Baruch's atoomplan ongewijzigd
Volkshoogescholen genieten inZweden
een zeer groote belangstelling
Olie-installaties in Pernis werken weer
op voor-oorlogsche capaciteit
IN DE WERELDPOLITIEK:
Wellicht heeft, geen enkele der tal-
riike U.N.O.-subcommissies in de tot
nu toe door beraadslaging bereikte re
sultaten een zoo teleurstellende im
passe door gemaakt als de commissie
voor de atoomenergie, wier werkzaam
heden op dit moment nauwelijks een
stap verder zijn gekomen in verhou
ding tot het punt. waarop zii aanvin
gen. Hel is daarbij juist deze commis
sie, die de wereldbelangstelling in ster
ken mate geniet, omdat het. probleem
dat aan naar is toevertrouwd, een van
de chvingendste en gevaarlijkste der
tallooze internationale vraagstukken
vormt en omdat de verbeeldingskracht
der massa in alle landen der wereld het
denkbeeld „oorlog" automatisch ver-
eenigt met het; begrip ..atoomenergie"
waarbij de wetenschap dat er ook
nog een atoomenergie denkbaar is. die
niets met oorlog te maken heeft, doch
geheel in dienst staat van wat men ge
meenlijk» „maatschapoelijken vooruit
gang" pleegt te noemen, geheel wordt
verwaarloosd.
Niets is begrijpelijker overigens. Wat
de menschheid van de atoomenergie
heeft ondervonden en gezien 'is alleen
maar een gruwelijke, massale vernie
tiging geweest en de beheersching der
verschrikkelijke krachten, zooals de
commissie der U.N.O. zich die tot haar
doel rekent, beteekent voor de massa
niets anders dan een afwenden van het
sombere gevaar, dat sinds het einde van
den oorlog boven haar zweeft als een
modern Damocles-wapen aan een draad
van onsolied lijkende geallieerde
vriendschap.
S'inds Barueh het Amerikaansche lid
der atoomcommissie, zijn intusschen be
roemd doch helaas bijna legendarisch
geworden plan tot beteugeling der
atoomenergie door Rusland hoorde cri-
tiseeren en afwijzen, zijh er geen tee
kenen meer geweest die wezen op een
voortgang van het heilzaam geachte
werk der commissie en het lijkt er op
dat de voornaamste hindernissen, die
een internationale aanvaarding van
Baruch's plan in den weg staan, nog
steeds niet in het geringste konden wor
den uitgeschakeld. Dat werd dezer da
gen nog eens bevestigd door de mede-
deeling van het feit, dat Baruch zijn
ongewijzigd plan heeft zien bekrachti
gen door den Amerikaanschen presi
dent. den Amerikaanschen minister
.van Buïtenlandsche Zaken en de advi
seurs uit den Senaat, terwijl autori
tenen van leger en vloot en zelfs Chur
chill en Trygve Lie door huldigende
woorden aan het adres van Baruch te
kennen gaven, dat zii het plan een on
ver-bloemden lof wèrischten toe te
zwaaien. Baruch zelf verklaarde, dat
„z.iin programma nog steeds van
kracht was" dus niet veranderd of
gewijzigd in détails, ondanks critiek
van binnen- en buitenlandsche zijde.
Baruch werd door Truman onder
scheiden met de ..Freedom House
Award" voor buitengewone diensten,
den vrede bewezen en 'net was een tref
fende bijkomstigheid, dat die onder
scheiding hem werd uitgereikt door de
weduwe van president Roosevelt
„Roosevelt, die, zooals Baruch zeide,
onbevreesd was en wiens geest nim
mer méér noodig was. dan op dit
«ogenblik van gevaar en verwarring."
Het was bij die gelegenheid, dat
Churchill en Trygve Lie. onder ande
ren, een boodschap aan Baruch zonden
waarin zii hun bewondering voor het#
werk van den Amerikaanschen atoom-
bedwinger te kennen gaven, zij het in
eenigszins uiteenloopende bewoordin
gen. Trygve Lie huldigde geest en ener
gie. waarmede Baruch „dit vreeselijke
probleem" had aangevat en koppelde
daaraan zijn verwachting, dat overeen
stemming mogelijk is, wanneer de pro
blemen met verstand en goeden wil
worden behandeld. Churchill zeide
ronduit, dat hij geen man kende, in
wiens handen hij deze problemen liever
geplaatst zou zien dan Bernard Baruch,
Dit_ alles is de omlijsting van het
controleplan, die weliswaar het plan
zelf in schitterenden vorm in het dag
licht stelt, doch die geen enkele winst
op het internationale terrein van over
eenstemming beteekent en daar ook in
geen enkel opzicht toe zal bijdragen.
Want een plan. dat door een der par
tijen is verworpen en onmogelijk ge
noemd. kan door opsmuk en waardee-
rende woorden der andere partij in
geen enkel opzicht, aantrekkelijker
worden voor de tegenstanders. Het op
merkelijke en meest-betreurenswaar-
dige is. dat in het geheele festijn bij de
ongetwijfeld verdiende huldebeto.oging
aan Baruch met geen woord gerept is
van' eenige bereidheid, om ook zelfs
maar de mogelijkheid onder oogen te
zien van eenige aanpassing vaiyhet be
roemde plan aan de eischen. dfe ande
ren t,er aanvaarding stellen.
Wanneer Baruch zegt: „Beperking
van de souvereiniteit der staten is ver
kieselijker dan een catastrophe", zou
men hem kunnen aanvullen met de op
merking: „Eventueele wijziging in dé
tails van het plan-Baruch, zoo, dat het
een basis tot overeenstemming zou
kunnen worden, is verkieslijker dan
een catastrophe". En deze aanvullende
opmerking zou ongetwijfeld zijn ge
maakt, wanneer Henry Wallace, de
vroegere minister van Handel, bii de
huldiging van Baruch zou zijn tegen
woordig geweest. Maar Wallace was er
niet, want hii is geen olTicieele per
soonlijkheid meer en ziin actie voor den
vrede heeft bii de personen, die er wel
waren, weinig weerklank gevonden
toen hii nog minister was. Zoodat zijn
opmerking waarschijnlijk toch wel zou
zijn verloren gegaan in de klanken van
het orkest, dat na Baruch's rede het
volkslied inzette.
De UNESCO gaaf
met films werken
Grondslag gelegd tè Cannes
Op 5 October, den laatsenoag van het
filmfestival in Cannes, kwam Paul
Schuitema's „De hallen van Parijs" aan
de beurt'. De visie van dezen Nederlan
der op de wereldbefaamde „ingewanden
van de lichtstad" ontving een goéd ont
haal.
Daarmee zijn de vijf door ons land
ingezonden films op het festival ge
draaid, te weten „De Maasbruggen" en
„De hallen van Parijs" van Paul Schut-
tema. De eerste met muziekmontage
van Koos van de Griend, de tweede met
een partituur van Hugo de Groot, „Sa
men op weg" van Otto van Nijenhoff,
„De dijken groeien" van Mannus Fran
ken en Jo de Haas en het geselectio-
neerd polygoon-profilti-journaal. Mol's
wetenschappelijk filmwerk „Metamor
phose" deed buiten mededingffig mqp.
De thans in Parijs gevestigde UNESCO
is te Cannes vertegenwoordigd in den
Eersoon van William Charles Farr, die
ij de UNESCO (United Nations Educa
tional Scientific and Cultural Organisa
tion) aan het hoofd staat van de afd.
film.
De heer Farr, na onderdirecteur te
Londen van de British Film Institute en
hoofdredacteur van „Sight and Sound."
en van „Monthly Film Bulletin" te zijn
geweest en tijdens den oorlog de leiding
b;; het Britsche ministerie van voor
lichting voor vervaardiging en versprei
ding der films te hebben gehad, heeft
gewezen op de drie groote middelen om
de menschelijke gedachte wereldkundig
te maken: radio, pers en film.
De UNESCO stelt zich voor het ver
vaardigen van die films te steunen, wel
ke het mogelijk maken, de volkeren een
beter begrip van elkander te geven.
Daartoe wil" de UNESCO ruime uitwis
seling van cïnematographische voort
brengselen bevorderen, de productie
van opvoedkundige films behartigen en
trachten tot een fonds te geraken om de
jeugd, volwaardige en tevens onderhou
dende films aan te kunnen bieden.
De heer Farr deed bovendien eenige
mededeelingen aangaande de speciale
filmvoorstellingen, welke te zien zullen
zijn te Parijs van 19 Nov. af tegelijk met
de eerste jaarlijksche conferentie van
de UNESCO. Ongeveer 25 dergelijke
filmséances zullen plaats vinden, waar
bij opvoedkundige, wetenschappelijke
en eenige speelfilms zullen worden ge
projecteerd, welke door hun waarde
De Hertog en Hertogin van Windsor
hebben Vrijdag Parijs verlaten om voor
de eerste maal na den troonsafstand
Engeland weer te bezoek en. Het Herto
gelijk Paar voor het Ritz-hotel in Parijs.
Bij het openen van Churchill Court, een
rusthuis voor herstellende oorlogsge
wonden, groette Winston Churchill de
leden van het Britsche Legioen die voor
hem langs marcheerden met het le
kende „V"-teeken. Het rusthuis is ge
vestigd in Seven Oaks in Engeland.
„internationaal" zullen blijken te zijn.
De heer Phi li pp Erlange, directeur
van de Association Fran ga i se d'Action
Artistique en algemeen regeeringsver-
tegenwoordiger bij het internationaal
filmfestival te Cannes, werd verheven
tot ridder van de Legion d'Honneur.
Een groot aantal landen, waaronder
ook Nederland heeft zich aangesloten bij
het internationale comité van cineasten,
waarvan het voorloopig secretariaat ge
vestigd is te Parijs.
Agenda voor Haarlem
MAANDAG 14 OKTOBER
IIKBNederl. Filmwerk „Pepertuum Mo
bile". 19 en 21 uur. Barendsestraal 24: Evan,
gelisalie-samenkomst, 20 uur. Rembranclt:
Marie Louise. Palace: De zevende sluier.
Luxor: De gevangene van Zenda. Deze drie:
2. 4.15. 7 en 9.15 uur. Frans Hals: Baccara, 2,
4.30. 7 en 9.15 uur. City: Rio, 2.15, 4.30, 7 en
9.15 uur. Spaarne Theater: Jagers van Texas,
2.30, 7 en 9.15 uur.
DINSDAG 15 OCTOBER
1IKB: Neder). Filmwerk Pepertuum Mo
bile', 19 en 21 uur. Stadsschouwburg: Too-
neelst. ..Achter Wallen en Poorten". 20 uur.
I Gem. Concertzaal: Eerste Ledenconcert H.
j O. V.. 20 uur. Lange Margarethastraat 19: I.e-
zing voor huish. voorlichting, 20 uur. Biosco-
I pen: als Maandag.
Groote zaken sturen er hun personeel heen
In een vraaggesprek heeft de heer N. H
Sosson, rector van de Zweedsche Volks-
hoogeschoo: te Tarna, een en ander mede
gedeeld over deze onderwijsinrichtingen
•m zijn denkbeelden bekend gemaakt, over
le inrichtingen, zooals die in Nederland
oestaan.
Het volkshoogeschoolwezen in het Noor
den bestaat al sinds 1868 en Bosson's vader
De Radio geeft vanavond:
HILVERSUM I. 301.5 M.
13,00, 20.00, 23.00 Nieuws. 17.00 Engelsche
componisten. 17.30 Salonmuizek. 17 45 Rijk
over zee. 18.15 Toscanini dirigeert! 18.30
Strijd'kr. progr. 19.00 En nu.... naar bed. 19 05
Rosemarie Stuck!19.50 Muziekbegrip. 19.45
Wa'.vischvaart. 20.05 Weerpraatje. 20.08 Ra-
«lloscoop met klankbeeld, muziek en journaal.
22.00 Kwintet, 22.45 Studenten. 23.05 Cabaret-
dancing. 23.15 Brailowski
HILVERSUM II. 415.5 M
17.00 Zangklasse. 17.30 Emmy van R!el.
viool, 10.00 Rhapsodia-sextet. 18,45 Sport-
praatje. 19.15 Pianowerken. 19.40 NCRV Lees-
lamp. 20.05 Orkest. 21.05 Bijbelteksten. 21 25
..Bel Canto 22.15 De nood van Walcheren
22.45 Avondoverdenking. 23.00 Kamermuziek.
23.50 Kentucky Minstrels.
ZES KRINGENTOCRNOOI ZWEMMEN.
De tweede ontmoeting van het zes kringen-
tournoói. die was vastgesteld op Zondag 27
October in het Sportforidsenbad te Amster
dam. is wegens organisatorische moeilijk
heden tot lateien datum uitgesteld.
'P AL van producten kunnen door de ver- i
werking van ruwe olie worden ver
vaardigd: verschillende soorten benzine,!
petroleum, zoowel voor verwarmings- als
verlichtingsdoeleinden, alsmede brandstof
voor motoren.
Stook-, smeer-, diesel- en gasolie kun
nen door middel-van destillatie, onder hoo-
gen druk en temperatuur, uit ruwe olie
worden verkregen.
Bij deze verwerking wordt de olie in
zoogenaamde „buizenovens" verhit. Een
deel der olie verdampt en het zwaardere
deel in vloeistof vorm blijft over. Met be
hulp van ingenieuze technische installaties
worden damp en vloeistof gescheiden en
verwerkt. Door middel van „kraakinstal
laties", waar men met temperaturen van
525 graden C. en met spanningen van tot
maximaal 10C atmosfeer werkt, wordt uit
de gedestilleerde olie, benzine vervaardigd.
Het zeer uitgebreide complex van ge
bouwen en technische installaties van de
„Bataafsche" te Pernis, meer dan 100 H A
heeft tijdens den oorlog, vooral na de stel
selmatige vernielingen, die na September
1944 in Rotterdam en omstreken door de
Duitschers werden uitgevoerd, dusdanig te
lijden gehad, dat na de bevrijding niet veel
meer dan één groote ruïne over was. Aan
vankelijk stond men voor een schier hope-
looze taak. Van de ruim 300 tanks met een
opslagcapaciteit van 765 000 kubieke Meter,
welke in Mei 1940 ter beschikking stonden,
bleek slechts 14.000 kubieke Meter te zijn
overgebleven. De Duitschers hadden 125
pompen, 280 electromotoren, 206 regelin-
strumenten. vele kilometers pijpleiding en
alle magazijnvoorraden weggeroofd. Men
constateerde echter, dat de destilleerde-
rijen en de kraakinstallaties niet onherstel
baar waren beschadigd. Alles hing geheel
af van het opstellen van instrumenten,
pompen en motoren. Na aanvoer van ge
deelten der zeer groote materiaalvoorraden
van de ..Bataafsche" in Curasao. Amerika
en Engeland, was het spoedig mogelijk het
bedrijf in werking te stellen (aangezien
Tot besluit van onze serie artikelen
)ver de Nederlandsche bodemschatten
volgt hier een beschrijving van de
wijze, waarop de in Drenthe gewon
nen olie ih de fabrieken te Pernis
wordt verwerkt.
na de bevrijding alle benzine, gasolie, pe
troleum en stookolie direct moesten wor
den geïmporteerd, was het van het grootste
belang, dat allereerst de opslagruimte
werd hersteld). Reeds na drie maanden
konden 24 tanks weer in bedrijf worden
genomen. Na een half jaar waren er 98
tanks, een jaar later reeds 182 tanks aan
wezig. Op 1 September j.I. had men weer
de beschikking over meer dan 200 tanks
met een opslagcapaciteit van 600.000 ku
bieke meter Op 15 Juni 1945 kon het eer
ste tankschip, de „Ondina", welke in den
oorlog" in den Pacific een Japanschen „rai
der" in den grond boorde, de haven bin
nenvaren, met een lading van 5340 ton
gasolie en 3.047 ton petroleum. Tal van
schepen volgden.
De groote beteekenis van de installaties
der „Bataafsche" te Pernis blijkt uit den
aanvoer van olie-producten. Van 10 Mei
1945 tot 1 Augustus 1946 werden bijna 2.4
millioen ton aardolieproducten en ruwe
olie aangevoerd. Afgeleverd werd in die
periode 1.993.000 ton. Wanneer men be
denkt. dat de totale afgeleverde hoeveel
heid in 1938 3000 ton minder was, dan is
het bereikte resultaat opmerkelijk.
De ruwe olie, afkomstig uit Oud-Schoo-
nebeek is van een geheel ander type dan
de olie, die tot dusverre in Pernis werd
verwerkt. In dejplannen voor de toekomst
zal hiermede rekening worden gehouden
De beteekenis van de in Schoonebeelc ge
wonnen olie mag men niet onderschatten.
Er bestaat aanleiding, om aan te nemen,
dat de winning-van olie uit eigen bodem
zeer krachtig zal "worden bevorderd. Tot
dusverre is slechte. <a.en btygin gemaakt.
•nad een groot aandeel in denbloei van
"leze scholen, waarvan er nu ongeveer 70
ai Zweden zijn gevestigd met staatssubsi-
lie'en steun van de provinciale staten. Het
aelang van dit onderwijs wordt in de
Noorsche landen anders gewaardeerd dan
nier. Het merkwaardige feit doet zich voor
lat vele rijksafgevaardigden cursussen aan
Je volkshoogescholen hebben gevolgd en
dat in de provinciale raden nog meer van
deze cursisten zijn.
De inrichtingen genieten wel staatssub
sidie, maar zijn toch in hun leerprogramma
mafhankelijk van overheidsinmenging,
kunnen zelf de lesroosters bepalen en sto
ren zich niet aan examens, omdat hun
eerplan is ingesteld op de algemeene men
schelijke waarden en de burgerlijke plich-
'en van ieder individu. Academisch ge-
•ormden geven er lessen en van alle stan
den en rangen komen de Zweedsche jon
gelui zich daar verdiepen in de meest uit
eenloopende vraagstukken.
Zoo gebeurt het dat de groote zaken en
fabrieken hun menschen naar de volks
hoogescholen sturen, om hen daar geeste
lijk te bekwamen voor hun werk.
Natuurlijk komen daar ook de geboren
leiders naar voren, want het onderwijs is
ingesteld op het ontdekken van eigen mo
gelijkheden.
De heer Bosson heeft in het begin van
dit jaar een aantal lezingen gehouden in
Engeland en daar de resultaten en den
vooruitgang van dit systeem bekend ge
maakt. Nu is hij voor de tweede maal op
weg naar dit land, maar eerst maakt hij
een uitgebreide* studiereis door Nederland,
waarvoor hij een voorliefde heeft, Hij
sprak zijn groote bewondering uit voor al
het werk, dat de volkshoogescholen in Ne
derland hebben gedaan zonder eenigen
overheidssteun. Het viel hem op, dat aan
het practische werk in onze inrichtingen
veel meer •aandacht wordt gehecht, dan in
zijn land en hij vex-klaarde dit uit de om
standigheid, dat de Nederlandsche instel
lingen zichzelf moeten onderhouden
De cursussen zijn hier korter, wat het
voordeel heeft, dat er zooveel mogelijk
menschen kennis kunnen maken met de
leerstof, maar het nadeel, dat er niet in
tensief genoeg kan worden gewerkt. Want
om goed met alles op de hoogte te raken,
moet men meer cursussen gaan volgen.
Eveneens betwijfelde hij het of de leera
ren dit hooge tempo met verschillende
menschen lang zouden' kunnen volhouden.
Hij zag het zóó, dat naast lange cursussen
ook leergangen van korten tijd kunnen
worden gehandhaafd.
Hij meende dat het werk ook in Neder
land op den duur bekroond zou worden
met een staatssubsidie. Dezelfde terug
houdendheid was ook in Zweden te con-
stateeren geweest. Nu zijn de resultaten
geweldig.
BINNENLAND
Met ingang van 15
October zullen eenige
wijzigingen in hef.
diienst schema van de
luchtlijn* Amsterdam—
Batavia worden aange
bracht. De uitreis zal
tol 4 dagen worden terug
gebracht. De vliegtui-.
gen vertrekken voortaan
op Dinsdag, Donderdag.
Vrijdag en Zondag, zoo^
wel van Schiphol als
uit Batavia.
Te Maastricht is na
een vrij langdurige ziek
te in den leeftijd van 40
jaar overleden mr. J, J-
'van Sonsbeeck, burge
meester van Beek
Volgens de door het
Centraal Bureau voor de
Statistiek samengestel
de voorloopige cijfers
bedroeg de invoer in
September; 1.188.334 ton
(v.m. 1.337.440) tegen een
waarde van 198.1 millioen
gulden (v.m. 206,7).
Zakenlieden, die
naar Duilschland willen
reizen moeten vergun
ning aanvragen bij het
commissariaat-generaal
voor de Nederlandsche
belangen in Duitschland
te Amsterdam.
Het is nog niet toe
gestaan op boterbonnen
margarine af te leveren.
Te Luik is een Van
Gogh-lentoonstelling en
efen expositie van Neder
landsche decoratieve
kunst geopend.
Tot lid der Eerste
Kamer is In de vacature
wijlen mr. dr. E. J.
Beumer benoemd ver
klaard de heer A. W.
Biewenga (A. R.) te
Garsthuizen, gemeente
Steel urn.
De musici werkzaam
bü de Stichting Radio-
Nederland staan afwij
zend tegenover het reor
ganisatieplan, waarbij
de dirigenten. J. Ginne-
ken, W Lohoff en Mari-
nus van 't Woud op non-
actief zullen worden ge
steld.
De belangstelling
voor de Nijmeegsche
kermis is enorm ge
weest. Men schat den
omzet op een millioen
gulden. Dc exploitanten,
moesten een kwart mil
lioen aan pachtgeld be
talen.
Te Groede in
Zeeuwsch-Vlaanderen is
de timmerfabriek der
s. fa. Schippers totaal af
gebrand.
In Terneuzen is de
22-jarige landbouwer J.
R, met zijn hoofd in een
persmachine geraakt en
op 'slag gedood.
Binnenkort zullen
ook op de lijn Utrecht
—Amersfoort weer elec-
trische treinen rijden.
Op 1 October be
droeg het aantal aange
geven radlo-on tvangst-
toestellen 618.919 (vorig
jaar 599.503). Het aantal
aansluitingen op het ra
diodistributienet be
droeg op 1 Seplember
455.258 (V. j, 452.683).
Met de regeering
van Tsjecho-Slowakijc
worden op het oogen-
blik besprekingen ge
voerd over de teruggave
van Nederlandsche goe
deren welke door de
Duitschers waren ge
roofd en die in Tsjecho-
Slowakije terecht zijn
gekomen.
BUITENLAND
Elf passagiers en
vijf leden der beman
ning kwamen om het
leven bij een vliegramp
in het gebied van Fez,
Noord Afrika, waar een
passagiersvliegtuig der
Fransche maatschappij
Air Ocean in de bergen
bij Sefrou neerstortte.
Tot de slachtoffers be
hoorden de Amerikaan
sche vice-consul te Ca
sablanca met zijn vrouw
en de dochter van den
consul.
Haarlem en Omgeving
De bezwaren, die C.
J. Engele, A. W. Engele,
C. Vrolijk en J. P. Vro
lijk bij den Haarlem-
schen raad hebben in
gediend tegen onteige
ning van gronden bij de
Fuikvaart, vinden B. cn
W. ongegrond. Zij advi
seer en deze af te wijzen,
Op verlangen van
de Inspectie van het
Stoomwezen moet een
dei stoomketels van het
Openbaar Slachthuis te
Haarlem ontmanteld
worden. B. en W. vra
gen den raad een crediet
daarvoor van f 2500.
Tey Ierss lichting te
Haarlem heeft Zaterdag
middagvoordrachten ge
organiseerd óp 19 en 26
October en 2 November,
waarin Prof, dr. A. D.
Fokker zal spieken over
nieuwe machines.
