De woningnood te Haarlem
Een vloedgolf van doodelijk water
Wat biedt Parijs...
Engelsche kinderen
in ons land
Plesman
onthult eigen Vredesplan
Atoombom schept vele problemen
Het "Witte Huis heeft twee rapporten
aan President Truman over de tweede
atoomibom-proef de explosie onder
water bij Bikini op 25 Juli gepubli
ceerd. Een daarvan waarschuwt dat de
•proeven van Bikini aantoonen dat. wil
ér eenige zekerheid of veiligheid in de
wereld zijn, de oorlog moet worden uit
geschakeld als middel om geschillen
tussehen naties te beslechten.
Dit is het rapport van de Waardee-
xings Commissie van den President, be
staande uit negen burgers, met inbegrip
van Dr. Karl Compton, Atoom-geleer
de. President van het Technisch Insti
tuut van Massachusetts en waarvan Se
nator Carl A. Hatch, uit Nieuw Mexico
voorzitter is. Het tweede rapport is van
de Gezamenlijke Chefs van den Staf
van den Waardeerlngs Raad voor
Atoom-proeven, bestaande uit zeven
Ifeger- en Vloot-autoriteiten en geleer
den meet Dr. Karl Compton als voor
zitter.
Beide rapporten wijzen er op, dat de
xadio-activi'eit onmiddellijk na de ont
ploffing onder water geraamd werd ge
lijk te zijn geweest aan die van vele
honderden tonnen radium.
Beide rapporten vermelden de groote
schade door de bom aangericht: het on-
xndddellij'ke tot zinken brengen van het
slagschip „Arkansas"; het zinken van
het, vliegtuigmoederschiip „Saratoga"
zeven en een half uur na de ontploffing
van de bom; het aan den grond zetten
van den torpedo-jager „Huglhes" en
vaai bet transportvaartuig „Fallon" om
zinken te voorkomen: en het zinken
van het Japansche slagschip „Nagate"
vijf dagen na het ontploffen van de
bom.
Het rapport van de Waardeerings-
commissie van den President vergelijkt
de ontploffingen in de lucht en onder
water en komt tot de volgende conclu
sies:
Uit de beperkte waarnemingen die
wij totdusver hebben kunnen maken is
gebleken dat schepen die drijvende blij
ven binnen hef sohadegebied ernstiger
schijnen beschadigd te zijn door de ont
ploffing in de lucht dan door de ont
ploffing onderzeeBij de eerste
proef zou veel van het personeel in de
schepen fatale doses neutronen en gam-
mastralen hebben gekregen van de
eerste doodelijke flits. Aan den ande
ren kant zouden de doodelijke gevolgen
van hardnekkige radio-activiteit, bij de
tweede proef veel ernstiger zijn ge
weest De tweede bom veroorzaak
te een zondvloed van water geladen
met doodelijke radio-actieve elementen
over een gebied, dat 90 procent van
het doelgebied omvatte. Zulke gevol
gen zouden even rampzalig kunnen zijn
voor een vloot als de resultaten van de
eerste proef. Een vijand die twee of
meer bommen zou bezitten zou ze heel
goed zoodanig kunnen aanwenden dat
tegelijkertijd de doodelijke resultaten
van beide proeven werden veroor
zaakt.
Andere schepen?
Het rapport van de Waardeerlngs
Commissie van den President zegt dat
resultaten van beide proeven reeds
het onderwerp van studie uitmaken bij
het Bureau voor den Scheepsbouw en
ongetwijfeld den weg zullen wijzen
naar wijzigingen in de grootte de in
richting en de structuur van schepen
zoowel boven als onder de waterlijn.
Zoodanige wijzigingen kunnen een ver
hoogde onkwetsbaarheid bieden voor
de uitwerking van de ontploffing,
doen bescherming voor de catastrophe
veroorzaakt door de doodelijke stra-
smgen meet eerder gezocht worden in
opstelling over een grootere ruimte
van de voor een operatie aangewezen
strijdkrachten en decentralisatie van
<}e scheepswerven, de herstel en laad-
aaciliieuen voor schepen in havens, en
onder alle beschikbare havens. Wij
zijn er van overtuigd, dat afstand de
oeste verdediging is
De proeven van Bikini wijzen er op
Öat toekomstige oorlogen waarbij
atoombommen gebruikt worden, na-
ues kunnen vernietigen en de huidige
maatstaven van beschaving kunnen
veranderenHet is duidelijk dat
wil er eenige zekerheid of veiligheid in
de wereld zijn de oorlog moet worden
Uitgeschakeld als middel om geschil
len tussehen de naties ie beslechten.
Het rapport van de gezamenlijke
Chefs van den Staf van de Waardee-
rings-Raad geeft details over de explo
sie van de bom.
Over de conclusies van beide ploegen
zegt het rapport van den Raad: Het is
onmogelijk om een atomische ontplof
fing te waardeeren in termen van de
gebruikelijke explosieven. De eerste
bom die in de lucht ontplofte, bracht
groote schade toe aan den bovenbouw
van de groote schepen binnen een ra
dius van een halve mijl, doch veroor
zaakte slechts geringere schade aan de
rompen. Geen schip binnen een mijl
van ieder der twee ontploffingen kon
ontsnapt zijn zonder eenige schade aan
zichzelf en ernstig letsel aan een groot
deel van de bemanning.
In het geval van de explosie onder
water was de luchtgolf door de explo
sie veel minder intens en er was geen
hittegolf van eenige beteekenis. Doch
de tweede bom stortte groote massa's
hoogst radio-actief water op de dekken
en in de rompen van de schepen. Deze
besmette schepen werden radio-actieve
kachels en zouden alle levende dingen
aan boord verbrand hebben door
onzichtbare en pijnlooze doch doode
lijke stralen.
Het is nog te vroeg om te pogen een
volledige analyse te maken van de
proeven van Bikini. Maar het is niet
te vroeg om op de noodzakelijkheid te
wijzen van een onmiddellijk en inten
sief onderzoek naar de verscheidene
unieke problemen die door de atoom
bom gesteld worden. De vergiftiging
van groote hoeveelheden water is zulk
een probleem. Men moet studie wijden
aan de procedures voor de bescherming
niet alleen van scheepsbemanningen
maar ook van de bevolkingen van ste
den tegen radiologische, effecten.
Geduld is vrijwel de eenige raad
Meermalen hebben wij al over het wo
ningtekort in Haarlem geschreven. Vol
gens de laatste taxatie is er, bü een wo
ningvoorraad van 38.000 a 40.000 percee-
len, een tekort van 5000.
Deze cijfers spieken een duidelijke taal.
Het is begrijpelijk, dat de ambtenaren die
over de verdeeling der beschikbare woon
ruimte gaan, geregeld met de handen in
het haar zitten. De nood is schrikbarend
en het aantal gevallen waarin het moge
lijk is hulp te bieden angstig klein
De vele evacués die in Haarlem zijn,
maken in het algemeen nog weinig aan
stalten om. te vertrekken. Dan kan pas
komen als in de gemeenten Velsen en
Zandvoort flink gebouwd is. Voorloopig
houden wij die evacués dus nog. Daarbij
komt, dat er te Haarlem betrekkelijk wei
nig huizen zijn die voor dubbel-bewoning
in aanmerking komen. Practisch vallen
arbeidershuizen en ook de kleinste mid
denstandshuizen daarbuiten. Huizen die
voor dubbel bewoning geschikt zijn, wor
den voor een zeer groot gedeelte reeds
door meer dan één gezin bewoond. Blijkt
er hier of daar nog een ruim perceel te
zijn, waarin één persoon of een klein ge
zin zit, dan wordt de beschikbare woon
ruimte gevorderd. Er zijn te Haarlem
evenwel weinig vorderingen voorgeko
men, omdat zoo mogelijk getracht wordt
het naar een minnelijke schikking toe te
sturen. Daarmee trouwens zijn de belan
gen van beide partijen het meest gediend.
Komen de autoriteiten er achter dat een
woning betrokken is zonder toestemming
van het daarvoor aangewezen bureau in
het Kenaupark, dan volgt zonder pardon
een bevel tot ontruiming. Dit wordt be
reikt. doordat dan de woning van den
eigenaar gevorderd wordt, wat tengevolge
heeft, dat de huurder (die er zonder toe
stemming in trok) op straat komt te
staan. Zeer binnenkort zullen weer en
kele van die ontruimingen plaats hebben.
100 NIEUWE WONINGEN.
Men weet, dat de gemeente van den
Wederopbouw toestemming gekregen
heeft 100 nieuwe woningen te bouwen. De
voorbereidingen voor de aanbestedingen
zijn nu vrijwel klaar, zoodat over eenigen
Rijk en gemeenten
Haarlem cn omliggende
gemeenten
Blijkens de statistiek der' Gemeente-
linanciën over 1941—1943 (een uitgaaf van
het Centraal Bureau voor de Statistiek)
znn de belastingontvangsten der gemeen
ten in het algemeen sterk gedaald.
Wij kontleenen daaraan de volgende ge
gevens: Ontvangsten
1941 1943
H-arlem, J 2,896.439 2.396.745
E ever wijk288.731 f 249.567
Bjoemendaal 562.293 f 482.730
Haarl'meer 321.087 277.727
Heemstede 484.745 4-17.010
Kulegom 138.219 128.845
Zandvoort269 052 121.005
Deze dalingen zijn een gevolg van de
iinancieele maatregelen van het rijk, waar
door verschillende belasting-uitkeeringen
aan de gemeenten kwamen te vervallen,
terwijl er wel andere voor in de plaats ge
steld werden, die evenwel minder baten
aan de gemeenten gaven.
Een beeld
van de Vredesconferentie
De staatslieden puzzlen, lezen de krant
of zijn in slaap gevallen, terwijl de vol
ken der wereld wachten op den vrede,
dien zij zullen maken. Dit is de conclusie
van een medewerker van United Press,
die gedurende een half uur de gedele
geerden van de vredesconferentie gade
sloeg. Hij teekent hier echter eerlijkheids
halve bij aan, da? de gedelegeerden ge
noodzaakt zijn elke rede driemaal aan ie
hooren. daar de toespraken, behalve in
de taal waarin zij worden gehouden, ook
in hei Fransch en het Russisch worden
voorgelezen. Een rede van een half uur
word: op die wijze automatisch uitge
breid tot een rede van anderhalf uur.
De correspondent constateerde dan. dat
Attlee om 4.32 uur in een kruiswoord-
puzzle verdiept was, dat 4.36 uur Evatt
de zaal verliet toen de vertaling van een
B ritsch-I nd ische rede werd opgedreund,
dat om 4.37 alle aanwezige gedelegeerden
de krant zaten te lezen, met uitzondering
van den Ethiopischen afgevaardigde, die
in siaap was gevallen. Om 4.40 uur con
stateert de correspondent, dat de Ameri-
kaansche afgevaardigde James Dunn, na
eenige oogenblikken in officieele docu
menten verdiept te zijn geweest, deze ter
zijde leg^ en zich verdiept in de sport
pagina van de „Daily Telegraph". Ter-
zelfdertijd ontdekt hij, dat de Nieuw-Zee-
landsche gedelegeerde begonnen is een
brief te schrijven, Twee minuten later
haalt de Britsch-Indische gedelegeerde
Peruses een brochure voor den dag ge
titeld „Wat biedt Parijs", blijkbaar ter
voorbereiding van den Zaterdagavond.
Om 4.50 uur ontwaakt de Ethiopiër, opge
schrikt door het applaus waarmede een
nieuwe spreker wordt begroet,'om 4.52
uur haalt Spaak een roman in gelen om
slag uit den zaken zoo gaat dit nu
al zes dagen door.,.,.
tijd met den bouw begonnen zal kunnen
worden. Als de aanvoer van materialen
dan geregeld plaats het*t, kunnen de
nieuwe huizen nog aan het einde van het
jaar gereed zijn, althans in het voorjaar
van 1947.
Die 100 nieuwe huizen zullen eenige ver
lichting geven, maar men begrijpt, dat
het niet veel meer is dan een druppel op
den bekenden emmer. Alleen de aller
ergste gevallen zullen dan verholpen
kunnen worden.
Dan is het wachten op het bouwplan
voor 1947!
ZWARE LASTEN VOOR
WONINGBOUW.
Er zullen aan de overheid weer zware
eischen gesteld worden om de lasten tt
dragen, die een gevolg zijn van den heer-
schenden woningnood. Nu en in de toe
komst. De toestand is feitelijk zoo, dat de
gemeente nu nog gebukt gaat onder de
lasten die veroorzaakt zijn door den wo
ningnood die ontstond door den vorigen
oorlog. De financiering van kosten van
den woningbouw is zoo, dat daarvoor
annuïteitsleeningen worden aangegaan,
die over 50 jaar loopen. Pas over 25 jaar
is de gemeente er dus af, zonder dat vóói
dien tijd één verlichtong van lasten ge
voeld wordt.
Goede mogelijkheden
voor export van zaaizaden
Op initiatief van de „American Seeds
Trade Association" is te New-York een
internationale zaaizaadconferentie ge
houden, waar vertegenwoordigers van het
rije bedrijf en officieele waarnemers
een zeer groot aantal staten van gedach
ten hebben gewisseld.
Concrete resoluties of resultaten kon
den van de conferentie niet worden ver
wacht. Nederland is echter in de gele
genheid gesteld een overzicht te geven
an den export van verleden jaar en van
ie verwachtingen voor de toekomst. Dit
5 vooral van belang, omdat de met za
den beteelde oppervlakte in Nederland
een uitbreiding vertoont. Wegens
sterk gestegen behoefte bestaat er mo
menteel over de 'neele wereld een groote
vraag naar zaaizaden. Onze export zal
voor verscheidene zaden hiervan kunnen
profiteeren. Door klimatologische omstan
digheden is het afzetgebied voor onze
tarwezaden. die het beste gedijen in een
Mi\ Hugh Rowntree-Clifford, leider
an de in Londen zoo bekende „Westham
Central Mission", is dezer dagen met een.
groep van 52 kinderen uit Londen in Ne
derland gearriveerd. Het is de eerste
maal, dat kinderen van deze „Central
Mission" een bezoek aan Nederland bren
gen en het doel, dat de leiding der missie
zich voor oogen stelt valt geheel buiten,
de uitwisseling van kinderen zooals die
geschiedt onder de auspiciën van de inter
nationale „World Friendship Associa
tion".
„The Westham Central Mission", met
zijn afdeelingen in verschillende Londen-
sche arbeiderswijken, verschaft de aange
sloten kinderen een gelegenheid waar zij
op aangename wijze hun vrijen tijd kun
nen doorbrengen en waar zij, vaak onder
eigen leiding en op eigen initiatief, buiten
de school orn, hun geest kunnen verrijken
en zich op christelijken grondslag verder
kunnen ontwikkelen. Er vormen zich ver
schillende clubs in het kader van. de
missie. Elke club koos een bepaald land
en ging zich verdiepen in het lot van dat
land gedurende den oorlog. Zoo ontston
den Hollandsche, Noorsche en Deensche
clubs, die elk op eigen .wijze zich ging
wijden aan de uitbreiding hunner kennis
van de door hen gekozen landen. Opmer
kelijk is, dat de clubs alleen bestaan uit
k*nderen beneden 14 jaar. De kinderen
van de Hollandsche club, die thans in
Amersfoort vertoeven, hebben bijv. kort
na de capitulatie in Londen speelgoed
vervaardigd voor hun Nederlandsche
vriendjes. Zij leerden een beetje Neder-
landsch en verdiepten zich in hun vrijen
tijd in de geheimen der Nederlandsche
geschiedenis en specialiseerden zich in het
algemeen op alles wat zij over Nederland
konden leeren.
Het principe, dat de leiding zich stelt, is
een compensatie te vindenn voor het
vele, dat de kinderen tijdens de Londen-
sche bombardementen geleden hebben,
door hen in de gelegenheid te stellen wat
nuttigen handenarbeid te doen en hen op
de hoogte te stellen met de nooden van
hen, die door den oorlog zelfs nog meer
geleden hebben dan zij. Alles te doen en
er niets voor terug verwachten dat is het
idee waarmede men deze jeugdige men-
schen tracht te bezielen.
zeeklimaat, beperkt. Waarschijnlijk zul
len op beperkte schaal met onze tarwe-
soorten in Amerika proeven worden ge
nomen. Daarentegen is het verspreidings
gebied voor onze rogge- en haversoorten
belangrijker grooter. Voor onze fijne za
den, koolzaad, karwijzaad, blauwmaan-
zaad en lijnzaad, bestaan zeer goede af
zetmogelijkheden, alleen vormt de prijs
van ons koolzaad een ernstige belemme
ring, terwijl de productie van lijnzaad
maar juist voldoende is, om onzen nor
malen export in stand te houden. Van
belang voor een zeer groot aantal lan
den is onze export van pootaardappelcn,
met uitzondering van Amerika, omdat
men daar de voorkeur geeft aan witvlee-
zigen, terwijl wij juist ingesteld zijn op
geelvieezigen. Bovendien wordt de export
naar de Vereenigde Staten belemmerd
door verbodsbepalingen aardappelen te
importeeren uit landen, waar de wrat
ziekte heerscht. In Zuid-Amerika daar
entegen bestaan voor pootaardappelen
goede mogelijkheden.
Een onzer voornaamste exportartikelen
is suikerbietzaad. dat een zeer wijd ver
spreidingsgebied heeft tot in Zuid-Ameri
ka toe. Onze grootste concurrente op
dit gebied, Duitschland. is thans uitge
schakeld. waardoor aan on6 land de kans
wordt geboden vasten voet le krijgen op
markten, welke vroeger door Duitsch
land werden bediend.
Indien wij arbeiden
en leven als broeders
Opper-Wereldraad voorgesteld
„Voor den bouw en de bescherming
van den vrede zijn billioenen dollars
noodig, evengoed als er billioenen
dollars vereischt zijn voor het voeren
van oorlog", zoo zeide de heer A.
Plesman. directeur van de K.L.M., in
een interview met United Press. In
plaats van zijn ondervrager, zooals
deze verzocht, zijn meening te zeggen
over de onmiddellijke toekomst van
de luchtvaart, onthulde de heer Ples
man een door hem zelf ontwikkeld
plan voor een blijvenden vrede.
„Het kost geld om den vrede te finan
cieren. Veel geld. Mijn vredesplan is al
omvattend. Het laat de mensehen denken
in nieuwe begrippen en met frissche.
koene verbeelding." Gevraagd, wat dit
plan inhoudt, antwoordde de heer Ples
man: „Het werkt strikt in het kader van
de UNO. Ik stel voor dat alle volken
deelnemen aan een opper-wereldraad.
bestaande uit één vertegenwoordiger van
elk volk. Ieder land moet een financieele
bijdrage leveren van zeven percent van
zijn jaarlijksche nationale begrooting.
Ieder lid van dezen wereldraad moet den
eed afleggen, dat hij den wereldvrede zal
steunen. Heeft eenig lid van welk natio
naal parlement ook dit ooit gedaan? Deze
,.Wij staan voor het meest verlichte
tijdperk in de geschiedenis der
menschheid, maar als wij onze kans
niet grijpen, gaan wij naar het
steenen tijdperk terug."
mannen moeten denken en handelen vol
gens menschelijke begrippen. Zij moeten
het geld, door de regeeringen opgebracht,
besteden aan werken van opbouw. On
der him leiding en met dit geld moeten
een tweede en een derde Suez-kanaal en
meer Panama-kanalen worden gegraven.
De wereldraad moet het medisch onder
zoek in staat stellen, een antwoord te
vinden op de vraag naar de oorzaak van
kanker en hoe deze gevreesde ziekte en
andere kwalen kunnen worden bestre
den en uitgeroeid".
Tenslotte zeide de heer Plesman: „Ik
geloof eerlijk dat wij staan voor het meest
verlichte tijdperk in de geschiedenis der
menschheid, indien wij arbeiden en leven
als broeders, en oorlogen, hebzucht en
brute winstmakerij vervangen door dien
sten. Als wij dit niet doen, zullen wij
inderdaad terugkeeren tot het steenen
tijdperk", t
