G
J
j Tein toneelportretten
^Adriaan van der Horst,
regisseur van grote ernst
2 hot echtpaar Van der Horst naar Ant-
„on waar Van der Horst de leiding van
New Yorkers doen winterjassen uit
en gaan paraderen op Fifth Avenue
nee,nAkkertje
in. Clown, Moralist, Messias
%ATjRDAGj^A5Li!l?
In mijn noemde ik reeds
k'fcS"" der Hoiï' die
l"sm V Arii jaren Ian»,van dit voor
»,Ter mLt tonMlkunst z'o belangrijke
fe**''1 Je1ieUsge«est.
wKMP *Tva„ der Horst persoonlijk
IkWY tond en telkens weer. wanneer
aanraking kwam, werd ik
neï„fnjn ernst, ftn enorme ken-
FKïSLSl en de grote liefde voor
is van11 ,.*7 iior Horst is nooit een
ij» W* VwMst Hij is altijd stil en kalm
iStreber f«est der „oit op de grote
E«» En toch heeft hij - vooral
®n „an deze eeuw - een vooraan-
ahet begin van rijke piaals m onze
ddfngenomen. Meer als leider en
toneelspeler
jtgisseur dan a 7eker wel die van het
ZijQSe en het realisme geweest, welke
H Sel met de bloeiperiode van de
i11®" Toneelvereniging, toen de
aeilsndse Tci mm, het eerst v00r
lltke".l?ht kwamen. Van de oprichting
w voetlicht kwam i8g2 lot aan
P Toneeï,Smans persoonlijk de direc-
,912, Wa faar lang - was Van
■m L oremam de tracht van dit voor
T" flts zo belangrijk gezelschap
EiSt dït altijd de mooiste tijd van
F 'ff'vS Horst de Toneelvereni-
had verlaten, engageerde Willem
0 S"= «iliem en zijn vrouw, de eminente,
F^llitke toneelspeelster Wilhelmina
EfS-van der Lugt Melsert, aan
NwfcSjrinf en ook hier voerde Van der
1 Sreaie al was het dan ook over,
K| nSden, de „Bijwagen van Jlet
F feheeft de verbintenis met Royaards
lueduurd, want reeds na een jaar ver-
k Viaamse Schouwburg en zijn gezelschap
2, nam Maar ook dit duurde slechts
I t wet teen de oorlog in 1914 over
B Uitbrak, vluchtten de meeste leden
Kt Vlaamse gezelschap naar het vei-
p Nederland en de Van der Horsten trok-
tïaam regisseur als hij was, bleef hij
liet lang zonder engagement. Nu eens zien
„a hem in de residentie bij Het Hof-
ïd Toneel - dan weer in de hoofdstad
a Herermans, totdat hij met Jan Musch
-in i9l9 Het Schouwtoneel oprichtte, het
I welschap dat evenals thans Comedia
voornamelijk dë Stadsschouwburg te
fcarlem bespeelde. En van die tijd af wa
mde Van der Horsten nauw aan de Spaar-
ues'ad verbonden. t
Bet Schouwtoneel moge in de geschie-
lenis van ons toneel niet een zo belangrijke
ilaats hebben ingenomen als de Neder-
andse Toneelvereniging en zeker niet als
I le gezelschappen van Royaards en Ver
zade, die in die jaren artistiek baanbre
kend werk verrichtten, in Haarlem ver
overde dit gezelschap met krachten als
Wilhelmina van dèr Horst, Esther de Bóer-
van Rijk, Greet Lobo, Stine van der Gaag,
Jan Musch, Ko van Dijk, Lau Ezerman,
aohan Kaart en Marj van Warmelo vooral
—.Indeeerste jaren van zijn bestaan zich een
™figen publiek en wij dankten het vele uit
rekende voorstellingen van stukken als De
paradijsvloek van Laudy, Het.Wederzijds
Huwelijksbedrog en Krelis Louwen van
.angendijk, Cyrano de Bergerac van Ros-
and, De Vrek en De ingebeelde zieke van
flolière, Peer Gynt, De Comedie der Liefde
ii Een Vijand van 't Volk van 'Ibsen, De
iaakten kleden en De Consequentie van
■atsoen van Pirandello, Dr. Knock van
ides Romain, Marike van Nieumeghen,
teliéas en Mélisande van Maeterlinck, öm
lier man- de voornaamste te-noemen.
Veertien jaar heeft Het Schouwtoneel
leslaan. Toen het gezelschap in 1933
ferd opgeheven, heeft Van der Horst
ich uit het actieve toneelleven terug-
ietrokken en na die tijd zag en sprak ik
lem alleen nog maar bij de verschillende
over de Neder-
Huldiging Henriëtte Davids
Ook in Haarlem zal de cabaretière Hen-
iette Davids een huldigingsavond worden
aangeboden ter gelegenheid van haar zes-
Jgste verjaardag en van het feit, dat zij
verd uitgenodigd in Hollywood een film
te komen maken.
Er is een Huldigingscomité in voorbe
reiding.
[De huldiging zal op 1 April in het Ge-
meentelijke Concertgebouw plaats vinden.
Het jubilé van de
Oud-Onderofficieren
Enige tijd geleden gaven wij, reeds een
uitvoerige mededeling over de afd. Haar
lem vani de Koninklijke Nederlandse Bond
n Oud-onderofficieren die haar 60-jarig
wstaan zal herdenken. Ook het feestpro
gramma gaven wij reeds. Zaterdag 3 April
Tr een receptie gehouden van 3 tot 4.30
uur in de Leeuwerik.
LL» een feestnummer van het orgaan
l|fvf wa«in veel aandacht gewijd
pÏÏ geschiede™s der' afdeling. De
schermheer burgemeester mr, P. O. F.
lizoonT6'8 en cle ere_voorzitter, de gar-
S ?pmandant H' w- Lenderink,
en ei waarderende woorden in.
Rusland kocht oude
Amerikaanse vliegtuigen
to ta"Le2 commissie van onderzoek
[öigden j ¥nse Huis van ^gevaar
te letaals Solie'-Unie tot 6.000 dol-
Nssurzli.w vliegtuigen, die uit oor-
h voor s^echts 150 dol-
b"£n Vefkoeh,Amerikaanse kopers
ted de „„,3 - Pai'ticulier handelaar
lfl af»eL™2?Sle "i^Ueeld, dat -hij in
itrnmênwèrL enigszins versleten
koeht rt'e aan uwkelaars heeft ver-
ü»»enPoie, hPlKSchip naal' de s°v,jet-
hebben verzonden.
Rio01GEBAAK VAN
BIO-VACANT1EOORD
Ue-Oort •'jij'L™ df sUehting Bio-Vacan-
,datM ohda„L a,el'?ten' ?ezien he'
lakt ia om tot infv, 'a' posm2en niet ge-
b™on in haar 1 van het aantaI
raken, uit de r.nu° ?nie uis of elders te ge-
ïaar 1943 f 150 n^.te"°Pbrengsten voor het
i,a» stichlinBen rt." beschikbaar te, stellen
van, namelijk da v hetzelfde doel nastre-
hl>d» zwakke kï?°rBmB van het Neder"
vo'doende en die "«et °ver
ban gSSin ^hikken om de
bezet tePh"Se huizap *>ii voort-
premières te Amsterdam aan deze zijde van
het voetlicht. Maar zijn belangstelling, zijn
liefde voor het toneel bleef ook toen onver
zwakt.
Nu ik over Adriaan van der Horst schrijf^
wil ik hier ook met dankbaarheid getuigen
dat er geen toneeldirecteur ooit in Neder
land is geweest, die zo veel voor de Neder
landse toneelschrijvers heeft gedaan als hij.
Hoe vele oorspronkelijke stukken heeft Van
der Horst eerst als leider van de Toneel
vereniging en later als directeur van Het
Schouwtoneel niet voor het voetlicht
gebracht! En van de meeste dier stukken
heeft hij zelf de regie gevoerd.
Van der Horst had een zeer hoge opvat
ting van zijn taak als regisseur. Hij zou
nooit in zijn regie zijn eigen persoon naar
voren schuiven; het werk en de auteur
bleven voor hem steeds hoofdzaak. Accu
raat als weinigen, ernstig in hoge mate,
man van grote, algemeen erkende vakken
nis heeft hij als regisseur dikwijls voortref
felijk werk verricht, vooral wanneer het
er op aankwam sfeer te scheppen.
Als acteur is Van dop Horst minder op de
voorgrond getreden, al heeft hij dan ook
enkele creaties geleverd, die ik nooit zal
vergeten. Ik denk bijv. aan de kindse groot
vader in „De Opgaande Zon", Kobus in Op
Hoop van Zegen en zijn rebbe in Ghetto.
Ik zie deze personen weer voor me en weet
tegelijk, dat ze na hem nooit zijn over
troffen. -
Een bescheiden kunstenaar was Van der
Horst, maar hij was iemand aan wie het
toneel in ons land zeer veel te danken heeft
gehad. J. B. SCHUIL
De 9
Linzen
Vlaams Kunst- en Cultuurverbond. Door
verscheidene Vlaamse organisaties te Brus
sel is het „Vlaams kunst- en cultuurcentrum"
opgericht. Dit verbond heeft zich tot taak
gesteld de Nederlandse cultuur te bevorde
ren in samenwerking met dé meest vooraan
staande kunstenaars van Vlaanderen en het
buitenland. Het verbond zal voor de eerst
komende periode enige tentoonstellingen
organiseren van grafisch werk van Jozef
Cantré, J. van Krimpen en S. H. de Roos.
Internationaal filmfestival. De volgende
landen zijn uitgenodigd tot deelneming aan
het derde Tsjechoslowaakse filmfestival, dat
gehouden zal worden te Marianske Lazne
van 17 Juli tot 1 Augustus: België, Bulgarije,
Denemarken, Egypte, Finland, Frankrijk,
Groot-Brittannië, Hongarije, India. Italië,
Joego-Slavië, Marokko, Mexico, Mongolië.
Nederland, Noord-China (voor zover onder
bewind van Mao Tse Toeng), Noorwegen,
Polen, Roemenië, de Sovjet-Unie, de Ver
enigde Staten, Zweden en Zwitserland.
Eduard Flipse naar Spanje eft Portugal.
De Rotterdamse dirigent Eduard Flipse heeft
uitnodigingen ontvangen uit Madrid en Lis
sabon om daar in het begin van het komende
seizoen als gastdirigent op te treden. In beide
steden zullen de nieuwste Nederlandse com
posities worden gebracht.
Een vast openluchttheater tussen Maas
trichts beroemde kerken? Op initiatief van
het Heiligdomsvaart-comité te Maastricht, dat
dit jaar de zevenjaarlijkse plechtigheden
wederóm gaat organiseren, is een plan ge
maakt om het Henric van Veldekenplein, een
intieme open ruimte achter de St. Servaas-
en de St. Janskerk in te richten tot een open
luchttheater.
Zuid-Tunis als décor. De regisseur van
„Quai des Orfèvres", Henri Georges Clouzot.
is te Parijs teruggekeerd van een studiereis
door Zuid-Tunis in gezelschap van de oprea-
teur Thirard.
Clouzot heeft daar landstreken uitgezocht
óm er, waarschijnlijk in de tweede helft van
April, het laatste gedeelte van zijn film
„Manon" op te nemen.
Bonte „Easter Paradein Paasbeste kleding
Een warm 'en koeste
rend voorjaarszonnetje
deed een eenvoudig,
doch enigszins wijdlopig
hoofddeksel plotseling
ontluiken met een weel
de van bloesem en bloe
men, en ziedaar, eeh
nieuwe Parijse mode
creatie is geboren. Na
tuurlijk gaat het in
werkelijkheid niet zo
eenvoudig, maar men
moet een ambacht als
dat van Madame La
Mode niet al te prozaïsch
beschrijvent omdat een
zo poëtisch eindproduct
als dat, waarvan hier
naast een afbeelding
wordt gegeven, het een
voudig niet verdraagt te
worden geschoren over
een kam met al die or
dinaire fabriekmatige
voortbrengselen die ee(i
mens om, aan of,op zijn
ledematen torst teneinde
„gekleed te gaan". Neen,
een dergelijk fleurig en
bijna geurig bloemstuk
van een hoed moet waar
lijk ergens gegroeid zijn
zoals een weelde van
bloemen in één lente
nacht aan een dode
boomtak kan ontluiken.
De winter met al zijn plagen heeft het
onderspit gedolven. Het zonnetje is gaan
schijnen en de New Yorkérs denken erover
om hun winterjas nu maar in de motten-
zak te gaan opbergen. De plagen waren
vele: een recordsneeuwval ca. 150 cm
tiet opruimen waarvan de gemeente een
dikke zeven millioeh dollar heeft gekost,
gebrek aan stookolie, waardoor vele bur
gers in koude huizen kwamen te zitten en
dan die andere plaag, die niets met natuur
verschijnselen te maken heeft: de onbetaal
de rekeningen van de Kerstviering.
Maar ook dit laatste is thans weer „onder
controle" en het publiek winkelt alweer
met ijver, een betere zaak waardig voor de
voorjaarsuitrusting. En eerlijk gezegd, het
is de New Yorkse vrouwen nauwelijks kwa
lijk te nemen, dat zij i,zwak" worden;- went
afgezien van ne grote verleiding, die er van
de uitgestalde toiletten moet uitgaan, wat
staat haar verder nog te wachten? Niets
minder dan de jaarlijkse Easter Parade op
Paaszondag! De New Yorkse Paasparade is
een spontane bijeenkomst van minstens een
millioen New Yorkse burgers (vorig jaar
waren het er 1.250.000) op 5th Avenue. Na
dat de kerkdiensten zijn afgelegen is het
„on the Avenue" een geflaneer van belang.
De trottoirs zijn afgepakt met mannen,
vrouwen en kinderen, uitgedost in hun
nieuwe Paasbeste kleding. Dé rijweg is vrij
gehouden en daar glijden stapvoets fonke
lende auto's met hun inzittenden, die op
deze wijze aan de Paasparade luister bij
zetten. Het geheel speelt zich af tussen de
twee-en-veertïgste en Negen-en-vijftigste
straat, daar waar het Central Park begint.
Het knooppunt is echter in de buurt van de
Vijftigste straat, waar de Avenue aan de
ene zijde wordt opgeluisterd door de Saint
Patïick's Cathedral en aan de andere zijde
door het fraaie Rockefeller Center complex.
Het merkwaardige is, dat deze parade niet
„georganiseerd" is. Ieder, die lust heeft,
gaat er heen, om te kijken, maar tevens
bekeken te worden. De chique in „morning
coat", jaquet met grijze hoge hoed op en
hun dames dit jaar zonder twijfel in de
„new look". Natuurlijk zijn er grappen
makers of grappenmaaksters, die erop uit
zijn om coute que coute op de foto te ko
men: dames met groótgerande hoeden met
een drukke opmaak van bloemen en fruit:
maar dan levende bloemen en echt fruit,
een tros druiven, enkele bananen en een
kleine ananas. Het cosmopolitisch karakter
van New York spreekt wel heel. sterk, als
mèn een groep Brits-Indiërs tegen komt in
'hun fraaie en opvallende klederdracht, de
vrouwen in lange slepende gewaden, de
voeten in sandalen gestoken en het haar,
dat bijna blauwzwart aandoet, in dikke
wrongen in de hals opgemaakt. Vorig jaar
hadden wij zelfs een onmiskenbare Neder
landse representant.# Weliswaar gelukkig
geen Volendammer op klompen, maar een
Bouwvakarbeiders
weer aan het werk in Amsterdam
De stakende bouwvakarbeiders te Am
sterdam hebben op een door de bedrijfs
groep bouwnijverheid der E.V.C. belegde
vergadering besloten de staking in de
hoofdstad op te heffen.
Dit besluit werd genomen naar aanlei
ding van de bereikte overeenstemming tus
sen de organisaties in het bouwbedrijf, de
Stichting van de Arbeid en de overheid,
over de opheffing van het z.g. „tariefpla
fond" voor de volkswoningbouw in Am
sterdam, Arnhem, Eindhoven „en Nijmegen.
Rotterdamse E.V.C.-leden
scharen zich achter
hun bestuur
De leden van de Rotterdamse E.V.C.
hebben zich achter hun bestuur geplaatst.
Met op.twee na algemene stemmen werd
een motie aangenomen waarin „met diepe
verontwaardiging kennis wordt genomen
van de handelingen en het drijven van de
Communistische Partij Nederland binnen
de E.V.C., waardoor de organisatorische
zelfstandigheid der E.V.C. in groot gevaar
verkeert en bovendien een verderfelijke
moraal wordt gekweekt, waardoor de ka
meraadschap en de eenheid ernstig wordt
bedreigd."
De Teden besloten volledige goedkeuring
te hechten aan de stappen, die door het
plaatselijk bestuur te Rotterdam reeds zijn
ondernomen en geen enkele inmenging, het
zij direct of indirect van welke politieke
partij ook, in de organen der E.V.C. te Rot-
zullen dulden, geen enkele be-
swijziging of aanvulling op last van
idelijke leiding der E.V.C. te aanvaar-
£-11doch de beslissing over deze zaken uit
fluitend in handen van de bij de Rotter
damse E.V.C. aangesloten arbeiders te
laten.
Tijdens de besprekingen werd medege
deeld, dat van de centrale E.V.C.-leiding
nog was getracht een minnelijke oplossing
van het geschil tot stand te brengen en dat
er Woensdagavond te Amsterdam nog een
bespreking had plaats gevonden, welke
echter tot niets had geleid.
Rijdend wrak
De Heemsteedse motorpolitie heeft een
truck met oplegger uit Haarlem aange
houden, welke in verregaande staat van
verwaarlozing verkeerde. De stuurinrich
ting was vrijwel geheel versleten en de
remmen werkten zeer slecht.
Met de voetrem kon dit rijdende wrak
bij een snelheid van 40 km. per uur eerst
na 58 meter tot stilstand worden gebracht,
met de handrem was daarvoor 100 meter
nodig!
De nummerborden aan voor- en achter
zijde waren vrijwel onleesbaar. Richting
aanwijzers ontbraken.
De politie heeft het gevaarlijke voertuig
in beslag genomen en tegen de chauffeur
proces-verbaal opgemaakt.
INSTRUCTIE-SPITFIRES ZIJN
GEARRIVEERD.
De Spitfire-trainers, welke enige tijd ge
leden^ in Engeland besteld waren, zijn op
de jachlvliegschool van het legerluchtmacht
„Nederland" gearriveerd. De Spitfire-
trainer biedt plaats aan een instructeur en
een leerling.
Utreclit in licht en bloemen
tijdens ,de Jaarbeurs
In Utrecht bestonden plannen om de stad
tijdens dq jaarbeurs feestelijk te versieren
en tevens te vexdiclaten. Tegen de verlich
ting had het departement van Economische
Zaken bezwaar wegens het extra kolen-
verbruik. Pogingen van de Commissaris
der Koningin in de provincie Utrecht, ^le
heer M. A. Reinalda, om dit verbod inge
trokken te krijgen hebben succes opgele
verd. Het departement van Economische
Zaken heeft de bezwaren teruggenomen.
De 100.000 electrische lampen, die reeds
weken gereed liggen, zullen dus toch dienst
doen. De stad zal met lichtbaneq van vele
kilometers lang worden doorkruist Dag en
nacht zullen de bloemisten aan het werk
zijn om de verloren tijd in te halen en de
weg tussen de twee jaarbeursterreinen in
een onafgebroken allee van groen en bloe
men om te toveren.
inkdper vo<ft- de Nederlandse regering, die
zich voor deze gebeurtenis in de indruk
wekkende uniform van het Militair Gezag
had gestoken.
Tijdens de parade wordt er nu eens voor
geen enkele zaak of voor geen enkel bedrijf
reclame gemaakt, men maakt alleen re
clame voor zichzelf en voor zijn eigen
smaak; vier aardige meisjes, die in Bieder-
mayer costuum plaats hebben genomen in
een open rijtuigje, getrokken door een dar
tel paardje, dat zich nogal wat onwennig
voelt tussen dié kleurige menigte. Of een
bekend toneelspeler, die gedost in cow-boy
costuum en gezeten op een machtige witte
knol, tussen de auto's door laveert en met
zijn buitenmodel hoed op familiaire wijze
alle mooie meisjes begroet, dié kleuren, gie
chelen of zijn groet met een kwinkslag
beantwoorden.
Dit jaar, met de vroege Pasen en het
voorjaar, dat in Amerika maar niet wilde
komen pas hadden wij de zoveelste
storm met ijsregens houdt natuurlijk een
ieder zijn hart vast, dat hét weer als spel
breker zou optreden. Traditioneel wordt de
Easter Parade begunstigd door mild en zon-
jnig voorjaarsweer en men moet er niet aan
denken, wat de regen zou kunnen bederven.
Stellen wij, aan de matige kant gerekend,
dat ieder der deelnemers voor vijf-en-
twintig dollar aan zijn of haar nieuwe gar
derobe heeft besteed, dan zou er voor min
stens vijf-en-twintig millioen aan nieuwe
creaties in de klerenkast moeten blijven
hangen.
Welk èen bittere tranen zouden er bij
vele meisjes die dag vloeien
Over Muziek
Spif, rheumatiekP
Oorlogsvrijwilligers komen
vóór October uit Indië terug
Het A.N.P. verneemt van bevoegde zijde,
dat de reeds begonnen aflossing der zich
in Indië bevindende delen der Koninklijke
Landmacht in de loop van dit jaar regel
matig voortgang zal hebben.
Verwacht mag worden, dat. alle onder
delen, die vóór de eerste divisie '„7 Decem
ber" (vóór 29 September 1946) in Indië
aankwamen, vóór October 1948 geleidelijk
zullen repatriëren.
Liften verboden voor
officieren en onderofficieren
De minister van Oorlog heeft voor offi
cieren, adjudanten-onderofficier, vaandrigs
en kornetten het „liften" verboden. Dit
verbod geldt eveneens voor onderofficie
ren van hogere rang. Nu de verkeersmid
delen weer zoveel beter zijn dan kort na
de bevrijding wordt dit liften door deze
militairen, in uniform gekleed, beschouwd
als te zijn niet overeenkomstig de waar
digheid van hun stand.
Griekse regeringstroepen
hebben succes bij de Olympus
Generaal-majoor James van Fleet, leider
van de Amerikaanse militaire missie in
Griekenland, heeft .medegedeeld, dat het
Griekse leger met ondersteuning van de
luchtm^phf elfhonderd-vijf-en-vijftig gue-
rillastrijders heeft doen sneuvelen of ge
vangen genomen bij „een schitterende over
winning" in het gebied van de Olympus. De
strijd duurt voort en de verliezen der
guerillastrijders nemen nog steeds toe.
„TWEE ZIELEN LEVEN IN MIJN
BORST". Deze regel van een groot dichter
is wel bij uitstek toepasselijk op de pionier
der filmkunst, die in deze weken weer de
aandacht vraagt van allen, die het wel me
nen met het witte doek: Charles Spencer
Chaplin.
In zijn jongste geesteskind „Monsieur
Verdoux" verbeeldt hij ons een bankbe
diende, die na 32 jaren trouwe dienst,
wegens de crisis door zijn firma wordt
ontslagen. Van .dat ogenblik af leidt hij
een dubbel leven. Voor zijn invalide vrouw
een zorgzame echtgenoot, voor zijn zoontje
een liefdevolle vader, begaat hij dè ene
Sv. afgrijselijke roofmoord na
t~1 1 1 de andere. In drie jaar tijd
I I 1 TTl I huwt hij, telkens onder
1 lilll J andere nameh, 12 vrou-
wen, die hij doodt en van
wier fortuin hij zich mêester maakt ten
einde zijn gezin een onbezorgd leven te
verschaffen.
Het lijdt geen twijfel, dat de geschiede
nis van de moderne Blauwbaard Landru
de basis van het scenario vormt en men
kan van een merkwaardige coïncidentie
spreken, dat Chaplins eerstemeesterwerk
„A woman of Paris" evenals Monsieur
Verdoux in .Frankrijk speelt. Beide films
zijn uitgesproken satirisch van aard en het
décor dient slechts tot een oppervlakkige
camouflage van het land, dat door Chaplins"
ironie niet gespaard werd: de Verenigde
Staten van Noord-Amerika. Wellicht is in
dit feit de verklaring te zoeken voor de
ijzige ontvangt, die deze rolprent bij de
Amerikanen ten deel viel.
In Chaplin's oeuvre verdwijnt het
clowneske meer en meer en Winnen de
Messiaanse tendenzen steeds duidelijker
veld. Hoe lang lijkt het al geleden, dat hij
voor het grote publiek alleen maar een
gooi- en smijtkomiek was zonder meer.
Een mannetje in een veel te wijde bropk
en veel te grote schoenen, dat in latere
films dè grens van de sentimentaliteit na
derde. maar nooit overschreed. Dan werd
hij tot het symbool van de kleine man, die
in een vijandige wereld zijn geluk zoekt,
dat hem steeds door allen en iedereen
misgund wordt. Tegelijkertijd bleef hij
de dwaas, die alle porceleinkasten in dig
gelen gooide, uit alle ramen duikelde, op
alle tenen trapte en tenslotte na alle avon
turen het vege en lenige lijf nog wist te
bergen. Maar zowel City lights als Modern
Times verrieden, dat het deze Amerikaan
se cineast niet om een goedkoop lacheffect
te doen was.
Waar het hem wel om begonnen was,
het redden van een steeds meer tot ont
binding vervallende en hopeloos-ontspoor
de mensheid, toonde hij in volle omvang
in „De dictator". Het demonische werd
toen belichaamd in de fameuse figuur van
de tyran Hynkel, het algemeen-menselijke
in die van de benauwde Jodenman.
In Monsieur Verdoux smolten deze twee
polen van de menselijke ziel ineen. Goed
en kwaad, licht en duister, heiligheid en
zonde, zij zijn alle ih het wezen van ieder
schepsel aanwezig.
Henry Verdoux is niet zo verdorven of
hij schrikt er op het^laatste ogenblik voor
terug een meisje, door het leven getrapt
als hij zelf, te gebruiken voor een van zijn
vergiftigingsexperimenten.
Evenals „De dictator" eindigt „Monsieur
Verdoux" met een preek van de moralist
Chaplin. Wanneer Verdoux voor zijn rech
ters staat want het kwaad straft zich
zelf, zoals hij^eens opiherkte zegt hij in
zijn laatste woord: „Tien moorden: een
schurk; duizend moorden: een held". En
buiten de rechtzaal bereiden de volken en
hun regeringen zich voor op de strijd.
Het slot van de .film blijkt in hoge mate
onbevredigend. Want Henry Verdoux,
voor de executie, is net iets te rustig, iets
te zelfverzekerd en in het gesprek met de
geestelijke iets te ad rem. Wij konden des
noods blijven geloven in een misdadiger,
die glimlachend zijn schurkenstreken be
drijft, al wordt hij voortdurend opgejaagd
door vrees en begeerte. Doch wij weigeren
te aanvaarden, dat deze gespleten figuur,
die zijn ondergang aan de duistere driften
van het eigen hart te wijten heeft, in het
aangezicht van de dood in een heroïsche
pose zou verstarren. Het is zonder meer
duidelijk, dat het clowneske in deze film
geheel op de achtergrond is geschoven en
hier en daar vooral in het spiegelge
vecht van Verdoux met een onwillig
slachtoffer op de rand van een wankel
roeibootje slechts storend werkt.
In het overgrote deel van deze rolprent
wordt evenwel bewezen, dat de cinemato
grafie toch bij uitstek de kunst van de
eenling is.
Chaplin schreef het scenario, hij regis
seerde en speelde, hij schreef de muziek.
Het resultaat is, filmisch bezien, van een
zeldzame eenheid. De middelen, die hij
daartoe gebruikt, zijn van iedere buitenis
sigheid gespeend, doch met dat bijzondere
gevoel voor filmische verhoudingen en mo
gelijkheden, dat Chaplin eigen is, zodanig
aangewend, dat een maximaal effect op de
toeschouwer bereikt wordt.'
En is het niet altijd de beperking, waar
door zich de Meesters onderscheiden?
J. H. B.
De ontmaskering van Monsieur Verdoux.
Een droom
Vannacht in een droom zag ik de schim
van Johann Sebastian Bach naderbij ko
men. Nu is wat wij een schim noemen, in
de droom werkelijkheid; ik zag de oude
Bach in levende lijve; hij had een spier
witte pruik over zijn groot, blozend hoofd,
zijn rijzig lichaam droeg een deftige, Zon
dagse zwarte jas en onder de aardig-schui-
mende witte kant zag ik een zwart zijden
hemd. Zijn forse benen stonden sierlijk
gegrondvest in glimmende schoenen met
mooie gespen. Nu hij daar zo onverwacht
voor mij stond verstomden in mij de tal-
loze vragen die ik dikwijls in gedachte
aan de oude meester wil stellen. Ik kreeg
trouwens geen kans hem aan te spreken.
„Waarde jonge vriend", begon hij, en dit
was aardig om te horen, „ik hoop dat je
niet behoort tot degenen die denken dat
ik doof! ben; ik ben alleen maar bijna
twee honderd jaar niet meer op de aarde.
Ik mag wel zeggen dat ik werkelijk in
betere gewesten ben, al betreur ik nooit
de jaren dat ik op de wereld was, want
mijn huwelijksgeluk en nee altijd-door
werken in de muziek werden door de vele
zorgen nooit verstoord. Nu ik eens een
ogenblik kom praten heb ik mijn oude
kleren aangedaan, wij hier op onze eeuwi
ge reis dragen heel andere dingen, maar ilc
wilde je als Thomas-Cantor zeggen wat ik
over het voortbestaan van mijn werken
denk. Ik ben in de hemel niet opgezet als
in een Panopticum, om als arbeider-in-de-
muziek voor eeuwig te verstenen; ik 1 e e f
en mijn werken zullen zo lang mogelijk
deel hebben aan dit leven en niet alleen
maar een getuigenis zijn van mijn bestaan
mdertijd in Leipzig. Begrijp je wat ik be-
'doel?" Ik antwoordde eerbiedig dat ik ver
moedde wat hij zeggen wilde en vroeg hem
voort te gaan. „Mijn aards bestaan was niet
(langer dan dat van andere mensen, maar
het was Gods bestel dat mijn muziek lan
ger zou voortbestaan in de wereld. Zij was
niet alléén bestemd voor de mensen van
de tijd waarin ik werkte, maar zij zou le
ven en verstaanbaar zijn voor alle muziek
liefhebbers in allerlei tijden. .Geloof niet
dat ik onbekend bleef met de wisselingen
van het aards gedoe sinds het ogenblik dat.
ik weg ging. Al wordt onze vrede niet ge
stoord door wat er op aarde gebeurt, wij
zien alles en kunnen de dingen begrijpen.
Wij weten dat hét moest gaan zoals het
gaat, magr dat de goede muziek langer
leeft dan de mensen, heeft zijn zin en be
tekenis. Dit was mij op aarde al enigszins
bekend, ik was 't mij eerlijk fezegd
toen al bewust en de hemel mag getuigen
dat ik nooit werkte om mijn tijdelijke
roem, maar dat ik slechts wilde zorgen
mijn taak zo i,oed mogelijk te vervullen.
Ik had dus op 5e wereld eigenlijk twee
dingen te doen: als componist in de ge
geven omstandigheden mijn opdrachten af
te leveren en ten tweede eist de muziek van
mij de levenskracht onafhankelijk van die
omstandigheden. Want die omstandigheden
waren klein en -mijn muziek_wilde groot
zijn. Die twee dingen moesten tegelijker
tijd gebeuren".
Ik keek in de scherpe ogen die vurig
blonken in zijn vol gezicht waarin de ernst
geplooid stond. „Je weet", ging hij voort,
„dat ik het niet gemakkelijk had aan de
Thomas-kerk in Leipzig. Ik was niet zo
eenvoudig als de meeste andere organis
ten; ik was lastig, maar God weet dat het
de overmaat van mijti muzikale leven in
mijn binnenste was die altijd wilde uit
breken. Hoe had ik alles kunnen voegen
naar die benauwde omstandigheden? Ze
ker, ik had een goed orgel en soms twee
tot mijn beschikking, maar als ik thans
van uit de hoogte zie wat ér aan koren,
solo-zangers, aan orkestinstrumenten sinds
meer dan honderd jaren is gegroeid en
vooruit gegaan, dan zou ik met bitterheid
worden vervuld als mij niet dergelijke ge
voelens in de hemel bespaard bleven. Ik
denk nu vooral aan mijn Mattheus-passie,
mijn oude liefde; een liefde die ik mee
mocht nemen in mijn hart, omdat ze niet
misstaan zou in het hemelse geluk.
maar wat hoor ik nu? Ik hoor dat men
hier en daar het werk uitvoert in dezelfde
omstandigheden waaronder ik vroeger
moest werken. Denkt men dat ik als ik
eens terug zou keren tevreden zou zijn
met die kleine koortjes, die weinige instru
menten, die'blokfluiten, met al het gehar
rewar dier brave mensen wier oren niet
gewend konden raken aan mijn muziek?
Je weet hoe ik in mi,n aardse tijd altijdi
hunkerde naar vernieuwingen; je zult,
hoop pk, mijn „Welgestemde Klavier" nooit
vergeten, je weet dat ikr anders werkte
dan mijn tijdgenoten en nu wil men
dat mijn muziek aangepast blijft aan die
omstandigheden, die mij toen zoveel zorg
gaven. Ik ben geen componist van een koor
in Leipzig, ik ben een componist van le
vende muziek, en zomin ik in de hemel in
een panopticum ben, zomin mag mijn mu
ziek een museum worden. Ja, ja. die goede
bedoelingen, die geestelijke achtergrond,
maar wat betekent dat allemaal? Mijn mu
ziek is vrije, levende muziek en men moet
er niet meer van willen weten dan onze
lieve Heer en ik. Er is één omstandigheid
die onverwoestbaar verbonden is aan rpijn
Mattheus-passie, het is de heilige rouw-
tijd waarvoor het werk bestemd is, en wat
hoor ik nu nog. meer? Dat deze passie ook
gezongen wordtop of na het Paasfeest!
Hoe kunnen de christenen tot zo'n smake
loosheid komen? Als ze het dan zo ernstig
nemen met de Lijdenstijd dat.ze de passie
zingen, waarom nemenzij het dan niet
even ernstig met het heerlijke Paasfeest?
Dat zou in mijn tijd in ieder geval niet
gèbeuren!"
De krachtige, zelfbewuste meester keek
mij aan en verwachtte blijkbaar geen ant
woord. Ik was van trots vervuld, want hij
had gezegd wat ilc altijd gemeend had; ik
wilde hem de hand drukken, maar plotse
ling was hij verdwenen. Ik had een ogen
blik in de eeuwigheid geleefd, de droom
vervloeide en ik kwam weer in de dage-
lijkse omstandigheden, maar ik was vol
doende gesterkt om te weten dat-men in
alle omstandigheden aan de eeuwigheid
moet denken.
HENDRIK ANDRIESSEN.
Eisenhower toeli candidaat?
Volgens de „Star Times" zou generaal
Eisenhower aan leden van de democrati
sche partij verklaard hebben, dat hij op
grond van de wijziging, die in de wereld
situatie" is gekomen na zijn laatste verkla
ringen, het plan heeft zich opnieuw te be
ramen, of hij zich voor de presidentsver
kiezingen candidaat zal stellen.
Belgische Senaat aanvaardt
Brussels verdrag
De Belgische Senaat heeft Woensdag
middag met 138 tegen 15 stemmen het
wetsontwerp ter bekrachtiging van het
verdrag van Brpgsgi goedgekeurd. Tegen
stemden de commufiïsren.'
