Politieke wereldstructuur
oorzaak van oorlogsdreigingen
Boekbespreking
De „Nachtwacht" wordt verjongd
U.N.O. faalt door ontbreken oan wereldwet
'ïii «ms nummer van 23 September j.l. maakten wij melding van een merkwaardig
inent, dat de Internationale Commissie toor bcstudeerinjr van Europeeselie
aangelegenliedcn 22 September deed toekomen aan velschillende regeeringen Mi
waarin de conclusie de/er eonimissic ten aanzien van de lijn die Europa zal hebben
ie vólgen om te helpen bij de schepping van een nieuwe wereldorde, was samen-
irbij als meest opzienbarende uiting dé verklaring de aandacht trok, dat
in linn huldigen vorm er niet in zullen slagen,
missie uitte de meening dat voor Europa de vor-
te bevelen, zooals die door Chureliill wordt aan-
ming
geprezi
.i)e ber
schillen
Veiliglu
te voorkomen. l>e 1
-en Statenbond was
ving oxer dit document was helaas zoo summier en vaag, dat over xcr
ude details ervan geen zekerheid te krijgen was. Bovendien leken verschil
lende zinsneden onvolledig en onjuist vertaald. Wij hebben er dan ook bij aan-
geteekend. dat we te zijner tijd hoopten op dit onderwerp terug te komen, in de
verwachting dat het oiigineole document over die onduidelijkheden opheldering zou
verschaffen, liet is ons gehikt, een exemplaar van het document machtig te worden.
z«>odat wij thans vollediger over den inhoud ervan zijn ingelicht en onze lezers
uitvoeriger me«ie<leelliigen kunnen doen ten aanzien van de in dit document opge
worpen problemen en de antwoorden der genoemde commissie daarop.
Op 22 September werd het document in
den vorm van c-en 39 bladzijden beslaand
rapport aan alle geallieerde regeeringen
overhandigd De commissie, d;e het deed
uitgaan, is twee jaar g<Heden1/in Londen
opgericht en bevatte oorspronkelijk ver
tegenwoordigers van nagenoeg alle Euro-
•peesehe gealHeerde staten. De Poolsche en
Tsjechische afgevaardigden trokken zich
echter spoedig terug. Thans heeft in de
tommis;; ook geen Nederlander meer zit-
1ing, daar de twee leden ontslag namen
wegens overstelpende werkzaamheden.
Ten aanzien van den inhoud van het
document zij het volgende vermeld:
De titel luidt: Het: hedendaagsche poli
tieke stelsel waarin de wereld is gevat,
maakt het onmogelijk een nieuwe wereld
voor morgen te grondvesten. Slechts een
etappesgewijje vorming van een nieuwe
politieke structuur wordt geacht een vol
genden oorlog te kunnen voorkomen.
Het document somt dan de beloften op,
die de volken aanspoorden in den oorlog te
gaan. zooals: de vernietiging van de dic
tatoren, vermindering en tenslotte afschaf
fing der bewapening, grondvesting van een
internationale organisatie die een durenden
vrede kan verzekeren.
De meeste van deze beloften zijn niet
gehouden, zegt het rapport. In Europa en
Amerika bestaan nog totalitaire staten.
Va-, vermindering der bewapening is geen
sprake. Er worden steeds nieuwe wapenen
geconstrueerd. Een verbod van het gebruik
der atoombommen zou bij een bombarde
ment op fabrieken die zich met de atoom
energie bezig houden, de meest fatale ge
volgen niet voorkomen, daar de ontplof
fing dezer vredesfabrieken gelijk zou staan
met een bombardement met atoombom-
Dien.
Het document gaat dan de oorzaak
na van l»et falen der geallieerden bij
het vervullen der oorlogsbeloften, en
vindt die in het feit dat de wereld zich
na een zesjarig conflict opnieuw als
gevangene terugvindt in hetzelfde po
litieke stelsel van vroeger. De volken
bevinden zich weer op dezelfde wegen
ais die vroeger tot oorlog leidden. Het
politieke stelsel is gebaseerd op het be
staan der natie als onafhankelijk en
souverein lichaam, dat willekeurig kan
handelen in den grootcn concurrentie
strijd om economische belangen. Het
biecht zijn economische onafhanke
lijkheid en heeft een nationaal leger
om die te verdedigen, liet is echter
onmogelijk om tegelijk den weg van
dagelijksche concurrentie en dien van
werkelijke samenwerking te volgen.
De U.N.O. zal in haar huldigen
vorm er niet in slagen een oorlog te
voorkomen. De U.N.O. lieert gefaald of
is tot onpractïsche conclusies gekomen
in alle gevallen die zij heeft behandeld.
Zooals de secretaris-generaal Trygvie
Lie in een rapport zcide, is in geen
van de vijf hoofdkwesties die bij den
Veiligheidsraad werden ingediend
Perzië, Griekenland, Spanje, Indonesië,
Syrië overeenstemming tusschen tie
groote machten bereikt.
Het document gaat dan na. wat de ge
breken en fouten van de U.N.O. zijn en
komt let de conclusie, dat de U. N.
O. enke! internationaal tribunaal met
internationale rechtsmacht, is, dat wordt
geacht recht te spreken over naties die
.nooit overeengekomen zijn een gemeen
schappelijke wet te accepteeren. Het docu.
ment laakt vervolgens het vetorecht dat
de vijf groote naties veroorlooft ieder be
sluit dat niet in hun smaak valt. te ver
nietigen. terwijl de geschiedenis leert dat
oorlogsdreiging altijd van een groote natie
komt.
Wat Duitschland betreft. oordeelt de
commissie het onverstandig dat land een
centrale regeering te geven: De moreele
evolutie der Duitschers tot de democratie
is geen kwestie van een paar weken. Hit-
leriaansche kringen zouden het toejuichen,
wanneer Duitschland nu reeds een centrale
..democratische regeering" kreeg. De vor
ming van een federatie van Duitsche sta
ten is veel verkieslijker.
Het rapport komt dan op de wensche-
lijkheid van de vorming van een federatie
van volken met een wereldregeering, zoo
als Churchill die in zijn rede te Fulton
aanbeval. Deze wereldfederatie moet wor
den voorafgegaan door de vorming van
statengroepen, die later tot de groote
federatie toetreden.
In de praktijk zou zulk een federatie
kunnen worden gevormd door uit de par
lementen politieke groepen, bestaande uit
leden van de verschillende partijen, te
vormen, die overleg plegen met de poli
tieke groepen der andere landen over de
grondvesten der wereldfederatie. De na
tionaal gerichte economie zou dan. om een
voorbeeld te noemen, internationaal moe
ten worden gericht met nieuwe voorschrif
ten voor het grensverkeer. Op het gebied
der gezondheid, der wetenschap, der so
ciale zekerheid zou hetzelfde moeten ge
beuren. tot dat tenslotte een politieke basis
kan worden gelegd in een wereldparlement
dat, bevestigd door de nationale parle
menten. als een wereldregeering kan op
treden.
De conclusie van het rapport zegt, dat
de verdeeling der wereld in souvereine
staten en het nationalistische egoïsme
dat in uit systeem bloeit de oorzaak is
van steeds nieuwe hindernissen op het pad
naar vrede.
Weer grondwet in Japan
Na vier maanden van debatten heeft het
Japansche huis van afgevaardigden met
slechts vijf tegenstemmen de nieuwe
grondwet aangenomen. De nieuwe grond
wet zal zes maanden, nadat keizer Hiro-
hito haar bij keizerlijk decreet, heeft be
kend gemaakt waarschijnlijk op 11 No
vember van kracht worden.
Dit boek is begin 1944 in Amerika versche
nen en veel van zijn inhoud is daarom door
de feiten achterhaald. Een pleidooi voor een
gerechte bestraffing van de oorlogsmisda
digers is op het oogenblik niet actueel meer
en een plan voor na-oorlogschc maatregelen
in Duitschland heeft alleen nog zin als his
torische merkwaardigheid. Voor ons, die de
Duitsche gruwelen van nabij kennen, heeft
bovendien een kenschetsing daarvan, zooals
die door de hoofdstukken heen wordt gege
ven, weinig nieuws meer.
Maar het boek heeft een strekking, die
verder reikt dSn de actualiteit van-zijn fei
tenmateriaal. Het betoogt, dat het onjuist is
een scheiding te maken tusschen het nazisme
en den Duitschen geest. Er loopt, zoo zegt de
schrijver, een ongebroken lijn- van Fichte en
Hegel, over von Clausewitz. von Treitsehke
en Nietzsche naar de germaansche ideologie
van Rosenberg. Het nationaal-socialisme is
geen toevallige uitwas, maar de consequente
voortzetting van het Deutschtum veler
eeuwen. Hitler was het Duitsche volk.
Daarom zal, aldus het betoog, de wereld
nooit rust hebben zoolang de Duitsche- of
eigenlijk de specifiek Pruissische heerschers-
mentaliteit niet «mgeroeid is en den Duit
schers alle mogelijkheden zijn ontnomen om
hun noodlottige grootheidswaan opnieuw uit
ie leven, zooals na 1918 onder de oogen
van onderling verdeelde en onzekere geal
lieerden wèl mogelijk is geweest.
George Creel, die nu in Amerika de jour
nalistiek beoefent, kan bogen op deskundigr
heid, want gedurende den eersten wereld
oorlog leidde hij de officieele Ame'rikaansche
voorlichting. Niettemin gaat hij zich in zijn
verontwaardiging te buiten aan enkele fei
telijke hoewel ondergeschikte onjuistheden.
Trouwens ook al is zijn waarschuwing juist
en voor de Amerikanen noodig dan
blijft zijn boek nog een typisbh oorlogswerk.
Het ontbeert de bezadigdheid en de objecti
viteit, die de wereld thans zoekt om den
vrede werkelijk te verwerven. Wanneer men
den toon van Creel's boek vergelijkt met die
van Churchill's redevoering over een ver-
eenigd Europa, en daarbij denkt aan de felle
oorlogsredes van den Britschen staatsman,
dan is het duidelijk dat we intusschen eer
belangrijken geestelijken afstand hebben
overbrugd.
Duitsche fabriek
naar Amerika
IJean Acheson, waarnemend minister
van buitenlandsche zaken der V.S., heeft
op een persconferentie te Washington
verklaard, dat de Amerikaansche regee
ring officieel verzocht heeft om ontman
teling en. uitlevering aan de V.S. van de
eerste volledige Duitsche fabriek in het
kader van de herstelbetalingen. Het is de
optische fabriek van Hensoldt en Zonen te
Herborn (Hesse-Nassau) in de Amerikaan,
sche zone. De Vereenigde Staten hebben
volgens Acheson eveneens verzocht om 13
kleine schepen van de voormalige Duit
sche handelsvloot, die te New York zullen
worden afgeleverd.
„ACHTER WALLEN EN POORTEN".
De Haarlemsche tooneelvereeniging
„Door Inspanning Uitspanning'' hervat
haar voorstellingen, Dinsdag 15 en Woens
dag 16 October wordt in den Stadsschouw
burg opgevoerd ,;Achter wallen en poor
ten", het historische tooneelstuk van J.
van Dam. De regie is in handen van Jo
hanna Opdam.
George Hall. de vroegere Engelsche
minister van Koloniën is bij de jongste
kabinetswijziging tot eerste Lord van
de Admiraliteit benoemd.
Nederlandsche deserteurs
In België gevat
Toen twee Nederlanders zich tot de
Luiksche polilie wendden, omdat een hun
ner een portefeuille jverd ontstolen, kwam
dit de politie eenigszins verdacht voor.
Op het politiebureau kwam aan het
licht, dat men hier te doen had met twee
deserteurs van de Nederlandsche marine,
die op onwettige wijze in België waren
terechtgekomen.
Het zijn de 22-jarige L. van den V.
uit Amsterdam en de 21-jarige E. E. uit
Vlissin-gen.
Sportprogramma's
voor Zondag
Voor den Kon. Ned. Voetbalbond zijn.
'oor Zondag de volgende wedstrijden vast
gesteld: District 1: eerste klas: VSV—Her
mes; Feijenoord—RFC; 't Gooi—Emma; DWS
ADO; AjaxSparta. District 2: eerste klas:
HBSVolewijckers; DFC—Blauw Wit; Haar
lem—Xerxes; Excelsior—DHC; DOS—Storm
vogels. District 1, tweede klas: Al km. Boys—
RCH; AFCDe Kennemers; derde klas: Half
wegGVO; SuccesBloemendaal; Terrasvo
gelsDTS; RipperdaAalsmeer; Beverwijk
RKVVA; SchotenZandvoortmeeuwen (terr.
EDO); vierde klas: DCO-DRC; VV-D-BSM;,
DIOCNF"; Spaarnevogels—The Uiiity; ASR
V.VB IEVTHB; Onze GezellenFÓkke;
ET OMadjoe. District 2, derde klas: TYBB
HFC; Hillinen—LFC. District 2, vierde klas:
Alphia—Hillegom; LDWSLisse.
In den Haariemschen Voetbalbond wor
den gespeeld: eerste klas A: Hoofddorpsche
Boys—HFC 3; Geel Wit—RCH 4; Haarlem 3a
—Halfweg 2; Zandvoortmeeuwen 4Bever
wijk 2. Eerste klas B: Concordia—Waterloo;
Kinheim 2—EDO 3; Schoten 2—DSK; Storm
vogels 3—Hillinen 2; TYBB 2—RCH 5. Twee
de klas A: Haarlem 5Kinheim 3; THB 2—
EHS 2; Schoten 3—EDO 4. Tweede klas B:
Kennemers 4—HFC 5; DIO 2—SV '34; Half
weg 3Terrasvogels 2; SVY-VVD 2; Ripper-
da 2—Haarlem 6. Tweede klas C: TYBB 4
WH; DCO 2—Schoten. 4: Velsen 3—DSS 2;
VSV 4—RCH 6. Tweede klas D: Vliegende
Vogels 2Nieuw Vennep; HeemstedeRip
perda 3; RCH 7Vogelenzang; Hillegom 2
EHS 3.
Het programma van den Kon. Ned.
Hockeybond luidt: Heeren, eerste klas:
BMHC—Leiden: Be Fair—HDM; HOC—Hil
versum; TOGO—'t Gooi; Delftsche Stud.—
HHYC: LarenAmsterdam Promot.ieklas:
AlkmaarZandvoort; Strawberries—BMHC 2;
Amsterdam 3Amsterdam 2. Tweede klas:
AllianceSOS 2; Leiden 2BMI-IC 3. Dames,
eerste klas: Rood WitBOHC. Promotieklas:
Amersfoort—Strawberries; FITRood Wit 2;
BDHC 2Kampong; AlkmaarHBS. Tweede
klas: ZandvoortClubhuis Te Werve; Ever
Swift—Leiden 2; BDHC 4—Zuidwijck; Roo<i
Wit 2—'t Gooi2.
Het programma van den Kon. Ned,
Koifbalbond luidt: Eerste klasse: Koog Zaan
dijk—Oosterkwarlier; RohdaWesterkwar
tier; Blauw Wit—Samos; DED-SVK; Swift
Archipel. Tweede klasse B: Oosterkwar
tier 2AZ. Tweede klasse C: Sport Vereent
AW; Watervliet—ZKV. Derde klasse C:
KVHAurora. Derde klasse D: Meo—Haar
lem, 12 uur. Derde klasse E: THB—Rohda 2.
In den Haariemschen Koifbalbond wor
den gespeeld: Eerste klasse: Oosterkwartier
3Aurora 3^ OosthoekNieuw Flora: Sport
Vereent 2—Watervliet 2. Txveede klasse: Sport
Vereent 3BSport Vereent 3A; Onder Ons
Haarlem 2; Watervliet 3Oosteikwartier 4;
Aurora 4Nieuw Flora 2. Derde klasse: Ani
mo Ready 2—Oosthoek 2; Watervliet 4
Aurora 5.
SchotenZandvoortmeeuwen
Op verzoek.vestigen wij de aandacht op den
Zondag a.s. te spelen voetbalwedstrijd Scho
tenZandvoortmeeuwen, welke op het ter
rein van EDO in het Noor-der Soprtpark ge
houden wordt. ..Schoten" heeft financieele
moeilijkheden, welke o.a. veroorzaakt zijn
I door het. sloopen d;er opstallen op het terrein
i' aan den Vergierdeweg in de oorlogsjaren,
Reeds zijn voorzieningen getroffen, maar
een verhuizing staat ook te wachten. Het be
stuur van EDO heeft zich weer van zijn goe
de zijde laten zien door Zondag het terrein
beschikbaar te stellen voor den wedstrijd
tegen Zandvoortmeeuwen en men verwacht
thans meer bezoekers dan anders. Er wordt
om kwart over twee begonnen. Schoten
maakt een goede kans voor de bovenste
plaats; het heeft uit drie wedstrijden vijf
punten behaald.
Vele zalen van het Arnsterdamsche
Rijksmuseum gapen nog van de leegte,
maar in het restauratie-atelier groeit op
het oogenblik iets dat in de toekomst
groote belangstelling zal trekken: een
volkomen gerestaureerde en verjongde
„Nachtwacht". Het beroemde schilderij
is verdoekt en wordt nu schoongemaakt
en nu het van vele lagen vuil en vernis,
die er in den loop der jaren waren op-
gedaald en opgesmeerd, is ontdaan,
komt het verrassende feit voor den dag
dat de in goudgeel gekleede figuur van
den kapitein op den voorgrond geheel
in een roomwit costuum is gekleed en
dat ook 't meisje aan den linkerkant in
het wit is gehuld, terwijl achter haar
een tweede meisje in het blauw nu dui
delijk zichtbaar is.
Men kan nu duidelijk zien dat 't schil
derij in vol daglicht is geschilderd en
dat „de nachtwacht" niet de juiste be
naming er voor is, al zal de traditie van
jaren dezen naam wel in leven houden.
Het nieuwste op het gebied van locomotieven is deze 6.000 p.k. Diesel eleetrische
locomotief, die in ieder opzicht aan de eischen van vandaag voldoet en die een
van de meest luxueuse treinen van de Amerikaansche spoorwegen trekt.
De donkere partijen aan de randen zijn
veel lichter geworden en allerlei, vroe
ger haast onzichtbare, details, komen nu
naar voren. Wat groen leek onder de
vernislaag blijkt na de schoonmaak vaak
lichtblauw te zijn.
Hoezeer men het schilderij als het
ware heeft bekeken door een geelbruine,
dikke ruit, bleek duidelijk uit een klein,
nog niet schoongemaakt gedeelte, waar
onder de ornamenten op de jas van de
centrale figuur bijna geheel schuil gaan,
on het schoongemaakte gedeelte valt op
hoe verrassend minutieus de details
juist hier zijn afgewerkt en hoeveel ver
schillende tinten crème en wit erbij zijn
gebruikt.
Dr. A. van Schendel, conservator van
het museum vertelde eenige bijzonder
heden uit de geschiedenis van het schil
derij dat in 1642 geschilderd is en eerst
in de Kloveniersdoelen werd geplaatst.
Het is eenige malen, vaak niet geheel
oordeelkundig, schoongemaakt en ver
doekt en toen het in 1722 van de Klove
niersdoelen naar het stadhuis werd over
gebracht is er aan den linkerkant een
stuk afgehaald. Later werd het over
gebracht naar het Trippenhuis en van
daar tenslotte naar het Rijksmuseum.
Van 1939 tot 1945 vertoefde het schil
derij in schuilkelders. Eerst was het te
Castricum, en toen het daar in de Mei
dagen van 1940 te gevaarlijk werd, is
het dwars door oorlogsgebied vervoerd
naar Maastricht. Steeds is er door de
verschillende restaurateurs over de troe
belheid van het schilderij geklaagd. Het
regenereeren van de vernissing of het
aanbrengen van een nieuwe laag hielp
rslechts korten tijd.
Na de tentoonstelling „het weerzien
der meesters" in 1945 is men tenslotte,
na voorzichtige proefnemingen aan den
rand van het schilderij, begonnen, de
oude vernis op een zeer dunne laag na
te verwijderen. Tevens is het in 1852 er
achter aangebrachte doek van drie ba
nen, dat geheel verweerd is, door een
nieuw doek uit één stuk vervangen. 1
Door de goede zorgen van den restau
rateur Mertens zal het publiek over
eenige maanden „De Nachtwacht" ten
naasten bij te zien krijgen in de kleuren
zooals Rembrandt ze in 1642 heeft ge
schilderd.
BINNENLAND
De A. N. W. B. heeft
de Nederlandsche Spoor
wegen verzocht, de ma
chinisten opdracht te
geven bij het naderen
van onbewaakte over-
wegen fluitsignalen te
geven.
Door een ketelont
ploffing is in de essence-
fabriek Polak en
Schwartz te Hilversum
vrij ernstige schade aan
gericht. De arbeider die
den ketel bediende werd
ernstig gewond.
Een inwoner van
Huizen kocht op het sta
tion te Bussum een
kaartje en legde zijn
portefeuille met f 1000,
een paspoort, 7 textiel-
.kaarten, een tabaks-
kaart en een schoenen
bon even bij het loket
neer. Enkele oogenblik-
ken later was de porte
feuille verdwenen
De Wil slaan te Apel
doorn welke jarenlang
.afgesloten is geweest,
wordt Maandag weer
voor het verkeer vrij
gegeven.
Twintig Nederland
sche industrieelen, de
voorzitters der Kamers
van Koophandel en de
burgemeesters van Am
sterdam, Rotterdam en
Utrecht brengen momen
teel een bezoek aan
België.
De Zuiveringscom
missies voor de Kamers
van Koophandel en voor
handel, industrie en
ambacht hebben hun
taak volbracht en zijn
opgeheven.
Een binnenkort te
verwachten Kon. Be
sluit zal den werktijd
van verpleegsters van 55
tot 51 uur per week
verminderen.
De directeur-gene
raal van het Nederland
sche Roode Kruis, de
heer H. P. J. van Ket-
wich Verschuur zal zich
naar Neder] andsch-In
ddë begeven, om zich op
de hoogte te stellen van
de Roode-Kruis-werk-
zaamheden aldaar.
Tot adjunct-directeur
van de N.V. „Algemee-
ne Kunstzijde Unie" is
benoemd mr. J. Meynen,
oud-minister van oor
log,
Het s.s. „Friesland",
is als eerste van de tien
vrachtschepen welke de
Nederlandsche regeering
indertijd in Amerika
heeft besteld, te Rotter
dam aangekomen.
Haarlem en Omgeving
De heer A. van Ge
luk, wethouder van Pu
blieke Werken der ge
meente Bloemendaal zal
voortaanspreekuur
houden des Zaterdags
morgens van 7.45 tot
8.45 uur.
De heer H. A. J.
Boerma te Haarlem is
benoemd tot lid van de
Commissie van deskun
digen voor de tabaké^
accijns.
Vijr-en-txvintig jaar
is de heer G, Smlnk
vandaag in dienst bij de
N.V. Stoomzeepfabriek
„Het Klaverblad" te
Haarlem,
De Haarlemsche rau-
ziekvereeniging „Ap-
pollo" geeft Dinsdag 15
October een uitvoering
in De Leeuwerik, met
medewerking van de
looneelgroep Vooruit.
„Appollo" viert het vol
gend jaar zijn 40-jarig
jubilé, o.a. met een
marschwedstrijd en een
festival in den Hout.
Secretaris der feestcom
missie is de heer W.
Akkerman. Da Costa-
straat 6.
Aan de nieuwe „Af-
deeling C voor voortge
zette studie" verbonden
aan de Rijkskweekschool
te Haarlem, waarvan
we onlangs de oprich
ting meidden, is thans
een opleiding voor de
akte Handenarbeid ver
bonden.
Tot Pastoor van de
H. Hartparochie in het
Kleverpark te Haarlem
is benoemd Pater J. A.
Zonderland, thans rec
tor in het Franciscanen
klooster te Nieuwe Nie-
dorp.
Maandag 2.1 Octo
ber zal het 25-jarig be
staan der St. Aloysius-
sehool te O verveen ge
vierd worden. Dan zijn
de heeren G, A, van der
Mey en L. N, ten Hac
ken ook 25 jaar aan de
school verbonden.
De heer J. Volger
uit Haarlem is te Lei
den tot doctor in de
wis- en natuurkunde
gepromoveerd.
De heer Gilles van
Hees jr> te Haarlem
slaagde aan de Econo
mische Hoogeschool
voor het candidaats-
exaraen.
