Litteraire kantteekeningen
Algemeene teleurstelling
bij de Nederlanders
Scherp verzet tegen de
vermogensheffing
De radio geeft?
Wereldnieuws
j
De reactie in Indië op het ontwerp-verdrag
(Van onzen specialen verslaggever)
npWEE dagen zijn verstreken sinds de
publicatie van het ontwerp-accoord en
we staan er nog vreemd tegen aan te kij
ken. Voor de meeste Nederlanders hier
was het een heele schok, of zooals Van
Mook het noemde „een verre sprong
en misschien wel een sprong in het
duister".
En hoewel wü heel wat aanpassings
vermogen hebben opgedaan in den oor
logstijd en de 15 maanden daarna
toen we als 't ware van den eenen
schrik in den andere vielen, zal het
in Linggadjati uitgebroede ei moei
lijk te verwerken zijn.
In het bijzonder geldt dit voor die Ne-
derlanders, die hier lange jaren ge
leefd en gewerkt hebben. Zij kunnen
zich eenvoudig geen voorstelling vor
men van een toestand, gebaseerd op
de 17 punten van het ontwerp-accoord.
Bovendien laat deze voorloopige over
eenkomst nog zooveel vragen open en
moeilijkheden onopgelost, dat zij bij
voorbaat voorspellen „dat het toch
niks wordt"
Dit neemt intusschen niet weg, dat over
eenstemming is bereikt tusschen de twee
partijen juist op die punten, welke tot
dusver een schijnbaar onoverbrugbare
kloof vormden. Te weten: de positie van
de Kroon en de erkenning van de Repu
bliek. Om de beide standpunten met elkaar
te verzoenen, kwam men in Linggadjati
tot een totaal nieuwe structuur, die ner
gens ter wereld haar weerga vindt, doch
daarom alléén nog niet als practisdh on
mogelijk kan worden gekwalificeerd.
De ontwerp-overeenkomst is een com
promis, dat in de eerste plaats mogelijk
is geworden door de groote mate van
vertrouwen der onderhandelaars in elkan
ders goeden wil. Schermerhom heeft ge
zegd, dat het hem niet te doen was om
overwinning of nederlaag, maar om „de
oplossing". Hetzelfde gold ongetwijfeld
voor Sjahrir en Van Mook.
Het publiek moeilijk
te overtuigen.
Het zal echter niet gemakkelijk zijn het
publiek er van te overtuigen, dat dit in
derdaad ..de" oplossing is, althans zoo
als de „Nieuwsgier" meent „de beste,
die in de gegeven omstandigheden kon
worden bereikt".
Het gevoel van teleurstelling onder de
Nederlanders is algemeen, hoewel wei
nigen in de gegeven omstandigheden
een andere mogelijkheid voor overeen
stemming zien. Men is teleurgesteld,
dat het zoover heeft moeten komen.
Maar zelfs de mooiste argumenten, dat
het niet zoover had behoeven te komen,
kunnen er niets aan veranderen, dat het
nu eenmaal zoover gekomen is.
Kon de reactie in Nederlandschen kring
wel bij voorbaat voorspeld worden, voor
de wederpartij gold dit geenszins. Met
spanning werd de ontvangst van de 17
punten in het Tèpublikeinsche kamp tege-
moet gezien. Soekarno en Hatta zijn van
Linggadjati naar resp. West- en Oost-Java
gegaan om hun volgelingen vertrouwd te
maken met het compromis en voor het
eerst te pleiten voor samenwerking met
de Hollanders, waar zij tot nog toe steeds
„100% merdeka" hadden geëischt. Soe-
karno sprak in Garoet een massameeting
toe, waarbij hij het ontwerp-accoord punt.
voor punt verdedigde. Interessant is, wat
het betreffende Antara-telegram van deze
bijéénkomst zegt. „Toen de president art.
8 van de overeenkomst (dat betreffende
de Kroon) bekend maakte, werd het volle
onrustig. Derhalve heeft hij verscheidene
heerdn moeten uitleggen, dat de positie
van den Nederlandschen koning in het
geheel niets tekort doet aan de souvereini-
teit der Indonesische republiek".
Het is duidelijk, dat de Indonesische
leiders niet minder moeite zullen hebben
om de „kroon" aanvaardbaar te maken,
dan de Nederlandsche de „republiek".
Overigens zijn de eerste reacties uit het
binnenland meegevallen. Dr. Soekiman,
een der voormannen van den orthodoxen
vleugel der Mohammedaansche partij
(„Masjoemi"), die zich steeds op het stand
punt heeft gesteld van den zuiver Mo-
hammedaanschen staat, hield zich op de
vlakte, toen men hem zijn meening vroeg.
Hetzelfde deed de communistische leider
Alimin. En dit is het beste wat men hopen
kon
Voorloopig blijft alles hier verder in af
wachting van de resultaten der reis van de
Commissarissen-Generaal. Het woord is
aan Den Haag. Het „Komité Nasional In
donesia" (tijdelijk parlement der repu
bliek) zal ongetwijfeld zijn fiat geven;
sinds de voornaamste partijen vertegen
woordigd zijn in Sjahrir's kabinet.
In het dagelijksch leven te Batavia ho
pen wij spoedig tastbare resultaten te zien
van de tegelijk met het politieke accoord
bereikte monetaire overeenkomst, waarbij
de republiek beloofd heeft het bezit van
Nederlandsoh-Indisch geld niet meer straf
baar te stellen, terwijl beide regeeringen
tegen alle vormen van intimidatie zullen
waken. De handel in de randgebieden kan
nu plaats hebben in beide muntsoorten,
hetgeen hopelijk een gunstigen invloed op
de prijzen heeft. Bovendien schijnt de aan
voer van rijst naar de stad toe te nemen,
hetgeen ook wel dringend noodzakelijk is.
Tenslotte begint de evacuatie der Euro
peanen uit het binnenland ook op gang te
komen,. Tot dusver kwamen tien treinen
aan met bijna 5.000 evacués. Intusschen
zitten er nog steeds een 9.000 Europeanen
te wachten, zij het voor de groote meer
derheid niet meer in een interneerings-
kamp.
Batavia, 20 November 1946.
Productie der mijnen
weer hooger
Al werd in de week van 11 tot en met
16 November het dagrecord van 8 Novem
ber (34.955 ton) niet verbeterd - de hoog-
.ste dagproductie was 34.540 ton - toch was
de totale opbrengst in deze week van de
gezamenlijke Ngderlandsche steenkolen
mijnen hooger dan in eenige voorafgaandt
week sedert de bevrijding. Zij bedroeg ir
totaal 192.199 ton. Dat beteekende een ge
middelde productie per werkdag var
32.033 ton en een gemiddelde productie
per acht-uren dag - op Zaterdag wordt zes
uur gewerkt - van 33.719 ton. De opbrengst
zou nog hooger geweest zijn, wanneer in
deze week niet eenige honderden diensten
£er dag minder gemaakt waren dan in de
voorafgaande week. Het totaal aantal on
dergrondse?) e diensten per werkdag was in
deze week 19.302 (vorige week 19.671).
De hoogere productie werd dus bereikt
door een stijging van de prestatie per on-
dergrondschen dienst. De hoeveelheid ge-
oroduceerde steenkool, gedeeld door het
aantal verrichte diensten ondergronds, was
in deze week 1660 kg. Ook dit getal was
hooger dan in eenige voorafgaande week
sinds September 1944.
Het totale percentage verzuimen steeg
met bijna 2 procent van 13.3 tot 15.1 pCt.
Besmettelijke bijenziekten
Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp
ingediend inzake de bestrijding van besmet
telijke bijenziekten. In verschillende landen
bestaan reeds wettelijke voorschriften tot
wering en bestrijding dezer ziekten. In Neder
land was dit niet noodig, omdat de besmette
lijke bijenziekten hier te lande tot voor kort
betrekkelijk weinig voorkwamen. Reeds ge
durende eenige jaren heerscht echter .in
Zeeuwsch-Vlaanderen de mijtziekte, welke
krachtig bestreden dient te worden.
In ons land worden ongeveer 170.000 bijen
volken gehouden, die een opbrengst kunnen
feven van ongeveer 1.500.000 kg. honing. De
rootste waarde ontleenen de bijen echter
aan haar bestuivingsnut. De opbrengst van
fruit en zaden is dan ook zeer veel belang
rijker. Voor 'een voldoende bestuiving van de
boomgaarden is er nog een tekort van c.a.
100.000 bijenvolken, zoodat men niet het risi
co kan nemen, dat de bijenstapel door ziekte
zou verminderen. Dit gevaar is aanwezig, als
de mijtziekte de kans zou krijgen uit te brei
den buiten Zeeuwsch-Vlaanderen,
De Deehsche koninklijke familie brengt de herfstmaanden door op het buitengoed
Fredensborg in de buurt van Kopenhagen. De foto toont het Deensche koningspaar
mei zijn kleinkinderen: Links prins Christiaan, achter de koningin prinses Elizabeth,
in het midden op den achtergrond prins Ingolf alle drie kinderen van prins Knud.
De kinderen van kroonprinses Ingrid ziet men vooraan in het midden (prinses Be
nedictine), achter den koning (prinses Margarethe) en voor de koningin (prinses
Ahne-Marie).
Het klimaat is voor een normale funptio-1 Het spreekt Wel vanzelf dat de krachtproef
neering van de Ameterdamsche effectenbeurs van Lewis in de V. S. ook hier ter beurze
nog altijd niet gunstig. We spreken nu niét j reacties heeft gewekt, omdat zij feitelijk een
avontpiiir
van Thomas Toverbal
Tekst van Bep Smits, met
tekeningen van 3. Giesberts
14. Hortend en stotend vertelde Thomas aan
den hevig verschrikten Jonkheer Amandel
pers de reden van zijn onverioachte komst.
Deze liet onmiddellijk door den omroeper
bekend maken, dat met de vleeste spoed
naar de verdwenen Toverbal gezocht moest
wordenDegenen, die bereid waren aan dit
onderzoek deel te nemen, moesten voor het
raadhuis aantreden; hij Zelf zou de leiding
op zich nemen. Deze mededeling wekte
eerst recht een algemene beroering in de
niet al te voortvarende bewoners van
Roomhoorn. Er ontstond een spanning, die
met de minuut steeg! De oproep van den
burgemeester was echter niet tevergeefs.
Toen de kleine suikeren klokjes van het
klokkenspel in de kerktoren acht zoete sla
gen over het Beschuitplein klepten, ston
den twintig dapperen voor het raadhuis
aangetreden. Allen werden van een bran
dende stroopfakkel voorzien, en toen de
burgervader ten aanhore van honderden
aanwezigen, die uitgelopen waren om bij
dit ongewone schouwspel tegenwoordig te
zijn, het sein tot vertrek gaf, voer een korte
rilling door de menigte.
van de technische bezwaren, welke haar
den weg staan en die eerst zullen worden
opgeheven als de aanslagen voor de 'beide
vermogensheffingen betaald zullen zijn. Van
daar dat de beurs blij was met de mededee-
ling, dat gepoogd zal worden de aanslagen in
het begin van 1947 uit te reiken. Hoe eerder
de contribuabelen zekerheid hebben ten aan
zien van hun fiscale verplichtingen, hoe snel
ler het kapitaalverkeer weer in normale
banerikan worden geleid ten behoeve
de gewenschte ontplooiing onzer indiistrieele
en commercieele bedrijvigheid.
Intusschen wordt nog gepoogd minister
Lieftinck van zijn conversieplannen en zijn
vermogensheffing af-te houden. .Voorloopig
is alleen bereikt dat de rente, welke geduren
de vijf jaar voor de opbrengst van niet ge
converteerde obligaties zal worden betaald,
van V* tot 1.2 is verhoogd, een concessie,
welke echter slechts ten deele. bevrediging
schenkt, omdat zij het onrecht, dat den hou
ders van staatsschuld woTdt aangedaan, niet
wegneemt. Heel de conversie zal, volgens den
minister, slechts een bate van 20 millioen
opleveren, welk bedrag echter op een min
der elegante manier aan den spaarder wordt
onttrokken. Gelet op de onmiskenbare aan
wijzingen voor een geleidelijke stijging van
den rentestand, zullen 3 langloopende
staatsobligaties, welke door inkoop beneden
pari worden „afgelost", na verloop van kor
ten tijd vermoedelijk belangrijk in koers
dalen en den houders dus groote verliezen
berokkenen. Vandaar dat velen allicht de
voorkeur zullen geven aan een rente van
1.2 voor geblokkeerd geld, dat over vijf
jaar naar verwacht mag worden, in elk ge
val integraal wordt terugbetaald. Men voelt
echter dat met dergelijke dwangmethoden het
staatscrediet'en de spaarzin niet worden be
vorderd en men mag hopen dat het gelukken
zal den minister daarvan te overtuigen.
Ook tegen de vermogensheffing worden
thans van alle kanten groote bezwaren inge
bracht. Het bestuur der Vereeniging voor den
Effectenhandel heeft zijn stem er tegen ver
heven en de Kamerleden er op gewezen, dat
deze heffing, welke 2 milliard moet opbren
gen, niet alleen de bestaande financieele en
economische verhoudingen zal ontwrichten,
maar voor den Staat ook een teleurstellend
resultaat zal opleveren, om de eenvoudgie
reden, dat juist de top der vermogens, waar
van immers de zwaarste belastingen worden
betaald, wordt „afgeroomd".
Theoretisch heeft de minister schoon gelijk.
Het particulier geldvermogen is inderdaad te
groot in verhouding tot het reëel vermogen,
maar nu dit laatste eenmaal door een te groot
geldvermogen wordt gerepresenteerd, betee-
kent een abrupte correctie een zóó ingrij
pende verstoring der financieele verhoudin
gen in het bedrijfsleven, dat de daardoor aan
gerichte schade de theoretische voordeel en
verre zal overtreffen.
Gelet op de groote bedragen, welke in aller
lei vormen reeds voor de te betalen belas
tingen zijn gereserveerd, wordt betwijfeld, of
de minister voor deze argumentatie zal wij
ken, al is men het er in zooverre mee eens,
dat vermindering van de Staatsschuld zeker
niet een zoo primair belang is dat ten be
hoeve daarvan de dringend gewenschte ont
plooiing van het bedrijfsleven in gevaar moet
worden gebracht.
EDO krijgt bezoek van DWS
EDO'heeft opnieuw een thuiswedstrijd met
een Amsterdamsche club als tegenstandster.
DWS komt op bezoek, de ploeg, welke een
goede kans maakt op de bovenste plaats, Aan
gezien ADO vorige week twee punten be
haald heeft, moeten de Haarlemmers extra
oppassen. Indien zij met dezelfde geest
drift spelen en meer succes met schieten heb
ben, is een overwinning niet uitgesloten.
Haarlem brengt een bezoek aan HBS, dat de
laatste weken eveneens in vorm is. Een
spannende strijd is te verwachten, met ver
moedelijk één overwicht voor de bezoekers.
In de tweede klas vraagt RCHDe Kenne-
mers de aandacht. Wint de thuisclub opnieuw,
dan bezet zij een plaats in het midden der
ranglijst en is voorloopig veilig. HBC trekt
naar SDW en moet winnen, om nog een kans
te maken, de onderste plaats te ontloopen.
In Santpoort komen de gelijkwaardige ploe
gen van Velsen en Vriendenschaar tegenóver
elkaar.
Bloemendaal—GVO is de belangrijkste wed
strijd uit de derdeklas A. Wint de thuisclub,
dan heeft ze nog een kansje. Ripperda kan
van WA winnen. Spannender zal het wor
den bij De MeteoorSchoten. Den laatsten
keer won Schoten met 21. HFC begint de
tweede ronde met een wedstrijd op eigen ter
rein tegen SJC uit Noord wijk. Als het niet
klungelt kan 't winnen. TYBB zal aan den kop
blijven, want het krijgt bezoek van Lugdunum*
dat -onderaan staat en met belangstelling
wachten de spelers dan het resultaat af van
V CS—Wassenaar.
Cricket AustraliëEngeland
Bij het einde van dén eersten dag van den
test-wedstrijd tusschen Australië en Enge
land, had Australië 292 runs voor het verlies
van 2 wickets gescoord. Bradman (Austr.) had
162 not-out en Hassett (Austr.) 81 not-out.
Er is een epidemie uitgebrqlcen: de lest-
lcoorts, Iedereen in Engeland spreekt over de
eerste testmatch die Vrijdag in Brisbane is
begonnen en men betreurt, dat Australië de
toss won, welk voordeel op een honderd runs
geschat wordt.
Deze testkoorts is te verklaren, aangezien
men in zoovele jaren niet over testmatches
heeft kunnen spreken. Arbeiders en zaken-
gevestigde bedrijven van dién aard, dat men "£5
u u- i t i-i i ornaat zij tot op het laatste oogenblik „het
z.ch h.er er we voor zal wachtendaarin !aatste nieuws uit Australië" wilden bcluis-
nieuw geld te steken. Aan onze toch reeds teren of daarover wilden lezen in de bladen,
wankele credietwaardigheid zal door het ver- waarop zij langer moesten, wachten dan hun
lies van Indië zonder eenigen twijfel de trein toeliet,
nekslag worden toegebracht. De Britten waren verheugd, dat reeds twee
Reeds de waardevermindering van onze Australische wickets gevallen waren, maar
Indische investeeringen loopt thans in de volSen gespannen de verrichtingen van Don
honderden millioenèn! Bradman, die blijkbaar nog niets aan zijn
kracht en vaardigheid heeft ingeboet.
WORSTELKAMPIOENSCHAPPEN VAN NE
DERLAND. Zondag worden de kampioen
schappen voortgezet in de zaal van Hotel ,,De
Leeuwerik" met de afdeelingen lichtmldden,
'midden- en zwaar gewicht. In deze afdeelingen
komen, 80 deelnemers uit, zoo dat er ruim hon
derd partijen verwferkt moeten worden.
COMPETITIES 1946/47 NEDERL. DAMBOND.
Het wedstrijdprogramma voor de competities
van de Ned. Dambond luidt voor a.s. week als
volgt.:
Hoofdklasse: 1 Dec. „Oostzaan" I—„IJmui-
den" I; 4 Dec. .,St. Bavo" I (Heemstede)—Chr.
Damv. „Amsterdam" I; 4 Dec. „Oostérkwartier"
I (Haarlem)—„Jozef Blankenaar" I (Amster
dam); 3 Dec. „Zaandam" I„Gezellig Samen
zijn" I (Amsterdam); 8 Dec. „IJmuiden" I—
„Wormervegr" I; 8 Dec. „Oostzaan" I—Haar-
lemsche Damclub I; 3 Dec. „DDD" I (Alkmaar)—
„Oosterkwartier" I.
Eerste klasse: 2 Dec, „TEP" I (Haarlem)—
„Stabiel" i (Santpoort); 2 Dec. Haarlemschè
Damclub II—„St. Bavo" II (Heemstede); 3 Dec.
„IJmuiden" II—Damel. „Haarlem" I.
verdere devaluatie van den dollar beteekent,
welke ook voor het buitenland zijn repercus
sies heeft. Er is groote onzekerheid inzake
de Amerikaansc'he conjunctuur, die naar som-
miger meening haar hoogtepunt overschre
den heeft en ondanks de prijsstijgingen, welke
thans optreden, na verloop van eenigen tijd
gevoelige prijsdalingen zal doen zien, waarvan
hier en daar reeds symptomen aanwezig zijn.
Dat tenslotte Indische waarden aan de
overeenkomst van de Commissie-generaal hun
tol hebben moeten betalen, ligt voor de hand.
Afgezien van de staatkundige bezwaren,welke
tegen die overeenkomst wórden ingebracht,
zijn de daarin vervatte bepalingen ten aan
zien van de rechten en activa der in Indië
MACKENSEN EN MoLTZER SCHULDIG.
In het proces tegen de Duitsche generaals
von Macleensen en Maltzer is de procureur-
generaal, kol. Halse, in zijn requisitoir tot
de conclusie gekomen, dat beiden schuldig
zijn aan oorlogsmisdaden. Heden zal rechter
Sterling aan het woord zijn. Het vonnis zou
in den loop van den dag worden uitgespro
ken.
ARBEIIXSTIJDEN IN BROODBAKKERIJEN.
De minister van Sociale Zaken heeft aan
hoofden of bestuurders van broodbakkerijen,
waarin tevens' koelt, banket, chocolade of sui
kerwerken worden Vervaardigd, in alle ge
meenten des rijks vergund, dat in het tijdvak
van 28 November tot en met 6 December op
werkdagen en bovendien op Maandag 23 De
cember en Maandag 30 December de werktijd
van de in hun onderneming werkzame bak
kersgezellen per dag met ten hoogste 2 uren
en per week met ten hoogste 12 uren mag
worden verlengd.
EEN NIEUW UNIVERSITEITSGEÊOUW
TE AMSTERDAM?
De volgend afweek zal de gemeenteraad van
Amsterdam eén voorstel van B. en W. behan
delen om in den vrijgekomen vierhoek op het
Waterlooplein een industriegebouw te stieh-
De burgemeester voorop, stapten de man- *en- Intusschen bestudeert een commissie.
K^rst- en Nieuwjaars-
gratificaties
Ter vermijding van misverstand deelt het
College van Rijksbemiddelaars mede, dat het
toekennen van Kerst- en Nieuwjaarsgratifi
caties, evenals trouwens de toekenning van
andere speciale toeslagen of gratificaties, niet
toegestaan is zonder voorafgaande toestem
ming van het college. Deze toestemming zal
slechts in uitzonderingsgevallen worden ver
leend.
Geen toestemming behoeft te worden ge
vraagd voor die gratificaties, die in de be
trokken onderneming reeds van 1939 af of
vroeger met Kerstmis of bij gelegenheid van
de jaarwisseling plegen te worden uitgekeerd.
9ien bleek, maar vastberaden door de oude. waar|" hoogleeraren, studenten en vertegen-
^.v, woordigers der gemeente zitting hebben, een
stadspoort en begonnen hun speurtocht by pIatl om evene€ns op het waterlooplein een
het spookachtig schijnsel der walmende 1 modern complex van universiteitsgebouwen
toortsen. |te stickten.
BERTUS AAFJES: De Zeemeer
minnen. J. M. Meulenhoff, A'dam,
1946.
tx^IE na het lpzen van dit nieuwe proza
van Aafjes nóg beweren wil, dat deze
auteur de dichterris der erotiek, mist óf het
zintuig voor de meer verborgen kwaliteiten
van zijn werk, óf hij kan Aafjes niet verstaan.
Men dient zich, voor het ter hand nemen van
„De Zeemeerminnen" er terdege rekenschap
van te geven, dat Aafjes alleen benaderd kan
worden met die behoedzaamheid, waarmee
men zeer dierbare en broze dingen tot zich
neemt. Zijn „Voetreis naar Rome" (welhaast
het grootste „succes" onzer moderne littera
tuur) hoe speelsch, gracieus e'n vol van lief
lijk zingenot ook, liet daaromtrent al geen
twijfel, hoezeer men den dichter misverstaan
heeft. Niet dat plompheid aan de zuivere
schoonheid van dit in zijn diepsten zin kui-
sche boek eenigen afbreuk kan doen gerust
kan het bevingerd worden door wie het om
andere redenen begeert; het zal blijven wat
het is: een onaantastbaar teeken van een in
zijn verborgenste innerlijk ongerept mensch.
Zeker, de liefde neemt in Aafjes' werk een
groote plaats in, zoo goed als het heimwee,
de dood, de roes, de vergankelijkheid dei-
dingen; want Aafjes is romanticus en wel
een van de beste soort. Laten we er dank
baar om zijn: alleen als zoodanig heeft hij
ons zooveel schoons gegeven. Schat, die liefde
in Aafjes' werk niet gering: aLs ooit een
kunstenaarswerk bewezen heeft, wat voor
edeie vruchten daaruit kunnen groeien, dan
is het dit boek der Zeemeerminnen.
Er zijn er nu eenmaal, die hem nooit zullen
verstaan, omdat zij een andere taal spreken,
zelfs al gebruiken zij dezelfde woorden. Ook
de woorden hebben helaas hun prijlen glans
verloren en weinigen gelooven nolg aan het
eerstgeboorterecht van het dichterswoord, dat,
hoe dan ook, niet van deze aarde is, als elk
scheppingswerk. Waarachtig, Aafjes kent het
zingenot, als het menschelijlce onder de men-
schen, Maar er blijft een verlossend woord
achter in zijn ziel, .dat ge kunt hooren na
klinken in zijn werk en nog weet van de
paradijselijke ongeschondenheid. Dit „laatste
woord" heeft hij nog nooit zoo hoorbaar en
zoo gaaf uitgesproken als nu. Klaarte, niet
zwoelte, is zijn beste deel, dat maar weinigen
wisten te redden' uit het tekort dér mensche-
lijke verlangens. Soms herinnert Aafjes
vluchtig aan Van der Leeuw over wien ik
in mijn vorige kantteekening schreef maar
toch: dit boek is meer bevochten, bevrijdender,
afgezien van het stijlverschil. Onversehrok-
kener heeft Aafjes in den afgrond durven
zien der menschelijke troebelheden en hij is
niet teruggedeinsd voor de onontkoombaar
heid van het harde leven. Integendeel hij
heeft de schendende onvolkomenheid daar
van uit zijn hart weten te verbannen, hij is
haar te boven gekomen en hij getuigt ervan
in een taal, die tot de schoonste behoort die
lang tot ons gesproken is.
Vrijwel alle „verhalen" van dit boek zijn
afgestemd op hetzelfde motief: dat ieder die
een smet werpt op de blankste zuiverheid
die ons is meegegeven, zijn onherroepelijke
schuld draagt, tot over de grens van dit leven.
Welke boete kan groot, welk berouw knagend
genoeg zijn om zich schoon te wasschen van
de ontheiliging, waarmee men het smettelooze
besmeurd heeft? Ziet, hoe Maria Grazia
kwam en hoe zij ging. Geen boetvaardige
zorg, hoe liefdevol, gewijd aan de geschon-
denen door gelijke menschenhanden, is toe
reikend, om ongedaan te maken dat Maria, de
ongerepte, verlaagd werd tot een zeemeermin,
die den engel in ons sterven doet en ons voort
doet leven als geschonden mensch onder de
menschen. Een levenlang kan men verlangen
naar Maria's wederkomst ze blijft ver
loren: geen vlek is uit te wisschen en geen
schuld daaraan te delgen. Het Leven blijft
verraden en de Dood aangeroepen. En ver
gaat het dién dichter (2de novelle) wel an
ders? Hij mag nog zoo gulzig alles wat leeft
tot zich nemen, hij blijft een levende onder
.de dooden en als de Engel Gods zijn ontrouw
aan het smettelooze vergolden heeft met het
zwaard, is het pas zijn geloof aan het leven,
waardoor God hem de eeuwigheid deelachtig
doet worden. En zij dan, Madeleine, die op
groeide tusschen de rozen als symbolen van
de lieflijkheid en in wier handen de roos
knakte omdat ze niet de roos der rozen was,
welke haar vader hoopte te kweeken blééf
HILVERSUM I, 301.5 M.
18.00, 20.00 en 23.00 uur Nieuws: 17.30 Om en
nabij de twintig. 18.15 Concert. 18,30 Ned, Strijd
krachten, 19.00 Radio strijktrio. 19.30 Voor de
rijpere jeugd. 19.45 Rubriek 'wederopbouw, 20.
Dingen van den dag. 20.20 Metropole-orkest. 21.00
Socialistisch commentaar. 21.15 Tien jaar ABC.
22.30 Jane Eyre. 23.15 Hobbyhoek. 23.30 Nacht
voorstelling (filmmuziek).
HILVERSUM II, 415.5 M.
19.00, 20.00 en 23.00 uur Nieuws. 18.00 Vaudeville
orkest, 18,50 's Avonds als ik slapen ga. 19.15
Cowboy songs. 19.30 Buffalo-Bill. 20.05 'De ge
wone man zegt er 't zijne van. 20.15 Wie weet
hoe deze plaat heet. 20.30 Lichtbaken. 21.00 „Uit
het land van Noord Sciharwou", 22.00 Muzikale
tombola. 22.30 „De vinger van Gods rechterhand'
22.45 Avondgebed. 23.15 Katholiek Nieuws. 23.20
Serenade in D gr. t. van Beethoven, 23.45 Dans
muziek (gramofoon).
ZONDAG
HILVERSUM I, 301.5 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Gram. muziek. 8.30 Voor den
tuin. 8.45 Orgel. 9.15 Hoe spelen wij klaverjas.
9.30 Men vraagt en wij draaien. 10.00 Rechit en
orde. 10.15 Kamermuziek. 19.45 In den tulij der
poëzie. 11.00 Triangel. 12.00 Interview met Mevr.
Roosevelt. 12.10 20th Century Serenaders. 12.30
Zondagclub. 12.40 Kinderkoorzang. 13.00 Nieuws.
13.15 Les gars de Paris. 13.50 De Spoorwegen
spreken. 14.00 Fritz Kreisler. 14.05 Boekenhalfuur.
14.30 Radio Philharmondsch orkest. 15.55 Skymas-
ters. 16.30 De huisvrouw en haar hulp. 16.40 voet
balverslagen. 17.00 G.G.-cabaret. 17.30 Oorne
Keesje. 18.00 Nieuws. 18.15 Voeibalbeschouwing.
18.30 Ned. Strijdkrachten. 19.00 Protestantsche
studiedienst. "20.00 Nieuws. 20.05 Weeroverzlcht.
20.00 Actualiteiten. 20;15 Waltz time, 20.45 Hersen
gymnastiek. 21.15 Hoorspel. „Caruso in de knel",
22.00 Omroeporkest. 22.50 Ver. ex-pol. gevange
nen. 23.00 Nieuws. 23.15 Nachtflonkeringen,
23,3524.00 Pauline Alpert, piano,
HILVERSUM II, 415.5 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Hoogmis. 9,30 Nieuws. 9.45
Orkestwerken. 10.00 Protestantsche kerkdienst.
11.45 Gewijde muziek, 12.15 In 't boeekhuis. 12.3(1
Kareol Septet. 12,55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws.
13.15 Kareol Septet. 13.30 Apologie. 13.50 Omroep-
kamerorkest. 14.20 Advent. 14.50 Omroepkamer-
orkest. 35.15 De Sint bij het volwassen kind. 16.15
Be Quick—Go Ahead. 16.30 Ziekemlof. 17.00 Geref.
kerkdienst. 18.30 Temple Cliuroh koor.. 18.45
Franschè orgelmuziek; 1.9.-15 Kent gij uw Bijbel
19.30 Nieuws. 19.45 Inleiding tot de Opéra-uitvoe
ring. 20.00 De ontvoering uit het Serail. 22.00
Nieuws. 22.15 Katholiek nieuws. 22.20 Actualitei
ten. 22.35 Avondgebed. 22.50 Louis Kentner,
piano. 23,00 Vaudevilleorkest. 22.30—24.00 Een
dansparket van zwarte sollijven.
Wat de goede Simj or-ts
BRENGT, WIJ HEBBEN HEN
BIJ DE SRUyTER GEZIEN,
él IJ KOOlT SNOEP EN kOEK
Eël ecMje CHOCOLADE Ehl
ROODMERK KOFFIE EN OOK
jHee. OOK DE cassabons
DIE NA>\ hjj MEE.
Wij Hebben Het lekker
echt GEZIEli
van het volmaakte en drukte haar bloem tot
een nietig verdrukte, gekneusde roos
De onvolmaaktheid door gebrek aan hoog
heid der ziel en het onverzoenbaar schuld
besef daarna het is ook de diepste zin van
de novelle van den bultenaar, dien geschon-
dene van lichaam en daardoor van ziel, die
eindelijk zijn verlossing hoopte te vinden bij
zijn vrouwelijk evenbeeld, dat jarenlang den
smaad der onvolkomenheid gedragen had,
maar den dood was prijsgegeven zoodra de
liefelijkheid van haar misvorming haar het
heimwee naar het volmaakte had ingefluis
terd, De Drinker der vijfde novelle mag, be
néveld, ijiog zoozeer vluchten in de onver
dorvenheid van zijn kinderziel en zelfs aan
de hand van een nymph het arcadisch dertig-
stroomenland voor oogen hebben, zijn leven
kan hij er niet meer mee redden. De Philo-
soof geeft zich over aan zijn schaduw en gaat
ten gronde, de barbier, die terwille van de
stof de ziel vergat, kan in den geschoren aap
het boosaardige niet dooden.
Sprookjes, deze verhalen? Ze zijn meer dan
dat. Wel weven ze een droom boven de platte
werkelijkheid, hemelhoog, maar ze zijn van
dit leven. Luistert men naar een dichter?
Kan het een kunstwerk beschoren zijn, het
beste, schoonste in den mensch wakker te
roepen? Dit boek van Aafjes kón het gegeven
Over Muziek
Het Orgel
zij gespaard? Haar levensongeduld veroorloof- I zijn, voor wie er zich voor open stelt met het
de haar niet te wachten tot die opperste roos beste wat in hem is. Maar ook dan alleen,
ontbloeid was. Ze danste, danste haar illusie C. J. E. DINAUX.
HET orgel is in ons land tegelijkertijd
het populairste en het meest miskende
instrument. En het zou een beklagenswaar
dig instrument zijn als het zich niet boven
de misverstanden, vergissingen en aanran
dingen kon blijven verheffen door zijn
machtig karakter. Populair is het spel ten
eèrste door zijn zeer oude plaats in de ker
ken, ter inleiding, ondersteuning en opluis
tering der diensten, ten tweede als vrije,
zelfstandige stem in de concerten; het is
in ons land echter miskend in de officieele
muziekwereld, waar men er artistiek ge
sproken minder in gelooft dan in de piano
of in de viool. Tenslotte wordt het dag-in-
dag-uit aangerand door de fabrikanten der
bioscoop-orgels, die in opdracht van hun
principalen, als vertegenwoordigers van
het publiek, het prachtige instrument ver
knoeien tot het gemeenste klankproduct,
dat ooit bestaan heeft.
Wanneer ik nu over de populariteit van
het orgel spreek, denk ik daarbij aan die
liefde en aanhankelijkheid, die zoovele dui
zenden jegens het instrument bezielen en
die een deel uitmaken van het leven van
hen, die het wekelijks hooren in innerlijken
samenhang met den dienst der kerk en van
hen die bewust of onbewust de rijke
ziel van het orgel verstaan en het gaan
hooren in een concert. Bij de eerst-genoem-
den zullen de aandoeningen, door de taal
van het orgel opgewekt, niet altijd van
positief-muzikalen aard zijn. De beteeke-
nis van den dienst en de religieuze situatie
van het oogenblik geven aan den orgel-
ldank een bepaalde kleur, die in het gevoel
van den hoorder ontstaat en zonder zijn
bewustheid wordt gespiegeld. Voor de la
ter genoemden is het anders; voor hen is
het orgel een rijk-gevarieerd muziek
instrument, waaruit stemmen van ouden en
nieuwen tijd spreken, waarin niet alleen
fantastische klankverbeeldingen, maar ook
diepzinnige gedachten en hevige gevoelens
van persoonlijkheden tot uiting komen. Wat
velen onder hen terecht aantrekt is het feit,
dat het instrument, in zijn majesteit den
speler in de schaduw stelt en alle persoon
lijke kunstvaardigheid in dienstbaarheid
opeischt. Zij komen om zich te vermeien
in een muzikaal landschap, waarin kleuren
van zoo groote verscheidenheid leven in
telkens wisselende belichting ep waaruit
een gedachtenleven spreekt, "dat men niet
in woorden te vangen weet, maar dat noch
tans wélsprekend is. Ik zal nooit vergeten
dat ik als jongen (u vergeve mij de per
soonlijke aangelegenheid) wel eens mijn
schoolplicht verzuimde om in de Groote
Kerk fuga's van Bach te kunnen hooren.
Ik weet nog heel goed hoe het niet alleen
vorm en inhoud dezer meesterwerken wa
ren, die mij aantrokken, maar ook de muzi
kaliteit van het orgel, waarin zoo vele ver
scheiden instrumenten van allerlei aard in
een eenheid van karakter gebonden waren.
In deze eenheid dé gedachten-ontwikkeling
te volgen van den componist was iets heer
lijks. Ik verzuimde één school, maar leerde
vele scholen kennen.
Er zijn nochtans veel muziekliefhebbers,
die het orgel niet begrijpen. Het is nog
niet lang geleden, dat eenzéér muzikaal
dilettant bekende, dat hij het orgel alléén
kende uit de bioscoop. Hij kende dus het
orgel in 't geheel niet en hij kende nog
veel meer in 't geheel niet. Hij stond op 't
punt naar Parijs te gaan en ik heb hem
aangeraden, naar de Parijsche orgels te
gaan luisteren. Het muziekleven in ons land
moet van de Fransche muziekwereld in
zake het orgel nog alles leeren. Zoo gering
als de plaats van dit instrument in ons „offi
cieele" concertleven is, zoo groot is de
plaats van het orgel in de Fransche kunst.
Het is waar dat Frankrijk over veel meer
mooie orgels beschikt dan ons land, maar
het een komt uit het ander voort. In
tusschen is de belangstelling wel groeiende.
Mijn misleide bioscoop-bezoeker gaf toe,
dat het liederlijke gebibber van het thea
terorgel hem afkeer inboezemde en ik weet
zeker, dat hij het muzikale hart van het
werkelijke orgel zal kunnen verstaan. Het
is curieus gesteld met die cinema-orgels;
het zijn geen carieaturen, maar hersenlooze
bespottingen, vijandigheden. De weeke ge
luiden en de eeuwige tremulanten (dit is
de nette naam voor bibberen) vertegen
woordigen een nare sentimentaliteit. Het is
onbegrijpelijk, dat zelfs beschaafde men
schen zonder ergernis deze muziek kunnen
aanhooren en niet bemerken, hoe zij de
béleediging en aanranding van een edel
instrument bijwonen. Het is mijn taak niet,
een predikatie over levensrust te houden,
maar wanneer de beteekenis van een rau-
ziek-instrument als het orgel ter sprake
komt, zou het op zijn minst onvolledig zijn
als ik niet de aandacht vestigde op het
verschijnsel, dat men in onzen tijd het or
gel in zijn verwording- aanvaardt en het in
zijn schoonheid miskent.
Met levensrust meen ik niet het afstand
doen van vurige sentimenten, maar wel de
beheersching dei" aandoeningen. Hij, die
in Joh. Seb. Bach iets anders ziet dan een
saai geleerde of een zoogenaamd vergeeste
lijkt wezen, kan bij het hooren van zijn
orgelwerken getuigen, hoe hier een harts
tochtelijk gevoelsleven in de vuren en
vlammen van den orgelklank tot uiting
komt. Ik meen dat hij het orgel koos, om
dat het tot vrijheid en beheersching in
Staat is. HENDRIK ANDRIESSEN.
Een woordvoerder van het Jewish Agency
heeft medegedeeld, dat de Joodsche nationale
raad bij het Britsche militaire hoofdkwartier in
Palestina een eiscih tot schadevergoeding tot een
bedrag van 96.000 ponid sterling heeft ingediend
vóór schade, die door Britsche troepen zou zijn
veroorzaakt tijdens klopjachten op Joodsche
verzetslieden en het zoeken naar verborgen
wapens.
Bij een officieele peiling van de publieke
opinie in Frankrijk omtrent den omvang van
het gezin heeft 32 procent van de ondervraagden
zich uitgesproken Voor een aantal van drie kin
deren als het meest gewenschte. Dertig procent
gaf de voorkeur aan twee kinderen. Een per
centage van vijf wenschte in het geheel geen ge
zin.. Een procent der ondervraagden zou meer
dan zes kinderen willen hebben.
De Joodsche raad in Palestina, het opper
rabbinaat en de plaatselijke Joodsche raden
hebben op Attlee, dén Engelschen minister-pre
sident, en Creech Jones, den minister voor de
Dominions, een beroep gedaan om een bevel tot
deportatie (naar Cyprus) van 4000 Joden, die zich
thans aan boord van drie Engelsche veerbooten
bevinden, te voorkomen. Deze schépen kruisen
in de Palestijnsche territoriale wateren, totdat
het Hooge Gerechtshof te Jeruzalem een beslis
sing heeft genomen met betrekking tot den jijri-
dischen kant van deze poging tot immigratie.
De Nederlandsche mijn werkersdelegatie, die
een half millioen bloembollen komt brengen aan
de mijnwerkers in Groot-Brittannië, en Vrijdag
in Londen is aangekomen, was gistermiddag de
gast van de Council of Industrial Design der
„Britain can make it" tentoonstelling, waar de
Limburgsche mijnwerkers werden rondgeleid en
waar zij de thee gebruikten. Zondag vertrekken
zij, zooals bekend, naar Schotland om daar in
de Conwaymijn bij Perth en In die van Scotts
Hill in Lancashire de eerste bloembolgeschenken
aan te bieden.
