Mozarts „Bruiloft van Figaro
met buitenlandse solisten
SCHOTH
Meerderheid Tweede Kamer
voor verlichting belastingdruk
Waarde en waardering der fiSmcritiek
Agenda voor
Haarlem
Prinsessenkalender voor
Pro Juventute
Uitgaan in Haarlem
Een Eeuw geleden
Nederlandse Opera?
Nobelprijs voor ont
dekker streptomycine
ARAPLUIES
Wat KAN kan
kan KAN alleen
De komende begrotingsdebatten
Ten bate van werkgelegenheid
en vergroting van de export
Bioscoopbezoeker slecht voorgelicht?
[FilmJ
Rika Hopper
75 jaar
Toe is het ontstaand
3
Dr. Selman Waksman krijgt deze
hoge onderscheiding
Kerkelijk Nieuws
Twee kinderen verdronken
Geen tijd voor helmwee
Criticus geniet films
niet als taartjes
Dit woord: DATUM
VRIJDAG 24 OCTOBER 1952
De Wagnervereniging bood gisteravond
in de Stadsschouwburg te Amsterdam aan
haar leden een opvoering van „De Bruiloft
van Figaro" van Mozart aan een mees
terwerk van iemand die men de volmaakte
tegenvoeter van de meester van Bayreuth
mag noemen. Henri Ghéon drukte het con
trast tussen Wagner en Mozart op een rake
manier uit, toen hij ze tegenover elkaar
stelde als Goliath en David. Een Boschot
was beslist goed geïnspireerd toen hij eens
betoogde dat men steeds zal terugkeren
naar de klare en gezondmakende kunst
van Mozart, die de onsterfelijke schoonheid
Z0VG ÏSi
De „Nozze" werkt (niet minder dan Don
Juan") als een verfrissend bad. Niets is er
'troebel in deze muziek en het mag een
wonder heten hoe het gunstige, maar zeer
ingewikkelde gegeven, maar het stuk van de
Beaumarchais, zo begrijpelijk en zo helder
wordt door de muzikale interpretatie. Toen
de vader van de componist het werk had
leren kennen, nog vóór het opgevoerd was,
uitte hij in een brief naar huis zijn gevoel
van onzekerheid over de waarde van het
libretto, naar aanleiding van de menig
vuldige complicaties die het bevat maar,
zo schreef hij, aan de muziek twijfel ik
niet. Tenslotte bleek, dat de muziek zo
goed was, dat zij ook de bedenkingen van
de practicus, die vader Mozart was, volko
men wegvaagde.
De Bruiloft van Figaro" werd in de
oorspronkelijke Italiaanse tekst uitgevoerd
door de Nederlandse Opera, met medewer
king van drie buitenlandse gasten, een
vreemde décorontwerper en onder leiding
van een buitenlandse dirigent. In hoeverre
men nu nog van Nederlandse Opera mag
spreken, laat ik aan ieders oordeel over.
Het geval is wel zeer typerend voor de
zwakke basis van onze operacultuur. Laat
het een goede opvoering geweest zijn, waar
in de meeste krachten van het eigen gezel
schap geen slecht figuur sloegen naast de
geroutineerde en met de stijl vertrouwde
Italianen; maar nauwelijks is men inge
werkt, of de combinatie valt weer uit el
kaar. Er blijven geen hoofdfiguren en geen
dirigent oiri hetgeen met veel inspanning
verworven is op het répertoire te houden
en er opbouwende cultuurspreiding mee te
verwerkelijken.
Deze opmerkingen raken de waardering
voor de prestatie als zodanig niet. Onze
lof voor de Oostenrijkse dirigent Josef
Krips kan niet groot 'genoeg zijn voor het
geen hij met de heterogene elementen van
de bezetting bereikte: met het orkest, dat
onder zijn geraffineerde directie prachtig
klonk en steeds fijngevoelig reageerde, en
met de solisten waarvan hij sommigen van
het vaste gezelschap haast feilloos in de
algemene sfeer wist te doen ageren, voor
al de mannelijke sujetten: Guus Hoekman,
Frans Vroons en Henk Angenent. Het luk
te hem soms ook maar niet altijd om
Gré Brouwenstijn (de gravin) de klare,
onpathetische Mozartgeest bij te brengen.
De Cherubino van Cora Canne Meyer en
de Marcellina van Jo van de Meent waren
aanvaardbaar zonder meer, de Barbarina
van Nel Duval mocht er wezen. Tempera
ment in spel en zang en dictie kreeg men
ruimschoots te genieten van de Almaviva
van Scipio Colombo, de Figaro van Sesto
Bruscantini en vooral van de Suzanna der
STOCKHOLM. (United Press). De
Nobelprijs voor pnysiologie en geneeskun
de 1952 is toegekend aan dr. Selman A.
Waksman, directeur van het Rutgers-uni-
versiteitsinstituut voor microbiologie in
New Brunswick (V.S.). De prijs werd aan
Waksman toegekend wegens zijn ontdek
king van het streptomycine, het eerste
doeimatige bestrijdingsmiddel van tuber
culose. Hij zal op 10 November bij een
speciale plechtigheid in Stockholm de prijs
groot 170.000 Zweedse kronen (onge
veer f 127.500) uit handen van Koning
Gustaaf Adolf ontvangen.
Dr. Waksman, die 64 jaar oud is en in
Rusland werd geboren, is de veertiende
Amerikaan die de Nobelprijs voor genees
kunde en psysiologie ten deel valt.
ADVERTENTIE
Voor Uw
naar
Gr. Houtstraat 47 - Haarlem
Telefoon 18036
Overtrekken Repareren
VRIJDAG 24 OCTOBER
Concertgebouw (tuinzaal): Vierhandig
pianoconcert Debora en Boukje Land, 8 uur.
Wijkgebouw Leidsestraat: Doopsgezinde ge
meente, spreker dr. C. Spoelder, 8 uur. Pro
testantenbond, Berkenstraat: Cor Kee spreekt
over zijn ervaringen in Wupperthal, 8 uur.
Spaarne: „Wet zonder recht" en Abott en
Costello, 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Minerva: „On
moonlight bay", alle leeft., 8.15 uur. Rem
brandt: „Laatste ontmoeting", 18 jaar, 7 en
9.15 uur. Palace: „San Francisco", 14 jaar, 7
en 9.15 uur. Luxor: „Zij was 17 jaar", 18 jaar,
7 en 9.15 uur. Lido: „Morgen begint een nieu
we dag", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. City: „Vallei
der Adelaars", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
ZATERDAG 25 OCTOBER
S*a(Isschouw'burg: „De koopman van Vene-
tie (Nederlandse Comedie), 8 uur. Spaarne:
„Wet zonder recht" en Abott en Costello, 18
jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Minerva: „On Moon
light bay", alle leeft., 2.30, 7 en 9.15 uur.
Itemorandt: „Laatste ontmoeting", 18 jaar,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Palace: „San Francisco",
14 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Zij was
iaar" J-8 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Lido:
„Morgen begint een nieuwe dag", 18 jaar, 2,
4.15, 7 en 9.15 uur. City: „Vallei der adelaars",
14 jaar, 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur.
zeer begaafde Graziella Sciutti, hoewel de
scherpte van haar stem soms wel eens af
breuk deed aan haar interpretatie. Maar
dat ze wel mooi zingen kon, bewees zij toen
ze rustig haar aria in het laatste bedrijf
vertolkte.
De décors van Jean Carlotti, in renais
sancestijl geconcipieerd, bleken niet be
vorderlijk om de galante rococosfeer van
het stuk te dienen. De Fandango werd
door de balletgroep onder leiding van Jan
Rebel zeer karakteristiek gedanst. Ten
slotte was er steeds de onvergankelijke mu
ziek van Mozart, wonderbare reflex van
levenslust, spiritualiteit en levenswijsheid,
die ons blij, ontroerd en gelukkig maakte.
JOS. DE KLERK
Ned. Herv. kerk
Bedankt voor Halle W. H. den Ouden te
Buren.
Aangenomen naar Biggekerke (toez.) ds.
A. D. H. Roscam Abbing, reserve leger-
'predikant te Amersfoort; de benoeming
tot vicaris te Noordwijk aan Zee J. A. Riet
berg, cand. te Groningen; de benoeming
tot vicaris te Spijkenisse A. J. Plug, cand.
te Hattum.
Geref. kerken art. 31 K.O.
Beroepen te Bruchterveld J. R. Wisker-
ke, cand. te Amsterdam-Zuid.
Bedankt voor Eindhoven K. J. Kapteyn
te Nijkerk; voor Zuidbroek F. van Dijk
te Heerenveen.
Geref. gemeenten
Beroepen te Borssele J. B. Bel te Krab-
bendijke.
Geref. kerken
Beroepen te St. Catarinus, (Ont.) W. van
Dijk te Gouda.
ADVERTENTIE
Doublé Dames-Polshorloges
pracht modellen vanaf 44.
I. KAN
JUWELIER - HORLOGER
Barteljorisstraat 2, Haarlem, Tel. 13004
In Stadskanaal zijn gisteren twee jon
getjes van twee jaar verdronken. Vermoed
wordt, dat de kinderen zijn gaan spelen
met een oude matras die in Jiet water lag
en daarbij in het water zijn gevallen. De
moeder van een der knaapjes zag de
klompjes van haar zoontje drijven en zij
wist het jongetje op het droge te brengen.
De levensgeesten waren toen reeds gewe
ken. Een buurtbewoner kon het andere
jongetje uit het water halen. Ook dat bleek
reeds te zijn overleden.
Vijf Amerikaanse meisjes ca jongens,
die vier maanden op Nederlandse boeren
bedrijven hebben gewerkt, keren thans
naar Amerika terug. Zij kwamen van In
diana, Michigan, Oregon, Noord-Carolina
en Iowa op grond van een uitwisselings
programma, dat door de M.S.A. en de Ne
derlandse Boeren- en Tuindersorganisaties
werd opgesteld.
De jongelui verklaarden dat zij geen tijd
voor heimwee hebben gehad. Zij zijn op
de bedrijven, waar zij werkten zozeer be
zig gehouden, dat de tijd is omgevlogen.
De meisjes kregen inzicht in de moeilijk
heden en mogelijkheden van de Neder
landse plattelandsvrouw en haar taak in
huishouding en bedrijf, de jongens hebben
kennis gemaakt met de intensieve land
en tuinbouw. „Jullie zijn in staat even
veel oogst van een vierkante centimeter te
halen, als wij van een vierkante meter",
zeiden zij.
Zij gaan nu in hun land lezingen over
hun Europese ervaringen houden.
ADVERTENTIE
SUPER-MELK» PASTILLE KWAL HAZELNOOT YSCOLA
Het Koninklijk Huis heeft ter
wille van het bedreigde kind
voor de 5de maal een stukje
van de intimiteit van zijn fa
milieleven prijs gegeven. Prins
Bernhard en enige zijner
vrienden vervaardigden dit
jaar de dertien foto's van onze
Prinsessen in hun zomerva-
cantie. Deze foto's prijken
thans op de Pro Juventute-
kalender, die zoals ieder jaar
thans weer verkrijgbaar is.
Onder voorzitterschap van
mevrouw C. G. E. M. Cremers-
de Bruyn heeft zich in Haar
lem een dames-comité ge
vormd, dat tracht de kalenders
te plaatsen. Bovendien ver
klaarden vele Haarlemse win
keliers zich bereid, de kalender
in hun zaak te verkopen.
Evenals vorige jaren belastte
U.V.V., Stadhuis, te Haarlem,
zich met de administratie. Op
dat bureau evenals op het bu
reau van Pro Juventute zijn
kalenders verkrijgbaar.
Dinsdag, 4 November, beginnen in de Tweede Kamer de algemene beschouwingen
over het toekomstige regeringsbeleid aan de hand van de rijksbegroting voor 1953.
Het ziet er wel naar uit, dat het debat voornamelijk de verlichting van de belasting
druk tot onderwerp zal hebben. Met uitzondering van de Partij van de Arbeid dringen
alle partijen in de Tweede Kamer thans aan op verlaging van de belastingen, vooral
in het belang van de werkgelegenheid. Deze conclusie dringt zich het eerst op in het
Voorlopig Verslag van de Tweede Kamer over het algemeen begrotingsbeeld. De
meerderheid in de Kamer achten de bevordering van de werkgelegenheid voorname
lijk gelegen in het verminderen van de drukkende lasten, die de ontwikkeling van het
vrije bedrijfsleven tegenhouden, in bevordering van de industrialisatie en verbetering
van de exportmogelijkheden. Daarbij wordt opgemerkt, dat volgens de algemene
opinie van thans de belastingdruk veel te zwaar is, waardoor de ontplooiing van het
particuliere bedrijfsleven wordt belemmerd. Daarbij is volgens deze meerderheid
in de Tweede Kamer de vraag gewettigd of de huidige belastingwetgeving de on
dernemingen niet teveel berooid van de gelden, die nodig zijn om uit eigen middelen
een bedrijf te kunnen financieren.
Een deel van de leden, dat van mening
is, dat een belastingverlaging in de eerste
plaats de in 1951 ingevoerde verhoging van
de Vennootschapsbelasting en de extra-
inkomstenbelasting op bedrijfswinsten zal
dienen te betreffen, merkt op, dat er be
halve de belangen van het bedrijfsleven,
ook nog andere belangen zijn, die door
belastingverlaging zeer zouden kunnen
worden gediend. Zij noemen belastingver
laging als compensatie voor de huurver
hoging.
De regering zal voorts volgens dezelfde
leden bij haar belastingpolitiek eindelijk
eens ernstig aandacht moeten schenken
aan de belangen der zogenaamde midden
groepen. Het doet pijnlijk aan, dat in de
Troonrede over deze groepen in alle talen
wordt gezwegen. Verlossing van deze groe
pen uit de benarde toestand, waarin zij
verkeren, is een eis van sociale rechtvaar
digheid. Vele leden stemmen hiermede van
harte in.
Middenstand verarmd
Zij maken de regering er ook attent op,
dat de handeldrijvende en industriële mid
denstand niet voldoende werkkapitaal meer
heeft om de zaken op de oude voet voort
te zetten als gevolg van de algemene prijs
stijging, waardoor voor dezelfde inkopen
als vroeger, meer geld nodig is. De daar
voor vereiste stijging van het eigen vermo
gen is onvoldoende geweest, voor een be
langrijk deel als gevolg van de maatrege
len van de overheid.
Daardoor kunnen deze middenstanden er
nu ook aanspraak op maken om door over
heidsmaatregelen uit de moeilijkheden te
worden geholpen. Ook hier zal dus aan een
verlichting van de belastingdruk gedacht
moeten worden.
131 millioen gulden
Alle partijen in de Tweede Kamer met
uitzondering van de P. v. d. A., hebben
daarom ernstig bezwaar tegen een rege
ringsbeleid, dat meebrengt, dat een batig
saldo op de gewone dienst wordt aange
wend voor de dekking van buitengewone
uitgaven (de uitvoering van werken, waar
men tientallen jaren in de toekomst ple
zier van zal hebben). Tegen het financieren
van objecten van duurzaam nut uit gewone
middelen (belastinggelden) bestaat het be
zwaar, dat op het huidige geslacht uitga
ven worden gelegd, die ook ten nutte
komen van volgende geslachten.
Op de gewone dienst van de rijksbegro
ting voor 1953 is, na aftrek van het tekort
op de buitengewone dienst (uitgaven van
Iedere week komen in Haarlem en omgeving zes tot zeven nieuwe films uit. Iedere
Zaterdag vindt men ze naar gelang hun betekenis summier of in den brede besproken.
Daarnaast treft de lezer op deze plaats vrijwel iedere iveek een uitvoerige beschouwing
gewijd aan een film, die zich op een bijzondere wijze heeft onderscheiden. Dat bijzon
dere moet men dan verstaan als: loffelijk, want het ware verspilling van kostbare
kolommen, indien men een minderwaardig product meer aandacht verleent dan het
verdient. Nu blijkt, dat er over de beoordeling der films nogal verschil van mening
bestaat. De voorlichting, die de krant er mee beoogt, roept reacties op bij alle belang
hebbende partijen. Deze reacties zijn precies wat de critiek beoogt. Kwamen ze niet
dan zou de critiek net zo goed achterwege kunnen blijven. Sommige dier reacties
evenwel muntten bepaaldelijk uit door de scherpte van toon. Het blijkt, dat men het
soms allesbehalve met de filmcriticus eens is. En dan betreft dat dikwijls niet alleen
de inhoud van zijn critiek, maar ook de vorm, ivaarin hij haar gegoten heeft. Ook de
toon van z ij n reactie, die tenslotte zijn beoordeling van een film in critische zin is.
Men verwijt dan de filmcritiek, dat zii
aan een film eisen stelt, die blijkbaar alleen
door de filmcritiek begrepen worden, want
de gewone bioscoopbezoeker snapt er niets
van. De critiek spreekt over de film, alsof zij
de film heeft geannexeerd, alsof er twee
soorten films bestaan: die welke de critiek
mooi vindt en dat is dan echt film en
die, welke het publiek mooi vindt en dat
heeft dan natuurlijk niets met film te ma
ken. Zo spreekt de critiek in prijzende zin
over films van de avant-garde en roemt
zij de regisseur als de eigenlijke maker van
de film, terwijl het publiek zich de films
der avant-garde alleen maar herinnert
omdat zij zo traag waren en zo vol onbe
grijpelijke dingen en van de regisseur niet
anders weet dan dat hij ook meedoet
maar de filmster bewondert hij. De critiek
noemt dat middelmatig en slecht waarmee
het publiek zich juist zo heeft geamuseerd.
Een spannende film vindt de critiek „een
glad gemaakt product", een ontroerende
film „een verzameling sentimentaliteiten".
En tenslotte spreekt de critiek ook nog over
vormgeving, beeldrhythme en filmrijm, al
lemaal zaken, waarover de gewone bio
scoopbezoeker zich nog nooit het hoofd
heeft gebroken.
Er bestaat een grote afstand tussen het
filmpubliek en de critiek of moet men
zeggen: bestond? Langzamerhand is het
publiek de bedoelingen van de critiek gaan
onderkennen. Plet gaat nu ook naar de goe
de film, al loopt het nog te hard naar de
slechte. Het leert van de goede film in
ieder geval dat er minder goede films ge
maakt worden. Het zal niet precies kunnen
zeggen waar hem dat nu in zit, maar het
onderscheidt. Het jongste filmpje van Her
man van der Horst „Houen zo" kreeg bij
voorbeeld na zijn eerste vertoning in een
der grootste Amsterdamse theaters een da
verend applaus. Omdat het een onderwerp
behandelde, dat een zeker gevoel van trots
gaande maakte? Het liet de heropbouw van
Rotterdam zien, een stof, die niet bepaald
aantrekkelijk was voor Amsterdammers.
Maar deze Rotterdamse aangelegenheid
was zo boeiend en zo indrukwekkend weer
gegeven, dat zij haar locale betekenis ver
loor: men zag er Nederlanders, men zag
hun arbeid en hun dromen. Men zag er
mensen
Dat laatste betekent, dat Van der Horst's
filmpje die eigenschap bezit, die men aan
ieder kunstwerk voorbehoudt, namelijk dat
het algemeen menselijk is. Het moet weer
klank kunnen vinden, het moet ons allen
ergens treffen. En in zijn andere eigen
schappen boeide het de bioscoopbezoeker
juist met wat ik zoëven al noemde: het
muntte uit door zijn zuivere vormgeving,
het behandelde zijn stof met evenveel geest
als gevoel voor verhoudingen. De bioscoop
bezoeker behoeft dat allemaal niet zo te ana
lyseren. Wat de filmtech
niek ervan zegt zal altijd
wel wat dieper gaan dan
hij gewend is in zijn be
woordingen mee te delen.
Het enige waar het om gaat
is, dat de slotsom dezelfde is. Dat
de bioscoopbezoeker het met de film
criticus eens kan zijn. Dat hij ver
trouwen heeft in de filmcritiek, omdat
deze nauwkeurig en gewetensvol wordt
verricht. Hoe meer goede films hij, daartoe
door de critiek opgewekt, gaat zien, des te
beter leert hij de maatstaven begrijpen,
volgens welke de critiek oordeelt. En des
te meer goede films hij krijgt te zien.
Hij zal immers geen genoegen meer ne
men met de goedkope producten, die de
markt overstromen. Hij werkt in de hand,
dat men, om hem tevreden te stellen, de
betere waar levert, waarop hij recht heeft.
Voor hetzelfde geld kan men een goede
en een slechte film gaan zien. Waarom
zou hij dan de slechte gaan zien? Wan
neer de vraag afneemt daalt ook het aan-
bod. Inférieure films zullen er altijd wel
geïmporteerd worden en ze zullen belang
stelling trekken ook, maar het hoeft geen
wet van Meden en Perzen meer te zijn,
dat de slechte film evenveel toeschouwers
trekt als de goede.
Nu zal er altijd verschil van smaak blij
ven en kan men met de filmcritiek van
mening verschillen over de waarde van
een film. Evenzogoed als er inférieure
films zijn, evenzogoed zijn er ondeskun
dige filmcritici. De filmcritiek wordt ook
wel eens beoefend door lieden, die hun
eigen geestigheid hoger stellen dan een
met reden omschreven toelichting waar
om zij een film nu zo verwerpelijk vinden.
De film wordt dan „gekraakt", belache
lijk gemaakt. Dat zet kwaad bloed èn bij
de toeschouwer èn bij het bedrijf, dat een
bioscoop tenslotte is. Niet alle theaters
kunnen de goede films draaien. De critiek
zal daarmee rekening moeten houden.
Wanneer zij het publiek voorlicht dient zij
het te doen met begrip voor de omstandig
heden. Dat betekent niet, dat zij een film
hoger aanslaat dan zij mag. Het betekent
alleen, dat zij op een hoffelijke wijze mis
schien niet zulke plezierige dingen zegt.
Zodra zij zich gaat vrolijk maken verliest
ze maar al te vaak de goede toon en
schrijft ze alleen voor zichzelf. „De critiek
is een heer". Ook de filmcritiek.
Tenslotte: ik heb eens horen beweren,
dat de critici, omdat zij zoveel films zien.
er oververzadigd van raken juist alsof zij
alsmaar taartjes moeten eten. Zij zouden
daardoor minder tot oordelen bevoegd
worden. Er is echter een groot verschil.
Films zijn namelijk geen taartjes. Het cel
luloid waarop de beelden zijn vastgelegd,
het doek, waarop zij worden geprojec
teerd, de band van het geluid, het zijn
allemaal materiële dingen. De uitwerking
van de film is niet materieel. Noch de
film-, noch de toneelcriticus, noch de schrij
ver der litteraire kronieken of de muziek
recensent verliezen de séherpte van hun
oordeel naarmate zij meer zien of horen.
Integendeel: zij leren beter oordelen, zij
worden telkens wat wijzer. Men kan
hoogstens beweren, dat zij soms ook wat
verwend worden, omdat zij - gelukkig -
van zoveel goeds, zoveel schoons kennis
nemen. Zij zouden willen, dat zij dat van
alles waarmee zij in aanraking komen,
konden zeggen. Hun oordeel geven zij
echter telkenmale nauwgezet en met het
tegen elkaar afwegen van de waarden en
gebreken. Met de belangen der theater
directeuren, uitgevers en bedrijven hou
den zij slechts in zoverre rekening als het
de toon betreft van hun critiek. Voor de
inhoud zijn zij slechts verantwoording
schuldig aan het publiek, dat door hen
wordt voorgelicht. P. W. FRANSE
aflopend karakter) en het tekort op het
Landbouw-egalisatiefonds (subsidie op en
kele levensmiddelen) een overschot van
131 millioen gulden. Dit bedrag van 131
millioen gulden, dat men nog dikwijls zal
horen noemen, wil de meerderheid van de
Tweede Kamer gebruiken voor belasting
verlaging.
Bezwaren
De vraag is nu, hoe de regering daar over
denkt. Over een paar dagen, in elk geval
vóór 4 November, zal men dit weten, want
dan verschijnt de memorie van antwoord
van de regering op het voorlopig verslag.
De leden van de P. v. d. A., aangeduid
als „vele leden" in tegenstelling tot de
meerderheid van „zeer vele leden", hebben
al gezegd dat de normale inkomsten van
het rijk in 1952 volgens het herziene begro-
tingsbecld 1952 zelfs niet voldoende waren
om de lopende uitgaven te dekken en dat
van het ook toen voorgenomen plan om het
geraamde overschot op de gewone dienst, te
besteden voor de dekking van buitenge
wone uitgaven, die voor de toekomst van
belang zijn, niets verwezenlijkt dreigt te
kunnen worden. De financiële toestand is
niet zo gunstig als het lijkt.
Als de nieuwe minister van Financiën,
de heer Van der Kieft, het met zijn partij
genoten in de Tweede Kamer eens is, zal
hij van belastingverlaging voorlopig niet
willen horen. Dan zal het begrotingsdebat
het beeld te zien geven, dat de vier partijen,
die het nieuwe kabinet steunen (P.v.d.A.,
K.V.P., A.R. en C.H.U.), direct al onder
ling verdeeld zijn over het belastingbeleid.
Om begrijpelijke redenen heb ik mij
moeten onthouden van een oordeel over d(
in het begin van deze week plaats gehad
hebbende première van het Spaanse to
neelstuk „De Ander' door de toneelgroep
Comedia onder regie van Joris Diels,
ivaarin Rika Hopper op een waarlijk ont
roerende wijze de hoofdrol vertolkt. Maar
nu deze ondanks haar heupziekte nog zo
uitzonderlijk vitale en wilskrachtige ac
trice vandaag 75 jaar is gewordenmag ik
mijn gelukwensen aan haar wel met een
woord van hartelijke waardering gepaard
doen gaan. Want naar mijn mening mis
schien wel het meest verrassende van deze
vertoning was de stralende bevestiging van
haar vermogen om zich geheel en onvoor
waardelijk bij de moderne speeltrant aan
te passen en dat voor iemand die nota
bene in de romantische periode van de
Bouwmeesters debuteerde. Zij is ivaarlijk
met haar tijd meegegaan en dat heeft haar
geest veerkrachtig en haar talehi plooibaar
naar de vaak wisselende eisen gehouden.
Men kan tegen deze, door het steeds
huiselijker wordende répertoire bepaalde.
speeltrant gegronde bezwaren hebben.
Maar bij een actrice van het formaat van
mevrouw Hopper gelden die nauwelijks,
al mag men van harte wensen dat zij nog
gelegenheid zal vinden haar creatieve be
gaafdheid in hogere regionen der drama
tische kunst uit te leven. Immers zij weet,
zoals in dit geval, uit een niet meer dan
schematisch opgezette rol een volkomen
aanvaardbaar karakter te puren, dat men
zich ook in andere situaties denken kan,
wetend of vermoedend hoe zij daarop rea
geren zou. Omdat zij een figuur tot leven
brengt.
Hoe zij dat klaarspeelt is haar geheim.
Maar op één ding moet ik toch wijzen,
namelijk haar prachtige spraak. Nooit
gaat bij haar een woord of een tekstnuance
verloren. Dat komt omdat bij haar dictie
en articulatie harmonisch samengaan. En
het is een gelukkig verschijnsel dat dit
voorbeeld onmiddellijk zijn heilzame in
vloed op haar omgeving uitoefent, omdat
al haar medespelers zich door dit heldere
voorbeeld laten inspireren, als men ten
minste zo'n groot woord mag gebruiken
ten aanzien van de eerste plicht van iedere
acteur. Het is ook daarom te hopen dat
mevrouw Hopper nog lang voor ons toneel
gespaard mag blijven, al wenst men haar
natuurlijk gaarne een rustige levensavond
toe.
Zij weet zich gekoesterd door de bewon
dering van alle schou.wburgbezoekers. Ve
len hebben op deze dag daarvan met bloe
men, brieven en telegrammen getuigdZij
is daar zeer gelukkig mee.
DAVID KONING
Het Latijnse werkwoord dare betekent:
geven. Het deelwoord datum is: gege
ven. Met dagtekening heeft dit op het
oog niets te maken. Men moet echter
denken aan officiële stukken waaron
der men dikwijls leest: gegeven de zo
veelste van 't jaar zoveel te daar en
daar. Dit geven vindt men terug in 't
woord wetgeving. Onder Latijnse stuk
ken stond dus: datum en vervolgens de
dagtekening. Daardoor is ae verwar
ring ontstaan: men ging het woord da
tum beschouwen als de vertaling van
het woord dagtekening en maakte er
toen zelfs een meervoud data van, let
terlijk vertaald: gegevens.
V
TONEEL
Vrijdag 24 October, Stadsschouwburg, 8 uur:
Voor de vereniging Geloof en Wetenschap
vertoont de Haagse Comedie „De Kersen
tuin" van Tsjechow, geregisseerd door
Peter Scharoff, met Ida Wasserman, Heieen
Pimentel, Paul Steenbergen en anderen.
Zaterdag 25 October, Stadsschouwburg, 2
uur: Schoolvoorstelling door de Neder
landse Comedie van „De Koopman van
Venetië".
Zaterdag 25 October, Stadsschouwburg, 8
uur: Openbare voorstelling van „De Koop
man van Venetië" door de Nederlandse
Comedie onder regie van Johan de
Meester, met Ank van der Moer als Portia
en John Gobau als Shylock. Vertaling:
Bert Voeten.
Zondag 26 October, Stadsschouwburg, 8 uur:
„De Koopman van Venetië" (zie Zaterdag).
MUZIEK
Vrijdag 24 October, Gemeentelijk Concert
gebouw, 8 uur: Vierhandig pianorecital
door Debora en Boukje Land, die werken
van Mozart, Hindemith, Ravel, Schubert
en Flothuis spelen.
Dinsdag 28 October, Concertgebouw, 8 uur:
Tweede concert in de D-serie van de
H.O.V. onder leiding van Toon Ver'ney.
Uitgevoerd worden de Vijfde Symphonie
van Schubert, het Vioolconcert in A van
Mozart (met Janine Andrade als soliste),
de Tzigane van Ravel en De driekante
steek van De Falla.
Woensdag 29 October, Stadsschouwburg, 8
uur: Compagnia d' Opera Italiana brengt
„Rigoletto" van Verdi ten gehore. De voor
naamste rollen worden vervuld door Mag-
da Piccarolo, Ruggero Schileo en Vittorio
Benetti. Dirigent is Gino Barsanti. De décors
zijn ontworpen door Wim van Hemert, de
costuums door Dita Chiappa uit Milaan.
Donderdag 30 October, Expositiezaal Frans
Halsmuseum, 8 uur: De sopraan Loukie
Bouwman en de pianiste Tilly Lagendijk
geven een recital onder auspiciën van het
Comité voor jonge Toonkunstenaars.
Vrijdag 31 October, gebouw Domi te Ovcr-
veen, 8 uur: Op zijn eerste Europese
tournée speelt het Hongaars Strijkkwartet
voor Muzen Forum.
DIVERSEN
Vrijdag 24 October, Waaggebouw, 8 uur: Voor
de Haarlemse Kunstgemeenschap houdt de
dichter Hendrik de Vries een causerie over
Spaanse coplas en hun melodieën.
Zondag 26 October, Concertgebouw, 8 uur:
Het uit dertig leden bestaande gezelschap
„La Capeline" uit Menton treedt met een
programma van zang, dans en muziek
voor de afdeling Haarlem van de Neder
landse Reisvereniging op.
Maandag 27 October, Stadsschouwburg, 8
uur: Zilveren jubileumviering van de
Katholieke gemengde toneelvereniging
„St. Genesius". Opgevoerd wordt „De flu
welen handschoen" van Rosemary Casey.
Regie: J. H. W. Kraay.
Maandag 27 October, Frans Halsmuseum, 8
uur: De heer A. L. Constandse over „Het
wereldgebeuren van thans". (V. U.).
Dinsdag 28 October, Frans Halsmuseum, 8
uur: Prof. dr. W. F. Wertheim over „Ont
wakend Azië". (Volksuniversiteit).
Woensdag 29 October, Frans Halsmuseum, 8
uur: Jan Mens houdt voor de Volksuniver
siteit een causerie over het onderwerp:
„Uit de keuken van een romanschrijver".
Woensdag 29 October, Kon. Emmaschool, 8
uur: Lezing met lichtbeelden en gramo-
foonplaten door dr. H. M. Mereklbach over
„Het lied van Montmartre" voor de afde
ling Haarlem-Noord van de Volksuniver
siteit.
Woensdag 29 October, Concertgebouw, 8 uur:
De kapitein-oorlogsverslaggever Ben Kos
ter spreekt over „Ervaringen en indruk
ken uit Korea" voor het Nationaal Insti
tuut „Steun Wettig Gezag". Vervolgens op
voering van het historisch spel „Waar vrij
heid eeuwen stond" door D. G. Sanders.
Woensdag 29 October, gebouw St. Bavo, 8
uur: Feestavond ter gelegenheid van het
eerste lustrum der afdeling Haarlem van
de Algemene bond van Ouden van Dagen.
Medewerking verlenen „Musicorda" en het
gezelschap R. van Duin.
Donderdag 30 October, Concertgebouw, 8
uur: Onder auspiciën der R.K. Openbare
Leeszaal spreekt Bernard Verhoeven over
„Een bolwerk der aristocratie". Verder
treedt Godfried Bomans als Dickens op.
Donderdag 30 October, Minerva-Theater,
Heemstede, 8.15 uur: Met de AVRO naar
Tirol.
TENTOONSTELLINGEN
Teylers Museum: Duitse, Franse en Italiaanse
grafische kunst uit drie eeuwen. Op werk
dagen, behalve Maandag, geopend van
115 uur. Tevens de eerste Zondag van
de maand van 1115 uur.
Huis Van Looy: Derde jaarlijkse tentoon
stelling van werken van de dichter-schil-
der Jacobus van Looy. Op werkdagen van
1012.30 en 13.3017 uur. Op Zondag van
1417 uur.
ADVERTENTIE
Uit de Opregte Haarlemsche Courant
van 23 October 1852
PARIJS De Prins-Voorzitter, de
heer L. Napoleon, heeft den Senaat op
4 November bijeengeroepen om te be
raadslagen over de wederinvoering van
den keizerlijken regeringsvorm. De
Prins heeft daarbij te kennen gegeven,
dat hij de keizerlijke waardigheid niet
zal aanvaarden dan nadat deze hem op
wettelijke wijze zal zijn aangeboden en
nadat men zich door middel van het
algemeene stemregt over de nieuw in te
voeren orde van zaken zal hebben uit
gesproken.
Hoewel deze officiële mededeling
thans aan allen twijfel een einde heeft
gemaakt, verwekte zij in de hoofdstad
w-einig indruk, aangezien zij reeds enigen
tijd werd verwacht
