De Aneta
Oorlogsbuit komt terug
Toekomstplannen in beeld
kwam bijna op het Texelsche strand
Moeilijke sleepreis van de Helga
De sleeper Helga van het Bureau Terug
gave Visschersvaartuigen is aliuer binnen
gekomen met op sleeptouw den stoom
trawler Aneta, die door den sleeper uit
Kiel werd opgehaald.
Deze behouden aankomst is wel voor
een groot deel te danken aan den moed,
de volharding en de zeemanschap van
schipper en bemanning van de Helga en
van de vijf runners aan boord van de
Aneta. Het had weinig gescheeld of men
had den trawler verspeeld en was deze op
het Texelsche strand terecht gekomen,
dicht bij de plaats waar de stoomtrawler
Bruinvisch zit, als sprekend bewijs van
den gevaarlijken buitenkant van de Wad
den-eilanden.
Men diene bij het beoordeelen van het
werk van deze sleepers niet uit het. oog
te verliezen, dat hier niet gewerkt wordt
met het materiaal, waarmede de mannen
van Jan de Hartog's „Hollands Glorie"
naar zee gingen. Een sleeper als de Helga
is geen sleepboot van 1000 of 1500 P.K. en
het materiaal kan niet in de schaduw staan
van dat, wat men op de booten van L.
Smit Co. of Bureau Wijsmuller gebruikt.
Het is als het ware een surrogaat van wat
door onze befaamde zeesleepbooten wordt
verricht en daarom valt het werk van de
sleepers van bovengenoemd bureau dub
bel te prijzen.
Schipper P. Korbee, die het commando
voert over de Helga en in deze functie al
tal van schepen uit Duitsche havens naar
ons land heeft teruggebracht, heeft ons
het een en ander van zijn laatste reis met
de Aneta verteld en uit zijn sober relaas
blijkt, dat er weer voor de zooveelste maal
een dappere strijd tegen de woedende ele
menten geleverd is.
J.3. Zaterdag, vertelde ons de heer Kor
bee, was de Helga met de Aneta op sleep
touw van Kiel vertrokken. Door het Kie-
lerkanaal ging alles naar wensch, ondanks
dat de Aneta, aan boord waarvan zich vijf
runners bevonden, stuurloos was, doordat
de Duitschers er de stuurmachine uit had
den genomen en het roer vastgeklonken
zat. Zondag zijn ze in Brunsbuttel geble
ven om een goeden .''Toom c-p de Elbe af
te wachten en Maandagmorgen drie uur
werd de reis voortgezet. Het weer was tot
ïiu toe gunstig gebleven.
Het weerbericht, dat van den loods werd
gekregen luidde: wind Z.W., windsterkte
3. Dat is zooiets als een lichte bries. Mooier
kon het dus niet. Bij het vuurschip Elbe
ging de loods van boord. Daar beginnen
de mijnenvelden, waarde r de schepen ge
noodzaakt zijn tamelijk dicht onder de
Wadden-eilanden langs te varen. De mij
nenvelden zijn echter overal goed afge-
boeid. zoodat een doorvaart geen moeilijk
heden oplevert, wanneer het zicht goed is.
Het was nog steeds goed weer.
Maar Maandagmiddag werd het weer
slechter. Ter hoogte van Norderney geko
men, werd het zoo slecht, dat het convooi
haast niet vooruit kwam. Den geheelen
nacht werd het een strijd tegen den storm,
maar men ploeterde verder.
Dwars voor Borkum werd het weer wat
beter en alles aan boord van den sleeper
2oowel als van den trawler was in orde.
Maar Dinsdag, toen men zich ter hoogte
van Ameland bevond, werd het slecht
weer en tegen den avond kwam een hevige
storm opzetten. Gedurende den geheelen
nacht slaagde men er in, de zaak heel te
houden, maar Woensdagmorgen kreeg de
Aneta een zware zee over. waardoor beide
kettingen van de verbinding braken.
Daar dreef de Aneta hulpeloos, met
de vijf runners aan boord. De hooge
zeeën dreven het stuurlooze schip naar
het strand. Men kan zich de benarde
positie van de mannen aan boord van
den trawler indenken als men weet,
dat het convooi. toen de verbinding
brak, zich slechts op vier mijl afstand
van de kust bevond.
Het spreekt vanzelf, dat direct gepro
beerd werd, de verbinding te herstellen
en inderdaad gelukte dit. na ongeveer
twee uur hard zwoegen. Men zat toen fei
telijk al in de branding, zoodat de trawler
hier ter nauwemood den dans ontsprongen
was. Het euvel geschiedde ter hoogte van
Texel en de opvarenden van de Helga za
gen den trawler in gedachte al op het
strand zitten, zoo ongeveer naast de onge
veer een half jaar daar ter plaatse ge
strande Bruinvisch.
Aan boord van de Aneta hadden de
runnc-rs zoo gauw mogelijk het anker uit
gegooid en gelukkig hield dit ten slotte.
Schipper Korbee heeft, toen de verbinding
hersteld was, de volle tros uit laten loopen
en is daarna, terwijl de Aneta nog aan
haar anker lag, gaan trekken, omdat de
"trawler zwaar aan zijn anker lag en er
gevaar dreigde, dat dit niet zou houden.
Deze worsteling duurde tot dus middags
2 uur, toen de vloed af was. Het weer
knapte iets op. en aan de runners werd
geseind, het anker te laten slippen, daar
er niet aan te denken viel, dat ze dit
scheep konden krijgen. De reis werd voort
gezet en zonder ongelukken kwam men
Woensdagmorgen om 4 uut voor de pieren
van IJmuiden.
Het weer was ook op dat tijdstip ruw en
het viel niet mee, het zware schip naar
binnen te krijgen. Men moest de volle tros
er achter houden. Maar om 5 uur kwamen
de schepen binnen de veilige pieren.
Schipper Korbee vertelde ons nog. dat
het vooral voor de runners aan boord van
de Aneta moeilijke dagen zijn geweest. De
Aceomodatie aan boord was beneden nul.
Zoo warön zij gehuisvest in een ijzeren
hokje. In Kiel hadden ze een balk opge-
vischt; ze zaagden deze in tweeën en ge
bruikten de stukken om er hun matrassen
op te leggen. Hun kookkacheltje stond
eerst op het achterschip, maar later moest
ook hiervoor een plaats in het „logies"
worden ingeruimd.
De deerlijk gehavende Aneta ligt nu in
de Viisschershaven. Heel veel zal er aan
veranderd moeten worden voordat de boot
weer tea- visscherij uit kan varen.
Nieuw Xmerikaansch plan
Economische redding van Dnltseli-
laiul door zes bureaux.
De speciale correspondent van de Times
te Berlijn maakt melding van een nieuw
Amerikaansch plan voor het bestuur van
Duïtschland. Volgens den correspondent
is aldaar een Amerikaansch rapport op
gesteld over centrale administratieve
bureaux, waarbij men beoogt zes centrale
bureaux op te richten om Duïtschland te
redden van den economischen oudergang.
Het rapport dringt aan op het oprichten
van bureaux voor buitenlandschen handel,
industrie, voedselvoorziening en land
bouw, financiën, verkeer en vervoer en
wijst tevens op de ernstige gevolgen voor
Duitschland en voor alle andere deelen
van de wereld, welke de voortzetting van
de huidige verdeeling zou beteèkenen.
Vari een stroompje werd het een flinke rivier
In Januari is een begin gemaakt met
de restitutie van goederen uit Duitsch
land. Toen sprak men van een klein
stroompje, doch het is thans een flinke
rivier geworden. Dat blijkt uit een
overzicht van kolonel H, L. F. Otto,
hoofd van het Commissariaat-generaal
voor de Nederlandsche economische
belangen in Duitschland, die het vol
gende mededeelde:
Uiteraard is het ondoenlijk, een
eenigszins compleet overzicht te geven
van de goederen, die in Nederland zijn
teruggekeerd, omdat het aantal soorten
welhaast onbeperkt is. De Duitschers
hadden immers alles weggesleept, waar
ze maar de hand op konden leggen!
Doen we een greep in de cijfers, ver
zameld tot 1 Juli j.l.. dan zijn de vol
gende belangwekkend:
7 complete fabrieksinstallaties
(walserij, machinefabriek, rijwiel-
fabriek, radiolampenfabriek, enz.);
ca. 3500 gereedschapswerktuigen,
veelal met aandrijving, waaronder
b.v, pl.m. 500 draaibanken;
ca. 160 landbouwwerktuigen;
ruim 1400 losse electrische machines
(motoren, dynamo's, enz.);
9 Diesel-motoren;
16 Scheepsstoommachines;
eenige honderden diverse machines,
als liei-en, kranen, drukpersen, naai
machines. enz.;
groote partijen handgereedschap,
machineonderdeelen, electroden, e.d.;
ca 600 ton ijzer en staal in gewalste
of gegoten vorm;
ca. 500 ton koper en andere nonferro
metalen;
eenige partijen textiel, hout, e.d.;
ca. 10.000 ton rails, een groot aantal
gereedschapswerktuigen, veel boven-
bouwmateriaal als transformatoren,
kabel, enz. naast groote hoeveelheden
rollend materiaal, alles van de Ne
derlandsche Spoorwegen;
ca. 30 binnenschepen (hierbij zijn
niet inbegrepen schepen, die in voor-
loopig gebruik zijn teruggegeven);
eenige partijen zilver en andere kost-
baarheden, enz. enz.
VIJFTIG MILLIOEN.
De waarde van deze goederen is bij
elkaar geschat op circa 50.000.000.
De taxaties liggen in de meeste geval
len erg aan den lagen kant. Er wordt
voor de taxatie uitgegaan van de voor
oorlogsehe waarde en dan rekening ge
houden met een zekere prijsstijging en
met de mate van beschadiging en ver-
waarloozing, die de goederen vertoo-
nen. Dikwijls lijkt het een oud zoodje,
wat we terugvinden en lijkt een hoog
percentage voor waardevermindering
zeer op zijn plaats. Maar dan valt het
achteraf meestal aardig mede. Na
schoonmaak en controle kunnen de
meeste machines weer in bedrijf wor
den gesteld. Voor de taxatiewaarde
zouden dezelfde machines niet kunnen
worden gekocht. Dit had dus alles be
trekking op hetgeen de grenzen van ons
land voor 1 Juli al weer heeft over
schreden. Belangrijke objecten hebben
we daarnaast onderhanden of ze zijn
ons door de geallieerden vrij gegeven.
Hiertoe behoorden b.v. nog weer 9 com
plete fabrieksinstallaties, een belang
rijke partij materieel voor de mijnen,
practisch alle gestolen team wagens, 30
brandweerwagens, 10 havenkranen, ca.
150 binnenschepen en groote aantallen
machines voor alle soorten grondstof
fen, enz. De waarde hiervan mogen wé;
toch zeker weer op ten minste 12 mil-
lioen gulden schatten.
CULTUREELE GOEDEREN.
Ook worden cultureele goederen te
rug gevoerd. Tot 1 Juni omvatte de te
rugvoer ruim 1100 schilderijen en ruim
1300 andere objecten, benevens eenige
vrijwel complete bibliotheken. De
waarde hiervan is groot, daar de be
langrijkste zaken, die door de groote
verzamelaars als Hitier en Goering zelf
waren opgekocht, gemakkelijk gevon
den werden en daardoor het eerst aan
de beurt zijn gekomen voor terugvoer.
Maar niet de geldwaarde is de hoofd
zaak; het gaat hier om de cultureele
waarde.
Den laatsten tijd kwam het meeren-
deel der goederen uit de Engelsche
zóne. Na een nogal lange aanloop
periode is de organisatie hier nu goed
in orde en verloopt het werk op vlotte
wijze. Een groot aantal Nederlandsche
officieren is over het geheele gebied
verspreid en zorgt tezamen met de Brit
sche officieren zoowel voor het terug
zenden van vrijgegeven goederen als
voor het opsporen van nieuwe.
In de Amerikaansche zóne is de
hoofdzaak van het werk nu achter den
rug, evenals in de Fransche zóne. In de
Russische zóne moet de zaak daaren
tegen nog op gang komen. Wel werd
met de Russische autoriteiten reeds
goed contact gemaakt en is met hun
instemming een speciale Nederlandsche
officier in Berlijn belast met het on
derhouden van het contact, maar op.
de vele ingediende aanvragen voor res
titutie is nog pas heel weinig positief
antwoord binnengekomen. Slechts in
één geval, betreffende een instrument
van de Technische Hoogeschool te Delft,
hebben wij het object geheel volgens
de regelen van het spel van de Russen
terugontvangen.
Een gevaarlijk kruispunt
in de lucht
Dinsdagochtend kwamen nabij Gothen
burg twee jagers van de Zweedsehe lucht
macht in de lucht met elkaar in bolsing.
Beide piloten gebruikten hun parachute
en kwamen behouden op den grond.
Woensdagochtend eveneens omstreeks
tien uur kwamen op dezelfde plaats weer
twee jagers van hetzelfde type met elkaar
in botsing. Thans werden beide piloten
gedood. De botsing vond te laag plaats
om veilig uit te kunnen springen.
Aardschokken in Perzië
In de afgeloopen 24 uur hebben 31 aard
schokken ernstige schade toegebracht aan
de stad Penjuin nabij de Perzische grens.
Een aantal huizen en openbare gebouwen
werd verwoest, sommige verkeerswegen
vertoonden groote scheuren. De bevolking
werd door een paniek bevangen en vlucht
te de velden in. Tot nu toe zijn geen
slachtoffers gemeld. Reeds gedurende ver
scheidene maanden werden in Penjuin ge
regeld lichte aardschokken waargenomen.
Tentoonstelling in het Frans Halsmuseum
De "Rijksbouwmeester, ir. G. Friedhoff, tot voor kort- hooffngenieur Tan Openbare
Werken en de directeur van dezen dienst, ïrT M. II. Maas, bekijken op de tentoon
stelling in bet Frans Halsmuseum een maquette van de Groote Markt.
Twee tentoonstellingen zijn in de feest-
week de aandacht waard van ieder recht
geaard Haarlemmer, die belangstelling
heeft voor verleden en toekomst van zijn
zevenhonderdjarige stad. In de histori
sche „Hoofdwacht" op de Groote Markt
kan hij zich verdiepen in een verzameling
platen van Haarlem zooals het vroeger
was; in het Frans Halsmuseum krijgt hij
een indruk van hetgeen er in de toekomst
gedaan zal worden om de nu zevenhon
derdjarige stad te verfraaien.
Haarlem is gelukkig den oorlog goed
door gekomen, het heeft nagenoeg niet
van het oorlogsgeweld geleden. Er behoef
den dus geen plannen voor den weder
opbouw ontworpen te worden, maar wie
meent, dat de gemeentelijke dienst yan
Openbare "Werken daarom stil gezeten
heeft, vergist zich! De stedebouwkundige
en de civieltechnische afdeeling hebben
veel werk verzet in de oorlogsjaren. Dat
gebeurde uiteraard in alle stilte, want de
bezetter zou dit opbouwwerk waarschijn
lijk niet bijster geapprecieerd hebben.
Voor hen, die er aan medewerkten, was
deze arbeid een uitkomst en een stimu
lans in moeilijke jaren.
De Groote Markt
Een der resultaten ziet men op de foto:
een maquette van Haarlems centrale
punt, de Groote Markt, welke als object
voor de studie van aesthetische en ver-
keers-technische verbeteringen belangrijke
diensten bewijst. Deze Groote Markt-in-
zakformaat geeft dan ook de werkelijk
heid niet weer, maar er wordt mee ge
ëxperimenteerd. Men kan er allerlei ver
anderingen op aanbrengen, storende ge
vels verwijderen, huizen laten verdwij
nen, welke bijvoorbeeld op den hoek
van de Koningstraat en van de Janssraat
verkeersbelemmeringen vormen en
daarna het effect bestudeeren. Zoo heeft
het thans zoo leelijke gebouw op den
Oostelijken hoek van Groote Houtstraat,
waarin een bankinstelling gevestigd is,
op de maquette een geheel ander en veel
minder storend exterieur. Mogelijk zal
in dit gebouw eens de Stadsbibliotheek
en Leeszaal komen. Er zijn nog meer ver
beteringen te zien: een verbreeding door
verandering van de gevellijn aan de
Noord-Oostzijde van de Groote Markt en
een ruimer ingang van de Jansstraat. Iets
dergelijks is ontworpen bij de Koning
straat. Het zij echter nogmaals gezegd:
de maquette is uitsluitend 6tudïe-object,
het is geenszins zeker, dat de wijzigingen
ook werkelijk aangebracht zullen worden.
Dit zou niet onbelangrijke offers vergen.
Een andere interessante maquette,
waaraan men reeds in 1943 begon te wer
ken toont de toekomstige situatie bij de
uitmonding van den Kloppersingel in het
Spaarne Het plan bestaat om daar ze
ventig meter ten Noorden van de spoor
brug een verkeersbrug te bouwen, welke
een schakel vormt in de verbinding met
het industrie-terrein in den Waarderpol-
der. Deze brug bestaat uit een vast mid
dendeel met aan weerszijden twee
klapbruggen. Aardig is de oplossing,
welke men gevonden heeft voor de
aansluitende terreinen: het bekende
speelveld „Het Kalfje" krijgt een
vriendelijk hoekje met een trapje en een
soort koepeltje, vanwaar men een mooi
uitzicht heeft.
Vele kaarten en teekeningen, ook in
perspectief, geven een indruk van het
geen Openbare Werken in petto heeft ten
aanzien van scholenbouw bij het Slacht
huis, op het Chr. Huygensplein en aan de
Planetcnlaan, den aanleg van sportvelden
bij de Jan Gijzenvaart en aan den Schalk-
wijkerweg, den bouw van een zuiverings
inrichting voor de rioleering in den Waar-
derpolder en een groente- en fruitmarkt
annex veiling aan de zuidzijde van den
Oude weg.
Afzonderlijk exposeert ir. G. Friedhoff
zijn bekende maquette van het toekom-*
stege Zandvoort.
Ir. Friedhoff laat hier ook nog een aan
tal tevoren nimmer geëxposeerde ontwer
pen zien, waarmee hij aan verschillende
prijsvragen deelnam. Interessant is o.a. zijn;
plan voor den bouw van een nieuw raad
huis in de hoofdstad en van een Volken
bondsgebouw in Genève.
De opbrengst van deze belangwekkende
tentoonstelling, welke hedenmiddag offi
cieel geopend is, komt ten goede aan de
Stichting 1940—1945.
