Hoe hongerend Nederland
zijn voedsel kreeg
Hooger arbeidsproductiviteit
als middel tegen inflatie
De Zee bij Zandvoort wordt gezuiverd
Amerika eert den ontwerper
van de nood-voorziening
Eenige jaren voor den oorlog zocht een Engel-
sche maatschappij voor haar landbouwbedrijf
(4000 h.a., d.i. 20 x maal zoo groot als een zeer
groote boerderij in ons land) een geschikte kracht
en zij vond deze in den persoon van een jong
Nederlandsch landbouwkundig ingenieur, J. J.
Eshuis. Het bedrijl' „liep" onder zijn toezicht en
velerlei proefnemingen, zooals het verbouwen
van suikerbieten op zandgrond, slaagden uit
stekend, zoodat men daar aan de andere zijde
van de Noordzee in de gaten kreeg, dat de Neder
landers wel wat van landbouw afweten en dat
ir. Eshuis zeker niet de minste van
hen was.
Toen de oorlog uitbrak, droeg het
onder ir. Eshuis staande bedrijf belang
rijk bij tot de versteviging van Enge-
lands voedseltoestand. De autoriteiten
hebben dat niet vergeten en toen men
zich in Engeland niet meer zoozeer zor
gen hoefde te maken om zijn eigen
broodje als wel om dat van zijn be
vriende naburen, dacht men aan dezen
Nederlander, die zeker goede diensten
zou kunnen bewijzen bij de calculaties
voor de voedselvoorziening van het te
bevrijden Nederlandsche volk. In Mei
1944 ontwierp hij dan ook te Londen,
samen met majoor prof. James Tinley
van de SHAEF Mission to the Nether
lands de eerste plannen.
Berekeningen vielen in
duigen
Aangezien de luchtlanding bij Arnhem
mislukte, konden deze plannen, geba
seerd op een bevrijding ineens van ons
heele land, geen doorgang vinden. Men
be'gon onvermoeid opnieuw en ver
deelde ons land in vier gebieden.
A: ten Z. van de groote rivieren;
B I: tusschen IJsel en Grebbe-linie;
B II: ten N. van de Grebbe-linie;
C: Oostelijk en Noordelijk Nederland.
De Geallieerden stelden een minimum
rantsoen voor de bevrijde gebieden vast,
dat 1800 calorieën per dag bedroeg. In
dien het land zelf een dergelijke hoe
veelheid niet kon opbrengen, moest de
rest door de legers worden aangevoerd.
In het Westen des lands bedroeg het
rantsoen slechts 400 cal., zoodat voor
deze streek alleen reeds 40.000 ton di
rect consumeerbaar voedsel, zooals
biscuits, gecondenseerde melk en
vleesch-in-blik, noodig was. Het Eerste
Canadeesche legercorps dat bij Arnhem
den Rijn overstak, heeft voor de levéns-
mïddelentransporten naar de gebieden
B I en B II gezorgd.
Het zal een ieder duidelijk zijn dat bij
de bevrijding van het Zuiden, dat admi
nistratief grootendeels van het Westen
afhankelijk is, het distributie-systeem
danig in moeilijkheden verkeerde. De
aangevoerde hoeveelheden konden dan
ook niet direct worden verdeeld. Maar
al doende heeft men geleerd en zoo
kregen Venlo en Roermond reeds vier
uur na de bevrijding hun eerste voedsel.
Snel werk verbaasde zelfs
de Amerikanen
Vlak achter de voorste troepen kwam
de in Engeland tot doctor gepromo
veerde en in den rang van majoor ver
heven ir. Eshuis, die in elke bevrijde
stad en haar omgeving de benoodigde
hulpvoorraden moest taxeeren. Bijna
steeds konden reeds enkele uren na zijn
aankomst zijn rapporten verzonden
worden, omdat de voor-circulaties
meestal geen verandering behoefden. De
Geallieerden stonden verbaasd over
iemand die de situatie zóó snel door had.
Veel van den vlotten gang van zaken
bij de distributie in het Zuiden en de
berekening van de behoeften van de ge-
Controverse
bij het dansonderwijs
Op hc-t te Amsterdam geopende congres
van de Ned. Vereeniging van Dansleeraren
kwam ter sprake de controverse tusschen
de vereeniging en den Ned. Bond van Dans
leeraren, welke na de bevrijding is opge
richt. Deze bond heeft bil het Ministerie
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen stappen gedaan ter verkrijging van
een regeling voor de opleiding der leer
krachten en het vaststellen van een van
staatswege erkend diploma. Doordat de
vereeniging en de bond niet tot samen
werking of samensmelting schijnen te
kunnen komen en de richtlijnen van den
bond voorloopïg door het ministerie als
juist zijn aangenomen, dreigen de leden
van de vereeniging. wat betreft hun vesti
ging, in moeilijkheden te komen.
Van regeeringszijde was op het congres
aanwezig de heer Rooswinkel van het di
rectoraat-generaal voor de vorming bui
ten schoolverband, die het bestuur der
vereeniging aanraadde te trachten tot
samenwerking met den bond te komen, op
dat een wettelijke regeling van het dans
onderwijs een eind zou maken aan den
toestand, welke iedereen het recht geeft
2ioh als dansleeraar te vestigen.
Majoor dr. irJacobus Jan Eshuis
is door president Truman be
noemd tot ,,0//icer of the Legion of
Merit''. Zijn verdiensten staan in de
boeken van het Legion of Merit al
dus beschreven:
Ontwikkelde en vervolmaakte van
Augustus 1944 tot Juli 1945 als
Hoofd van de afdeeling Voedsel
voorziening en Landbouw van de
Nederlandsche Militaire Admini
stratie zeer bruikbare plannen voor
de distributie van levensmiddelen,
welke belangrijk hebben bijgedragen
tot de slabiliseering van plaatselijke
toestanden, en stond de Geallieerde
strijdkrachten ter zijde, die in
Nederland opereerden.
Harry S. Truman."
bieden benoorden de groote rivieren is
ook te danken aan ir. A. H. Boerma en
ir. N. Blink, die door ir. S. L. Louwes
naar het Zuiden van ons land gezonden
waren om het burgerlijk apparaat te
kunnen hanteeren in geval van een eer
dere bevrijding van dat gebied. De Ge
allieerden waren vol lof over de doel
treffende verdeeling van het voedsel,
vergeleken bij België en Frankrijk, die
over het algemeen niet zoo getroffen ge
bieden waren. Reeds 14 dagen na de
bevrijding was men in het Westen een
week vooruit bij de aflevering.
Men zal moeten erkennen dat ondanks
enkele fouten het moeilijke vraagstuk
der voedselvoorziening bij de bevrijding
een bevredigend verloop heeft gehad.
De majoor zelf aan het
woord
„Ik beschouw deze onderscheiding
heelemaal niet als een peroonlljke,
maar als een erkenning voor de effi
ciënte wijze waarop de voedselvoorzie-
sing verloopes is. Dit is in de eerste
plaats te danken aan het uitstekende
werk van de burgerlijke autoriteiten,
terwijl eveneens een woord van lof toe
komt aan de officieyen van mijn sectie.
Het is door onze gezamenlijke hulp
mogelijk geweest, snel een legerorder,
nl. het verstrekken van 1800 cal. per
dag, uit te voeren en het is hiervoor,
dat de onderscheiding namens presi
dent Truman is uitgereikt.
Dr. ir. J. J. Eshuis is thans gedemo
biliseerd, doch vervult nog steeds een
belangrijke functie voor onze voedsel
voorziening, t.w. als directeur van de
Centrale Suikermaatschappij, N.V.
Europa
produceert meer suiker
Men is sa uw geneigd bij het voorzien in
het werelö-suikertekort den blik ie richten
naar Amerika, maar de cijfers leeren ons,
dat ook Europa zelf belangrijk kan bijdra
gen tot het verminderen van dit tekort.
Vijf millioen ion suiker was naar schat
ting in Nov. 1945 het tekort, maar de voor
uitzichten zijn thans iets rooskleuriger. Het
geheele met suikerbieten bebouwde areaal
in Europa bedraagt voor hei seizoen 1946—'47
namelijk 926.000 ha. tegen 633.948 in '45'4G
(zonder Hongarije) en 789.780 m '37—'38. D:t
beteekent in Europa (in de berekening zijn
slechts opgenomen Bulgarije, Boemenië, Tsje-
cho-Slowakije. Hongarije. Italië, Po-en. Z-.v.t-
serland. Gr. Brittannië. Ierland. Denemar
ken. Zweden en Nederiand) een vooruitgang
van 300.000 ha. in vergelijking met vorig
jaar, hetgeen overeenkomt met ruim l.000.000
ton suiker, zoodat net getroffen Europa er in
geslaagd is, 1/5 van het wereldtekort in te
loopen.
Goede oogst in Nederland.
Vertoonen Italië en Polen zeer gunstige
cijfers wal betreft, de uitbreiding van het
met suikerbieten bebouwde areaal, Neder
land slaat geen kwaad figuur met zijn oogst,
die voor dit seizoen circa 200.000 ton be
draagt wat overeenkomt met ons voor-oor-
logsch gemiddelde, ondanks de verarming
van den grond in de bezettingsiaren tegen
50.000 ton in het afgeloopen seizoen, waarin
de toewijzing van ïuwe suiker door "de Com
bined Food Board 140.000 ton beliep. Zelfs
zonder hulp van de Combined Food Board
komen wij dus reeds boven het totaal van
"45—'46 uit.
Het normale verbruik van suiker in de laat
ste jaren voor den oorlog, waarbij inbegre
pen de behoefte van onze export-industrie
van chocolade, gecondenseerde melk enz.,
bedroeg 375.000 ton. Onze export van die ar
tikelen is echter nog niet groot, omdat ook
chocolade en melk schaarseh zijn, zoodat
voor directe consumptie een voldoende hoe
veelheid suiker in ons land geproduceerd
kan worden.
Atoomschepen
binnen 5 jaar
Dezer dagen werd de oprichting bekend
gemaakt van een Bureau voor marine-
onderzoek, dat een uitgebreid programma
ten behoeve van de Amerikaanscbe marine
ten uitvoer zal leggen, waarbij speciaal
aandacht zal worden besteed aan de ont
wikkeling van atoom-energie voor de
voortstuwing van schepen. Dit Bureau as
de voortzetting van het bestaande Bureau
voor het Onderzoeken van Uitvindingen.
Schout bij Nacht Harold G. Bowen, leider
van het Bureau gedurende den oorlog, zal
het hoofd blijven van de nieuwe organi
satie.
Bowen deelde aan de pers mede, dat het
onderzoek ten behoeve van de marine zal
plaats vinden aan 81 universiteiten over
geheel Amerika en ook in particuliere en
industrieele laboratoria voor onderzoek.
Bowen zeide. (lat het mogelyk wordt ge
acht de atomische voortstuwing binnen
vijf jaar te ontwikkelen, hetgeen tot een
radicale verandering in het ontwerpen van
schepen zou leiden. Een van de verande
ringen die te verwachten zijn is het ge
bruik van straalvoortbewegïng voor groote
snelheden in plaats van de gebruikelijke
schroef.
De ontwikkeling van groote fabrieken
voor atoom-energie heeft de mogelijkheid
geopend voor nieuwere typen van scheper,
met grootere snelheden dan tot dusverre
verkregen, waardoor wijzigingen in het
ontwerp van de romp moeten worden aan
gebracht, daar wellicht de toekomstige
schepen zich met de snelheid en de sier
lijkheid van een visch door het water zul
len bewegen of met groote snelheid over
de oppervlakte van het water zullen sche
ren.
Ondanks de souvereiniteit van den Ne-
derlandschen Staat blijkt het toch telkens
weer dat wij, veel meer dan voor den oor
log, van het buitenland afhankelijk zijn.
Ook minister Huysmans heeft dezer dagen
in een persconferentie daarop den nadruk
gelegd in verband met de maatregelen,
welke de regeering ten dienste staan ter
beheersching van de spanning tusschen
loonen en prijzen, waaronder ook ten on
zent het economisch leven nog altijd ge
bukt gaat. De stijging van de goederen-
prijzen in Amerika en de revalorisatie van
den Canadeeschen Dollar en de Zweedsche
Kroon hebben den toestand niet eenvou
diger gemaakt, aldus de minister, maar het
feit dat Engeland nog geen aanleiding
heef gevonden tot speciale maatregelen,
heeft natuurlijk ook gevolgen voor
ons land. De pvijsverhooging in de V. S.
heeeft uiteraard den Nederlandschen ex
port vergemakkelijkt en het is verblijdend,
te constateeren dat de maand Juli voor
het eerst een aanmerkelijken vooruitgang
heeft doen zien, n.l. van f 39 millioen in
Juni tot 64 mil
lioen, waartegen
over echter ook een
sterke toeneming
van den invoer
staat. n.l. van 137
millioen tot 208
millioen. zoodat per
saldo het exportexcedent 144 millioen
bedraagt. Waaraan deze scherpe wijzigin
gen te danken zijn, kunnen we thans niet
nagaan, maar het is duidelijk dat de regee
ring, zooals de minister deed uitkomen,
nog altijd met het deviezenprobleem wor-
Effecten- en
Geldmarkt
De inwoners van Zandvoort worden
deze week telkens weer opgeschrikt door
knallen en onderaardsch gerommel, waar
bij de huizen op hun grondvesten schud
den. Het blijkt, dat de Nederlandsche
genietroepen bezig zijn, geassisteerd door
nog achtergebleven Duitsche soldaten, de
laatste oorlogsobstakels uit zee te verwij
deren. Het ls het laatste deel van den „At-
lantikwal", ver vooruit in zee aangebracht
en bestaat uit aan betonpalen verankerde
mijnen. Welk een kracht en vernieling
deze moordwerktuigen nog kunnen ont
wikkelen, bewijzen wel de torenhooge wa
terzuilen, die bij het explodeeren ontstaan.
Groote stukken van het 6trand worden
dan ook telkens afgezet.
De foto brengt het oogenblik in beeld,
dat de bevelvoerende officier op het
strand aan de manschappen, die in rub
berbooten op zee zijn, met de hand het
bevel geeft een mijn te laten springen.
stelt, omdat de tot dusver verleende cre-
dieten nagenoeg uitgeput zijn.
Het was dan ouk een tamelijk somber
geluid dat de minister Huysmans deed
hooren. Natuurlijk zal gepoogd wor
den nieuwe credieten te krijgen en ook ons
bezit aan Amerikaanscbe fondsen zal moe
ien worden aangesproken, maar in de aller
eerste plaats zal de Nederlandsche export
moeten worden opgevoerd Daartoe is een
verhoogïng van de arbeidsproductiviteit,
welke thans nog slechts 70 procent van het
voor-oorlogsche peil bedraagt, absoluut
noodzakelijk. Gelukkig ontbreken ook in
ons land de symptomen daarvan niet en
wordt het ook in de kringen van den ar
beid meer en meer duidelijk, dat voort
durende loonsverhoogingen zeker geen
panacee zijn tegen de euvelen, waaraan
het economisch leven thans lijdt.
Ook in de Vereenigde Staten begint men
dat in te zien. Het schijnt dat men daar
ook van stakingen voor hooger loon zijn
bekomst krijgt. Leiders van vooraanstaan
de arbeidersorganisaties wijzen er op dat
alieer. een hoogere arbeidsproductiviteit
uitkomst kan bieden, met andere woorden,
dat op die wijze moet worden gepoogd de
koopkracht der loonen te verhoogen. De
vicieuze cirkel van hoogere loonen en
hoogere prijzen moet worden gebroken
door een grootere. productie, welke ten
slotte tot lagere prijzen leiden moet.
Dit inzicht, hoe gezond het ook moge
zijn, geeft aan de goederenmarkten en ook
aan de New-Yorksche effectenbeurs een
gevoel van onzekerheid, omdat niet valt te
voorzien wanneer het moment zal aan
breken. waarop de vraag naar goederen,
welke thans nog zeer groot is, door het
aanbod zal worden overtroffen. Reeds nu
maken de boeren in de V. S. zich bezorgd
over de recordoogsten, welke in Amerika,
Canada. Zuid-Europa. Noord-Afrika en
Rusland verwacht worden. De geschiedenis
leert dat dalende prijzen voor landbouw
producten dikwijls een voorbode zijn van
een prijsdaling voor industrieele produc
ten, welke toch ook weer eens komen
moet, willen we niet in een ïnflationïsti-
schen draaikolk verzinken.
In de V. S. treden thans vrijwillige koo-
persstakingen op, ten onzent valt reeds
te constateeren dat de vraag naar luxe
artikelen aanmerkelijk vermindert en dat
het publiek bij zijn aankoopen voor levens
onderhoud en garderobe al heel wat kies
keuriger is dan eenige maanden geleden.
Heel de wereld is in actie voor hoogere
productie, hetgeen, ondanks geleide econo
mie en wat dies meer zij, het gevaar op
levert dat het verzadigingspunt van de
koopkracht, welke men door monetaire
maatregelen zooveel mogelijk in de hand
houdt, sneller nadert dan velen verwach
ten. een verschijnsel, dat zich ook na den
vorigen oorlog voordeed. Al is dus dé toe
nemende arbeidsproductiviteit op zich zelf
verheugend, den handel zal fcij ongetwijfeld
tot voorzichtigheid moeten nopen.
Op de Amsterdamsche beurs zijn er
feitelijk slechts twee fondsen, die de aan
dacht vragen. De rustige belegger koopt
blijkbaar veel aandeelen van de Herstel-
bank. waarin groote bedragen omgaan tot
omstreeks 100 7 8 procent, de meer specu
latief aangelegde naturen voelen zich sterk
tot Koninklijke aangetrokken, die deze
week opnieuw een krachtig avans behaal
den, evenals de aandeelen der Dordtsche.
die behalve het dividend in contanten van
IO'/ü procent. 20 procent uitkeert, voor 1'3
in preferente en voor 2'3 in gewone aan
deelen.
Aandeelen Vredestein werden op den
eersten dag der noteering ruim 17 procent
boven den emissieikoers (115 procent) ver
handeld.
