Kunst Zij Ons Doel" jubileert
NZH bestelt 70 bussen in Engeland
Zware straffen Voor clandestiene slagers
Maandag SO September 1046
rr
Uit de geschiedenis van een 125-jarig teekencollegé
HET Haarlernsche genootschap Kunst
Zij Ons Doel" (tot 1938 sprak men van
teekeneollege) heeft den hoogen leeftijd
van 125 jaar bereikt ..en dit is voor het
tegenwoordige bestuur aanleiding geweest
eenige feestelijkheden te organiseeren. Aan
de viering mag natuurlijk een tentoonstel
ling niet ontbreken. Deze begint Zaterdag
5 October. In het Frans Hals Museum
wordt dan een expositie van werken van
leden officieel geopend.
„Kunst Zij Ons Doel" is een van de oud
ste kunstenaarsvereenigingen van ons
land. Het teekencollege is 1 September 1821
opgericht, toen belangrijka* kunstenaars
zich hadden afgescheiden van de vereeni-
ging „Kunstmin en Vlijt". Dit college, dat
eerst in 1809 dezen naam had gekregen,
was op 23 November 1796 opgericht, maar
in 1826 door verschil vari opvatting en on-
eenigheden ontbonden.
Tevoren had in Haarlem een teeken
academie bestaan, welke in 1772 was op
gericht. Taco Jelgersma heeft een belang
rijke rol op deze academie vervuld. Een
der hoofddirecteuren was Pieter Teyler van
der Hulst, die zijn huis aan de Damstraat
voor de lessen verhuurde.
Wij dwalen echter af. De oprichters van
het jubileerende genootschap waren Pieter
Barbiers, Josephus van Reysen en Chr.
Kuiper In de werkplaats van Van Reysen,
gevestigd in het Zaksteegje, werden de
bijeenkomsten gehouden Deze plaats werd
in 1829 verlaten. Men ging naar den zolder
boven het pakhuis van Chr. Kuiper aan
het Klein Heiligland en negen jaar later
naar een huis" er naast, dat eveneens aan
Kuiper behoorde.
Van groot belang voor de ontwikkeling
van het teekencollege was de verhuizing
naar de bovenlokalen van de Stadswaag
aan het Spaarne, welke in 1841 betrokken
konden worden. De directeuren van Tey-
lers Fondatie stelden een jaarlijksche do
natie van 200 beschikbaar, waardoor men
in staat was met gasverlichting naar mo
del te teekenen. Kunstbeschouwingen wer
den echter gegeven in de Doelenzaal of in
het gebouw van de Maatschappij „Tot Nut
van het Algemeen".
In het Waaggebouw werden van 1841 af
regelmatig tentoonstellingen gehouden,
totdat in 1930 de tentoonstellingszaal van
het Frans Halsmuseum gereed kwam. Toen
werd de mogelijkheid geopend jaarlijks de
werken van leden daar te exposeeren, zoo
dat de tentoonstellingen naar deze gelegen
heid verplaatst werden.
In 1821 werd het teekencollege opgericht,
maar in den loop der jaren werd het ka
rakter gewijzigd. Het heeft echter tot 1938
gedu.urd, alvorens de oude statuten en het
huishoudelijk reglement herzien werden.
De naam .teekencollege" werd gewijzigd
in „genootschap". Velen, die in de meening
verkeerden, dat het genootschap zich uit
sluitend bezig hield met teekenen, kregen
een anderen indruk De doelstelling werd
immers, dat de leden de beoefening der
beeldende kunsten bevorderden, de belang
stelling er voor wekten en het doel tracht
ten zij te bereiken door het houden van
tentoonstellingen
Het eerste jubileum vierde „Kunst Zij
Ons Doel" bij het 25-jarig bestaan in 1846.
In de Doelen werd een plechtige bijeen
komst gehouden, waarin aan de leden een
herinneringsmedaille werd aangeboden,
Ook werd aandacht besteed aan de viering
van het vijftig en vijf en zeventig jarig
bestaan. In 1921 bestond K.Z.O.D. 100 jaar
en onder voorzitterschap van den heer A.
L. Koster werden de leden op het Stadhuis
door het gemeentebestuur ontvangen. Op
den feestavond in den Stadsschouwburg
haalden de leden aardige herinneringen
uit het verleden op. Ook stond een groote
tentoonstelling op het programma
Tallooze bekende schilders zijn lid ge
weest. Wij noemen: Rozenboom. De Haas,
A. Mauve. Jacohus van Looy. G. H. Breit-
ner. Karssen. Vaarzon Morel Ridder van
Rappard, Graadt van Roggen. W. O. J.
Nieuwenkamp, H. J. Kruydmer. B. C. Koek
koek, Bosboom en A, L Koster.
Op het oogenblik mag het genootschap
zich in groote belangstelling verheugen,
getuige het aantal werkende leden, dat 150
bedraagt. Het neemt een belangrijke plaats
in het Haarlernsche kunstleven in en dat
zij bij velen hoog staat aangeschreven, zal
in de komende dagen blijken.
„Beul van Amersfoort"
voor zijn rechters
Het Bijzonder Gerechtshof te Amster
dam begon Zaterdag met de behande
ling van de zaak tegen den 33-jarigen
F. H. M. van de Laar, bijgenaamd „de
beul van Amersfoort". Hij was in het
strafkamp te Amersfoort zelf een ge
vangene, maar had een bijzondere posi
tie, namelijk die van „Lageralteste", een
rang, welke de Duitschers toekenden
aan bepaalde gevangenen die zekere
voorrechten genoten.
In d.e lange dagvaarding werd Van
de Laar ten laste gelegd, dat hij in 1941
en 1942 als bemiddelaar' voor weer
machtsleveranties is opgetreden en
voorts, dat hij in het kamp Amersfoort
talrijke medegevangenen heeft mis
handeld.
Over de weermachtsleveranties werd
als getuige een Duitscher gehoord, die
verklaarde, dat hij als economisch ad
viseur van het „Rèichsministerium" via
een weermachtsleverancier in relatie
was gekomen met verdachte. Van de
Laar wikkelde de loopende zaken van
den weermachtsleverancier af en kreeg
daardoor 350.000,in handen. Hij
was echter niet bereid dit geld af te
dragen en daardoor ontstonden verwik
kelingen welke voor eenige functiona
rissen van het „Reichsministerium"
aanleiding waren, Van de Laar ge
vangen te laten nemen. In het kamp
Amersfoort kreeg hij echter een be
voorrechte positie. Verdachte zeide, deze
aanvaard te hebben om in het belang
der gevangenen te kunnen optreden.
Het was noodig de slechte elementen te
tuchtigen, omdat zij door hun wan
gedrag de mede-kampgenooten bloot
stelden aan strafmaatregelen der Duit-
schers. Deze verklaring werd door
eenige getuigen bevestigd. Zij zeiden,
dat de mishandelingen „disciplinaire
maatregelen" waren, om de kamporde
te bewaren. Verdachte deed dit om de
Duitsche controleurs voor te zijn en zoo
ernstiger mishandelingen te voorkomen.
De president, mr. B. de Gaay Fort
man reageerde fel op deze verklaringen,
Brand bi] Bata in Be si
Gisteravond om half acht werden de
inwoners van Best bij Eindhoven opge
schrikt door een geweldige ontploffing in
een opslagplaats van chemicaliën van de
Bata-schoenfabrieken. Een steekvlam
kwam boven het dak uit en een oogenblik
later stonden de opslagplaatsen' in lichter
laaie. De fabrieksbrandweer en de brand
weren uit Best eri Eindhoven, alsmede die
van Philips bestreden de vuurzee, doch
eerst om halfelf was gevaar voor uit
breiding geweken. De eigenlijke fabriek
bleef behouden, maar de opslagplaatsen
van zooileder, textiel en chemicaliën gin
gen in vlammen op, hetgeen een ernstigen
terugslag zal hebben op de producten der
schoen- en rubberfabriek- De schade,
welke door verzekering wordt gedekt, be
draagt ongeveer een millioen gulden.
Vier jongemannen gedood
bij autobotsing
Zondagmiddag is op den weg Mep-
pelHoogeveeti een auto-ongel tik ge
beurd. Vier jonge mannen, G. D.. E, B..
en de gebroeders W.. allen afkomstig uit
Ter Apel waren dien dag gaan vis-
schen. Op den terugweg kwamen zii in
het dorpje De Wijk met hun vrachtauto
in botsing met een autobus van de
Drentsche tramwegmaatschappii. Alle
vier werden od slag gedood. Van de
autobuspassagiers werden er enkelen
gewond.
O
Kinderbewaarplaats
„Haarlem-Noord"
Wij brengen in herinnering, dat Woens
dag 2 October in de Begijnhofkapel een
concert wordt gehouden, waarvan de op
brengst bestemd is voor de Kinder-be-
waarplaats Haarlem-Noord. Gelet op het
goede doel, wordt veel belangstelling ver
wacht. Aan het concert werken mee het
dameskoor „Zigea", onder leiding van Rie
Schoute, mevrouw W. Stengervan der
Velden (begeleiding), Tiny Kaiser (piano)
en Gré Smit (6opraan).
Krin gencompetitie
zwemmen
Te Hilveusum is Zondagmiddag de zwem-
competitie tussciien de kringen Amsterdam
Rotterdam, Den Haag, Haarlem, het Gooi
en Utrecht begonnen. De uitslagen luiden:
3 x 50 meter wisselslag persoonlijk hoeren:
1. N. C. Korevaar (Rotterdam) 1 min. 5G 7
sec.; 2. Sindorf (Amsterdam) 2 min. 0.5 sec'.:
3. Kröber (Gooi) 2 min, 1 sec.
200 meter borstcrawl dames: 1 Hannie Ter
meuien (Amsterdam) 2 min. 33.4 sec.: 2. Irma
Schuhmacher (Rouerdam) 2 min. 39.2 sec."
2. Thea Snoeks (Amsterdam) 2 min. 39.5 sec!
100 meter schoolslag (klassiek) dames: 1.
Ne! van Vliet (Gooi) 1 min. 19.4 sec.: 2 Wil
Havering (Gooi) I min. 22.4 sec 3. Janriv de
Groot (Amsterdam) l min. 26.3 sec.
- 4 x 100 meter borstcrawl estafette heeren:
l. Rotterdam 4 min. 1G.1 sec.; 2. Amsterdam
•1 min. 20 sec.; 3. Haarlem 4 min. 26.:-: sec.
Zweedsclie estafette dames: 1. Amsterdam.
5 min. 7.2 sec.; 2. Het Gooi 5 min. 11.4 sec.;
Rotterdam 5 min. 13.6 sec.
Na deze eerste ontmoeting is de punlen.-
land als volgt: 1. Amsterdam 2245.-1 p.; 2.
Rototrdam 2279,3 p.; 3, Het Gooi 2311,3 p.;
4. Haarlem 2462.8 p.; 5. Den Haag 24G5.4 p.;
6 Utrecht 2551,1 p.
De 50 M. schoolslag meisjesadspiranten
werd gewonnen door Wimmey Eysker van
Kring Haarlem in 40.5 sec., hetgeen een
fraaie prestatie beteekent.
De 200 Mi borstcrawl dames werd een over
winning voor Hannie Termeulen in 2 m.
33.4 sec. De tweede en derde plaats werden
resp. ingenomen door I. Schumacher (Rot
terdam) in 2 m. 39.2 sec. en L. Put ("t Gooi)
in 2 m. 39.5 sec. Margot Marsman maakte
met 2 m. 51 sec. den besten tijd voor Kring
Haarlem.
F.en prachtige prestaie leverde de Dor-
dreebtenaar M. C. Korevaar op de 3 x 50
M. wisselslag persoonlijk. Hij legde de baan
af in den tijd van 1 m. 56.7 sec. R. Sindorf
(Amsterdam) werd tweede in 2 m. 0.5 sec.
terwijl de derde plaats werd ingenomen door
J. Kröber ('t Gooi) in 2 m. 1 sèc. A. v. d.
Boogaerde was de beste Haarlemmer met
den lijd van 2 m. 4.2 sec. Nel van Vliet won
zonder tegenstand de 100 M. schoolslag da
mes in l m. 19.4 sec., Wil Haverlag was twee
de in X m. 22.4 sec. J. de Groot (Amsterdam)
plaatste zich .derde in 1 m. 26.3 sec.
Rietje Wijkhuizen was met haar X m. 30
sec. de beste van Kring Haarlem.
Eisenhower en Montgomery zullen het
eeredoctoraat in de rechten ontvangen van
ersiteit van Cambridge.
Verbeteringen in den dienst,
van de rails en...in de toekomst
De Radio geeft vanavond:
HILVERSUM I, 301.5 M.
7 00. 8.00. 13.00. 19.00, 20.00. 22.00 Nieuws. 17.15
Marinierskapel 17.45 Ons Rijk overzee. 13.00
Marinierskapel. 18,30 Voor de Ned. Strijdkr.
19.IS Rawicz-Landauer. 19.30 Basketball. 19.45
Landbouwpraatje. 20.08 Polonaise in As,
Chopin. 20.15 Kerkconcert. 21.10 NCRV-
orkest. 22.30 Yehudi Menuhin. 2-2.45 Avond
overdenking. 23.00 E!sa van Bueren, sopraan.
23.30 Boedapester Strijkkwartet.
HILVERSUM II, 415.5 St.
7.00. 8 00. 13.00, 18.00. 20.00. 23.00 Nieuws. 17.00
Eng. componisten. 17.30 Populaire orkestwer
ken, 18.15 Skymasters. 18.45 Balaika-muz.
19.00 En nu naar bed! 19.05 Orgelconcert.
19.45 Ballad for Americans. 20.05 AVRO-
Radioscoop: Journaal, metro-melodies, nieu
we ontdekkingen in de geneeskunde, bioscoop
orgel, cabaret Wim Sonneveld en de radio-
film „Onder één dak". 22.00 Fred. Hartley.
22.15 Kamermuziek. 22.45 Causerie. 23.15 Zi-
geunermuziek. 23.45 Moonlight Serenade.
Agenda voor Haarlem
MAANDAG 30 SEPTEMBER
Brinkmann: Kookdemonstratie, 14 uur.
Rembrandt: Pittsburgh. Palace: Onzichtbare
tegenstanders. Luxor: Melodie der Liefde.
Deze drie 14.00, 16.15, 19-00 en 21.15 uur. Frans
IIa!s: geen voorstellingen. Circus Saltarino:
20 uur.
DINSDAG 1 OCTOBER
Jacobstraat 6: Jeugdmeeting met drie
Amerikaansehe sprekers, 20 uur. Schouw
burg: Hel witte ros, 20 uur. Koninginneweg
37: Discussieavond over psychologie, 20 uur.
Bioscopen en Circus; als Maandag. I
Het zal vele Haarlemmers en met hen
de bewoners van de omliggende plaatsen
zijn opgevallen, dat de N.Z.H. een groote
activiteit aan den dag legt bij het reparee-
ren van haar rails. Het was inderdaad
oo_._. hoog noodig, vooral in de bochten, dat de
„Dit zijn barbaarsche middeleeuwsche ijzeren staven door nieuwe vervangen wer
en Duitsche methoden" riep hij uit. De den en men kan zie'-1 indenken, welk een
talrijke belangstellenden op de publieke meevaller het was, toen een groote partij
tribune gaven met applaus hun instem- in goeden staat ver1 ende rails van de
ming met deze woorden te kennen. Nederlandsche Buur.jpoorwegmaatschap-
Van de Laar hield echter vol, dat door pij in Arnhem kon worden aangekocht,
zijn hardhandig optreden maatregelen
van de Duitschers achterwege waren
gebleven. „Toen mijn opvolger, die zeer
soepel was, eeps het ochtendappèl niet
op tijd in het gelid had staan, hebben
de Duitschers 175 gevangenen zoodanig
afgeranseld, dat allen naar het zieken
huis moesten."
Verdachte was ook ten laste gelegd,
dat hij een ontvluchtingsplan van enkele
gevangenen aan den Duitschen kamp
commandant had verraden. Van de L.
zeide, dit gedaan te hebben in overleg
met andere verantwoordelijke gevange
nen, omdat het plan reeds ten deele uit
gelekt was en anders ook degenen, die
er niet bij betrokken waren, gestraft
zoudèn worden.
Op 12 October wordt de behandeling
voortgezet. Dan zal een aantal getuigen
a décharge gehoord worden.
In totaal tvaren 20 koeien geslacht
Twee clandestiene slagers en hun hel
pers uit Aalsmeer en omgeving stqnden
voor de Haarlernsche arrondissements
rechtbank om te worden gevonnist voor
hun daden gedurende een aantal maanden
van dezen zomer. De hoofddaders waren
de bewoners van Nieuwer Amstel' en zijn
Amsterdamsche kennis C, L. de G., die
tallooze kio's zwart vleeseh aan den man
brachten, afkomstig van niet minder dan
twintig- runderen.
Tijdens een zijner requisitoirs merkte de
Officier van Justitie, mr. v. d. Valk Bouw
man op. dat deze twee verdachten „de
geslepenste en grootste zwarte slagers uit
zijn praktijk waren".
Abattoir in een schuur.
Een verkeerscontrole bracht de zaak
aan het rollen, doordat bij deze gelegen
heid een zak clandestien vleeseh ontdekt
werd. V. D., de hoofdman uil het complot,
werd door den economischen rechter tot
2i/2 Jaar veroordeeld, zijn mededader C.
L.~de G, kreeg hetzelfde vonnis. Hiermee
legde de rechter, volgens zijn mededeeling,
de zwaarste straffen op, die tot dusver
in Haarlem voor dergelijk* delicten zijn
uitgedeeld en hij kon niet meegaan met
den verdediger, mr. B. v. d. Waarde, die
zijn cliënt v. D. niet als een hoofddader
zag, maar hem als een speeltuig van
profiteurs afschilderde.
De bloemenkweeker W., die zijn schuur
voor de slachtpartijen had afgestaan,
kreeg vier maanden en zijn familielid
verdacht van het graven va5 een kui
voor het slachtafval moet di: feit boe-
tep met f 100 en twee maanden voor
waardelijk.
R. B„ een jeugdige melkventer, welke
zich de haat van zijn medeverdachten op
den hals had gehaald, omdat hij „door
geslagen" had, had eveneens bij het slach
ten geholpen, maar zijn eerlijke bekente
nis en het pleidooi van de raadsvrouwe,
mr. D. M. 't Hooft deden den economi
schen rechter besluiten, eerst een rapport
over den man in te winnen.
Vleeschventers per vrachtwagen.
Ook de diverse vrachtautobezitters, die
hun wagens hadden afgestaan voor het
vervoer van het clandestiene vleeseh naar
diverse afnemers, kregen een beurt en
raakten bijna allen hun auto kwijt J. K.
moet bovendien drie maanden gevange
nisstraf ondergaan en tegen G K. werd
een half jaar geëischt. Mr. AH Cohen, die
dit gedeelte van de pleidooien op zich ge
nomen had. vond dezen laatstcn eisch te
zwaar voor het geringe aandeel, dat G. K.
in het geval had gehad, de rechter von
niste tenslotte met drie maanden, onmid
dellijke gevangenneming en verbeurdver
klaring van den wagen.
W. V., die naar later bleek, buiten zijn
medeweten, een vrachtauto had geleverd,
kwam er met een maand af, welke straf
hem werd toebedacht voor het loopen met
een aantal clandestiene koeien aan een
touw. Een niet verschènen lid van het
uitgebreide gezelschap van transporteurs
kreeg een half jaar.
Een tweede kuilengraver-voor-afval zal
met vijftig gulden boete dit aandeel in de
•leöschaffaire moeten betalen.
Tenslotte kwamen twee grijsaards in
de verdachtenbank. De eerste had. naar
■.ij zei, uit „sportieve overwegingen" mee
geholpen aan het uitbeenen van een koe
en zal daarvoor drie maanden in afzon
dering moeten doorbrengen. De tweede
oude heer, die volgens de tenlastelegging
een schuur had afgestaan voor het slach
ten, bleek niet de eigenaar van de schuur
te zijn, zoodat hij werd vrijgesproken.
Met man en macht is de ijzeren weg onder
handen genomen en thans kan gezegd wor
den, aldus de directeur van de N.Z.H., dat
bijna alle bochten vernieuwd zijn.
Het afgeloopen zomerseizoen heeft het
materiaal in den ruimsten zin, geen goed
gedaan, maar toch heeft men den heelen
zomer voorspoedig gereden, eenige onge
lukken uitgezonderd. Er was een enorme
belangstelling voor de tram en de lijnen
op Amsterdam. Zandvoort en Leiden heb
ben meer dan eens wanhopige hoeveel
heden reizigers te verwerken gekregen.
Het is de hoogste ijtd, dat de N Z H. haar
materiaal uitbreidt, maar de moeilijkheden
waarmee de maatschappij, gelijk alle ver
voersondernemingen te kampen heeft, zijn
op dit punt legio.
Toch is er een bestelling in zee, die goede
hopp op verbetering van dc vervoerssitua
tie in Haarlem en omgeving geeft. Via de
Nederlandsche Spoorwegen heeft de N.Z.H.
T.M. namelijk een order voor 70 bussen in
Engeland geplaatst, waarvan de grootste
46 zitplaatsen zal tellen. Hoewel de lever
tijd onbekend is. hoopt de N.Z.H. op een
spoedige aflevering, opdat vooral de stads-
buslijnen een betere bediening kunnen
krijgen.
Waarom bussen soms doorreden
Er wordt nog al eens geklaagd over het
doorrijden van de bussen, ook wanneer
lang niet aile staanplaatsen bezet zijn. Wij
legden deze kwestie eveneens aan den heer
J. J. Jurrissen voor,die een plausibele reden
opgaf. Bij de oudere wagens zijn het
meestal de banden, die een zware belas
ting niet toelaten, de nieuwe Amerikaan
sehe bussen kunnen, door een speciale
chassisconstructie, niet meer dan de voor
geschreven „zittende passagiers" opnemen.
Een andere klacht, wordt vaak gevonden
in de kortheid van de buslijn op Bloe-
mendaal. Hoewel ook deze volkomen door
de N.Z.H.-directie begrepen wordt, is de
nijpende materiaalpositie ook hier een
rem op den goeden wil. Zoodra er uitbrei
ding van de twee of drie bussen, die op de
Bloemendaalsche en Overveensche lijnen
rijden, komt. zal het eerstgenoemde tra
ject worden doorgetrokken naar het Pro
vinciaal Ziekenhuis
Nieuwe dienstregeling brengt
kleine verbeteringen.
Op 6 October ziet een nieuwe dienst
regeling het licht, Deze winter brengt
weer eenige geringewverbeteringen in het
huidige vervoerssehema van de N.Z.H.,
waarvan de voornaamste is. dat de laatste
tram van Haarlem naar Amsterdam (die
van 22.25) nog wordt gevolgd door een
..allerlaatste", welke om 22.45 naar de
hoofdstad vertrekt.
Reeds geruimen tijd geleden is het ge
rucht opgedoken, dat de tram op Leiden
in de loekomst door een bus vervangen
zou worden. Den heer Jurrissen was hier
van echter niets bekend, zoodai in de eer
ste jaren de blauwe tram naar het Zuiden
wel zal blijven. Hij verheelde zich de
nieuwe moeilijkheden, die straks kunnen
rijzen niet, wanneer de bollenbeurs naar
Hillegom verhuisd is, maar tegen dien
tijd hoopte hij dat de materialenschaarsch-
te een booze droom uit het verleden is ge
worden.
