IJmuider Courant
Versterking der internationale
gemeenschapsgedachte
jerna
DE MILLIOENENNOTA
Voordelig saldo op gewone dienst
van bijna f 739 millioen
Dr van Mook heden plotseling
naar Indonesië teruggekeerd
Haarlems Dagblad
DE TROONREDE
Belastingheffing wordt herzien
in sociale en economische zin
Het bedrijfsleven krijgt meer vrijheid
naarmate de schaarste afneemt
„anfNo. 19045
—merlin 154, Tel. Adm. 5437,
*19 oa 5 uur: 8061 (K 2560),
9 ntP- - Haarlem Gr. Houtstr. 93
"r'teg ^Directeur-Hoofdredacteur 15054.
4 10724-
Kennemer editie van
rtinsdag 21 SeptemBer 1948
rschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feest-
üagen. - Abonnementen per week 31 cent, per
kwartaal 4,—. Franco per post f 4.50 - Giro-:
rekening 273107 ten name v. Haarlems Dagblad
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
en jte tf&artonstfje Courant (2Cnrto 1
Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem
P'r7löorisfen - blijkbaar dissi-
A-""d an de Stern-groep ver-
<*lede1 lont het einde van -een nobel
&»bt,Kn do Koning van Zwe-
iB!,e k toaelijk onderscheiden door
hot algemeen belang te
«i St belangrijk werk gedaan
ri>m f gruis de Padvmdersbewe-
fvMCA. Tijdens de tweede
teelt hij in zijn functie van
het Zweedse Rode Kruis
<<SdS vertoefd tijdens de Blitz
iV"" Sijn tijdens de grote ge-
i®ÜSvalten op die stad.
3#, "1 bemiddelaar opgetreden
ggdotte is a t:e; hij heeft Himm-
■^Svan onvoorwaardelijke over-
l'i rtphracht. Tenslotte heeft hij,
oTffu bemiddelaar voor de U N O.
der' rianr inderdaad een tijdelijke
lleSEnrt bewerkt. Zijn zeer uitvoerig
de Palestijnse toestand be-
UNO. ongeveer1 gelijktijdig met
dat hij was vermoord. Hij was
:fcriCht.' man, die de moeilijkste
- ken nam cn dit volgens degenen,
nabij gekend hebben, met
W S aeed Optimisme kenmerkte
- Svatting- Dat is, na het voor-
Kwiipslifl1 want geen P6?™™5'
«VS» °oi' kunnen vernchten.
ii -nu al dadelijk de moed missen om
:3™efS kat graat Folke Berna-
?5 ontbroken, ofschoon h;j leed
ï«kke gezondheid en daarom
J. «en medicus vergezeld werd.
fl was sterker dan zijn lichaam.
?seM. .->„ ]j0mt veel vaker voor en
nieid het geval geweest zijn
die hem vermoord hebben,
(«oren was, buiten Jeruzalem, al
Omgeschoten, maar de kogels die de
'-Je van zijn auto doorboorden,
STie inzittenden met. De tweede
2 eelukte evenwel; vier mannen in
5 versperden de auto de weg en een
'2 erop toelopend, vermoordde met
em-Eun graaf Bernadotte en de
L kolonel Serot, eerste waarnemer
•j rijjO in Jeruzalem, die naast hem
Men'had dus een hinderlaag gelegd.
buiten de stad al op de auto
«toten was bestond vermoedelijk een
n-vrsamd plan, waarbij men het niet op
bns wilde laten aankomen, en zijn
^eidene terroristen erbij betrokken
den week gaven de Russen hun felle
te kennen van de Noor Trygve Lie,
iris-generaal van de U.N.O., wiens
-«ming in 1945 in het bijzonder door
-werd voorgestaan. Dit gaf een Engels
fel aanleiding tot een korte beschouwing
Êter de titel „Shoot the Referee"
üet de scheidsrechter neer. Dit laatste
«©de de dag daarop, in de meest
,-ETlijke zin, in Jeruzalem. De scheids-
Kiter in het daar heersende conflict werd
i. Graaf Bernadotte zal onge
leid sinds lang beseft hebben, dat hij
'levensgevaarlijk werk deed. Terroris-
aanvaarden geen scheidsrechters en
aanwezigheid" alleen van zulke figuren
et hen al benauwen, omdat zij een
kv-xdeaanldacht tegen hun eigen, optre-
m zijn. Er zijn vrijwat .mensen in de
nttld, wier enige advies tot oplossing van
stollen is: schieten. De meesten van hen
tiréren, dat anderen dit doen zullen.
Lir d;e anderen zijn er dan ook wel. Het
van de opvatting is, dat men
iij hoeft na te denken en geen
::dijke eigenschappen zoals geduld, vin-
L'irijkheid, volharding en dergelijke
crikelen. Dat de conflicten door schie-
s Ét uit de wereld worden geholpen
na overweging, die zelden gewicht in
j staal legt.
die graaf Bernadotte en
titel Serot hebben vermoord, hebben
e tiet alleen gemene en lafhartige maar
domme wandaad bedreven. De Joodse
al die zij er blijkbaar mee wilden be-
isren, hebben zij er ongetwijfeld mee
,'Kuad. De pogingen tot bemiddeling
srdell.N.O. hebben zij er in geen geval
«beëindigd. Bernadotte's eerste secreta-
Bunche, is onmiddellijk als zijn
^vervanger met gelijke bevoegdheden
"«reden, Als hij die niet behoudt zal
aieuwe opperste bemiddelaar worden
Sgewezen. Er zullen altijd weer mensen
!i die de moed* de menslievendheid, de
het optimisme en de afkeer-van
een bezitten, nodig om zulk een taak te
fiwbten. Zij zullen zich bewust zijn van
gevaar, dat zij ermee lopen, maar er
s»me voor over hebben. Wel zullen
verstandig handelen, door zich beter
^misdadigers 'te laten beveiligen, dan
•Aar tot dusver bij bemiddelaars in
gebruikelijk is. Het gebruik van
«rauto lijkt niet overbodig. Men
;;j°(veel ra°gelijk trachten te voorko-
at mensen van de kwaliteit van een
het slachtoffer van hun streven
zyn te kostbaar. R. p.
V" X
Serot' die in de auto van
0 e zat en tesamen met hem stierf
m te amhg te Jeruzalem.
H.M. Koningin Juliana heeft hedenmid
dag de gewone zitting der Staten-Generaal
geopend met het uitspreken van de vol
gende Troonrede:
„Leden der Staten-Generaal,
Slechts korte tijd is verlopen sedert
ik, nadat mijn moeder afstand deed van
de troon en de regering door mij werd aan
vaard, in uw midden de eed aflegde en
werd ingehuldigd.
Met ontroering en dankbaarheid denk ik
terug aan de wijze, waarop het 50-jarig
regeringsjubileum van mijn moeder werd
gevierd en bij de troonswisseling alom
uiting werd gegeven aan warme gevoelens
van aanhankelijkheid ten opzichte van
haar en aan de wijze, waarop men mij
h eft welkom geheten. De herinnering aan
dit alles zal mij sterken bij het vervullen
van de taak, die op mijn schouders is ge
legd. Groot zal de inspanning zijn, die van
ons allen wordt gevergd om het hoofd te
bieden aan de moeilijkheden, waarvoor het
nog zo zwaar onder oorlogsgevolgen lij
dende koninkrijk gesteld is in een wereld,
die nog geen wezenlijke vrede kent.
De grote verwachtingen, die de sa
menwerking der geallieerden in de
strijd had opgewekt ook ten aanzien
van samenwerking in de vrede, zijn
niet in vervulling gegaan. Scherpe
tegenstellingen blijven zich openbaren.
De regering zal voortgaan om in het
kader der Verenigde Naties te streven
naar versterking der internationale
gemeenschapsgedachte. Bijzondere
aandacht wijdt zij aan de ontwikkeling
van de kernen van internationale aan
eensluiting, die in de unie tussen
Nederland, België en Luxemburg en
de samenwerking der Vijf-mogend-
heden ingevolge het Verdrag van
Brussel, reeds haar levensvatbaarheid
hebben bewezen.
Een spoedige totstandkoming van de eco
nomische unie met België en Luxemburg
acht de regering van groot gewicht. Zij
werkt met kracht mede aan het wegnemen
van de hinderpalen, die aan de realisering
dier unie in de weg staan.
Ook op sociaal-cultureel gebied wordt
nauwer samenwerking binnen de Benelux,
zowel als in verband met het Vijf-mogend-
hedenverdrag voorbereid. In het bijzonder
op het gebied van de gezondheidszorg is de
werkzaamheid van Nederlandse zijde in
de internationale sfeer toegenomen, mede
door de totstandkoming van de Wereld
gezondheidsorganisatie.
De toestand van 's lands financiën noopt
er toe de militaire krachtsinspanning, voor
wat betreft de landmacht, vrijwel uitslui
tend te blijven richten op het in Indonesië
onderhouden van een voor haar taak be
rekende krijgsmacht. Voor zover betreft de
Koninklijke Marine en de Luchtstrijd
krachten wordt daarnaast een begin ge
maakt met de vorming van een bijdrage
aan de gemeenschappelijke verdediging
van de vijf door het Pact van Brussel ver
bonden West-Europese mogendheden.
In aansluiting aan de kortelings tot stand
gekomen Grondwetsherziening zal krachtig
worden voortgewerkt aan het scheppen
van een nieuwe rechtsorde tussen Neder
land, Indonesië, Suriname en de Neder
landse Antillen, ter verwerkelijking van
het gerechtvaardigde streven der volken
overzee naar vrijheid, gelijkwaardigheid en
zelfstandigheid.
Met verheuging mag worden geconsta
teerd, dat de staatkundige opbouw van de
federalistische gebieden in Indonesië ge
stadige voortgang heeft gevonden. In al
deze gebieden kan ook een bevredigend, zij
het onderling gevariëerd, herstel van het
economisch leven worden waargenomen.
Indonesië
De verhouding tot de republiek blijft
bij voortduring zorg baren. De op
grondslag van de Renvillebeginselen
gevoerde onder-handelingen hebben nog
niet de zozeer gewenste oplossing
kunnen brengen. De herhaalde be
moeienis van de Veiligheidsraad met
de Indonesische kwestie, ook nadat een
Commissie van Goede Diensten in
Indonesië haar werkzaamheden was
begonnen, heeft niet steeds bijgedra
gen tot een weloverwogen behandeling
van de ingewikkelde vraagstukken,
welke zijn ontstaan door de groei van
nieuwe verhoudingen in Zuid-Oost-
Azië.
Vertrouwd mag intussen worden, dat onze
ernstige wil om aan de gerechtvaardigde
vrijheidsaspiraties der volkeren overzee te
voldoen op een wijze, die tevens waarborg
biedt voor recht en veiligheid, ook inter
nationaal in toenemende mate begrip ont
moet. Nog steeds moeten in Indonesië
'.ware offers worden gebracht. Hulde zij
bun gebracht, die en hierbij denk ik in
iet bijzonder aan de strijdkrachten ter zee,
te land en in de lucht veelal onder zeer
moeilijke omstandigheden met geduld en
volharding hun plicht vervullen. Met eer
bied gedenk ik hen, "die daarbij het offer
van hun leven brachten, en mijn warme
medegevoelen gaat uit naar hun nabestaan
den. Een krachtig optreden tegen orde- en
rustverstorende elementen blijft noodza
kelijk.
Een regeling van de rechtspositie van
ambtelijke en particuliere werknemers on
der het nieuwe bestel is in voorbereiding.
De Nederlandse en Surinaamse regeringen
beraden zich op een nauwere handelspoli
tieke samenwerking, waarmee gepaard
gaat een regeling van het onderlinge be
talingsverkeer. Het ligt in het voornemen
om ook met de Nederlandse Antillen soort
gelijke regelingen te treffen.
Dank aan Amerika
Het in de naaste toekomst wederom slui
tend maken van de betalingsbalans met het
buitenland blijft een voorwerp van aan
houdende zorg. Hoewel de resultaten, die
tot nu toe, dank zij een gemeenschappelijke
krachtsinspanning, konden worden bereikt,
tot dankbaarheid stemmen, moet nog een
moeilijke weg worden afgelegd. Nog steeds
moet in belangrijke mate een beroep wor
den gedaan op vreemde hulpmiddelen. In
dien de Amerikaanse hulpverlening niet
tijdig ware geschied, zou een ernstige te
rugslag in het herstel van de volkswel
vaart onvermijdelijk zijn geweest. Ons land
is dan ook grote dank verschuldigd aan het
Amerikaanse volk, dat op groojse wijze zijn
daadwerkelijke belangstelling voor Europa
toont.
Zowel uit een oogpunt van exportbevor
dering als ter waarborging van voldoende
werkgelegenheid voor de steeds groeiende
bevolking is krachtige industrialisatie drin
gend noodzakelijk. Hoewel de regering
de technische vraagstukken, die hierdoor
worden opgeroepen, geenszins onderschat,
is zij van mening, dat het industrialisatie-
vraagstuk in de eerste- plaats een econo
misch probleem is. Zij acht het daarom een
belangrijk deel van haar taak, voorzover
dat in haar vermogen ligt, economische om
standigheden te scheppen, die het bedrijfs
leven tot een gezonde uitbreiding der in
dustriële capaciteit prikkelen.
Meer vrijheid voor het
bedrijfsleven
Op het gebied der productie en der con
sumptie zal al het mogelijke worden ge
daan om meer normale verhoudingen te
herstellen, een en ander naarmate de
deviezenpositie zulks toelaat. Afneming
van de schaarste zal het mogelijk maken
de overheidsbemoeiing met het bedrijfs
leven te verminderen. Beperking van de
invoer zal echter, als gevolg van het tekort
aan buitenlandse betaalmiddelen, nog on
vermijdelijk blijven.
De indiening van verschillende wetsont
werpen op het gebied van de middenstands-
politiek is in de loop van dit zittingsjaar te
verwachten.
Gestreefd wordt naar verbetering van
de materiaalpositie in de bouwnijverheid
en mede daardoor naar opvoering van
de arbeidsproductiviteit, teneinde het
bouwprogramma speciaal voor wat betreft
woning- en bedrijfsbouw, te kunnen ver
groten.
Met het oog zowel op de voorbereiding
van de economische unie met de Benelux-
partners als op de noodzakelijkheid tot
verlichting van de lasten voor de Schatkist,
zullen de subsidies op levensmiddelen ver
minderd of beëindigd worden. De regering
zal daarbij nauwgezet rekening houden met
gevolgen daarvan voor de kosten van
levensonderhoud en bij de te volgen loon-
en prijspolitiek de instandhouding van
sociaal gerechtvaardigde en economisch
verantwoorde loon- en prijsnormen blijven
bevorderen.
Sociale zorg
De zorg voor de behoeften van de kin
derrijke gezinnen heeft de bijzondere aan
dacht van de regering. Overwogen word'
op welke voet aan daartoe door werkgever:
in het leven geroepen fondsen gelegenheic
is te geven uitkeringen te doen in indivi
duele gevallen, waarin mede als gevolg van
de omvang van het gezin de inkomsten
beneden het sociaal gerechtvaardigde peil
blijven. Voprts is een wijziging van de wet
telijke kinderbijslagregeling in overweging,
teneinde in die regeüngen de nodige cor
recties aan te brengen.
In aansluiting aan een enkele maanden
geleden uitgebracht rapport wordt een
algemene herziening van de sociale ver
zekeringen ter bevordering van meer een
heid en tot uitbreiding dier verzekeringen
tot daarvoor in aanmerking komende groe
pen van zelfstandigen verder voorbereid,
mede teneinde te voorzien in een duurzame
regeling ten behoeve van de ouden van
dagen bij beëindiging van de thans gel
dende tijdelijke voorziening. De voorbe
reiding van een wetsontwerp op de zieken
fondsen, zomede van een nieuwe wettelijke
organisatie van de gezondheidszorg, zal
met bekwame spoed worden voortgezet.
De landbouwpolitiek van de regering zal
gericht zijn op verhoging van een rationele
bodemproductie, op intensivering van het
landbouwbedrijf, alsook op het verzekeren
van bestaanszekerheid van boeren en
tuinders in goed geleide bedrijven, mede
door een zekere mate van productie- en
marktordening, waarbij in het bijzonder
aandacht zal worden geschonken aan het
vraagstuk van de kleine boeren.
Door voorstellen tot verbetering van de
ruilverkavelingswetgeving en van de pacht-
wetgeving, alsmede door het beheersen
van pacht- en koopprijzen verwacht de
regering een doelmatig gebruik van de
grond te bevorderen. Gezien de gunstige
ontwikkeling van de binnenlandse produc
tie en de toestand op de wereldmarkt mag
een voortgaande verbetering in de voedsel
voorziening worden verwacht.
Begroting gunstiger
Ofschoon de financiële toestand moeilijk
is, vertoont de begroting voor 1949 een be
langrijk gunstiger beeld dan die over het
lopende jaar, een resultaat, dat ten dele
werd verkregen door gunstiger verwachtin
gen met betrekking tot de middelen en
anderdeels door beperkingen in de uit
gaven. Met vooropstelling, dat de bevorde
ring van de volkswelvaart van primair
belang is en dat aan de eisen der sociale
rechtvaardigheid niet te kort mag worden
gedaan, zal aan een verdere inkrimping
van de overheidsuitgaven bij voortduring
aandacht moeten worden geschonken.
Intussen dient er op te worden gerekend,
dat voor het herstel van Indonesië ook in
het komende jaar een beroep op Nederland
voor financiële hulp in de vorm van ere-
dietverlening zal worden gedaan. Hoewel
dank zij de buitenlandse credietverlening
en het verbeterde begrotingsbeeld het ge
vaar voor inflatie is geweken, dient te
worden voorkomen, dat opnieuw inflatoire
krachten de overhand krijgen. Zo zal met
name in verband met de verdere afwikke
ling der geldzuivering voorzichtigheid
moeten worden betracht.
Enige belastingverlaging
wordt overwogen
Op het gebied der belastingheffing zal
worden voortgegaan met een herziening in
sociale en economische zin. Enige verlaging
van het tarief van de Inkomsten- en Loon
belasting is in overweging, evenals een
tegemoetkoming aan het bedrijfsleven met
betrekking tot de berekening van de be
lastbare winst. Voorts zal gestreefd worden
naar een vergroting van de rechtszekerheid
van"de bestaande belastingwetgeving.
De geboden uiterste soberheid leidt er
toe, dat in het komende jaar in hoofdzaak
slechts werkzaamheden, die nodig zijn voor
behoud van bestaande verkeersverbindin
gen en andere waterstaatswerken of ter
voltooiing van reeds aangegane overeen
komsten, zullen kunnen worden uitgevoerd.
De indijking der Zuiderzee wordt verder
voorbereid.
Het woord is aan.....
Bismarck:
Leert u dtykbaar verblijden over de
vreugde die gij gehad hebt en roépt
niet als kleine kinderen „meer" als
Zij ophoudt.
De minister van Financiën heeft hedenmiddag de jaarlijkse Millioenennota aan de
Tweede Kamer overgelegd. Hij laat daarin een minder somber geluid horen dan in
de voorafgaande jaren sedert de bevrijding het geval is geweest. De geleidelijke
verbetering van de financiële toestand des lands zo verklaart prof. Lieftinck
zal namelijk weldra een stadium hebben bereikt, waarin niet alleen, zoals in 1948,
de gewone dienst een groot overschot vertoont, maar waarin ook de buitengewone
dienst I (de dienst van uitgaven van aflopend karakter, voortvloeiend uit oorlog en
bezetting) nagenoeg uit de gewone middelen gefinancierd zal kunnen worden.
Wat de gewone dienst betreft geeft de begroflng voor 1949 een voordelig saldo te
zien van bijna 739 millioen gulden (vorig jaar 360 millioen). De buitengewone dienst l
vertoont een nadelig saldo van ruim 739 millioen 704.629 meer dan het voordelig
saldo op de gewone dienst bedraagt). Het nadelig saldo van het Landbouw Egali
satiefonds is echter bij de raming der uitgaven zowel bij de gewone dienst als op
de buitengewone dienst i buiten beschouwing gelaten. Dit nadelig saldo bedraagt
ruim 365 millioen.
Uit een vergelijking met de begroting voor 1948 blijkt, dat het nadelig saldo van de
gewone dienst en de buitengewone dienst I tezamen toen geraamd werd op ruim
725 millioen. Het thans zoveel gunstiger eindresultaat is voor een belangrijk deel
een gevolg van de omstandigheid, dat het voor 1949 verantwoord wordt geacht de
middelen 440 millioen hoger te ramen De uitgaven zijn 285 millioen lager gesteld.
(Voor de tekst det Millioenennota zie men pagina 3)[
De Duitse schrijver Emil Ludwig is, zoals
gemeld, in Zwitserland overleden. Hij
werd 67 jaar oud. Een der laatste foto's
van de schrijver.
Op korte ter-mijn kan de indiening wor
den verwacht van een wetsontwerp betref
fende samenwerking van gemeenten onder
ling en van gemeenten met andere
lichamen.
De regeling van de verdeling van de faak
en van de organisatie van de politie zal
opnieuw onder het oog worden gezien.
Daartoe zal een commissie worden inge
steld, welke de regering op korte termijn
advies zal hebben uit te brengen.
Voorstellen zullen worden gedaan ter
uitvoering van artikel 195a der Grondwet.
Aan een in te stellen commissie zal wor
den opgedragen de regering van advies te
dierien omtrent vereenvoudigingder pen
sioenwetgeving.
Werden in het voorjaar 1948 enkele
maatregelen rot verbetering van de saJaris-
positie van het rijkspersoneel aangekon
digd en reeds ten dele geëffectueerd, de
verwezenlijking van de toegezegde techni
sche herziening kan, naar het zich laat aan
zien, binnenkort worden verwacht.
Het probleem der politieke delinquenten
heeft de voortdurende aandacht der rege
ring. Een aanvang wordt gemaakt met de
behandeling der gevallen van de jeugdige
delinquenten, ten aanzien van wie een
onderzoek naar de mogelijkheid van reclas
sering zal worden ingesteld.
Liquidatie van de buitengewone maat
regelen op het gebied van het recht en de
rechtsbedeling zal met kracht worden na
gestreefd.
Wettelijke voorzieningen betreffende het
gevangeniswezen zijn in gevorderde staat
van voorbereiding.
Bij de verschillende typen van onderwijs
heeft het opvoedings- en vormingsaspect
de bijzondere belangstelling van de rege
ring. Ter vervulling van de functie van het
onderwijs ten opzichte van enkeling en
gemeenschap zijn nauwe verstandhouding
en samenwerking tussen de leerkrachten
bij de onderscheiden soorten van onderwijs
nodig.
De regering streeft er naar, dat uitzon
derlijke aanleg in onze maatschappij vroeg
tijdig wordt onderkend en dat *r meer ge
legenheid wordt geboden om die begaafd
heid tot ontplooiing te brengen.
Om aan de eisen van de steeds verder
voortschrijdende specialisering op weten
schappelijk gebied het hoofd te kunnen
bieden, zal het nodig zijn om, zonder in
breuk te maken op de vrijheid van onder
wijs, in overleg met de instellingen van
hoger onderwijs, op een taakverdeling aan
te sturen.
Tot behoud en verhoging van het peil
van het culturele leven zal aan de zorg
voor de kunst bijzondere aandacht worden
besteed. In gevorderde staat van voorbe
reiding zijn wetsontwerpen tot regeling
van het kweekschoolonderwijs, tot rege
ling van het voorbereidend hoger en alge
meen vormend middelbaar onderwijs, tot
regeling van het zuiver wetenschappelijk
onderzoek en tot regeling van het tucht
recht bij het perswezen.
Reeds zijn*tal van belangrijke wetsont
werpen bij u aanhangig, op welker afdoe
ning de regering prijsstelt. Ik noem in het
bijzonder de ontwerpen inzake de regeling
der materiële oorlogsschade, de publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie, de onder
nemingsraden, de wachtgeld- en werkloos
heidsverzekering, de bedrijfspensioenfond
sen, de afwikkeling der geldzuivering,
rechtshandelingen landbouwgronden, het
tegengaan van lichtvaardige echtscheidin
gen, de wijziging van het ontslagrecht, de
regeling voor de opsporing, de vervolging
en de berechting van economische delicten,
de credietverstrekking aan Nederlands-
Indië, de oprichting van de Nederlands-
Indonesische maatschappij tot financiering
van het herstel in Indonesië en de tijde
lijke voorzieningen ten behoeve van de
wederopbouw en de bevordering van de
bouwnijverheid. Veel zal dus van uw werk-
kraoht worden gevraagd.
Met de bede, dat God ons allen de kracht
en wijsheid moge schenken, nodig voor het
vervullen van onze taak, verklaar ik de
gewone zitting der Staten-Generaal ge-
Nederlandse regering bereid om Hatta te steunen
Vertraging in demobilisatie
der Nederlandse troepen is niet uitgesloten
Hedenmorgen is dr. H. van Mook, luite-
nant-gouverneur-<generaal, onverwa'cht
naar Batavia teruggekeerd met het nor
male lijntoestel van de KLM.
Kort voor zijn vertrek heeft hij de in de
vroege morgen op het vliegveld aanwezige
journalisten een onderhoud toegestaan,
waarin hij een overzicht gaf van de redenen
voor zijn onverwacht vertrek en van zijn
zienswijze over de gebeurtenissen in de
archipel.
„Ik ga terug", aldus dr. Van Mook, „om
dat de gebeurtenissen een dusdanige ont
wikkeling nemen, dat ik meen niet langer
weg te kunen blijven. De besprekingen
met de Nederlandse regering zijn hiermede
afgebroken en zullen op een daartoe
geschikt tijdstip weer worden opgenomen.
Beslissingen in verband met de com
munistische acties op republikeins ge
bied zijn nog niet door mij genomen.
Dit zal ik eerst in Bataria doen, wan
neer ik mü volkomen op de hoogte heb
gesteld van hetgeen zich heeft afge
speeld. Wel kan ik u verklaren aldus
de landvoogd dat de Nederlandse
regering volkomen bereid is de regering
Hatta te steunen."
Op een desbetreffende vraag zeide dr.
Van Mook geen berichten ontvangen te
hebben, die er op wijzen, dat de commu
nistische activiteit zich uitgebreid heeft
tot de gebieden, welke buiten het republi
keins gebied vallen.
De verklaring van de Nederlands-Indi
sche regering enige dagen geleden te
's-Gravenhage uitgegeven, waarin het com
munisme veroordeeld werd, was reeds vóór
de verkiezingen in Juli opgesteld zo
zeide dr. Van Mook doch niet uitgegeven,
omdat er buiten de republiek van commu
nistische activiteit weinig te bespeuren viel
en de Nederlands-Indische regering niet
de schijn op zich wilde laden door deze
verklaring invloed uit te oefenen op de poli
tieke situatie te Djokja. Thans zijn de om
standigheden dusdanig veranderd dat er
geen reden was de verklaring langer op te
houden.
Sprekende over de situatie van het ogen
blik in de republiek zeide dr. Van Mook,
„de communistische actie is duidelijk van
buiten af opgezet. Pas sedert einde Mei is
de ontwikkeling in deze vorm gekomen.
Voor die tijd was er van een invloedrijke
communistische activiteit weinig sprake."
Op een vraag of het vooral de Chinezen
zouden zijn die de communistische actie
zouden steunen, merkte de heer Van Mook
op, dat inderdaad in Madioen veel Chine
zen wonen, doch dat het in het algemeen
gesproken niet het geval is. Een deel van
de in de archipel wonende Chinezen is
communistisch, doch dit deel is niet van
overwegende betekenis. Men mag de com
munistische activiteit zeker niet op reke
ning van de Chinezen schuiven.
„Het is van hier uit onmogelijk te zég
gen aldus beantwoordde de landvoogd
een volgende vraag of Moeso en zyn
aanhangers er in zullen slagen de macht
in Djokja in handen te krijgen. Voor ik
deze vraag kan beantwoorden moet ik mij
eerst in Batavia op de hoogte stellen van
alle détails."
Invloed der gebeurtenissen
De vraag welke invloed de gebeurtenis
sen in de republiek zullen hebben op de
verhouding tussen de Nederlanders en de
republikeinen beantwoordde de landvoogd
als volgt:
„Ik denk, dat deze invloed niet ongun
stig zal zijn. Allereerst zal de samenwer
king met Singapore en Australië beter
worden, bijvoorbeeld in Australië heeft
men eveneens scherp stelling genomen
tegen het communisme. De nood zal tot
scheiding en verbinding der geesten bij
dragen. De oppositie tegen de samenwer
king met de Nederlanders zal zich om de
communisten groeperen en aan de andere
kant zullen de voorstanders van een samen
werking met de Nederlanders zich in het
andere kamp verzamelen. Dit kan alleen
maar verhelderend werken."
Tenslotte deelde de landvoogd nog
mede, dat het niet uitgesloten Is dat de
gebeurtenissen te Madioen een kleine
remming zullen veroorzaken op de
demobilisatie van de Nederlandse troe
pen in Indië. Het overgrote deel der
oorlogsvrijwilligers die momenteel
naar huis terug gaan of zullen gaan
is echter reeds vertrokken.
Dr. van Mook werd uitgeleide gedaan
door mevrouw Van Mook, minister L. Göt-
zen en dr. R. J. A. Idenburg.
Het KLM-vliegtuig vertrok om 6.06 uur
van Schiphol, doch keerde korte tijd later
terug, in verband met een technische sto
ring. Om 6.39 uur was de technische sto
ring opgeheven en kon het vliegtuig ten
tweede male opstijgen.
KOUD VOOR DE TIJD VAN
HET JAAR
Verwachting, medegedeeld door het
K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Dins
dagavond tot Woensdagavond:
In de kuststreken: Wisselende bewol
king met vooral aanvankelijk nog en
kele buien, geleidelijk wat afnemende,
maar langs de Waddenzee tijdelijk nog
krachtige Noord-Westelijke wind. Wei
nig verandering in temperatuur.
In het binnenland: Tamelijk heldere
en koude nacht. Morgen overdag wis
selende bewolking met enkele versprei
de lichte buien. Ongeveer dezelfde tem
peratuur als vandaag. Zwakke tot ma
tige wind tussen West en Noord-West.
22 September:
Zon op 6.25 uur. onder 18.39 uur
Maan op 19.57 uur, onder 10.51 uur
