C
l
Karei van Mander, „de man der mannen"
nieuwe
bonnen
De
Vondsten in de aarde van het oude Rome
Henri Tomasi enthousiast over Nederlandse
orkesten
Zegt ons weinig
De uitvoer bereikte in December een record
DONDERDAG 15 JANUARI 1948
Deze bekende schilder, kunstkenner en dichter - die lange
tijd in Haarlem werkte - werd 400 jaar geleden geboren
Karei van Mander werd in Mei 1548 in
Vlaanderen geboren. Hij is dus geen Haar
lemmer van oorsprong maar hij heeft hier
meer dan 20 jaar gewerkt.
De wieg van Karei stond in Meule-»
beecke, in het graafschap Vlaanderen. Zijn
ouders waren welgesteld. Na zijn school
tijd in Theelt en Gent kwam hij, omdat
hij aanleg toonde voor tekenen en schilde
ren, in de leer bij de schilder-dichter Lucas
de Heere, later bij de schilder Pieter
Vlerick te Kortrijk en te Doornik. Toen hij
in 1569, als 21 jarige jonge man, weer in
zijn ouderlijk huis terugkeerde, schreef hij
verscheidene toneel- en dichtwerken, die
in Meulebeeclce en elders in het Vlaander-
land door rederijkers werden opgevoerd,
onder andere „Noach ofde Zondvloed",
„Nabucodonosor" en „Salomons eerste
rechtspraak". Geen dezer pennevruchten is
bewaard gebleven, alleen vermelden de
historieboeken dat „in de smaak vielen".
In 1574 begon Van Mander een kunst
reis door Italië. Hij volgde dus het voor
beeld van vele Nederlandse schilders, die
aangelokt werden door de bekoring die de
Karei van Mander,
naar een houtsnede.
nieuwe Italiaanse school uitoefende. Hij
werkte enige jaren in Rome, daarna keerde
hij via Neurenberg en Weenen, naar
Vlaanderen terug. Daar begon voor hem
een moeilijke tijd, zijn zoi'gen werden ge
deeld door Ludovica Buyse, een mooi meis
je dat zijn kunstenaarshart in vuur en
vlam had gezet. Het platteland van Vlaan
deren werd onveilig gemgakt door Waalse
malcontenten en Meulebeecke bleef daar
van niet verschoond. Het huis der Van
Manders werd geplunderd, de familie kon
slechts ter nauwernood aan de dood ont
komen. Karei en de zijnen vluchtten naar
Kortrijk, maar daar dreigde de pest. Hij
besloot naar het Noorden te trekken. On
derweg werd hij uitgeschud door malcon
tenten, zodat hij als een arme zwerver in
Haarlem aankwam.
Dat was in 1583. Hier vond de werkzame
man een nieuw vaderland. Hij schilderde,
dichtte en schreef. Haarlemse muren heb
ben enige werken van hem. In het Frans
Halsmuseum is een „Boodschap aan Ma
ria', in het Bisschoppelijk Museum „Elea-
zar en Rebecca". In Teylers Museum is een
tekening van zijn hand. In de hal van
ons Stadhuis hangt een door hem geschil
derd bord, dat herinnert aan de overbren
ging van de befaamde walviskaak (door
Jan Huygen van Linschoten) die aan de
zolder hangt.
Het Rijksmuseum heeft geen schilder
werk van hem, wel vindt men die in Bel
gië en Duitsland.
In Haarlem stichtte Van Mander met
zijn beroemde tijdgenoten Hendrik Golt-
zius en Cornel is Corneliszoon een schilder
academie die door verscheidene talentvolle
leerlingen werd bezocht, onder andere
door Frans Hals.
Het is helaas niet bekend waar Van
Mander te Haarlem gewoond heeft.
In 1603 verhuisde hij eerst naar het huis
,,te Sevenberghe", het latere „Marquette"
onder Beverwijk en in 1604 naar Amster
dam. In de hoofdstad heeft hij slechts
twee jaar gewoond, in 1606 overleed hij
daar, blijkbaar het slachtoffer van een
„dokter" die hem minder oordeelkundig
behandelde. Met pracht en praal werd hij
in de Oude Kerk begraven.
De betekenis van Van Mander zat niet
allereerst in zijn schilder- en tekenwerk,
zijn grote verdienste voör het nageslacht
ligt in zijn Schildersboek. Op zijn reizen
heeft hij zeer vele schilders bezócht en
gegevens verzameld over hun werken. Bo
vendien heeft hij hetgeen hij zelf verza
melde nog aangevuld uit andere bronnen.
Wie een beeld wil krijgen van de schilders
uit die tijd, moet het Schildersboek op
slaan, dat voor het eerst uitkwam in 1604,
maar vele herdrukken beleefde. Door be
studering van de gegevens van Van Man
der was het mogelijk verscheidene schilde
rijen uit die tijd te identificeren.
Enige jaren geleden gaf de Wereldbi
bliotheek het boek opnieuw uit, omgezet
in onze hedendaagse spreek- en schrijf
taal.
In Haarlem schreef Van Mander ook
vele dicht- en prozawerken die gaarne
door de rederijkers werden opgevoerd. In
het Gemeentearchief zijn Lofdichten van
hem op Haarlem. Hij begint te zeggen, dat
hij veel gereisd heeft, gelopen en gevaren,
vele landen en schone steden bezocht,
maar „Haerlem, de zoo lustighen stad"
spande Se kroon. Hier vond hij „alles wat
een goede stad betaemt".
De vereniging „Haerlem" gaf van die
lofdichten een herdruk met toelichting.
In een gedicht, dat Bredero voor een
latere uitgave van het Schildersboek
schreef, wordt over hem gezegd:
want siet de felle doot
Heeft met haer ijsere handt
gebrocken in haer schoot
De Karei, die een Man der Mannen
wel mocht heeten.
Wij hebben reden te veronderstellen dat
dit geboortefeest van Van Mander de
man die in onze kunsthistorie zo'n belang
rijke rol vervulde ën die het werkzame
deel van van zijn leven in Haarlem ver
bleef niet onopgemerkt voorbij zal
gaan. Plannen daartoe worden nader over
wogen. Voor het houden van een tentoon
stelling is ongetwijfeld voldoende mate
riaal te verzamelen. Onze Stadsbibliotheek
heeft de oudste drukken van het Schil
dersboek en ook nog ander materiaal. Ook
op het archief is een en ander. De schilde
rijen die in Haarlem zijn, zullen ongetwij
feld aangevuld kunnen worden. Prof. Van
Regteren Altena beschikte over een be
langrijke collectie, die indertijd in het Tey-
lersmuseum tentoongesteld werd.
Een tweede van Mander
in het Frans Halsmuseum
Naar wij vernemen krijgt het Frans Hals
museum te Haarlem binnenkort een tweede
Van Mander. Uit Duits bezit is namelijk
aan Haarlem toegewezen een schilderstuk
van Van Mander, voorstellend de „Aanbid
ding der herders". Het schilderij is zo
vernamen wij van de directeur, van betere
kwaliteit dan het stuk dat het museum
reeds heeft, namelijk de „Boodschap aan
Maria".
Nieuwe opera van Kurt Weill. ^De in
Amerika wonende componist Kurt Weill, be
kend door Brechts „Driestuiversopera" en
..Opkomst en val van de stad Mahagony"
heeft een nieuwe opera geschreven, getiteld
„De fakkel".
Monsieur Verdoux protesteert tegen „Mon
sieur Verdoux". In Parijs draait momen
teel Charles Chaplins nieuwste film „Mon
sieur Verdoux". De hoofdpersoon van deze
film is de bankbediende Henrv Verdoux, die
om in het onderhoud van zijn gezin te voor
zien rijke oude dames op zich verliefd doet
worden en vermoordt. Ongelukkigerwijze
woont te Parijs en Henry Verdoux, die
eveneens employé op een bank is. Hij is ge
trouwd en vader van een zoontje van 5 jaar.
Naar zijn zeggen leefde hij steeds gelukkig
tot hij op een ochtend op de bank komende
door een van zijn collega's werd begroet piet
dé woorden: „Goede morgen, monsieur Lan-
dru". In droefheid des harten sleepte hij zijn
dagen voort tot op een dag een reusachtige
reclameplaat voor Chaplins film tegenover
zijn bank werd aangebracht. Deze druppel
deed de emmer overlopen en monsieur Ver
doux heeft er een rechtszaak van gemaakt.
Opdracht voor mannenkoor. Door het
Koninklijk Nederlands Zangersverbond is
aan Johanna BordewijkRoepman opdracht
gegeven tot het componeren van een werk
voor mannenkoor, uit te voeren van een werk
heid van het regeringsjubileum van de
Koningin.
Internationaal Muziekfeest. Voor het
internationale muziekfeest, dat van 5 tot 12
Juni in Nederland zal worden gehouden, zijn
de volgende .werken van Nederlandse com
ponisten gekozen om de internationale jury
te worden voorgelegd: het tweede vioolcon
cert van Sem Dresden, „Musique pour
1' esprit en deuil" van Rudolf Escher. het
kwintet voor blaas-instrumenten van Marius
Flothuis. het derde strijkkwartet van Oscar
van Hemel, het concert voor fluit en orkest
van Hans Henkemans, „Katharsis" van Ber-
tus van Lier en de tweede symphonic van
Leon OrtheL
Mariemma naar Haarlem. De Spaanse
danseres Mariemma. die voor haar tournée
dooi' Zuid- en Noord-Amerika nog een be
zoek aan Nederland zal brengen, zal ook
optreden te Haarlem in de Stadsschouwburg
op 3 Februari.
De laatste jaren zijn er in de onder
aardse gewelven van de Romeinse St.
Pieterskerk vele opgravingen gedaan en
wel daar, waar zich vroeger de basilica uit
de tijd van Constantijn bevond.
Öe Vaticaanse gewelven bestaan uit
twee groepen: de ene groep ligt hoefijzer
vormig onder de kapel en het graf van
Petrus en de andere onder het midden
schip bij de Clementijnse kapel onder het
altaar der transfiguratie. Bij de begrafe
nis van Pius 11 bemerkte men, dat de ge
welven hoog nodig gerestaureerd moesten
worden. Kort voor het uitbreken van de
oorlog begonnen de herstelwerkzaamhe
den. Daarbij kwamen archeologische en
artistieke vondsten aan het licht, bijvoor
beeld enige grafmonumenten van het
kerkhof naast het oude circus van Gaius
en Nore; onder de oude basilica werd nog
een begraafplaats ontdekt. Men neemt
thans aan, dat de heidense graven zich
uitstrekten tot onder het belijdenis-altaar
en dat ook daar het lichaam van de apos
tel Petrus te ruste werd gelegd, nadat het
van de begraafplaats aan de Via Appia
was overgebracht. Van het circus van
Nero en de Via Cornelia was geen spoor
meer te ontdekken.
Wel werden verschillende heidense
sarcophagen aangetroffen. Een daarvan
dateert uit de 3e eeuw en werd door ene
Vibius Jolans een secretaris van de keizer,
voor zijn vrouw Ostoria Chelidon, een
dochter van consul Ostorius Eiodianus, op
gericht. Toen de sarcophaag werd ge
opend, werd het gebalsemde lichaam nog
in goede slaat aangetroffen. Het lag op
een dunne kalklaag en was gehuld in een
SCHADE IN FRANKRIJK.
Volgens de eerste officiële publicatie over
de overstromingen in Frankrijk, betrekking
hebbend op 104 gemeenten in het departe
ment „Meurthe et Moselle", zijn meer dan
13.000 gezinnen (ongeveer 43.000 personen)
getroffen. De geleden schade bedraagt on
geveer V/z milliard franc. 150.000 werk
dagen zijn verloren gegaan.
ROEMEENSE DOUANIERS VERGREPEN
ZICH AAN JUWELEN.
Roemeense douane-beambten hebben be
slag gelegd op waardevolle familiejuwelen,
toen prinses Elizabeth, de weduwe van
koning George van Griekenland en tante
van ex-koning Michael van Roemenië, het
land verliet, op weg naar Lausanne, aldus
heeft een lid van het pei'soneel van de spe
ciale trein, die prinses Elizabeth en andere
leden van de koninklijke familie vervoerde,
in Wenen verklaard.
Agenda voor Haarlem
Zang en Vriendschap: Ned. Ver. van Huis
vrouwen, lezing, 2.15 uur. Zuiderkapel: lezing
ds. B. E. J. Bik, 8 uur. Frans Hals: „Minne
brieven", toeg. 14 jaar, 2.30, 7.00 en 9.15 uur.
Rembrandt: „Houdt de dief", 14 j-, 2.00, 4.15,
7.00 en 9.15 uur. Palace: „De zoon van Monte
Cristo", toeg bov. 14 j., 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15
uur. Luxor: „Het wonder van de 34ste straat",
elle leeft., 2.00, 4.15, 7-00 en 9.15 uur. City:
„Belle of the Yukon", 14 j., 2.15, 4.30, 7.00 en
9.15 uur. Spaarne: „De zwarte zweep van
Zorro", 14 jaar, 230, 7.00 en 9.15 uur.
VRIJDAG 18 JANUARI
Gem. Concertgebouw: Vereniging Neder
landCanada". 8 uur. R.K. Verenigingsge
bouw Heemstede: Nationaal comité handha
ving Rijkseenheid, openbare vergadering, 8
uur. Bioscopen: middag- en avondvoorstel
lingen.
Van 18 tot en met 31 Januari 1948 zijn
de volgende bonnen geldig:
Bonkaarten KA, KB, KC 802:
121 Melk 4 liter melk
124 Melk 6 liter melk
125 Melk 6V2 liter melk
126 Vlees....' 100 gram vlees
127 Vlees.... 300 gram vlees
128 Boter250 gram boter of marga
rine of 200 gram vet
129 Boter 250 gram margarine of 200
gram vet
146 Algemeen 100 gram kaas of 125 grain
korstloze kaas
148 Algemeen 1600 gram brood (geldig tot
en met 24 Januari a.s.)
149 Algemeen 400 gram brood of 1 rant
soen vermicelli e.d. (geldig
tot en met 24 Januari a.s.)
133 Reserve.200 gram kaas of 250 gram
korstloze kaas
134 Reserve.800 gram brood (geldig tot
en met 24 Januari a.s.)
136 Reserve.. 400 gram brood (geldig tot
en met 24 Januari a.s.)
Bonkaarten KD, KE 802:
624 Melk 10 liter melk
625 Melk 11 liter melk
626, 627 Vlees 100 gram vlees
628 Boter250 gram boter of marga
rine of 200 gram vet
629 Boter 125 gram margarine of 100
gram vet
648 Algemeen 400 gram brood (geldig tot
en met 24 Januari a.s.)
649 Algemeen 400 gram brood of 1 rant-
sóen vermicelli e.d. (geldig
tot en met 24 Januari a.s.)
633 Reserve.400 gram brood (geldig tot
en met 24 Januari a.s.)
635 Reserve.100 gram kaas of 125 gram
korstloze kaas
Bonkaarten MA, MB, MC, MD. MF, MG,
MH 802 (bijz. arbeid, a.s. moeders, zieken)
1043 Brood 800 gram brood
1048 Boter 250 gram boter of marga
rine of 200 gram vet
1042 Margarine %50 gram margarine of 200
gram vet
1044 Kaas 200 gram kaas of 250 gram
korstjoze kaas
1049 Eieren.. 5 eieren
1047 Melk 5 liter melk
1041 Vlees 300 gram vlees
1046 Vlees 200 gram vlees
Deze bonnen kunnen reeds op Vrijdag 16
Januari worden gebruikt, met uitzonde
ring van de bonnen voor melk, waarop
eerst op Maandag 19 Januari mag worden
gekocht.
Een rantsoen vermicelli bedraagt: 300
gram vermicelli, macaroni, spaghetti, noe
dels, mie, maizena, tarwezetmeel, aardap
pelmeel, geoxydeerd aardappelmeel, aard-
appelsago, aardappeltapioca, puddingpoe
der, custard, tarwegriesmeel of 400 gram
vermicellisoep (d.i. droge soep, waarvan
ten minste 75 pet. uit vermicelli bestaat of
de vermicellivorm,heeft).
Men doet verstandig deze opgave uit te
knippen en te bewaren.
Opvoedingsgesticht
grotendeels uitgebrand
Woensdagavond brak brand uit in het
opvoedingsgesticht te Harreveld onder
Lichtenvoorde ih de Gelderse Achterhoek.
In dit gesticht worden ongeveer tweehon
derd regerings- en voogdijpupillen ver
pleegd door ongeveer veertig broeders van
de Congegratie van Onze Lieve Vrouwe
van Zeven Smarten te Voorhout.
De brand is omstreeks tien uur ontstaan,
in de rechtervleugel van het complex,
vermoedelijk door kortsluiting. De brand
weren uit Winterswijk, Doetinchem,
Groenlo, Varsseveld en Lichtenvoorde be
streden het vuur, doch het middenge
deelte van het gebouw bleek weldra niet
meer te redden, zodat de blussing zich
moest bepalen tot de zijgebouwen. Des
ondanks kon ook de rechtervleugel niet
behouden blijven.
Bij het uitbreken van de brand werden
de kinderen ondergebracht in een gym
nastieklokaal in jie nabijheid.
SMOKKELAARS VAN EXPLOSIEVEN
GEARRESTEERD.
Agenten van het Amerikaanse „Federal
Bureau of Investigation" hebben vier man
nen gearresteerd, wegens de poging om een
hoeveelheid van de explosieve stof T.N.T.
naar Palestina te verschepen.
(Van onze correspondent te Parijs)
Gedurende de maand November heeft
het Concertgebouw-orkest onder leiding
gestaan van de Franse dirigent Hem-i
Tomasi, die in dezelfde periode ook enige
concerten van het Residentie-orkest heeft
geleid. Na een repetitie met het Orchestre
National van de Franse Radio te Parijs
(waar de kunstenaar thans weer terug is
gekeerd) heb ik gelegenheid gehad To-
masi's indrukken over zijn verblijf in Ne
derland te vernemen.
Het werd. een opwekkend onderhoud,
want Tomasi, impulsief en levendig, ver
raadt zijn meridionale afkomst niet. Hij
blijkt zelfs zó geestdriftig over zijn erva
ringen, dat hij mij direct al complimen
teert met de Nederlandse orkesten, terwijl
ik me niettemin had voorgenomen aller
eerst hèm te feliciteren met zijn groot
succes. Ik kreeg er eenvoudig de kans
niet toe
Die violen, monsieur, nee, dat hele
strijkerscorpsen dan die trompet van
monsieur Kommmsten die Haagse
hoboist.en.(er volgen dan nog
eeft reeks instrumenten en namen)....
het was een verrukking om met deze mu
sici te mogen spelen. En ook een onder
scheiding!
„Een verdiende onderscheiding", zeg ik,
van m'n kans profiterend, als Tomasi's
woordenstroom een fractie van een' se
conde stokt.
- Na een concert in Parijs, vertelt de
kunstenaar dan verder, moet ik naar Vichy
en Nice, waar ik met de leiding van de
Opera ben belast. Maar in Mei keer ik
terug naar Holland. Met Franse solisten
dirigeer ik dan bij de Wagner-vereniging
een serie Peléas-uitvoeringen en boven
dien staat er de Nederlandse première van
„Le Martyre de- Saint-Sébastien", even
eens van Debussy, op het program. Nog
„Ajax" naar Rotterdam
gesleept
De grote drijvende bok „Ajax" welke
aan de Nederlands Indische regering is
verkocht voor het lichten van wrakken en
andere obstakels, is met sleepboten uit
Sliedrecht naar Rotterdam gebracht. Het
is de bedoeling dat een der grote zee
slepers van L. Smit en Co.'s Internationale
Sleepdienst, mogelijk de „Hudson" het ge
vaarte naar Indië zal slepen. Het over
brengen naar Rotterdam is geschied om
ten aanzien van de weergesteldheid het
meest gunstige moment te kunnen kiezen
voor het wagen van de grote sprong. Wan
neer dit zal zijn is nog niet bij benadering
te zeggen. Men wil in ieder geval zo weinig
mogelijk risico nemen en daarom is het
niet uitgesloten, dat het vertrek nog wel
enige dagen op zich zal laten wachten.
een paar maanden en ik ga weer terug
naar Holland
Tomasi heeft die laatste woorden uit
gesproken als een kind, dat zich tevoren
verheugt, na volbrachte plichten, zich
weer aan het spel ten eigen genoegen te
zullen mogen wijden. En bij het afscheid
gevoelde ik, als Hollander, mij nauwelijks
minder gevleid dan Tomasi zich als diri
gent voldaan over zijn persoonlijk succes
kon tonen.
Plan tot dichting
van de Baakse Overlaat
Een probleem, dat in de Gelderse Ach
terhoek vooral na de overstromingen der
ladtste weken weer actueel genoemd kan
worden, is de dichting van de Baakse
Overlaat.
Het gebied, dat via deze overlaat telkens
door overstroming wordt bedreigd, heeft
een oppervlakte van ruim 7600 ha en
steekt zich uit langs de rechter IJsel-oever
tussen Doesburg en het Twentekanaal,
het Zuiden begrensd door de hoge gronden
van Hummelo en gedeeltelijk door de
spoorlijn ZutphenWinterswijk en in het
Noorden tenslotte door het Twentekanaal
tot aan de IJsel. Het gebied is te verdelen
in de stroomgebieden van enkele grote
beken met hun zijtakken, de Grote Beek,
de Baakse Beek en de Vierakkerse Beek.
Bij hoge rivierstanden lopen al deze gron
den onder water. De natuurlijke lozing
van de beken wordt gestremd en het IJsel-
water stroomt door deze beken naar bin
nen. In de loop der tijden zijn verschil
lende plannen ontworpen om deze over
stromingen tegen te gaan. De grote moei
lijkheid is een goede oplossing te vinden
voor de afwatering van het beekwater.
Voor de Grote Beek zou een gemaal moe
ten worden gebouwd. Het bestaande elec-
trische gemaal in de Baakse Waard zou
vervangen moeten worden door een van
grotere capaciteit en ook zou een gemaal
voor de Baakse Beek moeten worden ge
sticht. Voor de Vierakkerse Beek en de
Onderlaatse Beek alsmede voor de beneden
loop van de Berkel en vooi* de ontwatering
van een gedeelte der stad Zutphen wordt
een gemaal aan de Zuidzijde van Zutphen
nodig geacht. Tenslotte zou de Berkel
langs de spoorlijn ZutphenWinterswijk
moet worden afgeleid naar het Twente
kanaal.- De totale kosten van dit plan
worden geschat op 4 millioen. Van de be
langhebbende gemeenten Zutphen, Steen
deren, Warnsveld, Hummelo en Keppel
zijn bijdragen gevraagd tot een bedrag
van ruim een millioen. Het ontbrekende
kapitaal zóu door rijk en provincie moeten
worden verleend.
SPOORWEGONGELUK IN CANADA.
Ongeveer vierhonderd kilometer ten
Noord-Westen van Quebec zijn twee trei
nen op elkaar ingereden. Vijf personen
werden gedood.
purperen gewaad. Aan de arm droeg het
een armband, een voorbeeld van Oosterse
goudsmeedkunst uit die tijd.
De grafmonumenten zijn in archeolo
gisch en in artistiek opzicht zeer belang
rijk. Op een marmeren sarcophaag van
een christen uit de tijd van Constantijn,
versierd met beeldhouwwerk, ziet men
een in een wijde mantel gehulde vrouw
afgebeeld, die in de ene hand een boek
houdt, terwijl de apostelen Petrus en
Paulus haar bewaken.
Op de andere sarcophaag van terracotta
staat te lezen: „Voor Fannia Redenta, die
46 jaar, 5 maanden ei^ 7 dagen leefde en
door haar man Aurelius Hermes beweend
wordt.
Ondanks serieuze nasporingen is men er
nog niet in geslaagd de reeds lang gezoch
te graven van Bramante en Palestrina te
vinden.
„Amerika's vleugels"
moeten langer worden
President Trumans commissie voor
luchtvaart-politiek heeft na een onderzoek
van zes maanden in een i-apport de rege
ring er voor gewaarschuwd, dat op 1
Januari 1953 andere landen vrijwel zeker
een grote hoeveelheid atoomwapens zullen
bezitten en waarschijnlijk ook doeltref
fende bestuurbare lange-afstaqdsprojec-
tielen in massa zullen produceren. In het
rapport wordt aangedrongen op het vor
men van een strijdmacht, die in staat is
tot een tegenoffensief met een vloot van
bommenwerpers, begeleidende vliegtui
gen en lange-afstandsprojectielen. Elk
land, dat zou overwegen de Verenigde
Staten aan te vallen, zal moeten weten,
dat, indien het zulks zou doen, zijn fabrie
ken en steden tegen de grond zullen gaan
en zijn oorlogsmachine zal worden ver
nietigd.
De commissie bestaat uit vooraanstaan
de particulieren, die door de president zijn
benoemd om alle fazen van de luchtvaart
te bestuderen. De commissie dringt aan op
een radicale wijziging in de traditionele
vredesstrategie van het land.
In het rapport worden de volgende pun
ten naar vóren gebracht. Aangedrongen
wordt op het vormen van een Amerikaan
se „fronf'-luchtmacht van bijna 7.000
vliegtuigen tegen 1952, gesteund door 3212
vliegtuigen van de nationale garde en een
reserve van 8.100.
Er wordt voor gewaarschuwd, dat het
roekeloos zou zijn er op te vertrouwen,
dat andere landen tegen het einde van
1952 geen grote hoeveelheid atoomwapens
zullen hébben.
Er zijn bewijzen, dat binnen vijf5jaar
bestuurbare projeatielen met een actie
radius van 8.000 k.m. in massa geprodu
ceerd zullen worden, die in staat zijn een
doel van flinke omvang, zoals een stad.
te treffen. Het zou niet verstandig zijn
aan te nemen, aldus het rapport, dat an
dere landen dit wapen niet tegen het eind
van 1952 in hun bezit zullen hebben.
De plannen om sabotage door bacterio
logische wapens te voorkomen moeten op
intensievere wijze worden uitgewerkt.
Na Januari 1953, aldus de commissie, is
een aanval met bestuurbare projectielen
via de polen en oceanen, alsmede binnen
landse sabotage, gevolgd door een „inva
sie van luchtlandingstroepen om van de
eerste verwarring gebruik te maken, stra
tegische punten in te nemen en de weer
stand van het land" geheel te breken",
mogelijk. De luchtmacht, aldus het rap
port, moet het fundamentele Amerikaanse
verdedigingswapen in de toekomst zijn.
De huidige luchtmacht is onvoldoende,
zelfs gedurende de periode, dat het land
betrekkelijk vrij van gevaar voor een
krachtige aanval is.
DODEN BIJ AARDVERSCHUIVING.
r~
Wii spraken:
een zittenblijver
Verdiepingen-
trein
IwÈÊÊWSË.
Ook, in Amerika schijnt
de forensen-kreet tus-
sen de banken!" opgeld
te hebben gedaan. Men
heeft in ieder geval be
sloten om de treinen
met verdiepingen te
maken, zodat het ge
vleugeld woord van de
Amsterdamse tramcon
ducteur Komp u maar
boue" daar letterlijk
waarheid kan worden.
Op de weg KilosaIfakara in Tanganjika
zijn 21 Afrikanen door een aardverschui
ving om het leven gekomen. Vijftien Afri
kanen werden zwaar gewond. Kilosa ligt
240 km van Dar es Salam, op de hoofd
spoorlijn, die van de kust naar het Tangan-
jika-meer leidt.
Gij kent nem wel, de zittenblijver
Hij is de man. die in de tram of in de
trein het zitten boven het staan verkiest
ook al staat het gangetje tussen de banken
vol met dames. Wanneer zulks het geval
is, leest hij met ongehoorde intensiteit de
krant of slaapt hij. of doet hij alsof. Maar
op zijn gelaat ligt altoos een trek van uit
geputte moeheid, als had hij zo juist de
Himalaya beklommen.
Hij zit en een knappe jongedame, die
hem van zijn plaats krijgt.
Het soort is*wijd-verspreid. Het telt
mannen met veel geld en mannen met
weinig geld en mannen met gewoon geld.
Oudere mannen eri jongere mannen. Ook
mannen, die wanneer hun vrouw vraagt:
„Wil je even voor mij afwassen", onmid
dellijk hulpvaardig het schort voorbinden.
Maar zo gauw zij de trein binnenkomen,
kennen zij slechts een begeerte „Zitten".
Nadat de veldslag bij het portier gewon
nen is, stormen zij de wagen binnen er> in
hun ogen ligt een blik die eveneens te
vinden is bij totaal-uitgehongerden, wan
neer zij een pan soep in hun onmiddellijke
nabijheid ontwaren.
Wij, die altoos opstaan voor dames (het
is een van onze dungezaaide. goede eigen
schappen), worden regelmatig aangezien
voor een bijzonder soort dwaas. Hetgeen
ons niet hindert. Maai- nu het ons de laat
ste tijd meermalen is overkomen, dat
wanneer wij een dame onze plaats aan
boden, zij ons angstig aankeek, als ver
wachtte zij een aanslag op haar eer, nu
staat het probleem in zijn volle grootte
voor ons en met de ernst ons eigen, zijn
wij onmiddellijk een onderzoek begonnen.
Wij stelden ons in de tram op tegenover
een zittenblijver en nadat wij zo'n beetje
geconstateerd hadden, dat hij recht van
lijf cn leden en naar schatting dertig jaar
was, tikten wij tegen zijn krant, namen
onze hoed af en zeiden beleefd: „Waarom
staat u niet op voor die oude dame, me
neer?".
„Ik heb de hele dag hard gewerkt",
zei hij.
Nu, daar viel niet veel op te zeggen cn
.wij hielden onze mond maar weer.
Toen wij hem echter de volgende mor^
gen weer in de tram ontwaarden, weer
breed-uit gezeten en weer met dames in
het gangetje, waren wij toch wel verbaasd.
Wij tikten iets ruwer tegen zijn krant
en zeiden iets forser: „Waarom staat u niet
op voor die dame?"
„Ik moet de hele dag hard werken", zei
hij korzelig.
Daar lieten wij het niet bij zitten. Altijd
klaar met het woord waar het er om gaat
zwakken te beschermen, zeiden wij spits
vondig als wij zijn: „Die dame misschien
ook".
„Wie het eerst komt, wie 'het eerst
maalt", zei hij tevreden.
Hij begon weer in zijn krant te lezen.
Dat gaat zo maar niet, dachten wij en
zeiden op krachtige toon: „U is geen heer".
„Mogelijk", zei hij, „maar ik zit graag".
Het werd een beetje moeilijk. Voor zede
preker zijn wij blijkbaar niet in de wieg
gelegd, meenden wij. Maar gelukkig was
er een dame, die het juiste woord vond.
Een dame van een jaar of veertig. Dames
van een jaar of veertig kennen veel juiste
woorden. Zij stond op en zei tegen een
dame van een jaar of vijftig die aan het
lusje bengelde: „Wiit niet eens even
zitten mevrouw".
Wij verkneukelden ons in stilte, om de
rode kleur, die de zitten-blijver nu wel
zou krijgen. Maar nee hoor.
Hij keek ons welgemutst aan en zei: „Ziet
u wel, je moet mekaar een beetje helpen".
Wij stonden sprakeloos.
Ineens hadden wij geen zin meer om de
man nog verdere vragen te stellen. Al
staat er boven dit stukje: „Wij spraken
een zittenblijver" en al hadden wij nau
welijks een' paar woorden met hem ge
wisseld. Wij hielden-onze mond maar.
Want ziet u, zo'n zittenblijver zegt ons
Zo-weinig. W. L. B.
Volgens de door het Centraal Bureau
voor de Statistiek vastgestelde voorlopi
ge cijfers had de uitvoer in December 1947
een waarde van £35.6 millioen (November
202 millioen) en een gewicht van 732.000
ton (November 702.000 ton). Bij de beoor
deling van de bijzonder hoge cijfers over
December dient men er rekening mede te
houden dat volgens het toepassen van een
nieuwe naamlijst van goederen ingaande 1
Januari 1948, een gevolg van de met Bel
gië en Luxemburg gesloten douane-over
eenkomst, uitvoeraangiften welke tot en
met 5 Januari 1948 bij het jsureau binnen
kwamen nog over December 1947 zijn ver
werkt. De cijfers over December hebben
derhalve betrekking op 28 werkdagen. Bij
een normaal gemiddelde van 26 werkdagen
per maand zou de uitvoer over December
218.8 millioen, over November 210.1 mil
lioen en over October 209.2 millioen heb
ben bedragen. Ook volgens deze bereke
ning zijn de Decembercijfers hoger dan
enige andere maand van het jaar. Dc totale
export (exclusief diamant en uitvoer per
postpakket) bereikte in 1947 een bedrag
van 1 milliard 860 millioen tegen 785 mil
lioen in 1946.
In het uitvoerbedrag over December
zijn begrepen (in millioenen guldens):
paarden en runderen, 2 (November 7); vis,
schaal- en schelpdieren 5.3 (4.8): kaas,
2.4 (4.8); gecondenseerde melk 3.4 (2.8);
verse en koelhuiseieren 4.5 (3.4), vruch-
tenpulp 2.4 (3.6); verse groenten 7.1 (4.4);
Spitfires tegen
de Griekse guerillas
Griekse Spitfires zyn in actie gekomen
tegen guerilla-troepen, die aan de Golf
van Corinthe tot de aanval zijn overge
gaan. Volgens Griekse militaire kringen
worden versterkingen uit Missolonghi naar
Arahova gezonden, dat Woensdagmorgen
door 700 guerillastrijders werd omsingeld.
Andere versterkingen uit Patras hebben
zich in de strijd gemengd, die woedt op
de met sneeuw, bedekte hoogten van
Pendacorfi vanwaar men de stad Lepanto
kan overzien.
De aanval op Arahova wordt beschouwd
als deel uitmakend van het plan der
guerillastrijders om het Griekse leger over
geheel Griekenland te verspreiden, ten
einde generaal Markos in de gelegenheid te
stellen zijn hoofdmacht na de nederlaag
bij Konitza te hergroeperen.
verduurzaamde groenten 3.2 (3.1); aard»
appelen 23.1 (27.4); bloembollen en plan
ten 7.8 (5.3); suiker en suikerwerken 7.5
(8,8); aardappelmeel 3.9 (3.7); plantaar
dige olieën en vetten 5.5 (2.9); cokes 4.6
(3.1); ruw ijzer en staal 3 (1.9); tin in blok
ken 5.6 (2.6); geneesmiddelen 2.2 (8);
kunstzijdengarens 5.4 (5); katoenen ma
nufacturen 8.7 (8); wollen cn halfwollen
manufacturen 2.9 (1.^); schepen en derge
lijke 7.5 (2.8); radio-artikelen 9.8 (8.5);
gloeilampen 3.2 (3.3); andere electrische
artikelen 5 (3.5).
Invoer
Volgens voorlopige cijfers bedroeg de
waarde van de invoer in December 434,3
millioen (November 408.9 millioen) met
een gewicht van 1.665.000 ton (November
1.400.000 ton). Ook deze cijfers over De
cember hebben betrekking op 28 werk
dagen.
Bij een gemiddelde van 26 werkdagen
per maand zou de invoer over December
403.2 millioen. over November 425.3 milli
oen cn over October 366.2 millioen hebben
bedragen.
Over het gehele jaar 1947 had de invoer
(exclusief diamant en invoer per post
pakket) een waarde van 4 milliard 256
millioen tegen een (geschatte) waarde van
2 milliard 305 millioen in 1946.
Brand in bioscoop tijdens
kindervoorstelling
Tijdens een voorstelling voor kinderen
van de film „Het lied van Bernadette" in
de Astoria-bioscoop te Brunssum brak
Woensdagmiddag brand uit in de cabine.
De zaal was met ongeveer vijfhonderd
jeugdige toeschouwers gevuld. Enkele kin
deren stormden onder het geroep van
„brand" naar buiten. De directeur van het
theater wist echter erger te voorkomen,
zodat de ontruiming van de zaal ordelijk
en zonder ongelukken geschiedde.
De operateur bleef op zijn post, hij
kreeg brandwonden in het gelaat. Drie
projectie-apparaten verbrandden.
Dinsdag tien gewonden
in Indonesië
Volgens het legercommuniqué bedroe
gen de Nederlandse verliezen in Indonesië
Dinsdag tien gewonden.
