. De gevolgde werkmethode was
„selbstverstandlich" en de getuige zei
uit zichzelf, dat hij B. geen oogenblik
in twijfel had gelaten, wat er met hem
zou gebeuren, als hij zijn plicht niet
deed of een verraderlijke houding tegen
den Duitschen Staat aannam.
N.J.V. dient klacht in
Het hoofdbestuur van het Nationaal
Jongeren Verbond heeft een klacht inge
diend tegen het weekblad „De Baanbre
ker". in verband met een artikel daarin
d.<L 1 Juni j.l., aan het slot waarvan voor
komt de zinsnede: „Een kostelijk stel:
Gerretson. Meijer Ranneft, Tjarda. „De
Gelderlander", de „Telex", het Nationaal
Jongeren Verbond en Slamet. Firma „Col
laboratie, Quisling en Co."
Het hoofdbestuur acht door de uitdruk
king „Collaboratie, Quisling en Co." de
eer ftr. goeden naam van het N.J.V. aan
getast.
Commandeurskruis uitgereikt
Heden heeft de chef van den generalen
staf, luitenant-generaal mr H. J. Kruis
te 's-Gravenhage het Commandeurskruis
in de orde van Oranje Nassau uitgereikt
aan den brigadier O. N. Brad in g van het
Britsche leger. Brigadier Brading heeft
bewerkstelligd, dat op 11 Mei 1945. 7 dagen
na de bevrijding, de haven van Rotterdam
kon worden geopend.
De gevangen genomen ondergrond-
sche strijders zijn in de duinen bij
O verveen terechtgesteld. Er bevonden
zich gewonden bij, die 'op brancards
vervoerd werden.
M. Kuiper, naar wien de verdachte
om raad was gegaan, bleek rechercheur
van de Amsterdamsche politie geweest
te zijn. Hij was gedetacheerd bij den
SD. Hij had aan Lages verzocht, de exe
cutie te mogen bijwonen. Met onbewo
gen gezicht vertelde hij de gruwelijk
ste bijzonderheden.
DE ZWAARSTE STRAF.
Het requisitoir was kort. Mr. Gelinck
vond het niet noodig de toch reeds
lange zitting noodeloos te verlengen,
aangezien hij meende, dat de eenige uit
spraak toch reeds lang vast stond. B. is
niet alleen SS-er geweest, maai- hij heeft
bovendien na het verraad van de KP-ers
nog doorgewerkt met het opzetten van
de val, zonder de mogelijkheid van het
waarschuwen van deze mannen, wat
geen groot gevaar voor hem kon mee
brengen, te hebben benut. Dit heeft den
dood van minstens 15 vaderlanders ten
gevolge gehad. „De ergste straf is hier
de eenige", zoo besloot de procureur
fiscaal. Hierbij was het advies gevoegd,
geen recht van cassatie toe te staan.
De uitspraak zal op 26 Juli geschieden.
Een internationaal
Roode Kruis-uniform
De raad van bestuurders van de Liga
van Roode-KruLs-vereeni&ingen heeft
een Neder!andsch voorstel tot het invoe
ren van een Rcode-Kruis-uniform, dat
over de geheele wereld gelijk is, aan-
-aard. De nationale vereenigingen van
■het Roode-Kruis zullen met haar regee
ringen overleg plegen inzake uniform,
kleur en emblemen. Wanneer alle natio
nale vereenigLn-gen die resultaten van
het onderzoek aan het secretariaat van
de Liga hebben opgestuurd, zal de raad
van bestuurders het onderwerp opnieuw
bespreken.
Wijk aan Zeeër voetpad
wordt afgesloten
Het ligt in het voornemen van het ge
meentebestuur het voetpad van .de Bil-
derdijklaan te Driehuis naar den Biezen-
weg te Santpoort voor het openbaar ver
keer af te sluiten.
Allen die hier bezwaar tegen in wen-
schen te brengen kunnen dit doen. tot 19
Augustus op de gemeente-secretarie.
V.V.B. naar Oud-Karspel
De voetbalkampioen van 4C. W3. be
haalde reeds een overwinning op het
Hoofddorpsche ETO en is dus al twee
punten rijk, zoodat de wedstrijd DTS
VVB op Zondag vastgesteld, voor de
..Breesapers" van het grootste belang is
om de vierde klas te kunnen verlaten
en naar de derde klasse te promoveeren.
voor emigranten-in-spé
Ergens in de Stadsbibliotheek te
Haarlem staat een eenvoudig houten
kistje. Het is geen vernuftig geconstru
eerde ladenkast, berekend op een veel-
eischend modern kaartsysteem, maar
toch bevat het een catalogus, die bezig
is geboren te worden uit een hoogst
actueele noodzakelijkheid. Die nood
zakelijkheid is het tegemoetkomen aan
de groote vraag van een deel van het
Haarlemsche publiek naar lectuur en
zakelijke gegevens over landen, waar
heen emigratie mogelijk is.
De catalogus verwijst voornamelijk
met zorg geselecteerde artikelen uit tal
van binnen- en buitenlandsche perio
dieken. Het bemachtigen van recente
boeken op het betreffende gebied is na
genoeg onmogelijk, doch de aspirant
emigrant is reeds ruimschoots tevreden
wanneer hij een tijdschrift in handen
krijgt, waarin enkele bladzijden aan het
verre oord zijner droomen gewijd zijn.
De meeste belangstelling kan geconsta
teerd worden voor Zuid-Amerika, Zuid-
Afrika, Australië en Canada. De „emi
gratie-gebieden bij uitnemendheid" dus.
Artikelen over de mogelijkheden om
zich als vreemdeling in deze landen en
werelddeelen te vestigen, worden met
gretigheid verslonden.
Zoo is het eenvoudige houten kistje in
de Stadsbibliotheek een doos van Pan
dora voor al die Haarlemmers, die zich
elders dan in ons kleine land een toe
komst willen bouwen. Behalve de ge
noemde landen kan men er een ware
staalkaart van verlokkelijke oorden in
vinden. Men heeft de belangstellenden
een ruime keuze willen bieden; wat
denkt U van Lapland, Hawaii of Japan?
Bikini hebben wij niet in de catalogus
aangetroffen.
Deze mededeelingen zijn niet bedoeld
als een opwekking tot landverhuizing.
Er is slechts een merkwaardig teeken
des tijds mee gesignaleerd.
Groeten
aan Xederlandsehe zeelieden.
De afdeeling wereldomroep van radio
Nederland zendt voortaan weer twee
maal per week groeten uit aan Neder-
landsche zeevarenden van marine en
koopvaardij. Formulieren kunnen wor
den aangevraagd bij radio Nederland,
afd. Wereldomroep, postbus 150, Hil
versum. Op de enveloppe vermelden:
Groeten aan zeevarenden. Bij aanvrage
diene men op te geven, waar men kan
komen spreken: Hilversum. Rotterdam.
Den Haag.
Over extraatjes
en Haagsche heereri
Vorige week is er een extra bon voor
sigaren of tabak beleend gemaakt en
men heeft kunnen lezen, dat er in de
zomermaanden nog eenige extra rant
soenen voor rookers beschikbaar zullen
worden gesteld. De reactie hierop is
tweeërlei.
Ons bereikten reeds verscheidene
brieven en telefoontjes van daan es. die
zich afvragen ..waarom zij nu nooit eens
een extra snoepbon krijgen". Een van
haar schrijft: „Niet dat ik den mannen
hun extra'tje misgun, integendeel, ik ver
heug mij er vcor hen over. maar dat
onsje snoep, dat je toch niet alleen op
peuzelt. is oh. zoo gauw uitgedeeld, dus
mogen wij ook wel wat extra's hebben.
Volgens mij behoeven de heeren in Den
Haag niet te zeggen: „Dat gaat niet",
want de winkels liggen vol chocolade
en suikerwerken".
Tot zoover deze dame. die het goed
met elkeen meent en het. eerlijk voor
haar sexe opneemt. Maar is de zaak wel
zoo eenvoudig? Beschouwen wij eens
even den psyeholegischen achtergrond.
Is ulevel of boterbal voor de vrouw,
wat sigaar of pijp beteekent voor den
man? Mei-rouw, hunkert u ooit zoo he
vig naar een flik. als uw echtgenoot bij
tijd en wijlen naar een sigaret? Kneed
u ooit de kruimels in het zilveren
schaaltje samen tot een nieuwe bonbon,
tea-wijl uw echtgenoot naarstig in den
asehbak naar peukjes zoekt? Geen en
kele man zal deze beide znken ooit op
één lijn stellen. Dat kan zelfs de meest
verslaafde snoepster niet van hem ver
langen. De .heeren in Den Haag" zul
len z-ch door argumenten in deze rich
ting dan ook stellig niet laten vermur
wen.
Maar, mevrouw, indien het werkelijk
waar is dat er genoeg snoep in de win
kels ligt. méér dan de winkelier aan
zijn klanten op den bon kwijt kan. dan
is het volkomen redelijk dat u ook eens
iets extra krijgt. Zooiets maakt het le
ven zooveel completer en gezelliger. De
heeren in Den Haag zullen goed doen.
de mogelijkheid van een verrassinkje
voor u eens te onderzoeken. En mocht
het zoover komen, dan met mate, me
vrouw. Dan moet u die heeren in Den
Haag te vriend houden. De slanke lijn
bij het zwakke geslacht gaat hun stellig
bovenal. Daar, mevrouw, zijn zij Haag
sche heeren voor.
Kerkconcert
Woensdag 24 Juli wordt in de Oude
Kerk te Velsen (dorp) een. kerkconcert ge
houden. Medewerkenden zijn Truus Mo-
riën. sopraan en Adraan Verschoor, orgel.
Eenige verlichting
Nu het nog geruimen tijd zal duren voor
de Commissie-Oud met haar werk gereed
zal zijn, hebben de ministers van Binnen-
landsche Zaken en van Financiën over
wogen wat gedaan kan- worden om eenige
verbetering te brengen in de financieele
positie van de gemeenten.
Een rijksuitkeering is in uitzicht gesteld
wegens het verlies van opbrengsten van
Grondbelasting. Personeele Belasting,
Straatbelasting en dergelijke, tengevolge
van oorlogshandelingen, evacuaties en
inundaties, voor de jaren 1944. 1945 en 1946.
Op de rijksbegrooting voor 1946 is voor
dit doel rekening gehouden met een uit
gaaf van 10.000.000.—. Het ligt in de be
doeling, dezen maatregel ook voor 1947 te
doen gelden.
Op de begrooting 1946 is een uitgaaf
De zigeuner ontsteekt zijn sigaret met een biljoen
De nieuwe Hongaarsche gulden is
reeds in de inflatie opgenomen nog voor
in het betalingsverkeer is gekomen
ter vervanging van de astronomische
pcngö-bankbiljctten, zegt Cn. Press.
Het kilogram goud dat een waarde zou
hebben van tienduizend nieuwe gul
dens doet reeds zestienduizend.
En de pengö klimt nog maar steeds.
Er eirculeerer. nu vier soorten, waarvan
de meest waardevolle de adopengö
(belastingpengö) is, die half Juni werd
gecreëerd en binnen een maand steeg
tót dertig millioen per Amerikaansche
dollar. De andere types pengö zijn meer
waard om de eigenlijke waarde van het
papier dan als valuta, zelfs als zij bil-
lioenen getallen dragen.
Zelfs de kerken zijn kieskeurig wat
betreft geld dat zij krijgen. In de ka
thedraal te Boedapest nabij het komruc-
lijk paleis staat nabij den uitgang een
mand voor de giften. Naast de mand
staat een prullemand metverfrommel
de quadrillioen simapengö biljetten
zij zijn waardeloos als gift. Giften on
der ae vijftig millioen adopengö's wor
den niet aangemoedigd.
Ei- is niet voldoende ruimte voor cij
fers op de bankbiljetten en men ge
bruikt afkortingen zooals een b voor
biljoen.
„Rijk en arm heeft minachting voor
de bankbiljetten. De zigeuner in lompen
die ik een cigaret gaf", zoo schrijft een
Up-eorrespondent uit de Hongaarsche
hoofdstad, stak de cigaret die ik hem
gaf aan met een biljoen pengö-biljet.
De eigenaar van een restaurant die drie
biljoen pengö-biljetten voor den dag
haalde om ze aan zijn buitenlandsche
bezoekers te laten zien. zei „hou ze
maar".
De zich van uur tot uur wijzigende
waarde van de pengö heeft een versnel
ling van het tempo van den Hongaar-
schen handel tot resultaat gehad, dat af
steekt bij de langzame vooroorlogsche
methodes. De koopman die port noodig
heeft voor zijn brieven, neemt ruilgoe-
deren mee naar de trappen van het
postkantoor. Daar verhandelt hij zijn
waar voor betaalmiddel en haast zich
het postkantoor binnen om de trans
actie te voltooien. Als hij zich niet
haast is zijn geld misschien al weer ver
scheidene millioenen pengö's in waarde
gedaald en kan hij er niet meer de port
voor koopen die hij noodig heeft.
voorzien van 20.000 000.wegens bij
drage aan de gemeenten met eigen politie.
Op eenzelfde bijdrage kan voorlooplg
eveneens worden gerekend voor elk aan
1946 voorafgegaan dienstjaar of gedeelte
van een dienstjaar, waarin de politie
dienst door eigen ambtenaren van de ge
meente is vervuld.
Voor 1947 kan dit niet worden toegezegd.
Voorbereid wordt een wetsontwerp,
waarbij bekrachtigd wordt, dat de ven-
nootschaps- en ondernemingsbelastiitgen
niet van de openbare bedrijven worden
geheven.
Het ligt in de bedoeling niettemin een
storting in het gemeentefonds te doen
plaats hebben, gelijk aan de geraamde op
brengst van de Vennootschapsbelasting
van de gemeentelijke bedrijven, welke 2D
millioen bedroeg. Dit beteekent dus vanaf
het tijdstip waarop besloten werd de ven
nootschapsbelasting van de gemeentebe
drijven in het Gemeentefonds te storten
(1942) een extra bijdrage van het rijk in
het belang van de saneering der gemeenta-
financiën van 20 millioen per jaar (in c"
jaren 1942 en 1943 resp, 10.000.000 en
15.000.000.)
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van het besluit op de ondernemings
belasting tengevolge waarvan de land
bouwbedrijven onder deze belasting zullen
vallen. Volgens globale schatting zal dit,
rekening houdende met vermindering der
opbrengst uit anderen hoofde, een op
brengstvermeerdering beteekenen van
20 millioen, per jaar.
Deze maatregel kan reeds aanstonds een
belangrijke bijdrage leveren tot herstel
van de financieele zelfstandigheid van een
groot aantal plattelandsgemeenten.
Er wordt een nieuwe regeling voor de
oude tekorten der gemeenten getroffen.
Deze kunnen op de nieuwe rekening wor
den overgeboekt, zoodat dekking daarvan
over 10 jaar verdeeld kan worden.
Op de begrooting voor 1946 wordt boven
dien 85 000 000 uitgetrokken voor steun
aan gemeenten, dat is het dubbele van
voorafgaande jaren.
Nu een begin gemaakt wordt met de
liquidatie van oude tekorten wordt op de
gemeenten een beroep gedaan om nieuwe
tekorten zooveel mogelijk te voorkomen.
Uitgaven moeten tot het strikt-noodige be
perkt worden. Beseft moet worden dat wij
verarmd zijn.
Om in 1947 voor steun in aanmerking te
komen moeten gemeenten de volgende be
lastingen heffen: Straatbelasting (in het
algemeen 6 van de kadastrale opbrengst
op gebouwde en 3 van die der onge
bouwde eigendommen). Vermakelijkheids
belasting (20 Honden belasting; er
wordt op gewezen dat in de tarieven veel
verschil bestaat, als maatstaf wordt aan
gegeven 10 voor een luxe hond en 2.50
voor een bedrijfshond.
