IJmuider Courant
Het Oude Stadje
Beperking der bewapening,
en verbod van atoombomfabricage
Wijziging in de procedure der
Grondwetsherziening verworpen
'<*1e Jaargang N'o. 18471
Bureaux: Kennemerlaan 154,
IJmuiden - Telefoon 5437
Te Haarlem: Gr. Houtstr. 93
Telefoon 10724
Kennemer Ediiia van Haarlems Dagblad
Directeur-Hoofdrednctenr: Robert Peereboom
Donderdag 511 October iftift
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
\7 ANDAAG zal ik nog iets meer vertel-
len over Haarlem anno 1846, op gezag
van het Jaarboekje van A. C. Kruseman,
Zou hij ooit vermoed hebben, dat het na
een eeuw nog in de krant beoordeeld zou
worden? Ik denk het niet.
De burgemeester was C. J. de Bruyn
Kops en achter zijn waardigheid en naam
stond vermeld: om in 1849 af te treden,
hetgeen toch niet zijn hoofddoel kan zijn
geweest. Hij werd bijgestaan door drie
Wethouderen, hetgeen eigenlijk pittiger
klinkt dan wethouders, en door den Stads
Secretaris H. J. Gerlings. Tweeëntwintig
leden vormden den gemeenteraad en de
oude Haarlemsche namen rijen zich aan
een: Crommelin, Quarles van Ufford, En
schedé, Van Styrum, Huet, Hoeufft, Van
der Vlugt en andere. Burgemeester en
Wethouderen vergaderden driemaal per
week, dizs vaak. Zij hadden dan ook maar
heel weinig ambtenaren ter secretarie tot
hun beschikking. Goedgeteld waren er
negen, versterkt met twee Stads Boden.
Ook was de samenstelling van het politie
corps voor onze begrippen ongewoon, want
het bestond uit twee Commissarissen, acht.
Agenten en zes Veld- of Bosch wachters en
vond zijn nachtelijkèn steun in het corps
Nachtwachten, tellende negen Sergeanten
binnen de Stad, drie Sergeanten in de
Buitenwijken, twee Noodhulp-Sergeanten
alsmede 82 man en 19 Noodhulpen. Maar
daar waren merkwaardiger functionarissen
in het oude stadje. Het ging prat op den
Stads Muzijkmeester, den Stads Scherm
meester, de Stads Trompetters, den Stads
Horlogiemaker. Het kende een Hooiweger
en een Adsistent Hooiweger, een Weef-
rietenmaker, Stierenkeurders, een Bran
der van het Vaatwerk, een Steenteller en
Kalkmeter. Dat Jaarboekje wemelt van
schoone benamingen.
Ir. de hoogere regionen was er nogal wat
cumulatie van ambten. Ge vindt dezelfde
namen telkens in allerlei soorten van acht
bare betrekkingen terug en zij doen zich
ook gelden in die onvergelijkelijke mili
taire instelling van het verleden: de Schut
terij. In het kleine Haarlem van 1846 bezat
zij vier compagnieën en was voorts gesierd
met een Schutters-Raad. Haar oefeningen
moeten soms kleur en leven in het stille
stedeke gebracht hebben en het toch nim
mer hebben benard met gedachten aan
wreeden krijg. Want zulke denkbeelden
wekte de schutterij niet op. Nooit zou zij
meer ten strijde trekken, want zou het
niet bijna een eeuw duren eer dit land in
een oorlog werd betrokken? Eer het zoo
ver kwam zou de schutterij allang zijn opge
heven, nadat zij in haar laatste levensjaren
nog met vriendelijken spot bezongen was.
De brandweer bezat dertien spuiten, ten
deele genummerd tot 10. Maar de Spuit 10
van die dagen behoorde toe en was ge
plaatst aan het Fabriek Etablissement van
dc; heeren Previnaire en Co., met een Ka
pitein, een Eerste Luitenant, een Tweede
Luitenant, een Sergeant-Majoor, drie Ser
geanten en 33 „geaffecteerden". Bij alle
brandspuiten was zulk een staf aanwezig,
bij acht spuiten zelfs met elk 70 geaffec-
teerden en ge krijgt den indruk uit dat
Jaarboekje, dat een eeuw geleden maar
weinig Haarlemmers zonder een of meer
bizondere titels en functies waren. Maar
dat is maar schijn, want tenslotte waren
er 1och 24.436 inwoners.
Met schrik leest ge dat er 5431 bedeelden
bij waren, de buitengewoon verzorgden
van sommige godsdienstige gezindheden
niet eens meegerekend, zoodat z.oo onge
veer een kwart van de bevolking in de
bedeeling viel. hetgeen maar weer bewijst,
dat goede oude tijden dikwijls niet zoo
goed waren. Na de Napoleontische oor
logen heerschte dertig jaar armoede in
Nederland, zooals geschiedschrijvers ge
tuigd hebben. Die waren dus in 1845 voor
bij." maar blijkbaar had een stad als Haar
lem nog langer met de naweeën te kam
pen. Geen wonder, dat in het Jaarboekje
de opsomming van het Armwezen een
groote plaats inneemt.
Onder het hoofd Geneeskunde prijkt de
School voor de Kruidkunde, het Overzigt
van de Natuurlijke Historie, de Artsenij
kunde en de Scheikunde en daarbij staat
„de heer Staatsraad Gouverneur" vermeld
als President der Commissie van Toezigt
over de Genees- en Verloskundige Scholen
in de Provincie Noord-Holland. Deze
Staatsraad Gouverneur droeg den langen
en statigen naam van Mr, D. J. van Ewijck
van Oostbroek en de Bilt en een van zijn
Gedeputeerden luisterde naar den niet
minder uitvoerigen naam Mr C, Sanden-
bergh Matthïessen van Petten en Nolmer-
ban. Het aantal ambtenaren bij het Pro
vinciaal Gouvernement was ook maar heel
klein: nauwelijks twintig, met drie Boden
en een Vast Werkman. Men kon het er
mee doen. Maar het bewïnds-stelsel in ons
land liep ten einde, want dit was 1846:
Thorbecke en de zijnen arbeidden reeds j
met volle kracht en de nieuwe Grondwet
van 1848. dat jaar van groote beroering in
Europa, kondigde zich reeds aan.
Haarlem bleef rustig. Het werd trouwens
niet slechts door de Schutterij, maar ook
door een heusch garnizoen tegen de bui
tenwereld beschermd: het zesde regiment
infanterie en het tweede regiment dra
gonders vertoefden er. Ja. er was veel
militair gedoe. En weinig of geen vereer.i-
gingsleven. En veel bedeelden. Het was
niet alles mooi. En toch ademt zoo'n boekje
zoVn vredige, een beetje weemoedige rust
Wij hebben daar geen tijd voor. Maar ge
ademt er toch even in mee.... R. P.I
Molotof stelt voor
Onder supervisie van
Veiligheidsraad
Ook Molotof heeft Dinsdag op de
vergadering der Vereenigde Volken
het woord gevoerd. Zijn rede wordt
in Amerikaansehe kringen be
schouwd als de felste aanval op de
Britsche en Amerikaansehe politiek
die tot nu toe van Russische zijde
ten beste werd gegeven. Molotof
sprak over het Spaansche vraag
stuk, over de aanwezigheid van
vreemde troepen in bepaalde lan
den, over het recht van veto, over
Indonesië, over de atoomenergie en
tenslotte over „imperialisten, die
slechts in agressie gelooven, zooals
Cliurehill".
Molotof zeïde o.a.: „De aanwezigheid
van builenlandsche troepen in zekere
landen is een zeer verontrustende factor
in de internationale betrekkingen. De
Veiligheidsraad moet de bevoegdheid
bezitten om een onderzoek in te stellen
naar de aanwezigheid van troepen van
een lid der UNO op het grondgebied
van een ander lid. Het wordt tijd om
de gerechtvaardigde eischen van Voor-
Indië te erkennen".
Met betrekking tot het recht van
veto zeide Molotof: „Het grondbeginsel
van de U.N.O. is de eenstemmigheid en
samenwerking tusschen Groot-Brittan-
nio, de V. S. en de Sovjet-Unie. De
campagne, die tegen het recht van veto
wordt gevoerd is gevaarlijk. De fouten
van den Veiligheidsraad worden ten
onrechte geweten aan het recht van
veto".
In het vervolg van zijn rede zeide
Molotof over Indonesië: „De Nederlan
ders moeten de rechtvaardigheid der
verlangens van de volkeren van Indo
nesië erkennen".
Molotof verzekerde, dat het niet vast
stond, dat het lot van Duitschland en
Japan een voldoende waarschuwing
voor de hedendaagsche imperialisten is
geweest. Hij noemde Churchill als een
voorbeeld van menschen, die slechts in
de agressie gelooven. Deze menschen,
zei Molotof, zien in de Sovjet-Unie hun
grootste hindernis.
Hij constateerde, dat vlooteenheden
en vliegtuigen gebruikt worden om di-
plomatieken onderhandelingen kracht
bij te zetten en dat de dollar-diploma-
tie beoefend wordt om de dollar-demo
cratie te doen zegevieren.
Het plan-Baruch voor de atoom
energie is volgens Molotof gebaseerd op
Amerika's monopolie van atoombom
men. Hij meent dat het gebruik van
atoombommen verboden moet worden.
Molotof besloot zijn rede met de for
muleering van een resolutie, welke de
volgende punten omvatte: I) De a'lge-
meene vergadering acht het in het be
lang van den vrede noodzakelijk, dat
er een algemeene beperking der bewa
pening komt. 2) Een eerste taak moet
het zijn de aanmaak en het gebruik van
atoombommen voor den oorlog te ver
bieden. 3) De algemeene vergadering
vindt het gewenscht, dat de Veiligheids
raad practische maatregelen op dit ge
bied beraamt. 4) De algemeene verga
dering doet een beroep op alle regeerin
gen om den Veiligheidsraad in deze be
langrijke dingen te steunen.
Station van Jeruzalem
opgeblazen
Daderes gearresteerd
Een meisje, dat gisteren ongemerkt
op het station te Jeruzalem had weten
te komen, hield een spoorwegklerk in
bedwang met een revolver en plaatste
enkele koffers met bommen in de
wachtkamer. Vervolgens rende zij het
station uit, sprong in een taxi, die met
snelle vaart wegreed, terwijl de politie,
die inmiddels gealarmeerd was, vurend
uit automatische wapens de vervolging
inzette.
Een Engelsche expert zette zich on
middellijk aan het werk om de ge
plaatste bommen onschadelijk te ma
ken. Een van de drie koffers werd vei
lig naar buiten gebracht, maar toen de
expert opnieuw de wachtkamer binnen
rende om de beide andere koffers te
halen, ontploften de bommen en de man
werd op slag gedood. Het station stortte
gedeeltelijk in.
Intusschen hadden politie- en pant
serwagens, die met radiotoestellen wa
ren uitgerust, alle wegen rondom het
station afgezet, en de taxi, waarin het
meisje de vlucht had genomen, moest
zich ten laatste, geen uitweg meer we
tende, overgeven.
In de taxi bevonden zich 3 Joodsche
personen en een hoeveelheid spring
stoffen en handgranaten. Twee van de
inzittenden waren gewond.
Politie en Brïtsche soldaten zijn on
middellijk begonnen met het doorzoe
ken van de puinhoopen van het station,
dat voor een deel vernield is. Het is
mogelijk, dat er nog meer slachtoffers
zijn.
Bij straalrazzia's en huiszoekingen
zijnnog enkele andere Joden, die
springstoffen bij zich hadden, gearres
teerd.
Het woord is aan.
Theodore
Roosevelt:
Het is moeilijk onze maat
schappelijke condities beter
te maken door goede toet
ten, maar gemakkelijk ge
noeg ze te ruïneeren door
slechte.
Nederand wil 500 millioeii
dollar leenen
De Internationale Bank te Washington
heeft van de Nederlandsche regeering een
aanvraag voor een leening van 500 millioen
dollar ontvangen.
Albanië klaagt bij den
secretaris der U.N.O.
Het Joegoslavische nieuwsbureau
Tanjug meldt, dat de Albaneesche mi
nister-president, generaal Hod ja. een
telegram aan den secretaris-generaal
van de U.N.O. gezonden heeft, waarin
hij protesteert tegen het onbevoegd
binnendringen van Britsche oorlogs
schepen in Albaneesche wateren, en
diens tusschenkomst inroept.
In het telegram wordt- gezegd, dat dit
de tweede maal was in korten tijd, dat
Britsche oorlogsschepen Albaneesche
wateren binnenvoeren zonder daartoe
bevoegd te zijn. Het voegde er aan toe:
„Op denzelfden dag en den volgenden
vlogen verschillende driemotorige Brit
sche vliegtuigen boven Albaneesch ge
bied, om te Intïmïdeeren en te provo-
ceeren. De Albaneesche regeering pro
testeert krachtig voor de algemeene
vergadering van de U.N.O. tegen deze
herhaalde provoceerende inmenging.
De Albaneesche regeering verzoekt tus
schenkomst van den secretaris-generaal
om een einde te maken aan dergelijke
provocaties".
In een ander telegram aan Trygve
Lie beklaagt Hodja zich over inciden
ten, uitgelokt door Grieksche monar
chisten, aan de zuidelijke grens van Al
banië.
Automatisch telefoneeren
met Amerika mogelijk
De heer L. Nehrer, directeur-gene
raal der P.T.T. heeft aan een Ameri-
kaanschen medewerker van de Nat.
Rott. Crt. medegedeeld, dat de P.T.T.
in samenwerking met de Internatio
nal Standard Electric de mogelijk
heid onderzoekt om binnen af zien-
baren tijd te komen tot het zooge
naamde inkiezen van het Nederland
sche telefoonnet in 't Amerikaansehe.
Dit wil zeggen, dat het mogelijk zal
zijn om op de schijf van ieders
telefoontoestel in Nederland het
nummer van 'n New Yorksche relatie
op te bellen. Dit wordt langs radïo-
telefonischen weg verwezenlijkt.
De Zwemvereeniging „Haarlem" hield
Woensdagavond in Stoop's Bad te Over-
veen den jaarlijkschen vijfkamp voor
de Haarlemsche vereenigingen. De or-
ganiseerende vereeniging kwam in het
bezit^van den beker, welken de voor
zitter, de heer Th. Hölsken aan den
aanvoerder van „Haarlem", W. Solka-
mans overhandigde.
Denemarken leent ons
spoorwegwagons
Denemarken heeft aan de Nederlandsche
Spoorwegen dertig spoorwegwagons in
bruikleen afgestaan. Zij zijn gisteren in
ons land aangekomen en zullen in de Cen
trale Werkplaats te Haarlem van Neder
landsche opschriften worden voorzien. De
Nederlandsche Spoorwegen vertrouwen,
dat het publiek in het bijzonder deze
wagons niet zal beschadigen, daar zij over
een halfjaar aan Denemarken terugge
geven moeten worden.
TWEEDE KAMER
Artikel 192 wel veranderd
(Van onzen parlementairen redacteur)
De Tweede Kamer heeft gisteren het
ontwerp, dat ten doel had. de methode
van een Grondwetsherziening te ver
eenvoudigen, verworpen, aangezien bij
de stemming de vereisebte meerder
heid van twee-derden van het aantal
6temmen niet werd gehaald. Wel aan
vaardde de Kamer de wijziging van
artikel 192 der Grondwet, zoodat de
hierin vervatte belemmering voor uit
zending van dienstplichtigen naar
Indië werd weggenomen.
Het eerste voorstel beoogde de procedure
der Grondwetsherziening gemakkelijker te
maken dan thans het geval is. Volgens dit
ontwerp zou geen ontbinding en ver
kiezing van nieuwe Kamers noodig zijn,
doch in plaats daarvan zou een „Grond
wetskamer" gekozen moeten worden,
waarin in tweede instantie slechts een
meerderheid van drie-vijfde noodig zou
zijn. De beide regeeringspartijen gaven hun
stem aan het voorstel, doch de overige
stemden tegen. De stemmenverhouding
57—36 kwam neer op verwerping. Voor
het kabinet en in het bizonder voor den
premier, die ook in eerste instantie, toen
nog als lid van het kabinet-Schermerhorn,
het ontwerp had verdedigd, was dit een
tegenslag, waaraan echter geen staatkun
dige gevolgen werden verbonden. De
Communisten sloten zich bij de oppositie
van de Chr. Historischen. de Anti-RevO-
I lutionairen, de Staatkundig Gereformeer-
i den en de Partij van de Vrijheid aan. De
j Chr. Historischen waren ook nu weer in
verzet uit eerbied voor de Grondwet, zoo
als mr. Beernink zei en mr. Korthals (P.
v. d. V.) gaf te kennen dat zijn fractie
vooral bezwaar had tegen het ontwerp,
omdat door verzwakking van de gequali-
ficeerde meerderheid het gevaar bestaat,
dat structuurverandering van het konink
rijk, welke niet door een voldoend krach
tige publieke overtuiging gedragen zou
worden, een plaats In de Grondwet zou
krijgen. De Communisten vreesden dat
door een soepeler methode voor Grond
wetsherziening de deur geopend zou wor
den voor ondemocratische veranderingen
in onze hoogste staatswet en bovendien
zou de Kamerverkiezing na de eerste be
handeling van revisie-ontwerpen komen
te vervallen. Uit het betoog van den heer
Wagenaar bleek duidelijk, dat hij en zijn
vrienden juist gaarne weer nieuwe Ka
merverkiezingen zouden willen hebben.
Het voorstel, dat de Grondwettelijke
belemmeringen voor uitzending van
dienstplichtigen naar Indië wegneemt,
werd na een uitvoerige bestrijding van de
heeren Stokvis en De Groot, beiden com
munist, aangenomen met 84 tegen 9 stem
men.
Hierna hield de Kamer zich bezig mot
een wijziging van de Gemeentewet, welke
beoogt den zoogenaamden „dubbele raad"
bij wijziging van gemeentegrenzen te laten
vervallen. De behandeling van dit ont
werp wordt vandaag voortgezet.
