De vrije democratie eischt inspiratie
Opvoeding en sociale aanpassing
in kleine gemeenschappen
„Moreele herbewapening" méér dan 'n leuze
Vij.f-en-twin.tig landen met tesamen
achthonderd afgevaardigden, zijn dezen
nazomer bijeen gekomen in C-aux sur
Montreux in Zwitserland, teneinde de ge
dachte der moreele herbewapening in een
veelomvattende conferentie in het licht te
etelien. De delegaties bestonden uit de
meest- uiteeniooper.de figuren. Er waren
parlementsleden, industrieelen, arbeidefs,
mijnwerkers, geleerden, militairen en
economen zij allen waren over
tuigd van de noodzaak' tot het
vinden van een ideologie, die vrije
democratische landen in een gemeenschap
pelijk front tot verheffing van den geest
zal kunnen vereenigen en de wereld waar
lijk rij zal kunnen maken. Vele leidende
persoonlijkheden uit allerlei landen héb
ben te Caux net woord gevoerd en zij
allen legden nadruk op den nieuwen geest
van wat de Engelschman noemt „team
work". die het streven naar moreele her
bewapening kan te voorschijn roepen in
alle kringen politieke, economische,
cociale waar het er op aan komt, door
onbaatzuchtige samenwerking te komen
tot een basis voor een nieuwe samenleving
zooals de ware democratie vereischt.
Ware democratie het begrip omvat
een praktijk die nog ver is van de vol
komen verwezenlijking. Hoe dikwijls
openbaart zich niet het gebrek aan inner
lijke overtuiging, dat het begrip tot een
holle phrase degradeert. De bezieling, die
de democratie vereischt, wordt gevonden
in het streven naar moreele herbewape
ning, die de ziel der democratie verrijkt
met een geestelijken adeldom, waardoor de
in democratische vormen gegoten samen
leving in het edele, menschelijke, haar
voornaamste grondvesten vindt.
De overtuiging dat de mensdh in de
democratische maatschappij slechts dan de
democratische beginselen zal kunnen lei
den .ol eet} algemeene beleving, wanneer
hij die beginselen uit bezieling aanhangt,
is ee.i der maatstaven waarmede de gebre
ken van maatschappij en individu kunnen
worden uitgemeten. Democratie zonder
bezieling is een levenloos, zinloos gedrocht
bc-zielde democratie, gedragen door de
geestdrift van ieder mensch voor de
eeuwige waarden die de democratie uit
den aard van haar formule beschermt en
koestert, kan een vuur zijn dat de wereld
samenleving over de formeele grenzen
-heen in een eensgezinden. onbluschbaren
gloed van eerbiedwaardige menschelijk-
heid zet. De veredeling van den geest, de
verrijking van gedachten der mensehen
met de wetten van de ethiek en de ont
wikkeling van het besef der plichten die
voortvloeien uit het feit dat de menschen
broeders zijn, gevoegd bij een zuiver be
grip voor de sociale, economische en poli
tieke toepassing van deze plichten dal
alles omvat den moreeien adeldom
een gezonde ziel, die door moreele herbe
wapening en actie daarvoor hel onver
vreemdbaar van mensohen en
volken kan worden. Enkele stemmen.
James Simmons, Labour-whip van het
Engelsche Lagerhuis en een van de parle
mentsleden die Caux bezochten, zeide op
een van de zittingen van het congres „Mo
reele herbewapening zal in het hart var
de vrije democratie een vuur doen ont
branden, dat de verbeeldingskracht van de
wereld zal ontsteken. Het leger groeit, de
strijd is aan den gang. Wij moeten werken
voor een democratie, maar voor een ge-
inspireerde democratie, tegen de krachten
van het Godlooze materialisme".
Simmons zeide later nog „In het
leden heeft Engclands superioriteitsgevoel
cn zijn verlangen naar macht het
land belet de harten te winnen van de
volken waaraan het leiding trachtte te
geven. In de toekomst kan het hunne har
ten winnen door het voorbeeld van een
.verandering in eigen houding."
Zeer veel aandacht werd op het congres
besteed aan den invloed van de moreele
herbewapening op industrieel en sociaal
terrein. waar de klassenstrijd en de
^.struggle for humanity" woeden. Een
ir -jnwerker uit Yorkshire. Fred Calloway,
ztide: „Moreele herbewapening is een
„Moreele herbewapening" een
streven dat juist iets te laat al
gemeen bekend en gewaardeerd
werd. om vóór den tweeden wereld-
oorlog tot een internationaal nuttig
effect te leiden, werd helaas door het
gekletter der wapenen overstemd en
in de jaren dat er koortsachtig bewa
pend werd om den vijand te kunnen
bedwingen, raakte de noodzaak tot
„vernieuwing en aanvulling van het
moreele arsenaalvolledig op den
achtergrond in alle landen, die in den
strijd een rol speelden. Dat. achter de
gordijnen van kruitdamp de flam
bouw echter brandend bleef, bewijst
hel feit dat onmiddellijk na het ver
sterven van het oorlogsrumoer in
verschillende Europeesche samen
levingen de gedachte weer in wel
sprekende en boeiende bewoordingen
tot uiting kwam. „Moreele herbewa
pening" heeft den oorlog overleefd en
bewees daarmee, méér te zijn dan
een leuze.
ideologische kracht die het antwoord bevat
op al onze industrieele vraagstukken. Deze
ideologie heeft ons mijnwerkers doen be
seffen hoe heel de wereld afhangt van
onze inspanning, en het resultaat van onze
actie is geweest dat de productie is ge
stegen. Onze ideologie is de kracht die de
industrie zal redden en tegelijk met haar
2 natie."
Ir. Frits Philips, directeur van de Philips
fabrieken te Eindhoven, cn geestdriftig
rvechtcr van de actie tot moreele her
bewapening, maakte deel uit van de Ne
dcrlandsehe delegatie. Hjj zeide in een
rede: „Moreele herbewapening doet een
geest van samenwerking ontstaan in ieder
bedrijf, waarvan de werkers doordrongen
zijn van de ideologie. Zij vormt de eenige
weg voor de leiders van bedrijven om een
oplossing te vinden voor de veelvuldige
problemen die zich in het bedrijfsleven
voordoen en voor zullen doen. Moreele
herbewapening in eigen leven, in hun kan
toren en in hun betrekkingen tot het per
soneel en tenslotte ten opzichte van hunne
verantwoordelijkheid voor het bestaan der
natie."
Mr. Valter Sjoeberg, Zweedsch afgevaar
digde van de vakvereenigingen en 15000
arbeiders vertegenwoordigend, sprak al
dus: „Ik ga terug om de arbeiders te ver
tellen dat moreele herbewapening een
ideologie is die de werkende klasse een
nieuwe' en betere bestaanswereld zal
geven."
De uitgever van Everybody's, het beken
de Engelsche weekblad, die eveneens te
Caux op hét congres vertoefde, zeide bij
zijn vertrek: „Moreele herbewapening is
het belangrijkste nieuws ter wereld."
Het laat zich aanzien dat de gedachte,
die op het congres te Caux door zoovelen
eensgézind en geestdriftig werd toege
juicht en waarvan de vermenigvuldiging
in alle kringen en standen aer maatschap
pij blijkbaar snellen voortgang maakt, spoe
dig voor millioenen ter wereld een levend
en dierbaar begrip zal zijn, waarvan de
practische verwezenlijking weliswaar tijd,
moeite en doorzettingskracht zal eischen,
doch waarvan de resultaten wellicht in dit
tijdsgewricht nog de verhoudingen in de
wereld zoowel internationaal als nationaal,
merkbaar zullen beïnvloeden.'
Po sf ze gelverzamelingen
Waarde tot de helft
gedaald
In de oorlogsjaren en vooral in den
tijd der geldsaneering is de waarde van
de postzegels in ons land sterk gestegen.
Velen kochten toen de zegels als geld
belegging. Wij vernamen thans van een
handelaar, dat sindsdien de zegels sterk
in prijs gedaald zijn. Hij schatte de
waardevermindering ongeveer op 50
Voor menschen die in dé postzegels
gevlucht zijn natuurlijk een tegenvaller.
Evenzoo voor de zwarte handelaars die
dat deden. Wij hoorden dat bovendien
de zwarte handelaars die postzegel
verzamelingen hebben die zij indertijd
niet opgaven aan de Fiscus, achterna
gereden worden. Nog onlangs is een
onderzoek ingesteld in een geval,
niet uit Haarlem, waarin sprake was
va:* een verzameling die een oor
spronkelijke waarde had van niet min
der dan iy2 millioen gulden.
Er worden ook vaak postzegels uit
Nederland naar het buitenland gestuurd
(gesmokkeld) om daar gebruikt te wor
den als betalingsmiddel. Nederlanders
die naar het buitenland gaan, krijgen
slechts een klein bedrag aan deviezen.
Als zij evenwel postzegels meenemen of
op andere wijze over de grens brengen,
kunnen zij die daar gemakkelijk ver-
koopen en zich dus op deze bijzondere
manier van betalingsmiddelen verze
keren.
Koning George van Griekenland heeft
zijn intrede gemaakt in de Grieksche
hoofdstad en de ontvangst was bijzonder
hartelijk. Op bijgaande foto ziet men
den koning bij zijn aankomst in Athene.
„Doocleiicel" als monument
Een plechtigheid in het
„Oranje Hotel"
Wie tijdens de Duitsche bezetting
in de strafgevangenis te Schevenin-
gen vertoefd heeft de volksmond
had aan deze" „Polizeigefanghis"
den prijzenden en veelbeteekenen
den naam „Oranje-Hotel"' geschon
ken herinnert zich, dat. aan den
ingang van de gang een aantal
cellen was. waarvan de luïkies
steeds open waven.
In deze cellen, de „doodencellen",
werden opgesloten degenen, die ter
dood waren veroordeeld. Zij wachtten
daar het oogenblik hunner executie af.
De gevangenen, die daar af en toe pas
seerden, op weg naar de douches of
naar den kapper, keken er met deer
nis en met eerbied naar.
Een van deze cellen no. 601
heeft thans een bijzondere wijding ont
vangen. Deze doodencel zal als een sym
bool blijvend gedenken allen, die in het
Oranje-Hotel of elders him leven heb
ben gegeven voor de goede zaak.
De inwijding van de „doodencel 601"
is Zaterdag geschied met een ont
roerende plechtigheid waarbij ook H-M.
de Koningin zich heeft doen vertegen
woordigen. Voorts waren met de leden
van het comité „Oranje-Hotel", dat de
voorbereidingen heeft, getroffen, aanwe
zig de Minister-President Dr. Beel en de
Minister van Justitie, Mr. van Maarse-
veen. de nabestaanden der gevallenen,
vele genoodigden en ontelbare oud-ge
vangenen. De oud-gevangenispredikant
Ds. G. Bos sprak een herdenkingsrede
uit.
Met een treffend défilé voorbij de
„doodencel" en een reünie in het Sche-
veningsche Kurhaus werd de plechtig
heid besloten.
Generaal Eisenhower heeft bij zijn be
zoek aan Engeland ook Schotland
bezocht. Hij. bezichtigde het oude „Cul-
zean Castle" in Ayrshire en inspecteer
de vestingkanonnen uit oude tijden, die
op de wallen staan opgesteld. Eisen
hower en zijn zoon captain John
Eisenhower bij een „houwitser" van
zeer ajvAek model.
Het doel x>an de Jeugdgevangenis te Zutphen
N?
de bevrijding is het vraagstuk der
hervorming van 't gevangeniswezen
in het middelpunt der belangstelling ge
komen. Dat was te begrijpen, omdat
vele Nederlanders in de bezettingsjaren
in aanraking waren met concentratie
kampen, gevangenissen en dergelijke.
Ook bij hen gingen stemmen op, om
verbeteringen aan te brengen. Er deden
zich echter andere moeilijkheden voor.
Vele duizenden N.S.B.'ers werden op
gesloten en talloozen van hen in straf-
flevangenissen. Het gevolg was natuur-
ijk, dat de inrichtingen overvol raak
ten. Voorloopig zal er dus van een reor
ganisatie geen sprake kunnen zijn. In
Haarlem is evenmin te verwachten, dat
spoedig een verbetering in het stelsel
tot stand komt. Gelukkig is het. dat het
vraagstuk de aandacht van de autori
teiten heeft, zoodat in de toekomst ver
andering tegemoet gezien kan worden.
De reorganisatie van het gevangenis
wezen heeft ook de belangstelling' van
de besturen der Haarlemsche afdee-
lingen van de reclasseeringsinstellingen.
Om op de hoogte te komen van den toe
stand elders 'in den lande, brachten
eenige leden van de rechterlijke macht
en bestuursleden der afdeelingen onder
leiding van de commissie van voorlich
ting in strafzaken in het arrondissement
Haarlem een bezoek aan de Bijzondere
Strafgevangenis voor Jongelieden te
Zutphen, waar zij tevens op de hoogte
kwamen van de opvoeding der jeugd,
die daar bijeen is.
Hoewel het gesticht reeds van 1937
af bestaat, is het voor velen onbekend
en over het doel bestaan misverstan
den. De bedoeling van den rechter, die
jongemannen tusschen 18 en 23 jaar een
straf oplegt, door te brengen in de
jeugdgevangenis, is om hen wat te laten
meegeven voor de toekomst, een moge
lijkheid, welke in de gewone gevange
nissen niet- bestaat. Hiér wordt de ge
strafte immers opgesloten, krijgt even
tueel werk in een eigen of aparte cel en
als de tijd om is, verlaat hij de inrich-
al of niet met steun van de reclas-
seering.
In de jeugdgevangenis daarentegen is
het regiem ingesteld op opvoeding en op
sociale aanpassing, welke aangekweekt
wordt in gemeenschappen. Daarom
zijn gevallen zonder uitzicht niet op
hun plaats. Dergelijke jongemannen
drukken immers het peil van de inrich
ting omlaag, ten nadeele van de overige
gedetineerden. Ook behooren in. deze
gemeenschap niet thuis jongemannen
met afwijkingen en lichamelijk sterk
invalide personen.
De jeugdgevangenis is voornamelijk
bestemd voor personen, die minder uit
hun aanleg dan wel in verband met een
ongunstige omgeving of ongunstige om
standigheden tot onsociaal gedrag en
allengs tot ernstige of herhaalde crimi
naliteit zijn vervallen in een zoodanigen
graad, dat met een korte vrijheidstraf
of een voorwaardelijke veroordéeling
niet kan worden volstaan, terwijl ander
zijds, gezien hun persoonlijkheid, nog
tegronde hoop mag worden gekoesterd,
at zij in de toekomst blijvend tot nut
tige leden van de samenleving zullen
kunnen groeien, indien zij in deze omge
ving vertoeven en in een sfeer worden
gebracht, welke gericht is op opvoeding
en sociale aanpassing.
Hoe woi-dt het doel in deze inrichting
bereikt? Het regiem is opgezet in de
richting van een progressief stelsel, be
ginnende met afzondering, welke over
gaat in steeds verder gaande gemeen
schap. De jeugdgevangenis heeft be
halve een stral'klasse drie gewone klas
sen. De eerste dient als observatieklasse.
Tijdens zijn verblijf wordt een onder
zoek ingesteld naar den geestelijken,
intellectueelen en physieken toestand
van den jongeman en verder wordt zijn
geschiktheid voor één der vakken van
arbeid bepaald. Na eenigen tijd werkt
hij overdag, maar buiten de arbeidsuren
woont hij cellulair. In de tweede klas
worden de jongemannen in de gemeen
schap gebracht voor bepaalde doelein
den. Langzaam klimt hij op, waarbij het
stelsel van het verkrijgen van „gun
sten" (rooken in de leeszaal, gebruik
kop en schotel, boekenkeuze enz.) wordt
toegepast. De gunsten bedoelen prikkels
te zijn, om hen aan te moedigen door
hun best te doen, tenslotte de hoogste
gunst te bereiken, n.l. bevordering naar
de derde klas.
In de laatste klas bestaat geheele ge
meenschap, met dien verstande, dat de
jongemannen alleen 's nachts in een
kamer moeten verblijven. De maaltij
den, de arbeid e.d. geschieden in groeps
verband, verder kunnen de jongeman
nen een bezoek brengen aan de lees
kamer, waar tijdschriften zijn neerge
legd en op enkele avonden bestaat er
gelegenheid, voor ontspanning. Ook
wordt er aandacht besteed aan zang,
muziek en gymnastiek in groot verband.
De jongens uit de derde klas maken des
Zondags in de omgeving wandeltochten
en het is zelfs toegestaan in groepsver
band aan wandeltochten van vereeni-
gingen deel te nemen. Fraaie prijzen
zijn reeds gewonnen en in de inrichting
tentoongesteld. Op een terrein achter
het gebouw kan gevoetbald worden en
af en toe komen elftallen uit Zutphen
op bezoek. Ook hebben de jongens een
maandblad, waarin het leven van het
gesticht beschreven wordt.
Zoodra men van meening is, dat de
opvoeding en aanpassing een bruikbaren
grondslag opgeleverd schijnen te heb
ben voor herplaatsing in de maatschap
pij, wordt een voorwaardelijke invrij
heidstelling overwogen. Door een eigen
dienst worden de jonge menschen aan
een passenden werkkring geholpen. Uit
de praktijk is gebleken, dht de meesten
nuttige leden der maatschappij zijn ge
worden.
BINNENLAND
Een 21-jarig meisje
uit Zwolle, dat liaar va
der aan de Duitschers
had verraden toen hij
onderdak verleende aan
Joden, en verder vele
illegale werkers aan
bracht. werd toi 20 jaar
•gevangenisstraf veroor
deeld door het Bijzon
der Gerechtshof te Arn
hem.
Een Canadeesche
vrachtauto werd Zater-
dag op een onbewaakten
overweg aan de lijn.
Zwolle—Almelo dóór een
goederentrein tot een
wrak gereden. De beide
inzittenden werden
lichtgewond. Zij waren
nauwelijks uitgestapt
toen een trein uit de an
dere richting de wrak
stukken tot spaanders
reed.
De Dalfsen is de 83-
jarige R. uit Ankum
door een auto overreden
en de oude man werd
daarbij zoo ernstig ge
wond, dat hij korten tijd
later overleed.
In de afgeloopen week
werden ruim ISO Amster-
damsche prijsop'drijvers
en zwarte handelaren
berecht, door den tucht
rechter,'die voor een be
drag vgn bijna 50.000 gul
den böéten oplegde, ter-
wijl hij 30 zaken liet
sluiten. De zwaardere
gevallen worden later
berecht.
Vanaf de Javakade
te Amsterdam is Zater
dagavond om half negen
het m.s. „Oranje" van
de Mij. Nederland, voor
de eerste reis naar In-
dië na den oorlog als
passagiersschip, vertrok
ken. Uiteraard bestond
voor het vertrek van de
„Oranje" groote belang
stelling.
Te Utrecht is over
leden mr. dr. E. J. Beu-
mer, lid van de
Eerste Kamer. Mr. dr.
Beumer bereikte den
leeftijd van 68 jaar.
In Hoek van Hol
land zijn twee Engelsche
schepen aangekomen
met elk 600 Duit%che
krijgsgevangenen aan
boord. Na ontscheping
zijn zij met een specia-
len trein naar Duitsch-
land vervoerd.
De industrieel J. D.
W. uit Zwolle, die van
een Joodschen ingezete
ne juweelen en sieraden
in bewaring had en na
de bevrijding weigerde
deze aan de familie af
te dragen, is tot f 10.000
boete subsidiair 6 mnd.
gevangenisstraf veroor
deeld.
In (len ouderdom
van 77 jaar is te 's Gra-
vemhaige overleden de
heer Rietema. algemeen
secretaris van de Ver.
v. Facultatieve Lijkver
branding.
Belgische militairen
van lagere» rang, die
zich met verlof naar Ne
derland begeven, zijn
gemachtigd in uniform
en ongewapend de grens
te passtferen op vertoon
van hun verlofvergun
ning. Nederlandsche mi
litairen van lageren rang
mogen op dezelfde voor
waarden naar België
gaan.
Winston Churchill
is als werkend lid toe
getreden tot het schil
derkundig Genootschap
..Pulchrl Studio" in Den
Haag.
Haarlem en Omgeving
De heer H. Elsinga
te Haarlem wordt door
B. en W. van Haarlem
voorgedragen voor de
benoeming tot leeraar
in de Ned. taal en ge
schiedenis aan de H. B.
S.-A.
Mejuffrouw G.
GootjesBiesbrouclc her
dacht op 5 October den
dag dat zij twintig jaar
de huishouding bij Mr.
G. Sluis in Heemstede
waarnam. Namens de
vereenlging van Huis
vrouwen werd haar de
groote zilveren medaille
en oorkonde uitgereikt.
Ds. A. J. Bronkhorst
te Willemstad, voorheen
te Wijk aan Zee en
Duin, heeft het beroep
naar de Ned. Herv. Gem.
van 's Gravenhage in de
vac. van de 30e preöi-
kantsplaats aangenomen.
De Gcrcf. Kerk van
Overveen heeft in de
vac. ontstaan door het
vertrek van ds. L. Blij-
dorp, beroepen ds. K.
Bokma te Waarder
(Z.H.).
De heer J. M. Hul-
leman uit Haarlem is
aan de Vrije Universi
teit te Amsterdam ge
slaagd voor het candi-
daats examen rechten;
mej. J. M. J. Kahmann,
ook uit Haarlem, slaag
de voor het doctoraal
examen in de rechten.
