Het Jac. P. Thijsse Lyceum
Snuif en wrijf
TT
Crétry
Indonesië's herstel zal nieuwe
financiële problemen scheppen
I VRIJDAG
24 DECEMBER 1948
TJWÜfÖER COURANT
Elswouteen waardige huisvesting
voor de Montessori-af deling van het Kennemer Lyceum
«rjj hebben reeds medegedeeld dat het
hstslot „Elswout", dat lange tijd onvoltooid
gebleven, onder leiding van de heer H.
«"van Kempen, architect te Bloemendaal,
wiröl afgebouwd en op 5 Januari in ge-
vniik genomen zal worden door de Mon-
"^sóri-a£deling van het Kennemer Lyceum.
1 >,et artikel van 26 November zijn, door
koos minder juiste gegevens verstrekt
il'den. enige passages opgenomen die een
■'keerde indruk wekken. Dit is voor ons
"n'eiöing er op terug te komen,
get door Gabriel Marcelus (Commissaris-
Pesidcnt van de Koning van Denemarken)
v? (je stichter Karei Molijn gekochte en
rffraaide slot „Elswout" staat thans, even-
300 jaar geleden, weer midden in de
langstelling. Prenten van 1746 geven een
Pjruk van de fraaie aanleg en bebouwing
|.c tijd. waarvan de beide stalgebouwen
poortgebouw nog waardige overblijf
sel! zijn-
'n 1805 kwam het buiten aan de familie
-,r<ki en toen de jonge Willem Borski in
'534 in Cannes overleed, was helaas het
de Rcnaissance-gebouw wegens bouw-
rtlligheid afgebroken en het tegen-
«oriige in aanbouw.
rje architect Muysken heeft zijn schep-
jIdj niet klaar gezien, daar de familie
Bjfsld het bouwwerk onvoltooid liet.
'Toen de Duitsers het gebouvy tijdens de
torlog voor hun stoorzenders meenden te
kunnen gebruiken, hebben zij zonder enige
jicteit ten aanzien van vroegere bedoelin-
hel gebouw voor zich zelf bruikbaar
ijlen maken. En al verraadt het inwendige
ie slordige haast waarmede het is voltooid,
l0ch is het gebouw voor het Jac. P. Thijsse
jlontessorilyceum buitengewoon geschikt.
ge 19 lokalen variëren in oppervlakte
van 50 tot 70 m2 met enige kleinere ruim-
len voor rector, bibliotheek, enz., zodat, al
2ou men zich een nieuw schoolgebouw na
tuurlijk anders denken, het bestuur van
vct Kennemer Lyceum hier een buitenge
woon gelukkige greep heeft gedaan.
Het ministerie van Onderwijs, de Rijks-
le'oouwendienst, het ministerie van Weder-
cpoouw en het gemeentebestuur van Bloe
mendaal hebben dan ook gaarne hun zeer
^waardeerde medewerking gegeven en de
totstandkoming van deze gunstige oplossing
Vraditig bevorderd.
Of de benodigde 1500 m2 vloerbedekking
(seen 1.5 kilometer) inderdaad zal kunnen
rorden aangebracht is nog een open vraag,
isehoon zo deelde de heer H. W. van
Kempen mede de collaborateur die tij-
cens de oorlog de vloeren legde, hiervoor
met het beste hout heeft gebruikt. Erger is
.fat hij de teakhouten ramen, deuren en
rozijnen heeft uitgebroken en daarvoor
rjren onderdelen heeft aangebracht, tijde-
ïjk zeer ten voordele van zijn beurs, doch
tan nadele van het onderhoud van het
jebouw.
Het uiterlijk van het bouwwerk is overi-
yens reeds door de toepassing van graniet
en zandsteen, zonder zichtbare baksteen,
«nbuitengewone verschijning in ons land.
De architect inspireerde zich hier, evenals
bij Kasteel Oud-Wassenaar en elders, op de
Franse lustsloten en wist ook hier een im
posant effect te bereiken. Maar het meest
treft ons de natuur waarvan de architect
dan ook terdege partij getrokken heeft.
Wij kunnen ons verheugen dat in te
genstelling met zoveel andere gelegenheden
waar fraaie plaatsen door ziekenhuizen en
herstellingsoorden zijn ingenomen hier;
gezonden, in een heerlijke omgeving hun
jeugd en studietijd mogen doorbrengen.
Het voltooide gebouw.
*Jw verkouc,,_';J
ceel of bc
Uw verkoudheid van neus.
keel of borst weg met
lAdv.)
f-
KOLENKAARTEN NOG BEWAREN!
Het ligt niet in het voornemen de brand-
stoffendistributie in de loop van dit stook-
seizoen op te heffen. Evenmin is het mo
gelijk reeds thans te beslissen of in het
volgende stookseizoen de brandstoffen
kunnen worden vrijgegeven. Het Centraal
Distributiekantoor verklaart dat de brand-
stoffenkaarten TA 806 en TB 806 met de
daarop nog voorkomende bonnen zorgvul
dig moeten worden bewaard.
Kerstuitvoering in de
Nieuwe Kerk te Haarlem
Het gemengde koor „Polyhymnia", dat
thans onder leiding van de heer Henk Arisz
slaat, heeft met de gisteravond in de
Nieuwe Kerk gegeven Kerstuitvoering ook
een aandeel gehad in de talrijke muzikale
herdenkingen van het Kerstgebeuren. Uit
de overvloed van Kerstmuziek had de di-
iecteur koorwerken van Bach en koorbe
werkingen van Jul. Röntgen gekozen, be
nevens een werk van Haydn en een Sanc-
tus van Palestrina, hymnen, die door haar
algemeen religieuze betekenis ook hierbij
vertolkt konden worden.
Twee koralen en het koor „Herrscher
fiesHimmels" uit het Weihnachts-orato-
rium van J. S. Bach, die als inleiding voor
dit concert dienden, werden a cappella
uitgevoerd, hetgeen voor de koralen geen
bezwaar bleek. Maar voor het koor „Herr
scher des Himmels" dat Bach gedacht heeft
met orkestbegeleiding, werd het ontbreken
van het orkest als een gemis gevoeld dooi
de onvolledigheid van de structuur. Overi
gens kenmerkte de koorzang zich door een
romantische interpretatie met alle hierop
berustende nadrukkelijke uitdrukkings
kracht. Dit kon ook geconstateerd worden
:en aanzien van de voordracht van „Du
bist's" van Jos. Haydn en van het won
derschone „Komt verwondert U hier, men
iën", waarvan de uitvoering gestoken
werd in een 19e eeuws liedertafel-costuum.
Het zuiverst van expressie bleef de koor-
tang voor „Sanctus" en voor „Ontwaakt,
kopt Herders", zodat deze twee werken,
xerie door de fraaie koorklank, die ook
bij de andere vertolkingen opviel, hoogte-
pinten konden worden.
De alt Bep Misset-van Andel verleende
tan dit concert haar medewerking. Twee
liederen van Bach en twee van de Weih-
uichtslieder van Peter Cornelius werden
door haar met mooie toonvorming en met
begrip voor tekst en muziek gezongen.
Haar plaats bij de speeltafel van het orgel
niet gunstig voor de stemklank-inten-
üteit in verhouding tot de klank van het
b-gel omdat de begeleiding van de orga
nist Albert de Klerk vrij dikwijls onge
wild moest domineren. Als solist vertolkte
Albert de Klerk op het meer dan vierhon
derd jaar oude orgel de Pastorale van J.
S. Bach, gaaf en sterk van rhythmiek.
Verder drie orgel-variatie-werken van de
franse componisten Nicolas Le Bègue en
Claude Balbastre, verfijnd-gracieuze mu
ziek van verrassende melodische schoon
heid.
Voor de uitvoering past een bijzonder
woord van bewondering bij de overweging
hoe hier met een gebrekkige speelmecha-
toek een buitengewone duidelijkheid van
tokening der ornamentiek en figuraties
Verkregen werd.
Ds. A. van Biemen hield op deze avond
«n toespraak, waarvoor de voorgelezen
Psalm 6 de inleiding werd. Ds. van Biemen
besloot zijn betoog met de uitspraak, dat
to mensheid, ondanks haar verval, door
God niet verlaten wordt en dat alleen in
tot besef het Kerstgebeuren herdacht moet
worden.
Voor de volledigheid zij hier nog het
optreden vermeld van het dubbelmannen-
kwartet „Harmonie", een extra-inter-
bntermezzo, dat in het programma niet
§onoemd werd. Het ensemble had blijkbaar
Pvoeite met de bijzondere acoustische om
standigheden, met als gevolg wankele in
tonaties en harmonische conflicten. En
verder vielen de gezongen werkjes volko
men buiten het karakter van Kerst-
bitvoering.
P. ZWAANSWIJK.
Kerstoratorium van
Hubert Cuypers
door Doopsgezind Zangkoor
en Schotens Chr. Gem. Koor
Hubert Cuypers, die op de Tweede Kerst
dag zijn 75ste verjaardag hoopt te vieren,
schreef omstreeks twintig jaar geleden zijn
„Kerstoratorium" op teksten uit de Bijbel,,
die door dr. W. C. Harrestein waren sa-
mengelezen. Geen enkele bespiegeling, geen
enkel vrij koraal is in de tekst voorzien.
Het is een zuiver dogmatisch gegeven zon
der meer. Maar er zitten evenveel moge
lijkheden in als in Handels Messiah, dat
ook geheel uit Bijbelteksten bestaat. Me
nige componist zou echter stranden op
zulke zware en verheven stof, althans om
er een vorm aan te geven die de muzikale
synthese van het geheel zou betekenen, dus
dienend van karakter zou blijven en toch
als oratorium, volgens haar eigen muziek-
aesthetishe eisen, zou domineren. Ik
durf niet beweren dat Cuypers daar volko
men in geslaagd is, maar de onbevangen
heid van zijn artistieke wezen was nodig
om voor de vele problemen van het
gegeven een oplossing te vinden, die, zo ze
niet altijd naar de geest is en geen stabiele
stijl vertoont, het werk toch een uiterlijke
kracht gegeven heeft die bij velen moet in
slaan.
Het vakmanschap waarmee het werk ge
schreven is verdient stellige erkenning; de
koren klinken uitstekend en de orchestratie
is brillant. Men zou haar soms graag wat
soberder wensen, wat minder afgestemd op
theatrale effecten; maar dan zou het geen
Cuypers meer zijn en een van de kenmer
kende, op effect beluste eigenschappen
van zijn kunstenaarsnatuur missen. Cuy
pers' oude liefde voor het muzikaal onder
lijnde declamatorium kwam uitstekend te
pas in dit Bijbels zangstuk. Aan deze werk
wijze dankt het Kerstoratorium een Inlei
ding die bijzonder gelukkig mag heten. Een
treffend gedeelte is ook het koor op de
psalmtekst „Kust den Zoon, opdat Hij niet
toorne"; ook de groetenis van de engel
gezongen door Ankie van Wickevoort
Crommelin en vooral het sober gehou
den antwoord daarop: „Zie de dienstmaagd
des Heren" maakten veel indruk. Ik kan
het niet helpen, maai de eenvoudige epi
loog die door ds. M. G. Blauw gezegd werd,
onderstreept met orgelbegeleiding, alsmede
vérs 11 van Ps. 72, dat er als gemeentege
zang op volgde, heeft mij toch het diepst
getroffen.
Lucien Louman vervulde zijn omvang
rijke rol als declamator uitnemend en zijn
zingen was stevig en bewust. De koorzang
vertoonde ook tal van mooie lichtpunten.
Het vrouwenkoor maakte een fraaie beurt
met de Lofzang van Maria en het mannen
koor haalde meermalen riip hart op aan zün
effectvolle nummers. Piet Kiel speelde
vaardig de orgelpartij en de H.O.V. liet de
kleurige partituur alle recht wedervaren.
Jac. Zwaan leidde het geheel met vaste
hand. Zim voorname verdienste is echter
het resultaat dat hij met het heterogene
koor bereikte.
De componist, in de zaal aanwezig, werd
toegesproken door ds. J. M. Leendertz en
gehuldigd om zijn werk en om zijn aan
staande 75ste verjaardag. „Móge", aldus
spreker, „het licht dat uit uw werk straalt
velen 'verlichten en ook uw levensavond
beschijnen". Cuypers en Zwaan kregen
bloemen. De componist drukte zwijgend
maar veelbetekenend zijn voldaanheid uit
over de uitvoering. JOS. DE KLERK
Agenda voor Haarlem
VRIJDAG 24 DECEMBER
Gem. Concertgebouw: Kinderkoor „Inter
Nos". 8 uur. Spaarne: „King Kong en de
Arabieren". 14 j„ 2.30, 7.00 en 9.15 uur. (Kerst
dagen 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 uur). City: „Ach
ter de wolken", 14 j., 2.15. 4.30, 7.00 cn 9.15
uur. Frans Hals: „Lassie komt thuis", alle
leeft., 2.30, 7.00 en 9.15 uur. (Kerstdagen 2.00,
4.30, 7.00 en 9.15 uur).'-Rembrandt: „Bambi",
alle leeft., 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 uur. Palace:
„De vrijgezel en het bakvisje", alle leeft.,
2.00. 4.15, 7.00 en 9.15 uur. Luxor: The
bishop's wife", alle leeft
ZATERDAG 25 DECEMBER
Stadsschouwburg: „Kleine kinderen wor
den groot", 8 uur. Bioscopen: Middag- en
avondvoorstellingen.
ZONDAG 26 DECEMBER
Stadsschouwburg: „De Herbergierster" 2.00
en 8.00 uur. Gem. Concertgebouw: Haarlems
Gemengd Koor „Weihnachts-oratorium", 2.30
uur. „Zo werd nooit gelachen"' met Willy
Vervoort, 8 uur. Palace: „Himlaspelet", 11
uur. Rembrandt: „Op reis door Zuid Afrika",
11 uur. Bioscopen: Middag- cn avondvoor
stellingen
MAANDAG 27 DECEMBER
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
Handelsverkeer met Trizonië
wordt uitgebreid,
Het Nederlandse handelsverkeer met de
drie Westelijke bezettingszones van Duits
land zal met ingang van 1 Januari 1949 als
één geheel worden beschouwd.
Besprekingen hebben geleid tot een uit
breiding van de Nederlandse uitvoer naar
de drie zones ten bedrage van 29.833.500
dollars. De verhoging van de invoer i
Nederland zal 17 059.500 dollars bedragen
De belangrijkste productem, waarvan de
uitvoer naar de Westelijke zones zal wor
den verhoogd, zijn aardappelmeel, agrari
sche producten, kaas, melkpoeder, vis, vee,
chemische producten, rubber, electrotech-
nische artikelen en textielproducten. De
belangrijkste goederen, waarvan de leve-
ring aan Nederland uit de drie Westelijke
zönes zal worden verhoogd, zijn machines
en onderdelen, motorfietsen, chemische
producten, keramische producten, electro-
technische producten, landbouwwerktuigen
en precisie-instrumenten.
(Adv.)
Rozendalers worden
tijdelijk Arnhemmers
Ingediend is een wetsontwerp lot wijzi
ging van de Kieswet, de Gemeentewet en
de wet van 1 Maart 1946.
Het wetsontwerp heeft tweeërlei strek
king. In de eerste plaats worden een aantal
wijzigingen in de Kieswet, de Gemeente
wet en de wet van 1 Maart 1946 aange
bracht, nodig wegens de in 1949 te houden
gemeenteraadsverkiezingen. De verande
ringen zijn door het Centraal Stembureau
ontworpen.
De indeling in kieskringen wordt facul
tatief. De raad kan, onder goedkeuring
van Gedeputeerde Staten, besluiten, dat de
gemeente of niet, of slechts in twee krin
gen zal worden verdeeld. Zonder bijzon
der besluit Blijft de verdeling in drieën
gehandhaafd.
In de tweede plaats bevat het ontwerp
een bijzondere voorziening, welke uitslui
tend geld voor de verkiezingen van de ra
den der gemeenten Arnhem en Rozendaal
(Gelderland).
Na de bevrijding is de gemeente Arnhem
overgegaan tot het bouwen van noodwo
ningen ten Oosten van het in die gemeente
gelegen stadsgedeelte „De Geitenkamp".
Deze woningen zijn bestemd om tijdelijk on
derdak te verschaffen aan Arnhemse in
gezetenen, wier huizen verwoest werden.
Het terrein, waarop deze noodwoningen
werden gebouwd behoort in eigendom aan
Arnhem, doch het is gelegen binnen het
territoir van de gemeente Rozendaal, zo>-
dat de bewoners van die woningen formeel
tot de ingezetenen van Rozendaal behoren.
Het wetsontwerp geeft een oplossing
door deze Arnhemse burgers tot ingezete
nen der gemeente Arnhem te verklaren
voorzover dit de in 1949 te houden ge
meenteraadsverkiezing voor deze gemeente
betreft. Tevens wordt voor hen de moge
lijkheid geopend lid van de raad der ge
meente Arnhem te worden.
Een adviseur voor het
circuit van Zandvoort
In afwachting van de benoeming van
een directeur van de in oprichting zijnde
stichting voor sport en toerisme hebben
burgemeester en wethouders van Zand
voort, gezien de noodzaak van een spoe
dige aanvang met de voorbereidingen voor
de exploitatie van het circuit, aan de heer
J. Hugenholtz te Ammerstol (ZuidlO ge
vraagd hen te willen adviseren omtnent de
exploitatie van de Burgemeester van Al-
phenweg in het komende seizoen. De heer
Hugenholtz verklaarde zich daartoe bereid.
De heer Hugenholtz is 34 jaar oud,
richtte in 1934 de Nederlandse automobiel
raceclub op en gaf gedurende enkele jaren
het maandblad „Auto-rensport" uit.
In 1943 trad de heer Hugenholtz op als
directeur van de N.V. Nederlands weg-
circuit, welke vennootschap plannen uit
werkte voor het auto-circuit van Zeist voor
de aanleg waarvan de autoriteiten destijds
geen medewerking verleenden.
Nederlanders naar Monte Carlo
De International Sporting Club. organisatrice
van de Rally van Monte Carlo, die van 24
30 Januari 1949 gehóuden zal worden, heeft
meegedeeld dat tot nu toe 66 inschrijvingen
voor deze traditionele sterrit zijn binnen
gekomen.
Hierbij zijn niet minder dan 26 Nederlandse
wagens, een aantal dat zelfs de grootste
deelneming van voor de oorlog overtreft.
De meeste Nederlandse deelnemers zullen
Monte Carlo als startplaats kiezen, doch ook
uit Glasgow en Stockholm'zullen Nederlandse
wagens vertrekken.
Onder de Nederlandse deelnemers bevin
den zich de cracks Gatsonides cn Baren-
drecht op Hillman-Minx en Mutsaerts en
Kouwenberg eveneens op Hillman-Minx.
Het bewarings- en interneringskamp
Vught wordt 15 Januari opgeheven.
Het Prins Bernhard Fonds
verleende weer subsidies
Het Prins Bernhard Fonds heeft 34.650
aan subsidies verleend ten behoeve van
wetenschap, kunst, volksopvoeding, jeugd
zorg en overzeese gebiedsdelen. Hiervan
ontving onder andere het Ballet der Lage
Landen een subsidie groot 5000 als deel
neming in een garantiefonds om een tour
nee voor het seizoen 1948-1949 mogelijk te
maken.
Door een subsidie is de uitgave mogelijk
gemaakt van de pianosuite „Arcana Musae
Dona" van de jonge Nederlandse componist
Rudolf Escher.
Het Nederlands Impressariaat. ontving
wederom een subsidie groot 3000 om het
optreden van jonge kunstenaars mogelijk
te maken en het optreden van Nederlandse
kunstenaars in het- buitenland te bevorde-
:n.
De Stichting voor Nederlandse Volkscul
tuur onder leiding van dr. Jop Pollmann
en Piet Tiggers ontving een subsidie van
2500 om het goede Nederlandse volkslied
in brede kring ingang te doen vinden.
Het genootschap Petronella Moens te
Groningen ontving een subsidie van 2000
voor de uitgave van een tijdschrift voor
de moderne talen en een Engels woorden
boek in Braille-schrift.
De Vrijzinnig Christelijke Jeugd Centrale
kreeg een subsidie van 1000 om een ver
sterkte leidersvorming mogelijk te maken.
De Christelijke Onthouders Jeugd-orga-
nisatie ontving een subsidie groot 1000
voor herstel van oorlogsschade aan het
centrale conferentieoord te Beekbergen.
De vereeniging Nederlandse Volkshoge
scholen ontving een subsidie van 2000
voor het aanschaffen van documentatie-
en instructiemateriaal voor de internatio
nale arbeid.
Sinds de oprichting heeft het Prins Bern
hard Fonds thans in totaal 622.530 aan
subsidies verleend.
Extra zendtijd voor het
Strijdkrachtenprogramma
Naar de Legervoorlichtingsdienst mee
deelt zal het radioprogramma voor de Ne-
dei-landse Strijdkrachten ook dit jaar we
derom de beschikking krijgen over extra
zendtijd. De uitzendingen van het Strijd
krachtenprogramma zullen op 24, 25, 26 en
31 December en op 1 Januari om 18 uur
beginnen en om 19 uur eindigen. Boven
dien zal een extra-uitzending verzorgd
worden in de nacht van oud en nieuw
tussen 0.30 uur en 1.00 uur.
Uitgezonden zullen onder andere worden
Kersttoespraken van de vïce-admiraal A.
S. Pinke en de luitenant-generaal S. H.
Spoor, de Kerstviering bij de Koninklijke
Marine in de West, Oudejaarsavond-
indrukken uit Indonesië en een groot aan
tal groeten uit alle gedeelten van de archi
pel.
In het programma van de Nieuwjaars
dag zal spreken de minister van Oorlog en
van Marine ad interim, mr. W. F. Schok
king.
Over Muziek
Effecten- en
Geldmarkt
De volkomen wijziging in het beeld Ne
derlandIndonesië, zoals zich dat binnen
enkele dagen tijds heeft voltrokken opent,
behalve vrijheid voor de Indonesische vol
ken, wijde economische perspectieven,
zowel voor Nederland als voor Indonesië.
Een samengaan van enkele eeuwen kan
men tenslotte niet binnen enkele jaren tijds
teniet doen en de economische en finan
ciële belangen van beide Unie-partners
zijn zó nauw verweven, dat het welzijn
van de een onlosmakelijk met dat van de
ander jverbonden is.
Al valt het zeer te betreuren dat militair
geweld niet achterwege kon blijven om
de tegenwerkende krachten te elimineren,
het ziet er naar uit dat binnen niet al te
lange tijd de eindbalans van nu acht jaren
oorlog en troebelen kan worden opgemaakt,
zowel voor de overheid als voor het be
drijfsleven.
Het is thans nog geheel en al een slag
in de lucht hoe de strijdkrachten de vrij
komende gebieden zullen aantreffen. De
eerste berichten dienaangaande zijn niet
ongunstig, al kunnen rondzwervende repu
blikeinse troepen nog veel kwaad stichten.
In hoeverre het hun zal gelukken nog de
tactiek der verschroeide aarde toe te pas
sen, moet worden afgewacht. De verwach
tingen omtrent dat wat nog in de repu
blikeinse gebieden zou kunnen worden
aangetroffen zijn niet hoog gespannen en
juist daarom kan het nog wel eens wat
meevallen.
Is men eenmaal zover, dat aan de weder
opbouw begonnen kan worden, dan zullen
zich uiteraard nieuwe moeilijkheden voor
doen, zij het van geheel andere aard. Niet
de geringste zullen zijn die van de kapi
taalsvoorziening. Immers, onze binnen
landse bedrijven hebben reeds de grootste
moeite zich op de vrije markt te voorzien
van de nodige kapitalen voor vernieuwing
en uitbreiding van ons „achterlijke" (mi
nister v. d. Brink) industriële apparaat.
De oorzaken daarvan hebben wij hier meer
dan eens in het licht gesteld.
Kampt men dus voor binnenlandse ka
pitaalvoorziening reeds met moeilijkheden,
dan is het duidelijk dat deze voor het voor
zien van de nodige rehabilitatiegelden voor
Indonesië niet minder groot zullen worden.
Te moeilijker nu men van alle zijden het
risicodragend kapitaal dermate aan banden
legt, dat men zijn economische functie ge
heel aan banden dreigt te leggen. Ontstel
lend is het gemak, waarmede in deze tijd
over aandeelhouders, die slapende rijk
worden daar komt het op neer ge
sproken wordt, daarbij totaal vergetend
de risicofactor die aan het kapitaal ver
bonden is. De dertiger jaren geven daar
zulke afschrikwekkende voorbeelden van,
dat menigeen de lust zou vergaan ooit weer
ergens geld in te steken.
Het zal daarom mede afhangen van de
bereidheid der Indonesische regering om
redelijke dividenden te doen transfereren,
of de Nederlandse kapitaalbezitter ge
negen is het avontuur in Indonesië verder
mede te maken en te financieren, voorzover
hij dat nog kan.
Zonder buitenlands kapitaal zal het
echter iflet gaan. En buitenlands kapitaal
brengt buitenlandse inmenging en ver
zwaring van de schuldenlast mee, waar
door, zoals het jongste jaarverslag van de
Nederlandse Handel Mij. opmerkt, nog lang
het levenspeil van het land gedrukt wordt.
Dit verslag wijst er tevens op, dat de
invoerbehoeften van Indonesië buitenge
woon groot zijn. Komen grote republikeinse
gebieden vrij, dan zal de importbehoefte
nog zeer belangrijk stijgen. Het is niet te
verwachten dat de opbrengsten van deze
gebieden aanstonds een compensatie geven
voor de importen. De aanwezige voorraden,
alsmede het nog beschikbare productie
apparaat zijn door het langdurige wanbe
heer tot een minimum geslonken. De reha
bilitatie brengt enorme kosten mee en be
moeilijkt het terugwinnen van verloren
markten. Het rendement der ondernemin
gen wordt daardoor ongunstig beïnvloed.
Dat men overigens versteld moet staan
over het rehabilitatievermogen in Indo
nesië, bewijst de Billiton Mij., die alle oor
logsschade 20 millioen, herstel kostte
40 millioen) uit eigen zak hersteld heeft
en niettemin financieel ongeschonden is.
Men moet daarbij echter niet vergeten dat
de Billiton Mij. ten volle van de hoge
wereldprijzen voor haar product kon pro
fiteren, voor vele andere producten is
echter de room er alweer af en wanneer
Indonesië eenmaal weer in volle productie
is moet met matige opbrengstprijzen wor
den gerekend. Men denke bij het artikel
rubber ook aan de steeds toenemende syn
thetische productie, bij suiker aan de uit
breiding van de productie van Cuba en
de Europese bietsuikercultuur, altemaal
factoren die tot voorzichtigheid manen.
Evenwel, de ontwikkeling der laatste ja
ren in de bevrijde gebieden heeft bewezen
dat er in Indonesië nog grote kansen lig
gen, kansen die tot heil van blank en bruin
kunnen worden aangegrepen. Het zal aan
de Nederlanders niet liggen als zulks niet
gebeurt.
De Vereniging voor de Effectenhandel
maakte Woensdag bekend dat de handel in
uiet-Indische fondsen weer normaal zal
geschieden. Nu blijkt dat de beurs de voor
zichtigheid en de zelfbeheersing niet uit
het oog verliest, worden de teugels weer
gevierd. Dinsdag werd in vele gevallen de
toegestane verhoging van 2 respectievelijk
4 pet. niet bereikt en Woensdag kwamen
zelfs koersdalingen voor, waaruit wel blijkt
dat ongewenste speculaties achterwege blij
ven. Misschien vindt de minister hierin
reden de koersstop op te heffen.
In Frankrijk wordt grote belangstelling aan dc dag gelegd voor een Nederlandse vinding, waar
mee de weerstand van dc bodem kan worden gemeten. Men wil het toestel dienstbaar maken
aan het bodemonderzoek in de verwoeste gebieden, teneinde de grootste zuinigheid te kunnen
betrachten bij de constructie van de funderingen van gebouwen. Het toestel voor het water
bouwkundig laboratorium te Delft.
Het jaargeld, dat Lodewijk XVI aan
Grétry had geschonken, verloor de oude
componist tengevolge van de revolutie van
1789. Later maakte Bonaparte het weer
goed en behoedde de meester niet alleen
tegen armoede, maar stelde hem in de ge
legenheid de „Ermitage", het vroegere
huis van Rousseau te Montmorency, te
kopen. Het moet daar geweest zijn dat hij
onder andere zijn Mémoires schreef. On
gestoord was zijn verblijf niet: in 1811
werd zijn buurman vermoord; Grétry werd
bang en ging weer naar Parijs; maar het
stadsleven was hem te rumoerig en te
onrustig en na enige tijd vertrok hij weer
naar de Ermitage en stierf er in Septem
ber 1813.
Hij was in België, te Luik, geboren. Hij
had de zeer klassieke, nog altijd onover
troffen opleiding voor een musicus, werd
als kleine jongen koorknaap in de kerk
St. Denis en leerde er het vak. Want met
het zingen en de gehooroefeningen in de
koorschool, zoals dit al duizend jaar de
gewoonte was, leerde de jeugd de muziek
tot in al haar vezelen kennen. Wie aanleg
had tot componeren ging dan verder bij
een meester werken en leerde het bou
wen van de kunst op de grondslagen van
de zang. De jongens werden niet zoet ge
houden met gemakkelijke bezigheden; zij
zongen de melodieën der kerkelijke poly-
phonie en leerden met gezonde eerzucht
een verantwoordelijke taak kennen. Zo
werd ook de jonge Grétry vervuld van mu
zikaal enthousiasme. Toen hij 18 jaar was
wilde hij naar Rome om in het oude gebied
van Palestrina te studeren en daar ook
nader alles te leren kennen wat hij over
de ontwikkeling van opera en orkest had
gehoord. Het zogenaamde Dom-kapittel,
dat men toen het bestuur der kerk zou
kunnen noemen, gaf hem wat geld. Hij
wilde echter zoveel en zolang mogelijk
van zijn reis profiteren en maakte voor
zich zelf het plan, te voet naar Italië te
gaan. Trouwens, hoe zou een levenslustige
en ongeduldige jongen in die tijd op andere
wijze een reisplan gemaakt hebben? Zo
zien wij hem na enige tijd op weg. Hij
bleef niet alleen: het grootste gedeelte
van de tocht was hij in gezelschap van drie
andere reizigers: een jonge priester, een
soort chirurgijnsleerling en een oude smok
kelaar, Remacle genaamd. Na allerlei er
varingen, veel angst en veel pleizïer kwa
men zij in 1759 te Rome aan.
Grétry is er zeven jaar geweest; hij stu
deerde er in de kunst van het contrapunt
bij de toen zeer bekende componist en
kapelmeester Casali. Het is curieus dat hij
zich van zijn feitelijke bestemming in de
dramatische muziek pas bewust werd, toen
hij de partituur van een opéra-comique
van Monsigny leerde kennen. Deze Mon-
signy was omstreeks het midden van de
18e eeuw een der meest geliefde compo
nisten van het genre, waarin behalve ge
zongen ook gesproken teksten voorkwa
men. Men weet dat deze zogenaamde
opéra-comique uit kermisvoorstellingen is
voortgekomen. Jarenlang hadden de offi
ciële instellingen; de Grand-Opéra cn het
Theatre francais, gestreden tegen de avon-
tuurlijké concurrentie van de volksthea
ters; het heeft tenslotte niet gebaat. De
opéra-comique bewees zijn bestaansrecht.
Toen Grétry in Monsigny de eigenschap
pen van de Franse theater-muziek leerde
kennen wilde hij terug naar Parijs. Hij
bracht het tot Genève; toen was zijn geld
op. Maar hij vond in die stad een vriend,
die hij in Rome gekend had. Deze animeer
de hem een opera te schrijven: hij deed
het en had er succes mee. Toen trok hij
verder. Maar eenmaal in Parijs was het
niet zo gemakkelijk, er werk te vinden.
Na enige tijd echter vond de begaafde man
ook hier steun en erkenning en na bittere
teleurstellingen had eindelijk zijn opera
Le Huron, waarvan de tekst geschreven
was naar een verhaal van Voltaire, groot
succes. Daarop volgde een reeks van wer
ken, waarvan het merendeel aan de ver
getelheid is prijsgegeven. Hoe grillig de
fortuin is in muzikale zaken bewijst onder
andere de geschiedenis van de zogenaam
de Janitsaren-mars uit de opera „Les deux
avares". Vele jaren vóór de compositie van
deze opera had Grétry eens op verzoek
van een kolonel een mars gemaakt. De
opdrachtgever was echter niet tevreden,
hij vond de muziek onaangenaam en gaf
't stuk terug. Grétry bewaarde het en
bracht het te pas in genoemde opera. De
mars werd later niet alleen een geroemd
fragment in dit werk, maar kreeg als zelf
standig militair muziekstuk een Europese
vermaardheid.
Het veel bewogen leven van Grétry
heeft de componist toch nog wel tijd lot
bezinning en studie gelaten. Wij weten
dat zijn „Mémoires ou Essais sur la musi-
que" zeer belangrijke opmerkingen over
de theater-kunst bevatten. Dit werk is
een der voornaamste bronnen voor Wag
ner's hervormingen geweest. Grétry
schrijft niet alleen over de dramatische
kunst in 't algemeen, maar behandelt
onder andere ook de kwestie van de thea-
terbouw. Hij wenste een niet zeer grote
zaal, zonder loges, met voor iedereen ge
lijke plaatsen. Hij wilde dat het orkest
onzichtbaar zou zijn en bepleitte een
stenen muur achter het orkest, onder het
podiufn, opdat de muziek toch voldoende
klank zou behouden. De zaal moest onge
veer rond gevormd worden en in egaal
bruin geschilderd zijn. „Ainsi les femmes
seraient jolies et la scène éclatante".
De enige opera van Grétry, welke zich
handhaaft is de charmante „Richard
Coeur de Lion", waarvan ik eens te Brus
sel een prachtige opvoering zag. Het is te
hopen dat dit werk ook eens in ons land
zal kunnen gehoord en gezien worden.
HENDRIK ANDRIESSEN.
„BERLIOZ EN DE FILM".
In mijn artikel over „Berlioz en de film"
stond in de 41ste regel gevulganiseerd; dit
moet zijn: gevulgariseerd. In de zeventigste
regel stond: de fantasie van een artikel; dit
moet zijn: de fantasie van een artist. H.A.
Muziekconcours in Haarlem
Tweede Pinksterdag 1949 wordt te Haar
lem een muziekconcours gehouden voor
P.T.T. muziekverenigingen. Het concours
wordt georganiseerd door het Nederlands
Verbond van P.T.T. Sport-Ontspannings-
en Ontwikkelingsverenigingen; aan de mu
ziekvereniging voor P.T.T. personeel „De
Haarlemse Postfanfare" is de organisatie
van deze dag opgedragen.
Aan het concours zullen verenigingen uit
alle delen van het land deelnemen.
PHILIPSFABRIEK IN ROOSENDAAL
Woensdag 29 December zal in Roosendaal
"en Philipsfabriek worden geopend door dr.
A F. Philips, in de fabriek zullen t. 1-buizen,
autolampen en glimlichtlampen worden ver
vaardigd. Er zullen 400 arbeiders werk
1 vinden.
