IJmuider Courant
Haarlems Dagblad
Presidenten
Veiligheidsraad vraagt staken
van het vuren in Palestina
Een Russisch boekje over Berlijn
in de Veiligheidsraad verspreid
Grote troepenconcentraties
in het gebied der mijnstakingen
Beleid van de Nederlandse gezant
in Zwitserland tijdens de oorlog
jj, Jaarg^g
No. 19070
Kennemerlaan 154, Tel. Adm. 5437,
factie 5389, na 5 uur: 8061 (K 2560),
_0 47 Santp. - Haarlem Gr. Houtstr. 93
Iff 107& Directeur-Hoofdredacteur 15054.
Kenncmer editie van
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
en <$prrrt)tt Iflaartcmotijc fourant Jmto 1656)
Woensdag 20 October 1948
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feest-
dagen. - Abonnementen per week 33 cent. per
kwartaal f 4,25. Franco per post 4,75 - Giro
rekening 273107 ten name v. Haarlems Dagblad
(Jitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem
-„NT tRUMAN heeft op een pers-
|S"'fentie medegedeeld, dat hij opti-
is ten aanzien van zijn
's4,fSëzmg. Een paar dagen te-
f i h een Amerikaans bureau voor
a» publieke Opinie, dat zich
iiB m verworven heeft door welge-
3 .miMes getuigd dat zijn reeds
verder waren gedaald. Wed-
tegen hem noteren nu 15—1.
;«p
tegenstander, Dewey, is
--. favoriet dan ooit tevoren. En
ste\! „tn critiek, vaak onwelwillende
it in de hem slecht gezinde bla-
het hoofd van Harry Truman uit-
en toe ontstemt dit hem, maar
f bpm niet te ontmoedigen. Met
'ifïrding en een brede glimlach
J, rainpagne voeren en zijn talloze
L'houden, ofschoon hij in menige
illesbehalve hartelijke ontvangst
01 jr. en al dat reizen en redevoe
rt vermoeiend moet zijn. Het
VÏ méi. Hij zet door Als hij zelf
•4"Staan de kans op herkiezing is
Nardil," des te verdienstelijker. In
'"ïnl doet hij verstandig met zich
■er:, want dat zal hem nog
stemmen van weifelaars, die
'vomeer sympathie voor zijn persoon
Dewey hebben, bf die vroeger al-
zw;,Democratische candidaat hebben
befflCen. Velen willen immers
nij de "winnende kant staan. Ge-
-s i niet dan krijgen zij het gevoel,
ril"nederlaag geleden te hebben. Nu
zo hardnekkig blijft verzekeren
:'iï oolimistisch is zullen zij Dewey
IL aandurven. Zelfs ondanks die lo
!f' want als de President volhoudt
wfien mooie kans blijft maken zou
Kei iets in kunnen zitten, denken
eft tenslotte al die staten bereisd,
'Se brieven ontvangen, en de rap-
Jjan zijn verkiezings-organisatie ge-
Rietland in dit land, ver van de Ame-
verkiezingsstrijd, deze overwegm-
raden? Heel eenvoudig: omdat zij
velden bij een aantal kiezers in
ÏSen, omdat zij een bekende uiting
menselijke natuur weergeven. Stel
1 jat president Truman zei, dat bij
««een kans gaf. Duizenden zouden
Jaar maken wij ons dan nog druk
dan stem ik ook maar niet op hem.
Kruitzicht is en blijft, dat de can-
ij'dar Republikeinse Partij Dewey met
ntaerderheid zal winnen. Aan Wal-
ioda candidaat, staande buiten de
«ijkte partijen, wordt niet de ge
le kana aegeven, al zal men sterk ge
werd blijven in de vraag, hoeveel
Sa lij zal halen. Volgens de verwach-
5 ai bet aantal ver beneden dat van
•.gin blijven.
V: vtiaks Dewey gekozen wordt zal het
-tot Maart duren eer hij het president
ial kunnen aanvaarden. Dit wil het
jgnkaanse gebruik. Eerst dan zal Tru-
ta het Witte Huis in de stad Washington
•iet te verwarren, met de staat Washing -
die in het Westen aan het andere eind
ra Amerika ligt kunnen verlaten en
ta wellicht terugkeren naar zijn eigen
ral, Missouri. In de eerste periode van
presidentschap heeft hij meermalen
rjilaard dat hij daar liever rechter zou
nfa in Washington president der Ver-
rJe Staten ,een begrijpelijke maar
iaomnog niet beleidvolle verklaring, die
rind als zijn voorganger Franklin Delano
■welt nooit zou hebben afgelegd en die
a ongetwijfeld door een aantal mensen
inid is aangerekend. Europese dagbladen
ywim zich alle verbaasd, dat een staats
ie zoiets zei, al nam men erbij in aan-
song dat Truman in 1944 als vice-presi-
e:—die een oneindig minder zware taak
dan het staatshoofd gekozen was.
na een reeds twaalfjarig
pjotschap van Roosevelt. Niemand
in November '44, voorzien dat de
jsait nog maar enkele maanden te
tehad. Truman werd in April 1945 plot
te voor het feit gesteld. Het was een
taak, een zo grote persoor.lijk-
ïi sk Roosevelt te moeten opvolgen en
Eivim het bijzónder voor een man, die
president verkozen was, eigenlijk
rixvj] daartoe onverhoeds werd bestemd
geen bijzondere reputatie van be-
föaeid genoot.
president Truman's taak ten einde is
i jij vermoedelijk nog een betere pers
a,dan hem in de eerste jaren van zijn
od ten deel viel. Toen scheen er wei-
t?leiding van hem uit te gaan en leek hij
tvctfnamelijk sterk in, Roosevelt's beste
üiewerkers de een na de ander van zich
bevreemden, zodat zij uit zijn kabinet
Later bleek hij van beter hout ge-
Ken te zijn, dan men verwacht had en
eitel grote plannen gold, geen gebrek aan
Hf Ie hebben. Zijn krachtige bevordering
jïbetPlan-Marshall heeft daarvan in het
i&der getuigd. Het eerste jaar der uit-
'ra? van dit plan heeft West-Europa,
^Nederland, zulke onmisbare en doel-
«•ifie bijstand verleend dat wij alle
f nebben, hem er dankbaar voor te
;0' zijn opvolger dezelfde ruime blik
Uanen tonen de Republikeinse Par-
Iffit altijd meer voorstanders van isola-
geteld dan de Democratische
^■graoeten blijken, al hebben de Ame-
inmiddels hun Eurooese koers zo-
*Ko:gezet, dat die tamelijk verzekerd
Toch zal in Europa het optreden
•«nieuwe Amerikaanse president met
bezorgdheid worden afgewacht. Ho-
rl- e? de uitkomsten die logenstraf-
L w?ien ze^s za' Dewey. aan wie
f K'aafdheden worden toegeschreven
V® Truman, meer voor de verwezen-
van de vrede kunnen bereiken.
R. P.
wwoso-affaire afgedaan
fiscaal trekt hoger beroep in
Israëlische troepen boeken succes
Gaza ingesloten
Na hel debat over de Palestijnse kwestie
heeft de Veiligheidsraad gisteren met al
gemene stemmen een beroep gedaan op
Arabieren en Joden om de gevechten in de
Negev onmiddellijk te staken. Tevoren had
de raad een resolutie aangenomen die te
rugtrekken op de uitgangsstellingen, aan
vaarding van de besluiten der wapenstil
stands-commissie over de toelating van
convooien tot de Joodse nederzettingen,
onderhandelingen via de UNO over de
hangende geschillen en permanente deta
chering van UNO-waarnemers over het
gehele gebied beveelt.
Voordat de vergadering werd verdaagd
nam de raad met algemene stemmen een
geamendeerde Brits-Chinese resolutie aan,
die Joden en Arabieren er aan herinnert,
dat zij verplicht zijn de bestandsovereen
komst te goeder trouw na te komen. Verder
wordt in deze resolutie aan de regering
van Israël" verzocht rapport uit te brengen
over het onderzoek naar de moord op
Bernadotte.
Tijdens het debat verklaarde dr. Ralph
Bunche dat Egypte had ingestemd met
zijn verzoek om het vuren te staken op
voorwaarde dat Israël zulks eveneens zou
doen. Israël bood aan om te onderhandelen
doch negeerde het verzoek om het vuren te
staken. Bunche zei verder, dat wat de
schuldvraag betreft er geen sprake is van
„zwart of wit".
De Joodse woordvoerder, Aubrey Eban,
gewaagde van een kennelijk gebrek aan
sympathie voor de Joodse staat bij som
mige kringen in de UNO. Hij weet het aan
deze kringen dat het openhouden van de
vitale verbindingsroute tussen Israël en
de Negev mislukt was.
Faris el Choury (Syrië) beschuldigde de
Joden er van dat zij de UNO voor een fait
accompli wilden stellen.
Gaza m het nauw
Inmiddels wordt uit UNO-kringen in
Haifa gemeld dat de zware gevechten in
de Negev onverminderd doorgaan. Naar
verluidt hebben de Joden twee aanvallen
gedaan in het gebied van Jeruzalem. Uit
Arabische bron wordt vernomen dat de
stad Gaza na een luchtbombardement en
een bestoking met artillerie-vuur door de
Joden is omsingeld. De Egyptische troepen
moesten onder deze druk terugtrekken.
De regering van Israël heeft weer enige
convooien met wintervoorraden door de
Negev gezonden. Volgens een Egyptische
woordvoerder heeft de Egyptische lucht
macht meer dan twintig aanvallen op
Schatting der zetelverdeling
in de nieuwe Franse senaat
Zoals gemeld hebben meer dan 500.000
gemeenteraadsleden in Frankrijk Zondag
100.011 kiesmannen gekozen, die op 7 No
vember tezamen met de 545 kamerleden
en 3032 leden van de departementale ra
den de nieuwe leden van de Franse Raad
van de Republiek zullen kiezen.
Op grond van de verkiezingsuitslagen
wordt de zetelverdeling in de nieuwe
Senaat, vergeleken met de huidige zetel
verdeling, door sommige politieke krin
gen als volgt geschat:
Communisten 20 zetels tegen 99, socia
listen 50 tegen 61, M.R.P. 25 tegen 75,
radicalen 80 tegen 30, Gaullisten en
rechtse groeperingen tezamen 145 tegen
50. De nieuwe Senaat zal 320 leden tellen
tegen 315 op het ogenblik.
pantser-concentraties gedaan. Hij zei
tevens dat Egyptische vliegtuigen aanval
len hebben gedaan op Joodse nederzettin
gen die als bases gebruikt worden.
Verder wordt gemeld, dat de beste Jood
se jacht vlieger, de ex-RAF-sergeant Mor-
dechai Alon, die vier overwinningen op
zijn naam heeft staan en commandant was
van het Israëlische jachtvlieger-corps bij
de operaties boven de Negev gesneuveld is.
„Commissaris" Backer tot
tien jaar veroordeeld
Het Bijzondere Gerechtshof te Amster
dam heeft gisteren de N. S. B.-commissa
ris voor de provincie Noordholland, mr. A.
J. Backer, veroordeeld tot tien jaar gevan
genisstraf met aftrek. Als bijkomende straf
werd vijftien jaar ontzetting uit de rechten
opgelegd. De advocaat-fiscaal had achttien
jaar gevangenisstraf en levenslange ont
zetting geëist.
Russen weg uil Korea
Radio Moskou heeft in een uitzending in
het Engels meegedeeld, dat dc Sovjet
troepen zijn begonnen Noord-korea te
ontruimen, zulks in overeenstemming met
het onlangs door de Sovjet-regering ge
nomen besluit.
Deze vijf Amerikaanse tweelingen zi/n gisteren per vliegtuig uit de Verenigde Staten in Londen
aangekomen. Hun opdracht is propaganda te maken voor een Amerikaanse firma die pakketjes
in de handel brengt, waarmee iedere dame zichzelf thuis permanentenkan
ZWIJGENDE WISJINSKI ANTWOORDT TOCH:
De Veiligheidsraad heeft voor de tweede zou mogen passeren en toch beweren de
maal de discussie heropend over de Ber-
lijnse kwestie. De Britse afgevaardigde, sir
Alexander Cadogan, antwoordde uit naam
van de drie Westelijke mogendheden op het
verzoek om inlichtingen over het ontstaan
van de Berlijnse kwestie, gedaan op de
vorige vergadering door de voorzitter, dr.
Bramuglia.
Sir Alexander Cadogan betoogde, dat
slechts de door de Sovjet-autoriteiten vol
gehouden „blokkade" de onderhandelingen
over Duitse aangelegenheden tegenhield.
Het belangrijkste punt is volgens spre
ker: „De wijze, waarop de Sovjet-autori
teiten deze beperkingen eenzijdig en met
behulp van een reeks ultimata instelden."
Cadogan voegde er aan toe, dat het nieuws
van nieuwe maatregelen „om te verhinde
ren, dat enig voedsel uit de Sovjet-zóne
naar Berlijn zou worden gebracht" hem
bereikt had.
„Er zijn vrachtwagens tegengehouden en
de plaatselijke Sovjet-commandant heeft
gezegd, dat op deze wijze geen voedsel meer
TROOSTELOZE SITUATIE IN FRANKRIJK
Nog meer mijnen onder water gelopen
J}\ de Zeekrijgsraad te Soera-
ërife - j ^er beroep tegen drie be-,
s" ,?.m "e Dondowoso-zaak ingetrok-
1?,™^ de correspondent van
Wil;» t-1. stonden 14 mariniers
I 'e*a«d met het overlijden van
rs'fnen tijdens het transport van
,n.?ar Soerabaja in afgesloten
'""s, in November 1947. De
-de zeemacht sprak 13 der
s en vrij en veroordeelde sergeant-
fjj.' t een maand hechtenis, tegen
de fiscaal beroep aantekende.
Troepenformaties en afdelingen van de
veiligheidsgarde hebben Dinsdag, ondanks
de tegenstand van door communisten ge
leide stakers, in het steenkoolgebied van
Midden-Frankrijk verscheidene mijnen be
zet, die reeds door overstroming bedreigd
werden. In tal van mijnen kwam het tot
verbitterde gevechten tussen regerings
strijdkrachten en mijnwerkers, die zich
van houwelen en stukken rotssteen als wa
pens bedienden. Bij een botsing tussen
mijnwerkers en een afdeling van de veilig
heidsgarde te Roche-la-Molière bij Saint
Etienne werden aan Weerszijden ongeveer
twintig man gewond.
In het gebied van Saint Etienne zijn op
het ogenblik meer dan 10.000 man volledig
oocxxaooconooooocnooocoooooocooooocooccooaooooocxx
Rechts vermoord of
links opgevoed?
i Generaal Markos, de Griekse rebellenleider
heeft gisteren voor de guerilla-radio ver-
klaard, dat de regeringstroepen de Ameri-
I kaanse radio-verslaggever George Polk
hebben gedood en thans op het punt staan
een tweede Westelijke verslaggever om het
leven te brengen, te weten de BBC-man
Kennêth Mathewsdie op 11 October in de
Peloponnesus werd ontvoerd en van wie
- sindsdien niets meer is gehoord.
minister van justitie in het kabinet van
Markos, Miltiades Porphy rogenis, heeft ech-
j ter tegelijkertijd op een persconferentie j
in Praag verklaard, dat de BBC-correspon-
dent, Kenneth Mathews, die „onlangs door
guerilla's werd ontvoerd, binnen een week
zal worden vrijgelaten". Hij voegde er aan
i toe dat de guerilla's bezig waren Mathews
,,op te voeden".
j De uitlating van de „echte" Griekse minis
ter van Justitie George Melas, dat Mathews'
positie thans „uiterst gevaarlijk" is, zal nu
nauwelijks meer verbazing wekken.
bewapende manschappen van h.et leger ge-
stationneerd. In totaal zijn zes mijnen in
Zuid-Oost-Frankrijk onder water gelopen.
In Canmaux in de buurt van Albi hebben
1500 - mijnwerkers zich meester gemaakt
van de electrische centrale en de stroom
afgesneden, waardoor de pompen in de
mijnen werden stilgezet en de mijnen on
middellijk onder water liepen.
In het hart van de stad Saint Etienne
hadden zich tweeduizend communistische
mijnwerkers gebarricadeerd in de grote
Couriotmijn, die in een soort miniatuurfort
herschapen is. Totnutoe hebben de rege
ringsformaties geen stappen ondernomen
om hen hieruit te verwijderen, maar men
vreest voor een ernstige botsing wanneer
de order wordt gegeven om de mijn te be
stormen.
Troepenversterkingen zijn ook naar de
steen koolgebieden in het Noorden gezon
den, maar totnutoe hebben de strijdkrach
ten geen pogingen ondernomen de mijnen
alhier de grootste van geheel Frankrijk
in bezit te nemen, hoewel ook hier de
veiligheidsploegen hun posten in de steek
hebben gelaten. De steden in dit gebied
ondervinden ernstige gevolgen van de
stakingssituatie. Lens, Bethuns en andere
grote plaatsen zijn van gas, electriciteit en
zelfs van water verstoken en er is boven
dien gebrek aan brood, omdat de bakkers
geen kolen of gas hebben om hun ovens te
stoken. De lager gelegen gebieden van Lens
worden door watersnood bedreigd, oVndat
het met electriciteit gedreven pompsysteem
buiten werking is.
Dinsdag confereerde de minister van
Binnenlandse Zaken, Jules Moch, langdurig
met verschillende prefecten om maatrege
len te beramen ingeval de interne situatie
in Frankrijk verder verergert.
Behalve de stakingen in de mijnen zijn
20,000 textiel- en metaalarbeiders in Oost-
Frankrijk in hun derde stakingsweek. In
het textiel-centrum bij Nantes hebben
enige duizenden wevers de fabriek verla
ten en zijn in sympafchiestaking gegaan.
Sovjet-autoriteiten, dat er geen blokkade
van Berlijn bestaat."
Terwijl Cadogan aan het woord was, za
ten Wisjinski (Sovjet-Unie) en Manoeilsky
(Oekraine) te lezen.
Boekje bevatte geen nieuws.
De persattaché van de Sovjet-afgevaar
digde Wisjinski verscheen gisteren in het
Palais Chaillot, beladen met boekjes in zak
formaat, getiteld „De Sovjet-Unie en de
Berlijnse kwestie", gedateerd „Moskou
1948". Hij deelde deze boekjes uit onder de
afgevaardigden van de Veiligheidsraad en
de pers.
Het boekje bevat een herdruk van ver
schillende nota's der Sovjet-Russische en
Westelijke autoriteiten sinds Februari,
waaronder correspondentie tussen Soko-
lofski en de militaire bevelhebbers der
Westelijke zones van Duitsland.
Indirect zou dit document als een ant
woord beschouwd kunnen worden op de
twee door Bramuglia namens de zes „neu
trale" leden gestelde vragen, aldus meldt
Reuter. Naar dit document te oordelen zou
de kern van dit antwoord dan zijn:
1. De werkelijke schuld van de moei
lijkheden te Berlijn komt ten laste van de
Westelijke mogendhedert.
2. De onmiddellijke oorzaak van de Ber
lijnse crisis is de 18 Juni ingevoerde aparte
munthervorming.
De Sovjet-autoriteiten waren daardoor
gedwongen beperkende bepalingen in te
voeren op het verkeer met de Westelijke
zones, aldus dit boekje. In het boekje wordt
eveneens herhaald, dat. men geen misbaar
over een Berlijnse blokkade behoeft te ma
ken, omdat een dergelijke blokkade niet
bestaat noch een bedreiging voor de inter
nationale vrede, noch dientengevolge de
noodzakelijkheid van een actie van de Vei
ligheidsraad.
Na de rede van de Engelse afgevaardig
de kwamen de Amerikaan Jessup en de
Franse afgevaardigde Parodi de woorden
van hun Britse collega ondersteunen. „Het
is onze grootste wens de technische moei
lijkheden te regelen, en wij blijven de me
ning toegedaan, dat zonder veel bezwaar
een regeling zou zijn gevonden als wij bij
de Russische autoriteiten evenveel 'goede
wil hadden aangetroffen als bij ons", aldus
besloot Parodi.
Na de rede van Parodi verdaagde de
voorzitter de vergadering tot Vrijdagmid
dag. De volgende bijeenkomst, zo verklaar
de de voorzitter, zal gewijd zijn aan het
onderzoek van de beslissingen die de Veilig
heidsraad wil nemen.
Marshall bii de paus
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Marshall heeft met zijn
echtgenote en James Dunn, ambassadeur
der Verenigde Staten in Italië, een bezoek
gebracht aan de paus, dat ongeveer een
half uur heeft geduurd. Naar in Vaticaan
se kringen wordt verklaard, heeft de paus
met Marshal] kwesties besproken, die „de
vrede en de mensheid aanbelangen". Na
het verlaten van de pauselijke residentie
is Marshall naar Anzio gegaan, naar de
graven van zijn zoon en zijn schoonzoon,
die tijdens de operaties na de geallieerde
ontscheping in Januari 1944 sneuvelden.
Benoemingen aan 7de faculteit
door de Kroon bekrachtigd
Bij Koninklijk Besluit is bekrachtigd het
besluit van de gemeenteraad van Amster
dam van 28 Juli 1948 betreffende de be
noeming van dr. S. Kleerekoper tot gewoon
hoogleraar in de faculteit der politieke en
sociale wetenschappen en van mr. dr. J.
Barents tot hoogleraar in de wetenschap
der politiek, aan de Gemeentelijke Univer-
eiteit te Amsterdam.
Anderhalf millioen Amerikanen
onder de wapenen
Volgens door het Amerikaanse departe
ment van Defensie gepubliceerde cijfers
was de totale sterkte van leger, marine en
luchtmacht op 1 October 1.531.881 man.
Dit is 37.000 meer dan op 1 September.
Het woord is aan..„
Wie niet voorwaarts streeft
het niet ernstig met zichzelf.
Tweede rapport van de
Commissie-Cleveringa
De minister vair Buitenlandse Zaken
heeft machtiging verleend tot openbaar
making van het tweede verslag, uitgebracht
door de Commissie-Cleveringa, welke in
Augustus 1946 is ingesteld met het doel een
onderzoek in te stellen naar de houding
van Nederlandse diplomaten en consulaire
ambtenaren tegenover personen, die tijdens
de bezetting uit Nederland naar het on
zijdige en geallieerde buitenland zijn uit
geweken.
Het eerste rapport der commissie, dat in
December van het vorig jaar verscheen,
betrof de huidige ambassadeur te Brussel,
baron Van Harinxma thoe Slooten. Het
tweede verslag heeft betrekking op de
Nederlandse gezant in Zwitserland.
De commissie begint haar verslag met de
opmerking, dat het gedrag van verschil
lende uitgewekenen te wensen heeft over
gelaten en soms schade heeft toegebracht
aan de Nederlandse naam in Zwitserland,
waardoor het niet onverklaarbaar is, dat
de bejegening van Zwitserse zijde er soms
ten ongunste door is beïnvloed.
Een getuige, zelf uitgewekene, was ge
ïnterneerd te Nyon, waar hij veel Neder
landers aantrof. „Allemaal jongelui", naar
hij zegt. Zij waren „over het algemeen
veeleisend, voor het geringste liepen ze naar
het gezantschap." „Ze maakten schulden,
leefden ver boven hun stand. Ze feestten
veel, gingen naar nachtclubs en stuurden
de rekeningen naar het consulaat. Velen
waren uit de band gesprongen."
Naast de verklaringen uit de kringen der
ambtenaren en vluchtelingen staat min of
meer afzonderlijk die van de getuige dr.
W. A. Visser 't Hooft, sinds 1938 secretaris
generaal van de Wereldraad der Kerken te
Genève. Hij was noch op enigerlei wijze
verbonden aan het gezantschap, noch ook
zelf uitgewekene, dodh hij heeft zich veel
aan de yluchtelingen gelegen laten liggen.
De commissie beschouwt dr. Visser 't
Hooft als iemand, van wie men geen ver
klaringen behoeft te verwachten die door
kwade antipathieën of al te sterke sym
pathieën onwillekeurig gekleurd zijn.
De commissie komt dan eerst even terug
op de bejegening van uit Duitsland of het
door Duitsland bezette buitenland naar
Zwitserland overgebrachte vrijgelatenen.
Ten aanzien van de aankomst van een
groep gevangenen uit het concentratiekamp
te Bergen-Belsen in de tweede helft van
Januari 1945 constateert de commissie, dat
de gezant het weinige, dat er in de gegeven
omstandigheden kon worden gedaan, in
derdaad heeft verricht.
Minder goed zou het wat de gezant be
treft gesteld zijn met de bejegening van
een op 7 Februari 1945 onverwacht aan
gekomen transport van ongeveer 1200 uit
Theresiënstadt vrijgelaten gevangenen,
waaronder omstreeks 400 Nederlanders.
'Getuigen hebben de gezant gebrek aan
belangstelling en onhartelijkheid verweten.
Het is de commissie gebleken, dat de pas
uit Theresiënstadt aangekomenen kans lie-
nen. doorgezonden te worden naar Philip-
peville. De gezant heeft terstond pogingen
tedaan om te bewerken, dat zij in Zwitser
land konden blijven.
Loskopen van gevangenen.
De commissie ontving een klacht vol
gens welke de gezant geweigerd had mede
te werken aan het „loskopen" van Neder
landse gevangenen uit Duitse kampen. De
commissie acht deze klacht ongegrond. Op
10 Februari 1945 verzocht de gezant aan
de Nederlandse regering te Londen, voor
een garantie van een millioen Zwitserse
francs. Hij bepleitte deze zaak aldus: „De
som lijkt te klein om invloed op de oorlogs
voering te kunnen uitoefenen, terwijl grote
aantallen Nederlanders zouden kunnen wor
den gered."
De gezant heeft de regering echter niet
kunnen vermurwen. Öp 13 Februari komt
er een telegram, waarin verklaard wordt:
„De Nederlandse regering kan en wil zich
met chantage niet inlaten hoe groot haar
sympathie voor betrokken Nederlanders
ook is. Handel met de vijand, kan zij, die
zulks aan ieder verboden heeft, zelf niet
bedrijven."
Ten aanzien van eén klacht „dat de ge
zant wel kans zag, twee van zijn eigen kin
deren naar Zwitserland te laten komen" is
gebleken, dat deze overkomst niet door de
gezant maar door een Zwitserse politie
autoriteit is bewerkstelligd.
Een andere klacht betrof het feit, dat de
gezant bij een -bezoek aan een kamp te
Adliswil „niet in staat bleek te zijn een
welkomstwoord uit te spreken." Gebleken
is, dat hem dit door een ernstige keelaan
doening inderdaad niet mogeliik is geweest.
Het is de commissie opgevallen, dat de
klacht over „niet spreken" niet op zich zelf
staat.
Zij haalt aan hetgeen dr. Visser 't Hooft
in zijn allerminst onwelwillende karakter
schets van de gezant heeft gezegd:
„De gezant heeft niet altijd de juiste
psychologische aanpak ten opzichte van de
vluchtelingen gehad. Hij was er wel in ge
ïnteresseerd en hij heeft er ook wel tijd aan
gegeven, maar hij heeft er weinig van zijn
persoon aan gegeven." Dat hing volgens
getuige, die hiermee een persoonlijke in
druk weergaf, „hiermee samen, dat de heer
Bosch van Rosenthal iemand is, die het
verschrikkelijk vindt in het openbaar te
moeten optreden en die het in het bijzon
der afschuwelijk vindt een speech te moe
ten houden. Wanneer je als gezant naar een
kamp gaat, behoor je daar een behoorlijk
woord te spreken, en dat vond hij afschu
welijk." De getuige vermoedde, dat dit een
van de hoofdredenen was, waarom hij zo
weinis naar de kamoen is eeweest." Maar
het was niet. omdat hii zich niet voor de
mensen interesseerde."
Iets verder nog" gaat de getuige generaal
Van Tricht. Deze zegt: „Hij had wel grote
belangstelling voor de zaak, maar niet voor
de mensen persoonlijk. Hij is weinig hulp
vaardig, zijn hart is er niet bij."
Diensten van derden.
&5t is enige keren voorgekomen, dat uit
gewekenen in Zwitserland zich hebben be
ijverd werkzaamheden te ondernemen ten
behoeve van gevangen landgenoten in den
vreemde of in Zwitserland aanwezige ver
drevenen. De gezant is begonnen met enige
terughoudendheid aan de dag te leggen. De
commissie kan zich die wel verklaren.
Dat de betrokkenen een zekere teleur
stelling hebben geboekt, toen de gezant niet
onmiddellijk op hun plannen inging, is ver
klaarbaar, doch dit op zichzelf kan geen
reden zijn om da gezant te laken. Hiertoe
zou pas aanleiding bestaan, wanneer de
gezant op onredelijke wijze zijn medewer
king was blijven onthouden ten gevolge van
een louter negatieve en ook na de ver
krijging van behoorlijke gegevens afwijzen
de of al te lijdelijke houding.
Volgens dr. Visser 't Hooft verkeerde de
gezant in een moeilijke situatie. „Hij kreeg
weinig leiding van Londen uit."
Brief bleef liggen.
De getuige Polak Daniels heeft verklaard
de 8e November 1942 van Nederland uit
een brief te hebben geschreven aan de ge
zant, waarin deze werd medegedeeld, dat
enige leden van het Nederlandse Rode Kruis
hem opdracht hadden gegeven voorbereid
selen te treffen voor een hulpexpeditie tot
het terugbrengen na de oorlog van Neder
landse gevangenen uit Oost-Europa. Toen
de getuige in Januari 1944 in Zwitserland
aankwam, bleek dat deze brief nog steeds
onbehandeld bij de gezant berustte.
De gezant heeft de ontvangst van de
brief toegegeven en ook, dat hij hem zon
der er iets aan te doen heeft bewaard, in
afwachting van de komst van de steUer er
van, die hem volkomen onbekend was en
van wiens bestaan en gezindheid hij te enen
male onkundig was. Deze lijdelijke houding
heeft hij verdedigd met een beroep op de
bezwaren der briefwisseling met Engeland
en voorts daarmee, dat, indien hij de rege
ring op de hoogte had gesteld van de vage
plannen van een onbekende, deze zich er
toch niet zonder meer mee ingelaten zou
hebben.
Dat de eerste beweegreden zwaar heeft
gewogen, acht de commissie weinig aan
nemelijk. Zij blijft zich afvragen, waarom
de gezant geen pogingen heeft ondernomen
nadere gegevens uit Nederland te verkrij
gen. Doch zelfs ais men wil aannemen, dat
de gezant hier een nalatigheid heeft be
gaan, is- dit nog niet meer dan een inciden
tele te midden van een wereld van andere
gebeurtenissen, waarvan het begrijpelijk is,
dat zij toen veel meer zijn aandacht heb
ben getrokken.
De commissie verklaart voorts, dat de
bezwaren tegen dr. J. M. R. A. Kijzer,
hoofd van de afdeling vluchtelingenzorg op
het gezantschap, veel groter zijn dan die
tegen de gezant. De commissie kan zich
niet aan de indruk onttrekken, dat de heer
Kijzer in zijn bejegening der uitgewekenen
niet steeds even gelukkig is geweest.
Conclusie
Zij komt tenslotte tot de conclusie, „dat
zijn geaardheid de gezant bij zijn onver
wachte en abnormale taak waarschijnlijk
wel eens dwars heeft gezeten. In de zaken
van de heer Kijzer had hij, wetende van een
tekortkoming, zich waarschijnlijk meer
moeten laten gelden: en met betrekking tot
het consulaat te Genève had hij wellicht
wat ondernemender kunnen zijn. Doch hier
staat tegenover dat men de indruk krijgt,
dat over het geheel de omstandigheden der
Uitgewekenen, hun toestand in aanmerking
genomen en de moeilijkheden waarmee
men voortdurend te kampen had, alleszins
bevredigend mogen worden genoemd. Ge
lijk hij hiervoor de opperste verantwoor
delijkheid droeg, zo komt de gezant hier
voor ook in de eerste plaats waardering
toe, te meer waar hij hard gewerkt heeft
aan een ongewone taak, waarvoor hij noch
van nature noch door zijn opleiding en
loopbaan bijzonder geschikt was en waar
voor hij zich onverwacht geplaatst zag.
Men behoeft slechts weinig te lezen in de
dossiers om te begrijpen wat dit heeft wil
len zeggen en hierdoor te beseffen, dat de
critiek hier aanzienlijk gemakkelijker moet
worden geacht dan de kunst".
De minister van Buitenlandse Zaken kan
zich geheel met de conclusie van het rap
port verenigen. Hij is van oordeel, dat het
door mr. J. J. B. Bosch Ridder van Rosen
thal gedurende de oorlog gevoerde beleid
tegenover Nederlandse uitgewekenen in
algemene zin waardering verdient.
Duitse ontmanteling zal
vertraagd worden
Het Franse antwoord op het Amerikaan
se voorstel tot vertraging van de ontman
teling van Duitse fabrieken is op de Ame
rikaanse ambassade te Parijs overhandigd.
Frankrijk gaat met het voorstel accoord,
doch doet ten aanzien van bepaalde fabrie
ken enkele voorstellen van ondergeschikt
belang.
De Britse goedkeuring van het voorstel
is dezer dagen te Washington ontvangen.
ZACHTER DES NACHTS.
Verwachting, medegedeeld door het
K.N.M.I. in De Bilt. geldig v^i Woens
dagavond tot Donderdagavond:
Zwaar bewolkt met tijdelijk enige
regen. Iets zachter vooral des nachts
in het binnenland Matige tot krachtige,
in de kuststreken tijdelijk harde wind
fussen Zuid-Wes' en West.
21 October:
Zon op 7.15 uur. onder 17.34 uur
Maan op 18.48 uur. onder 11.17 uur