Litteraire kantteekeningen
Noorsche vrouwen in 't geding
Militaire pensioenwetten worden herzien
Het wonderlijk
avontuur
van Thomas Toverbal
Critiek op conversieplannen
der regeering houdt aan
Er worden geen eenheden
van vijandelijke vloten overgenomen
f Wereldnieuws
IN DE WERELDPOLITIEK:
Het is eigenlijk niet voornamelijk een i'het geslaagde experiment in dezen vredes
politieke kwestie, die ontstaat wanneer de tijd, waarbij zij vooral den nadruk leggen
vrouwelijke bevolking van een bepaald
land zich in twee tegen elkaar protestee-
rende groepen splitst want wanneer
vrouwen zich massaal voor of tegen iets
verklaren, is dat iets meestal een gevqels-
aangelegenheid. Niet voor niets zegt een
wijs aphorisme: „De man heeft slechts ge
voel voor de wereld; de vrouw heeft
slechts één wereld: het gevoel". Maar toch
steektr er achter de verdeeldheid, die op
het oogenblik in Noorwegen twee partijen
van tegenstandsters heeft doen ontstaan,
behalve een gevoelskwestie een zekere po
litieke tendenz, die tot uiting komt in het
beginsel waarom het heele geval begonnen
is.
Het Noorsche departement van Verdedi
ging heeft plannen opgesteld om den mili
tairen dienstplicht voor vrouwen in te
voeren en heeft het voornemen kenbaar
gemaakt, een contingent vrouwelijke
dienstplichtigen tegelijk met de bezet
tingstroepen naar Duitschland te sturen.
De bekendmaking hiervan heeft een storm
.van verontwaardiging gewekt onder een
deel der Noorsche vrouwelijke bevolking
en verschillende "vrouwenorganisaties heb
ben zich gehaast, scherp-geformuleerde
protest-resoluties aan de regeering te zen
den, terwijl de pers volledig in den strijd
betrokken is. De Noorsche kranten ver
schijnen dagelijks met pleidooien ten
gunste van de regeeringsvoörstellen of pro
testartikelen tegen deze plannen al naar
gelang de partij, welke de redacties in deze
zaak gekozen hebben. Intusschen is het
conflict al in een interessant stadium ge
komen: Een zekex'e mevrouw Birgit
Sehiotz heeft zich in haar ijver om de
regeeringsplannen aan den kaak te stellen,
wat al te kras geuit, waardoor het depar
tement voor de' Verdediging op straffe
van een gerechtelijke vervolging herroe
ping van haar uitlatingen eischte. Deze
mevrouw verklaarde ronduit, dat het de
partement de bedoeling had, „gecamou
fleerde bordeelen" in Duitschland op te
richten en zij zeide deze conclusie te heb
ben moeten trekken nadat zij gesproken
had met meisjes die voor uitzending naar
Duitschland in aanmerking kwamen. Het
spreekt vanzelf dat dergelijke bewering
niet alleen beleedigend klinkt voor den be
trokken minister, maar ook voor de meis
jes die reeds als vrijwilligsters een semi-
militaire taak in het Noorsche leger ver
vullen. Leden van het Noorsche vrouwe
lijke vrij willigerscorps, dat momenteel zijn
,,man"schappen traint voor de speciale op
drachten die dergelijke corpsen in het
leger zullen moeten vervullen, hebben zich
reeds tot advocaten gewend met het doel,
mevrouw Sehiotz tot de orde te roepen.
Deze heele geschiedenis is dus eigenlijk
de min of meer fraaie franje van den be
wogen gemoedstoestand, waarin zich de
Noorsche^vrouwen bevinden en het valt te
voorzien dat de regeeringsvoörstellen,
waarom het gaat, in het parlement heel
wat wrijving zullen veroorzaken niet in
de eerste plaats omdat dè meeste parle
mentsleden getrouwd zijn en dus „onder
directen invloed" van de eene of de andere
partij staan, maar vooral omdat de poli
tieke partijen niet onverschillig kunnen
staan tegenover deze zaak, waarvoor hun
aanhangers zich zoo heftig interesseeren.
Allerlei problemen spelen in deze kwestie
een rol en allerlei facetten van het open
bare leven komen, of direct, of zijdelings,
in het licht van deze aangelegenheid.
Het is een groote stap, die de Noorsche
regeering van plan is te zetten. De laatste
oorlog heeft op het thema van vrouwelijke
activiteit in het leger een groote revolutie
veroorzaakt, doch alleen in uitersten nood
is de vrouw ertoe gekomen, de uniform
aan te trekken en in de frontlinie het werk
te doen dat van oudsher aan, mannen
moest worden toevertrouwd. Het element
der vrijwilligheid speelde daarbij echter
ook nog een overheerschende rol en al
heeft de praktijk bewezen dat de vrouwe
lijke prestaties op het mannelijke terrein
der oorlogvoering verrassend en belangrijk
zijn, toch lijkt de algemeene opinie in de
meeste landen over te hellen naar de over
tuiging, dat een gebruik van vrouwelijke
krachten op militair gebied in den om
vang, zooals de laatste oorlog dien te zien
gaf, tot uiterste noodzaak moet worden
beperkt. Het zijn uiteraard vooral de gods
dienstige kringen en organisaties die zich
huiverig toonen voor een voortzetting van
op de uitzonderlijke taak, die de vrouw
in de maatschappij te vervullen heeft en
waarop zij zich op waardige wijze moet
kunnen voorbereiden. Doch pok de zuiver-
maatschappèl ijke organisaties zien het be
lang van deze argumenten en het is daar
om te begrijpen dat vooral een zoo deli
caat onderwerp als het zenden van meisjes
naar Duitsohland beroering veroorzaakt
In Noorwegen. In de meeste andere lan
den zou een dergelijke maatregel eveneens
storm hebben verwekt, speciaal om de
kwestie van. den dienstplicht, die er aan
verbonden is.
Via het godsdienstige en het sociale ter-
rem zal ook in Noorwegen deze zaak ten
slotte in het politieke strijdperk beslecht
worden. Het parlement zal in een of an
dere richting een besluit moeten nemen,
wanneer ten minste de minister tevoren
al niet zwicht voor de protesten, die blijk
baar niet zuinig en niet zachtzinnig zijn.
Intusschen is het te hopen dat de voor
beeldige Noorsche activiteit der meisjes en
vrouwen in functies van het Roode Kruis,
Vrouwenhulpcorps en andere charitatieve
organisaties door deze kwestie niet ook
maar voor een deel beroofd wordt van de
waardeering, die zij verdient. Tenslotte is
de taak, die gedurende den oorlog op de
vrouwen en meisjes van practisch alle
geallieerde landen kwam te rusten, zwaar
der geweest dan ooit een opdracht voor
vrouwen was de wijze waarop de En-
gelsohe, Deensche, Noorsche, Amerikaan-
sche, Fransche, Belgischeen zeker niet
ook de Nederiandsche vrouw haar
werk dn allerlei humane en menscli-
lievende vormen heeft verricht, verdient
de bewondering en den dank van de ge-
heele geallieerde wereld en het zou jam
mer zijn wanneer een onnadenkende me
vrouw Sehiotz de herinnering daaraan zou
vertroebelen. J. L.
AAN DE TOEKOMST
DENKEN
•was steeds de plicht der ouders.
Dubbeltje voor dubbeltje, gulden
voor gulden werd hiertoe opzij
gelegd en op vaste -tijden naar de
spaarbank gebracht - hetzij voor
de kinderen, hetzij voor extra
uitgaven, voor moeilijke tijden of
voor den ouden dag. Het viel
niet altijd mee en toch moest het
er vanaf. Ook-thans rust op elkeen
de plicht van sparen - vooral
voor dé tijden, dat er het noodige
moet worden aangeschaft. Het is
nu ook weer mogelijk om te
sparen zonder op de kwaliteit of
op den prijs van de voeding te
bezuinigen, want één firma wijst
U den weg:-En betere waar -
En 10 procent. Dusvoor f 10.-
cassabons een gulden gespaard.
(Adv.)
Tweeledig doel van de
Nederiandsche zeemacht
De minister van Marine deelt in de Memo
rie van Antwoord op het voorloopig verslag
over de rijksbegrootingen 1946 en 1947 van
het departement van Marine mede dat door
het toetreden van Nederland tot de Vereenig-
de Volken onze operatieve zeemacht bestemd
en geschikt zal moeten zijn, om, in samen
werking met bondgenooten, de internationale
rechtsorde te handhaven. Het geheele kabinet
gaat met deze nieuwe doelstelling accoord.
De tweede doelstelling is: onmiddellijke
verdediging bij een onverhoedschen aanval.
Hierbij wordt niet aan een bijzonder geval
gedacht.
Dat voor het oogenblik de toestand in
Nederlandsch-Indië vooral behoefte aan klein
materieel doet gevoelen, mag geen aanlei
ding zijn om voorloopig van den bouw van
kruisers af te zien.
Deelneming aan de bezetting
van Duitschland
De minister van Oorlog heeft aan de Tweede
Kamer medegedeeld, dat het aantal officieren
onderofficieren en manschappen der zich in
Nederland, Engeland, Duitschland, Neder
landsch-Indië, Suriname en Curasao bevin
dende onderdeelen op 1 October 1946 bedroeg:
6617 officieren, 19.438 onderofficieren en 91.333
minderen.
Ook al komt er een volledige samenwer
king tot stand tusschen de Nederiandsche 'en
Nederlandsch-Indisehe strijdkrachten en de
geregelde troepen aan Indonesische zijde, dan
zal het machtsapparaat in Nederlanasch-
Indië, na het vertrek van de Britsche en
Britsch-Indische troepen, zonder aanvulling
met Nederlandsohe troepen nog onvoldoende
zijn om veiligheid en recht te waarborgen.
Het aantal troepen der Koninklijke Land
macht, dat zich op 1 Januari 1947 in Neder
landsch-Indië za! bevinden, bedraagt ongeveer
2100 officieren, 3900 onderofficieren cn 41.000
minderen, totaal derhalve 47000 man.
De regecring is van meening, dat ons land
in internationaal verband actief deel moet
nemen aan de bezetting van Duitschland. Zoo
spoedig: als daartoe voldoende troepen be
schikbaar zullen zjjn, stelt de regecring zich
voor, aan de bezetting van een bepaalde zóne
in Duitschland mede te werken. Het is mo
gelijk in de tweede helft van 1947 een contin
gent dienstplichtigen voor dit doel te be
stemmen.
De minister is overtuigd van de noodzake
lijkheid eener herziening van de militaire
pensioenwetten, meer in het bijzonder met
betrekking tot de verzorging van de militaire
oorlogsslachtoffers. Er komt een wetsontwerp
tot wijziging en aanvulling der van kracht
zijnde militaire pensioenwetten, waardoor de
slachtoffers uit 1940 zich niet behoeven aohter
gesteld te voelen ten opzichte van hen, die
later werden getroffen.
De aangelegenheid der mobilisatie-slacht
offers 19141918 heeft evenzeer de aandacht
der regeering als die der gepensionneerden in
het algemeen en de oorlogsslachtoffers in het
bijzonder. Een voorstel om tot een verbete
ring van de financieele positie der eerstbe
doelde categorie te komen is in bewerking.
Wat de aan de militairen te verstrekken
lectuur betreft., stelt de minister zich op het
standpunt, dat het weren uit de kazernes van
dagbladen en andere geschriften in het alge
meen niet juist is. Het is evenwel dé plicht
van de commandanten uit de militaire gebou
wen te weren alle lectuur, die ondermijnend
is voor de tucht, het gezag of de moraliteit,
alsmede van die, welke een beleedigenden of
opruienden inhoud heeft.
Serviesgoed voor gehuwden
Thans kunnen ook zij, die tusschen 1 Sep
tember 1944 en 18 Februari 1946 zijn gehuwd
en zich sindsdien zelfstandig hebben geves
tigd, bij den distributiedienst een aanvrage
om serviesgoed indienen, voorzoover zij dit
nog niet hebben ontvangen.
Generaal Kruis
rijdt in de militaire prestatierïf
De samenstelling van
de margarine
Het percentage vloeibare olie, dat als
grondstof bij de margarinefabricage wordt
gebruikt is thans lager dan gebruikelijk.
De margarine is diéntengevolge minder
zacht, hetgeen evenwel den smaak niet be
ïnvloedt, maar waardoor de margarine bij
gebruik in onverwarmde ruimten minder
smeerbaar is. Tot voor kort moest in de
margarine oen naar verhouding hoog per
centage reuzel worden verwerkt, hetgeen
tot smaakverandering aanleiding heeft ge-
I geven.
„Ik heb tot nu toe twee strafpunten" ver
telde lt.-generaal mr. H. J. Kruis, toen hij
Vrijdagavond omstreeks half zes aan het eer
ste rustpunt in de njilitaire prestatierit van
24 uur in de Lage Vuursche als derde arri
veerde. De generaal verklaarde, dat de rit
voor personenauto's zeer zwaar geacht kan
worden. De twee strafpunten had hij volgens
zijn zeggen gekregen voor het te laat ver
schijnen aan een van de controleposten.
De deelnemers rolden met regelmatige tus-
schenpoozen" over de zwaar bemodderde we
gen het dorpje de Lage Vuursche binnen. Er
was 226 km. afgelegd.
Van de Lage Vuursche ging de tocht naar
Breda, via vele omwegen een traject van 247
km. lengte. Van Breda gaat de route over
225 km. naar Valkenburg, vanwaar het laatste
stuk, 209 Ion., met Tilburg als finish moet
worden afgelegd. Behalve generaal Kruis, die
met zijn echtgenoote meerijdt, vermeldt de
deelnemerslijst ook nog gen.maj. Zwart en
maj. Mutsaerts, bekend uit de rally-wedstrij
den. Voorts neemt een viertal auto's, bestuurd
door leden van het vrouwelijk vrijwilligers
corps aan de rit deel. Al het rijdend materiaal
van het leger is in deze prestatierit vertegen
woordigd.
Handbalcompetitie
In de competitie van de afdeelt mg Noordhol
land begint teekendng te komen. Bij de dames
van de 2e klasse gaat OSS 1 nog ongeslagen aan
den kop. Ook de gepromoveerde Gita 1-dames
doen het uitstekend. In de 3e klasse is Bever
wijk nog omgeslagen. Dit team heeft de beste
kampioenskansen. Bij de heeren wordt een felle
strijd gestreden tusschen de reserves van Con
cordia en Tonegido, die elftaar tweemaal hebben
ontmoet en de punten hebben gedeeld.
Programma voor Zondag luidt:
Tweede klasse A. Dames: 10.45 uur HOC I
Ymomd I; 15.30 uur: Rap. II—Gita I; 11.30 uur:
Unicum IBa to I; 2 uur: OOS IConcordia II.
Derde klasse A. Dames: 9.15 uur: HOC II
BGV I; 10 uur: Bato n—Beverwijk I; 12.30 uur:
Unicu II—Blauw Wit; 12.15 uur: Blauw Wit II
—Gita II.
Derde klasse A. Heeren: 3.15 uur: BGV I
Rapid! tas n.
Koning George heeft in Buckingham Palace het „Koning George-lcruis" uitgereikt aan
de 34-jarige Frangaise, Odette Sansom. Dit is de eerste maaldat deze onderscheiding
aan een vrouw is toegekend. Mej. Sansom heeft in Frankrijk achter de Duitsche linies
gewerkt, totdat zij in April 1943 door de Gestapo werd gevangen genomen. Ondanks
de hevigste martelingen weigerde zij den Engelschen kapitein Peter Churchill, die
zich als haar echtgenoot uitgaf om de Duitschers om den tuin te leiden, te verraden.
Beiden werden bij de capitulatie bevrijd. Peter Churchill, die binnenkort met Mej.
Sansom in het huwelijk zal treden, ontving tut de handen des Konings de „service
order". De foto toont Mej. Sansom en haar aanstaanden echtgenoot, terwijl zij haar
onderscheidingsteeken door een kennis laat bewonderen
Effecten- en
Geldmarkt
Tekst van Bep Smits, met
tekeningen van 3. Giesberts
Wanneer en hoe 't precies ontstaan was,
zou Thomas niet hebben kunnen zeggen,
maar langzaam aan groeide er een plan in
Zijn brein, dat hein niet meer losliet. Hij
had niet genoeg meer aan fantasieën over
bergen beklimmen, hij wilde het in werke
lijkheid doen! Dat was héél andere, koek.
Tot doel had hij zich de Krententop geko
zen, die hoog boven het Gruttengebergte
uitstak. Het avontuur lokte hem onweer
staanbaar, maar natuurlijk mocht niemand
er iets van weten. Hij kon nauwelijks zijn
ongeduld bedwingen en de eerstvolgende
Zaterdagmiddag afwachten. Iedere avond,
voor hij in bed stapte, stond hij een tijd
lang voor het raam van zijn' slaapkamertje
en keek vol verlangen naar die indrukwek
kende bergtopO, hij wilde er 's nachts on
der de blote hemel slapen, dicht bij die
duizenden fonkelende sterren. Wie weet,
welke vreemde dingen hij op zijn tocht zou
beleven, wat voor ontdekkingen hij zou
doen, wie weet hoe.... wat..... en zo sliep
Thomas in, om de volgende dag het ant
woord op al die vragen te vinden in het
wonderlijkste avontuur, dat óóit iemand
heeft beleefd.
Hoewel de Staatsfondsenmarkt zich eerfiger-
mate hersteld heeft van den scholckenden
invloed der conversieplannen, Ls men op de
beurs en in de financieele pers daarover nog
niet tot zwijgen gekomen. Het bestuur én de
Vereeniging voor den Effectenhandel, teza
men met dat der Handelsbanken, heeft na
een bewogen vergadering, een adres aan den
minister gezonden, dat op de door hem voor
gestelde conversieprocedure scherpe critiek
oefent. Het doet een heel wat eenvoudiger
en billijker methode aan de hand, n.l.
aflossing der bestaande 4 leeningen door
ze tegen een iets boven pari liggenden koers
voor de voldoening van verschuldigde belas
tingen te doen aannemen. Dit zou sympa
thieker zijn dan een gedwongen conversie in
3 langloopende obligaties, welke niet door
aflossing a pari, maar door inkoop worden
gedelgd.
Van meer dan één zijde is er op gewezen,
dat de ongetwijfeld ook den minister zwaar
wegende belangen van het Nederiandsche
staatscrediet hier op het spel staan en dat
ook de zoo zeer gewenschte spaarzaamheid
der bevolking door dergelijke operaties niet
wordt bevorderd. Zelfs een gestaffelde lee
ning, waarbij de rente gedurende de eerste
tien jaar 3 en vervolgens 3Vs bedraagt,
tot de uitgifte waarvan de minister schijnt te
willen overgaan en waartoe hij bij circulaire
ook de gemeenten en provincies heeft ge
machtigd mits de leeningen een looptijd
hebben van minstens 40 jaar en tussc'hentijds
door de geldneemster kunnen worden afge
lost kan onder de huidige omstandigheden
niet bevredigen, omdat het er naar uitziet,
dat binnen korten tijd reeds de rentestand
zal stijgen, wat dan wil zeggen dat ook der
gelijke obligaties in koers zullen dalen.
Het is wel zeker, dat aankoop van staats
obligaties gedurende de laatste weken alleen
is geschied door hen, die ze straks voor be
lastingdoeleinden kunnen gebruiken. De
meeste belastingplichtigen hebben op de een
of andere wijze zich reeds op de betaling dier
belastingen voorbereid, ook al zijn op dit
punt nog onaangename verrassingen te wach
ten.
Dezer dagen is medegedeeld, dat b,egin 1947
met het uitreiken der aanslagen voor de Ver-
mogensaanwasbelasting zal worden bëgonnen,
terwijl het in de bedoeling ligt dat ook de
Vermogensheffing in den loop van dat jaar
zal moeten worden betaald. Ongeacht de ze
kerheidsstellingen, waarvan thans reeds c.a.
U/s milliard betaald is, worden de geblok
keerde gelden op 2 milliard geschat, terwijl
er 5 milliard aan Grootboekinschrijvingen
uitstaat, welke, zooals bekend, voor belasting
doeleinden mogen worden gebruikt. Wanneer
men deze bedragen optelt, komt men tot
8Va milliard, terwijl de opbrengst van de
Vermogensaanwasbelasting op c.a. 3l/a mil
liard en van de Vermogensheffing op 2 mil
liard wordt geraamd. Op grond van deze
cijfers schijnt de conclusie gewettigd, dat
groote liquidaties in verband met de betaling
der belastingen niet meer behoeven te wor
den gevreesd, hetgeen ei vermoedelijk toe
geleid heeft, dat er deze week voor de aan-
deelenmarkt een bescheiden vraag bestond,
die de koersen iets heeft doen stijgen
Mogelijk dat daartoe ook heeft bijgedragen
het gunstige cijfer van den Nederlandsohen
export over October, dat 110 millioen be
droeg tegen 92 millioen in September en
60 millioen in Augustus, De totale export
voor dit jaar kan derhalve op c.a. 75 mil
lioen worden geschat, een cijfer dat de,
recente ramipgen overtreft, al blijft het be
neden de aanvankelijke raming van 1 mil
liard. Dit ramingscijfer van 1 milliard voor
den export is thans voor 1947 aangehoüden
en zal op grond van het cijfer over October
gemakkelijk kunnen worden gehaald. Men
bedenke hierbij echter, dat het tot dusver nog
voornamelijk bloembollen en radio-artikelen
zijn, welke onzen export uitmaken en dat de
uitvoer van industrieele producten nog steeds
belemmerd wordt door gebrek aan grond
stoffen en een te geringe arbeidsproductivi
teit.
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 23 NOVEMBER
Stadsschouwburg: „Iphigeneia in Tauris" (Co-
media). 20 uur. Begijnhof kapel: Liederenavond,
Herman Schey, 20 uur. Concertgebouw: Gala
avond (Haarlemsch Kunstcentrum), 20 uur
Luxor: Follies Girl (14 j.). Rembrandt: Het Meis
je en het monster (14 j.). Palace: Onstuimig
bloed (18 j.) Alle drie om 14.00, 16.15, 19.00 en
21.15 uur. Frans Hals: De dansende piraat (a. 1.)
14.00, 16.30, 19.00 en 21.15 uur. City: De geheim
agent (18 j.) 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 u Spaarne:
Verloren in de Wildernis (14 j.) 14.30, 19.00 en
21.15 uur.
ZONDAG 24 NOVEMBER
Stadsschouwburg: Jongenslyceum (Comedia),
20 uur. Concertgebouw: Roodkapje en de wolf
(14.30 uur). Geb. Cultura: Wijdingsmorgen (Spirit
Ver. Harmonie) 10,30 uur. Rest. Brinkmann:
Autoriteit en zelfbedrog (B, v. d. Meer) 10.30 u
Bioscopen: als Zaterdag. Spaarnetheater tevens
matinee om 14.00 en 16.15 uur.
MAANDAG 25 NOVEMBER
Stadsschouwburg: Het onbewoonde eiland
(Amst. Rott. Toon eel) 20 uur. Geb. Vrijz Herv.:
„Z. Afrika" (Lezing Dr. v. d. Sleen) 20 uur.
Hötel De Leeuwerik: Dansavond Corry de Mon,
20 uur. Bioscopen: als Zaterdag.
Dr. J. HULSICER: Aart van der
Leeuw, Leven en Werk. Uitgave
Contact, Amsterdam.
AREN na zijn dood heeft men eerst goed
den toon en de taal van Aart van der
Leeuw lecren verstaan. Was bij zijn leven
het oor der velen meer gekeerd naar grovere
geluiden? Mopst cr eerst een zuiverder, hefti
ger verlangen ontwaken naar dat „woud der
wonderen", waarin Van der Leeuw, een leven
lang wel, dwaalde? En is het nu werkelijk zoo
dat de troebelheid van deze tijden zoo groot
is, dat mén met hem wil verkeeren een
verlossend oogenblik in „dien lusthof
boven de wereld, die naar het plan van zijn
ziel was opgebouwd?" Wie dat gelooft, hoeft
aan onze generatie niet te twijfelen. Want
daar was de vrede, de goedheid, de mildheid,
de warme, ernstige levensvreugde, waarin elk
ding nog een wonder kon zijn en de wijding
kon dragen van het zoojuist geschapene, voor
het eerst aanschouwd door een menschenoog,
v. d. Leeuw's oog, dat bovenal de liefde her
kende: een liefde in een zoo zeldzame teeder-
heid, als het misschien alleen gegeven is in
een Aardsch. Paradijs, waartoe hij verkoren
was. Meer dan eens heeft een ziel schooner
bloesems gedragen in een broos lichaam, dan
in een robuust gestel. Van der Leeuw behoor
de niet tot de sterken: hij was nu eenmaal
toegerust met de zenuwen, die zooveel kwets
baarder zijn dan die van de lichamelijk-
forschen, maar had daaraan dan ook die kos
telijke en kostbare ontvankelijkheid te dan
ken voor wat er aan schoons en lieflijks aan
dit aardsche leven geschonken is. Vandaar
zijn tergend lijden onder de kantoorbezig
heden. Vandaar ook zijn bevrijding daarna
en de rijke en volle ontbloeiing van zijn werk,
zoodra hij eindelijk zichzelf kon zijn: een
droom er eigenlijk, een „gezegende" met een
onvervulbare liefde voor al wat leeft en is,
verinnigd door dien stillen, vromen weemoed
om de vergankelijkheid der dingen, die hij
tóch wist om te tooveren tot een wereld vol
van blijden eeuwigheidsglans.
Ook hij, als Van Schend el, kreeg een stukje
van den hemel mee, onschendbaar zij, die
daarmee begiftigd zijn! van den hemel, als
een onuitputtelijke troost in zjjn rijke een
zaamheid, ondanks zijn leed, ondanks den
strijd, die zeker zijn deql was. Van der Leeuw
werd op lateren leeftijd doof: een beproeving
misschien, maar een zegen meteen: zijn oor
was voor goed gesloten voor de storende
ijdelheden des levens en enkel nog toege
keerd naar dat edel geluid daar van binnen,
dat voor wie aandachtig toehoort steeds
aan het rijp volbrachtzijn van den herfst zijn
diepste en innigste tonen ontleende. In zijn
verborgenste stiltë waar wel nauwelijks
iemand anders toegang had dan hijzelf
heeft hij gestreden om dien blijmoedigen
vrede des gemoeds, oré dat hoog en klaar
verheven zijn boven de laagheden des levens,
die besmeuren al wat zij aanraken. Waar is
In het voorloopig verslag over de begroo
ting van Marine hebben eenige Kamerleden
er hun teleurstelling over uitgesproken, dat
van de drie vijandelijke oorlogsvloten, in het
bijzonder van de Japansche, geen eenheden
aan Nederland zijn toegewezen De minister
heeft hierop geantwoord, dat de instandhou
ding van dergelijkeeenheden zeer kostbaar
geweest zou zijn. Bovendien stelt het gebruik
en de behandeling van vreemd materieel aan
het personeel bijzondere eischen en ongetwij
feld zou speciale opleiding en oefening noo-
dig zijn. Dit zou niet alleen tijdroovend, maar
ook onevenredig kostbaar zijn. Het eenige
drijvend materieel, waarbij deze bezwaren in
veel mindere mate gelden en waarvan de in
lijving een voordeel zou beteekenen, zijn de
veel eenvoudiger geconstrueerde hulpschepen.
De regeering heeft dan ook de toewijzing van
enkele dezer schepen uit de Italiaansche vloot
verzocht. Een beslissing is door de geallieerde
instanties nog niet genomen.
Hr. Ms. „Karei Doorman" is slechts voor
korten tijd van de Koninklijke Britsche ma
rine voor oefen-doeleinden in bruikleen ont
vangen. Het zal zeker nog twee en een half
jaar duren, voordat de „Zeven Provinciën"
en de „Eendracht" aan de vloot kunnen wor
den toegevoegd. Juist het streven om van deze
kruisers moderne schepen te maken, bij wel
ker bewapening en uitrusting gebruik wordt
gemaakt van de oorlogservaringen, is aan
leiding, dat met den bouw zooveel tijd ge
moeid is.
De algemeene gedragslijn zal zijn, dat de
bouw van schepen aan Nederiandsche werven -
zal worden opgedragen. Van deze gedragslijn is een derde overwinning, thans tegen Hil-
zal slechts noodgedwongen worden afge- versum, niet uitgesloten.t Spannend kan het
een taal, zoo direct, zoo eenvoudig en juist
daarom zoo onvergetelijk-ontroerend als de
zijne? Ik zou Van Schend el kunnen noemen;
maar deze had zich allengs zoozeer bedwon
gen en verstrakt tot een haast onaandoenlijke
soberheid, dat men wel zeer goed moet luis
teren om in' eiken zin zijn hart te hooren.
Van der Leeuw bleef warmer, bewogener, in
stijl misschien onvolmaakter daardoor, maar
mensch-nabijer. Bij v. d. Leeuw's werk kan
men te biecht gaan, bij dat van Van Schendel
eerbiedig en bewonderend te gast zijn.
Eenzaamheid in een gewijde stilte was v. d.
Leeuw's beste deel. Daar werd zijn hart tot
woord. Daar kon hij verkeeren, onbedreigd,
veilig voor de aantastingen des levens, die
hem zeker vernietigd zouden hebben als fiij
dóór niet had kunnen verblijf houden.
Is dit geheel en al het beeld dat dr. Hulsker
in zijn met toewijding geschreven studie ons
van v./d. Leeuw doet herrijzen? Herkent men
daarin de gestalte vol wijze edelheid, zooals
hij ons in jarenlang verkeer uit zijn verzen
en boeken is verschenen? Veel waardeering
komt dr. Hulsker toe voor zijn getrouw ver
zamelwerk: de vele onbekende brieven, tekst
fragmenten en verzen. Bewondering verdient
zijn werk in velerlei opzicht om de voortref
felijke commentaren, vervuld van eerbied
voor dezen meester van óns beminnelijkste
proza.
Maar er blijft mij, naast Hulsker's portret,
een ander voor oogen: dat ik mezelf vormde.
Het totaal heeft onder Hulsker's handen niet
geheel willen samengroeien tot dat voltooide,
bloedwarme beeld mijner herinnering. Er
blijft iets schoolsch aan kleven. Als voor
beeld noem ik „de Kleine Rudolf": Is dat nu
werkelijk die Rudolf dien ik te vriend kreeg
en die me zoo na aan het hart is gegroeid?
Waarom neemt Hulsker den schrijver hier in
bescherming en ontkent hij, dat v. d. Leeuw
een minderwaardigheidsgevoel had, ook al
deelde hij dat zijn geliefden romanfiguur toe?
Rudolf vocht een strijd op leven en dood met
zijn zich-klein-en-onoogelijk-gevoelen. Er is
voor mij geen twijfel of Aart v. d. Leeuw had
dat minderwaardigheidsgevoel ook, maar daar
naast een besef van meerderwaardigheid: dat
stil bewustzijn uit te rijzen boven een vulgaire
wereld, dat veilig weten onkwetsbaar te zijn
in zijn Aardsch paradijs, dat uitverkoren zijn,
waarin hij ons liet deelen zoo rijkelijk.
En zoo is er meer kritiek. Maar toch ge
moet dit boek lezen: deze met zooveel liefde
en eerbied geschreven studie, die velen v. d.
Leeuw eerst zal doen verstaan. Dat hij door
Hulsker's studie nader kome tot nog meer
deren. C. J. E. DINAUX.
Ajax en D.W.S. koinen
in Kennemerland
De Amsterdamsche eerste klassers Ajax en
DWS, die in district I de beste kansen heb
ben, komen bij clubs in Kennemerland op be
zoek. EDOAjax wordt in het Noordersport
park gespeeld. Deze strijd is voor beide clubs,
van belang, zoodat er fel gestreden zal wor
den. Of dè techniek van Ajax het van de
geestdrift van EDO zal winnen, is niet te
zeggen. In Beverwijk- zal VSV DWS weinig
toegeven, omdat de IJmuidenaren een be
hoorlijke kans hebben In district II trekt
Haarlem naar Dordrecht. Vermoedelijk zul
len de roodbroeken niet, zooals vorig jaar,
de dubbele cijfers bereiken, maar zij hebben
de beste kans de punten te veroveren. Storm
vogels staat in Amsterdam-Noord tegen de
Volewijckers voor een moeilijke opgave.
In dit rayon worden geen thuiswedstrijden
der tweede klassers gespeeld. HBC heeft een
vrijen Zondag. Na de successen van de Racing
Over Muziek
De dilettant
EEN aangenaam gesprek met den smid,
die de haard kwam nakijken en mij
daarbij mededeelde dat hij slechts een
beetje kan piano-spelen, maar dat hij al
tijd behoefte heeft aan klassieke muziek,
herinnerde mij aan een praatje met een
professor, die mij bekende dat hij niet
nauwkeurig kon spelen, maar er dagelijks
plezier in heeft zich bezig te houden met
de liederen van Schubert. Dit zijn geluk
kige menschen, de goede dilettanten. Heeft
de radio veel kwaad gedaan aan het musi-
ceeren thuis? Ik weet 't niet zeker; ik
weet wel dat de goede liefhebberij onuit
roeibaar is. In tallooze huizen wordt nog
stilletjes gegrasduind in de moeilijke, maar
zoo mooie stukken, waarvan men op de
eene pagina eenige accoorden, op de an
dere een melodie aanblikt en ze tracht te
laten klinken. Soms is het een gelukkig
oogenblik van eenzaamheid waarin men
een geliefkoosde muziek om een gesprek
vraagt, soms is het een resultaat van
eenige opmerkingen, dat een paar vrien
den naar de piano brengt en waarbij men,
al spelende, bemerkt dat een goed ver
staander niet alle noten noodig heeft. Pr
wordt ook steeds in vele families quartet,
trio en duo gespeeld en de drijfveer is de
liefde voor de muziek en voor het musi-
ceeren.
Zij die aldus behoefte hebben met mu
ziek bezig te zijn, zijn meestal ook de
beste luisteraars. Vakmenschen kunnen
dikwijls niet onbevangen naar grootere of
kleinere collega's luisteren. Afgezien van
het feit dat de duivel der jaloezie altijd op
de loer ligt, is het waar dat hun geest zich
allicht bezig houdt met technische kwes
ties: zij zijn vervuld van de interpretatie
en nog eens de interpretatie. De dilettant
moet dikwijls, zoo niet altijd, als hij zelf
speelt, wel onvoldaan zijn; hij behoeft zich
geen zorgen voor publiek en critici te
maken en kan zich in ernst amuseeren.
Wanneer hij luistert wordt hij door de
zelfde liefde voor de muziek gedreven en
ik kan mij begrijpen dat hij zich na een
concert laat ontvallen: ik ben eigenlijk blij
dat ik geen vakkennis heb, want nu kan
ik het zonder zorgen mooi vinden. Dit kan
wel bekrompen lijken, maar het is het
niet. Het is voor den vakman van 't groot
ste gewicht bij alle studie de vrijheid van
geest en hart niet te verliezen; dit is zeer
moeilijk en hoewel'alle karakters verschil
len, het is een eisch voor iedereen, zoowel
voor virtuozen als voor,dilettanten, dat het
hart der muziek zal spreken door het hart
van den speler.
Ik sprak van onvoldaanheid bij den di
lettant; het is zeker waar, dat deze onvol
daanheid1 zich hinderlijker doet gevoelen,
naarmate de techniek geringer en de be
hoefte aan zelf musiceeren grooter is. Een
serieus musicus, die de levensomstandig
heden van den dilettant begrijpt, zal dan
goeden raad kunnen kunnen geven. Er
zijn liefhebbers die na een concert op
merken: „zoo leer ik.'t toch nooit, ik zal
er maar mee ophouden". Maar dit is geen
liefhebber van de muziek. Wanneer
iemand door een concert nog meer be
hoefte heeft, zelf met de muziek bezig te
zijn, bewijst hij echt muzikaal te zijn. Mis
schien zal zijn spelen voor een ander het
hart der muziek niet kunnen uiten door het
ontoereikende zijner techniek, maar hij
speelt immers niet voor een ander, maar
voor zichzelf. Er zullen wel eens in huise
lijke omgeving gewongen hoorders zijn,
maar 't lijkt mij wreed een idylle te
verstoren, wanneer 't mét noodzakelijk is.
Een zelfgenoegzaam amateur zeide mij
eens: de meeste dilettanten wagen zich
aan te moeilijke muziek. Dit is misschien
wel waar, maar het is de natuurlijke zelf
kant van de liefhebberij. Men kan niemand
aanraden: speel maar van alles; integen
deel, een voorzichtige waarschuwing is
redelijker, maar ik begrijp het antwoord
van den dilettant als hij zegt: „Ilc weet wel
dat het niet in orde is, maar ik houd mij er
zoo vreeselijk graag mee bezig. Ga jij in
dien tijd maar een straatje omloopen".
Iemand die graag verzen leest, wacht de
uitlegging van een ingewikkeld gedicht
niet af, maar leest omdat de poëziehem
aantrekt, hij leest weer en weer, en het
is mogelijk dat hij met 't wezen der verzen
het ware contact heeft, voordat een vol
ledige kennis van het gedicht hem "gegeven
is. Natuurlijk is dit een vergelijking met
haken en oogen, maar ook nu mag ik spe
culeer en op den goeden verstaander.
Er zijn ook dilettanten, did niet tevreden
zijn over de componisten. Zij klagen: de
componisten bekommeren zich niet om de
amateurs; zijn schrijven veel te moeilijk.
Dit is geen verstandige klacht; de compo
nisten houden zich op h u n manier met
de muziek bezig; daar is niets.aan te ver
anderen. Het is het recht van de natuur
en het is hun recht. Overigens zal een
componist soms eerder over een virtuoos
dan over een dilettant klagen, hoe vreemd
dit ook klinken moge. De eigenliefde, of
de schijnbare intelligentie van een virtuoos
is soms verder van de waarheid dan de
beperkte pogingen van den amateur. Wan
neer een heuschelijke pianist zegt „hebfc
u mijn Beethoven al eens gehoord?", dan
heeft deze vakman een geestelijk gebrek
jegens de muziek, dat grooter is dan de
onwillige vingers van den dilettant. Het
„noblesse oblige" geldt in de eerste plaats
voor 'de adellijke klaviertijgers, die niet
met .verontschuldigingen kunnen aan
komen. HENDRIK ANDRIESSEN.
weken. Indien de deviezenpositie dit toelaat,
zullen nog slechts van de Britsche marine
worden overgenomen een „lightfleet-carrier",
vier torpedobootjagers en een moederschip.
Getracht zal worden die onderdeelen, die
thans alleen in het buitenland worden gefa
briceerd en daar zijn gepatenteerd, door het
verkrijgen van licenties zooveel mogelijk in
Nederland te doen vervaardigen.
Met den aankoop van een „lightfleet-car
rier" in 1948 zal een bedrag van naar raming
3.000.000 Pond Sterling gemoeid zijn.
Dat aan het gebruik van Soerabaja als vloot
basis bezwaren zijn verbonden, is bekend.
Slechts de allernoodzakelijkste voorzieningen
worden getroffen. Er wordt zoo weinig mo
gelijk geld in onverplaatsbare objecten ge
stoken. Eerst nadat de nieuwe sti-uctuur van
het koninkrijk zal zijn vastgesteld, kan een
beslissing omtrent een basis worden genomen.
worden tusschen De Spartaan en De Ken-
nemers en een gelijk spel tusschen SDW en
Velsen ligt het meest voor de hand.
Van groot belang is de wedstrijd TYBB
VCS. De bezoekers hebben de leiding en
verliezen zij dezen middag, dan stijgen de
kansen voor de geel-zwarten aanmerkelijk.
Voor de andere derde klassers staan op het
programma: Bloemendaal—De Meer; Schoten
RKVVA, ZandvoortmeeuwenDe Meteoor,
ASVKRipperda, KinheimNEA, Terras
vogels— Pu rmersteijn.
ROLLAND—KENNEMERLAND. De compe
titieschaakwedstrijd Rolland—Kennemerland is
geëindigd in een overwinning van 8—2 voor
Rolland.
HSG 2DE UIL 1. Het tweede tiental van
Haarlemsch Schaakgezelschap speelde zijn
eersten competitiewedstrijd van dit seizoen te
gen de Uil I uit HUlegom. De voorloopige uit
slag wend VAlKi; één partij werd afgebroken.
SaIWM'tOT°SupS Sire
- gekomen met een autobus van twee
verdiepingen. Volgens de eerste berichten wer-
blvoleen de,RAF' die zich in de bus
^f0000- en twintig a dertig gewond.
j.n-zn"wld?n van het vliegtuig liep nie
mand eemg letsel op. De bus vervoerde RAF-
persimeeh dat met verlof ging. (Un. Presl)
officieels zijde wordt gemeld, dat tij-
dflefriil ^rgeveeh* met de politie in Madrid
«L-ivT d Guadarrama verzetsgroep dood-
'Si, ^1;|n adludant werd gewond
riip h efn der Macluis gearresteerd,
d"L' "far beweerd wordt, onthulde dat zijn lei-
Mniaotraot" ln§ zou het)|ben in de generaal
n,aar. minister van binmenland-
Perez Gonzalez, zijn residentie
Politie begaf zich naar de bewuste
d€ Faquisleider en zijn adjudant
door de P°lüe beantwoord
werd De Maquisleider werd doodelijk getrof-
F lieed geen verliezen. (Un. Press).
.y," B'l'bao wordt gemeld, dat een staking in
de Altos Homos de Vizcaya fabrieken naar alle
andere staalfabrieken te Bilbao en de nabij
gelegen mijnen is overgeslagen Aldus is de ge
heele staalindustrie van Bilbao, welke de be
langrijkste van Spanje ls, lamgelegd.
De arbeiders willen „voedsel en geen woor
den en zeggen., dat de werkgevers overwerk
esiohen, terwijl de voeding hiervoor niet vol-
doende is. De staking verloopt tot dusverre
ordelijk. (Un, Press).
De Stockholmsche politie heeft duizenden
vrij willige helpers gerecruteerd om heden een
dynamiet-maniak, die reeds zeven achtereen
volgende Zaterdagavonden gebouwen in het
centrum van Stockholm heeft opgeblazen, te
grijpen.
De politie heeft verklaard, dat zij in staat zal
zijn, drie minuten n.a een ontploffing de geheele
omgeving af te zetten. Bijzondere maatregelen
zijn ob de politiebureaux genomen om al dege
nen, die op de plaats van de ontploffing zullea
worden aangehouden, qp te kunnen berge».
