Streven naar één Noordse taal
Wonen in
Zweden
Orgelpunt
r
KONINGIN LOUISA
Wl£Ï
Buitenverblijf
Drottniedholm
De negen Muzen 1 Programma van het
J Staatsiebezoek
Een moeder
■k j
H - f%
nL-
Bij de gedichten
in dit nummer
Onze Puzzle
Scandinavische
ruilscholen
Horizontaal: 1. metaalsoort. 3.
ind, 7. geestelijke, 9. bloedbuis, 10.
edplaats van vogels, 11. zwemvogel, 13.
12 machtige goden der Germanen, 14.
rste mens, 16. metaalsoort, 19. god der
ïfde, 21. klinknageltje, 22. aantekening,
13. boom, 24. fabelachtig monster.
Verticaal: 1. deugdzaam, 2 akelig,
I. klank, 5. interest, 6. plaats voor dieren,
huis waar men verblijft en kost heeft,
T. r is-
Op het jubileumconcert, dat het bin
nenkort vijfenzeventig jaar bestaande
dilettantenorkest „Mozart" het oudste
in de hoofdstad op Woensdag 18 Mei in
de Bachzaal te Amsterdam geeft, zal de
..Synfonia giocoso" van Lex van Delden,
in opdracht van dit gezelschap geschreven,
worden uitgevoerd onder leiding van Mau
rice van IJzer.
Na onderhandelingen tussen de Sovjet-
Unie en Oost-Duitsland is besloten, dat
eerstgenoemd land zevenhonderdvijftig
schilderijen, die in de oorlog naar Moskou
zijn gebracht, zal teruggeven. Zij zijn af
komstig uit Dresden.
De Goddelijke Comedie van Dante
wordt binnenkort in Italië verfilmd, niet
voor het eerst overigens, want reeds in
1922 diende dit vermaarde gedicht tot
onderwerp voor een stomme rolprent,
waarin de toen beroemde diva Diana Ka-
renne optrad.
HET PROGRAMMA voor het staatsie-
bezoek van de Koning en de Koningin van
Zweden aan Koningin Juliana en Prins
Kernhard der Nederlanden is als volgt sa
mengesteld.
Op Dinsdag 26 April komen Koning
Gustaaf VI Adolf en Koning Louise per
trein om 10.30 op het Centraal Station te
Amsterdam aan. Vandaar wordt per ca
lèche naar het paleis op de Dam gereden.
Om 11.30 uur legt de Koning en krans bij
het Nationaal Monument, na het noen
maal ten paleize zal aldaar de burgemees-
te"r van Amsterdam in aanwezigheid van
de gemeenteraad een adres van hulde uit
spreken tot de vorstelijke bezoekers.
Te 15.30 uur zal per auto een korte
rondrit zowel door het oude als door het
nieuwe gedeelte van Amsterdam worden
gemaakt. Hierna biedt te 16.00 uur de
Amsterdamse Kamer van Koophandel,
daartoe door de stoomvaartmaatschappij
„Nederland" in de gelegenheid gesteld,
CXXXXXXXXtXXXJXXXXX
9. de betrekking, waarin zaken of perso-
hen tot elkander staan. 11. voorvoegsel,
12. oude benaming van liter, 15. hijswerk-
tuig, 17. zwaardlelie, 18. knoop, 20. kleur
ftl. inwendig lichaamsdeel.
Om in aanmerking te komen voor een
van de drie geldprijzen ad f 7.50, f 5 en
f 2.50, dient men uiterlijk Dinsdag 17 uur
fle oplossing in te zenden aan een van onze
pureaux; in Haarlem: Grote Houtstraat 93
bn Soendaplein; in IJmuiden: Kennemer-
laan 186.
De oplossing van onze vorige puzzle:
Horizontaal: 1. pan, 3. hom, 5. hij, 6.
ode, 7. eb, 9. al, 10. Km. 12. mik,, 14. aal,
15. kaper, 16. hoe. 17. nor, 19. re, 21. Ee,
£2. te, 24, lol, 25. Ob, 26. ruk, 27. sop.
Verticaal: 1. pij, 2. nol, 3. hek., 4. me, 5.
Iiarn. 8. bol, 9. akker, 11. Marne, 13. Spa,
16. het, 18. rob, 20. elk, 21. els, 23. er,
£5. op.
De prijzen van onze vorige puzzle wer
den na loting als volgt toegekend: Agnes
Kirhlman, Iepenlaan 19 Heemstede (f7.50),
fd. Diepenbroek, J. F. Helmerstraat 6 zw.,
Haarlem (f5) en W. Schultz, Delftlaan 87
Haarlem (f 2.50).
Een moeder die nog. 's avonds laat
9en ding zoekt, dat vergeten
9j) 't erf lag, en de kou in gaat
s uinters na 't avondeten.
Ze schijnt ons zo gering, die daad,
al sclnidt de storm de ruiten,
en niemand dan een moeder gaat
Voor zoiets wel naar buiten.
Voor 't binnenhalen van een ding,
versleten, half bevroren,
Vergeten in de schemering
dat anders ging verloren.
PAR LAGERKVIST
„Meer don een eeuw geleden werd
een prinses der Nederlanden kroonprin
ses later koningin van Zweden.
Zij was Wilhelmina Frederika Alexan
dra Anna Louise. Bij de laatste van die
vijf voornamen zou zij in het hoge
Noorden genoemd worden, met een
kleine verandering: het werd Louisa.
Haar vader was prins Frederik, broeder
van koning Willem II en het was kort
na diens dood, in 1849, dat de Zweedse
kroonprins Karei zich naar Nederland
begaf om naar Louise's hand te dingen.
Hij werd hier met veel eerbetoon ont
vangen.
De kroonprins bleef een maand in
Holland: in Januari 1850 vroeg koning
Oscar I per speciale gezant prins Fre
derik om de hand van zij>n dochter, voor
zijn geliefde zoon, en kort daarop reisde
graaf Van Lynden naar Stockholm om
het antwoord te brengen. Op dit moment
werd ook de verloving bekend gemaakt;
twee maanden later werd zij in Den
Haag luisterrijk gevierd en toen kwam
spoedig een Zweeds eskader om de prin
ses met haar ouders en zusje af te
halen."
Dit zijn passages uit het hoofdartikel
in ons nummer van 22 Maart, aan de
bekorende historische episode van de
Nederlandse prinses, die koningin van
Zweden werd, gewijd. Hier komt een
korte, ditmaal geïllustreerde aanvulling.
Eer dat Zweedse eskader kwam om het
verloofde prinselijke paar af te halen,
werden bezoeken gebracht in ons land
en één daarvan gold Haarlem: de ver
maarde kwekerij der Firma E. H. Kre-
lage en Zoon aan de Kleine Houtweg.
De Zweedse kroonprins en zijn aan
staande schoonvader, prins Frederik der
Nederlanden, tekenden in het gasten
boek; hier zijn hun handtekeningen, ge
reproduceerd uit dat boek, behorend
tot het zorgvuldig bewaarde archief der
Firma E. H. Krelage en Zoon:
Nu volgt de handtekening der prin- 3
ses, die koningin van Zweden zou wor- 3
den, gereproduceerd uit een brief. Met 3
haar portret. Zij zou reeds in 1871, na-
dat zij in Zweden negen jaar kroonprin- fi
ses en twaalf jaar koningin was geweest,
op pas 43-jarige leeftijd sterven. Zij 8
werd diep betreurd en koning Karei XV,
haar gemaal, die een half jaar later zou
heengaan, sprak na haar dood: Nu is
er in de hemel een engel meer en op
aarde een edele vrouw minder.
Nfy-
Jamtland
Scania
Vasterbotten
Wij ne^oeii, aan ue vooravond van j'
het Zweedse koninklijke bezoek aan
ons land, deze romantische herinnering
aan een nauwe betrekking tussen de p
Nederlandse en Zweedse koningshuizen 3
nog eens even levend voor u willen
maken en zij-n dankbaar', daartoe in de 8
gelegenheid te zijn gesteld.
aan boord van het vlaggeschip „Oranje"
aan de vorstelijke gasten een receptie
aan. Te 18.45 uur ontvangen de Zweedse
Koning en Koningin ten paleize het corps
diplomatique, waarna het galadiner plaats
vindt. Ten besluite van deze dag wordt
het laatste bedrijf van de opera „De To
verfluit" van Mozart in de Amsterdamse
Stadsschouwburg bijgewoond.
DE VOLGENDE MORGEN, Woensdag
27 April, zal ten paleize een deputatie van
het nationaal bakkerscomité aan de
Zweedse vorsten een huldeblijk aanbieden
voor de Zweedse wittebroodschenking aan
het Nederlandse volk in de laatste maan
den van de „hongerwinter 1945" Te 9.30
uur vertrekt het ho»e gezelschap per auto
naar „De Keukenhof", daarna wordt naar
's Gravenhage gereden, alwaar het ge
meentebestuur in het oude stadhuis een
lunch aanbiedt. Het vertrek naar het Wa
terloopkundig Laboratorium in Delft heeft
plaats om 14.00 uur. Na aHoop van dit be
zoek zullen de Koning en de Koningin
een receptie van de Zweedse kolonie in
Nederland bijwonen In de sociëteit „De
Witte" te 's Gravenhage. in tegenwoordig
heid van de Zweedse minister van Buiten
landse Zaken. Diezelfde dag zal te 20.15
uur de Nederlandse regering in het Rijks
museum te Amsterdam aan de hoge gasten
en een aantal autoriteiten met hun dames
ene diner aanbieden.
OP DONDERDAG 28 April vertrekken
Koning Gustaaf, Koningin Louise en de
Prins der Nederlanden om 9.00 uur naar
Rotterdam, waar eerst een bezoek wordt
gebracht aan de Zweedse kerk. «"evn'-d
door een tocht door de havens. Per auto
wordt vervolgens naar Numansdorp re-
reden, vanwaar het koninklijk jacht „Piet
Hein" het hoge gezelschap naar Zierikzeo
zal brengen. Hier zal de Koning de eerste
steen leggen van het nieuwe ziekenhuis,
dat door het Zweedse Rode Kruis is ge
schonken. Vervolgens wordt per auto naar
Ouwerkerk gereden, waar de hoge gas«en
door de burgemeester in diens tijdelijke
woning zullen worden ontvangen. Een kort
bezoek aan de nabijgelegen kleuterschool
waarvan het meubilair en lesmateriaal
door de Zweedse stichting „Radda Kar
nen" (Redt het kind) werd geschonken
staat daarna op het programma. Ter plaat
se zal de directeur-venraai van de P"k«-
waterstaat, ir. A. G. Maris, met behulp
van maquettes een uiteenzetting geven
van de dichting van de zeedijk na de ramp
van Januari 1953. Te 16.00 uur vertrekt
het hoge gezelschap naar Den Haag.
Koning Louise zal deze dag in de loop
van de middag een bezoek aan enige wo
ningtypen in Amsterdam brengen. Tc 20.00
uur zullen de Koning en de Koningin van
Zweden een diner aanbieden in het ge
bouw van het Zweedse gezantschap te
's Gravenhage.
HET OFFICIRLK vertrek is bepaald op
Vrijdag 29 April na afloop van een af
scheidsbijeenkomst in het koninklijk Pa
leis op de Dam te 9.00 uur. Gedurende
deze dag zullen de Zweedse vorsten on
officieel enige plaatsen in Nederland be
zoeken. Te 20.30 uur vertrekken zij per
trein uit Apeldoorn naar Zweden.
(»SCOOCaXmxmmm«mïTmmïYmYT»YYYwy»lY^wr|ff)ffyyy,T<YYYY|i
DE VAAK GEUITE veronder
stelling, dat de Scandinavische
talen op elkaar lyken en der
halve de drie Noorse landen tot
één taalgebied maken, is niet
alleen fout, maar heeft ook tot
grote moeilijkheden geleid. De
Zweden verstaan geen Deens en
als de voorgenomen „moderni
sering" van het Noors is doorge
voerd, zal ook deze taal voor hen
jiog moeilijker te begrijpen zijn
dan thans al het geval is.
De voor de eenheid van het
Noorden werkende vereniging
„Norden" geeft nu in haar ge
lijknamig orgaan enkele wenken,
hoe men werkelijk tot één taal
gebied kan komen. Indien de
regeringen hier echter niet op
ingaan, is het beter dat men in
Zweden de Deens sprekende
gasten adviseert de Engelse taal
te gebruiken.... Reedsin Malmö
is het Deens voor de bevolking
eigenlijk een vreemde taal, hoe
wel deze havenstad toch slechts
door de Sont van Kopenhagen is
gescheiden. Een onderwijzer stel
de dit vast. toen hij enige tijd
geleden in de eerste klas van een
gymnasium een Deens stuk liet
voorlezen. Ootimistisch had hij
gezegd, dat iedereen zich moest
melden, die iets niet verstond. Al
bij de tweede zin waren alle
handen omhoog! En als dit nu
reeds in Malmö het geval is
(„Het zijn Denen, die daar
wonen," zegt de Zweed van zijn
landgenoten in het Zuiden, die
eeuwenlang tot Denemarken
hebben behoord) hoe moet het
dan in Gothenburg en Stockholm
en nog meer Noordelijk zijn?
Talloze woorden lijken in het
Zweeds, Noors en Deens eenvou
dig niets op elkaar. Daarbij
wordt de zaak nog gecompli
ceerder, doordat de uitspraak
soms geheel anders is, vooral van
de vreemde woorden. De Denen
zeggen even als de Noren en
Nederlander „nailon". De Zwe
den daarentegen spreken van
„nuloon" als zij het over nylon
hebben. En dan hebben wij het
nog niet eens over het moderne
taaltje van de jeugd, dat zelfs
voor de ouders dikwijls onbe
grijpelijk is
Tal van personen werken om
al deze redenen voor een hech
tere samenwerking van de Scan
dinavische landen. Het liefst
zouden zij een unie van de
Noorse landen zien. En uit het
midden van deze Denozwe'ers
is nu het voorstel gekomen om
meteen in te grijpen en één
Noordse taal in te voeren. „Als het
oor maar enkele weken tijd heeft
om aan de vreemde uitspraak te
wennen en als voor alle nieuwe
woorden een Noors woord wordt
gevonden, dat door alle partners
kan worden geaccepteerd, dan
zal men elkaar weer beter kun
nen verstaan."
Bovendien opent de „eenheids-
school" nieuwe mogelijkheden.
Als het werkelijk tot één school
systeem in het Noorden zou
komen, dan is het immers moge
lijk om hele klassen met elkaar
te laten ruilen. Alle scholen
hebben dan toch hetzelfde sche
ma. De spoorwegen steunen
reeds een dergelijke uitwisseling
van scholieren en geven een
reductie van meer dan zestig
percent. En behalve de treinkos-
ten is voor deze interscandinavi-
sche schoolruil geen geld nodig,
want de kinderen worden dan bij
de ouders van de ruilscholieren
ondergebracht.
Wie van een dergelijke uitwis
seling terug komt, zal heel zijn
leven de taal van zijn buren
kunnen verstaan en misschien
zelfs kunnen spreken.
De in dit „Zweedse" nummer
voorkomende gedichten zijn over
genomen uit de bundel „Scheren-
kust" door Martha A. Muusses, in
1948 bij de N.V. Uitgeverij voor
heen C. A. Mees te Santpoort ver
schenen, nog steeds in de boek
handel verkrijgbaar. Deze typo
grafisch fraai verzorgde bloem
lezing van Zweedse gedichten van
deze tijd, in voortreffelijk Neder
lands vertaald, kan er veel toe bij
dragen ons beter bekend te maken
met de letterkundige voortbreng
selen uit het land van Selma La-
gerlöf, die met haar „Niels Hol-
gerssons wonderbare reizen" zo'n
uniek aardrijkskundeboek voor de
jeugd schreef, in boeiende trant
verhalend en daardoor spelender
wijze instructief.
Achterin geeft Martha A. Muus
ses biografische bijzonderheden
over de vertegenwoordigde dich
ters. Van hen is de Nobelprijswin
naar Piir Lagerkvist hier onge
twijfeld de bekendste, mede door
zijn gedramatiseerde novelle „De
beul" van 1933, te onzent door
Albert van Dalsum vertoond.
Karin Boye (19001941) schreef
ook enkele merkwaardige romans.
Op grond van haar niets ontzien
de eerlijkheid heeft men haar met
Carry van Bruggen, door de zake
lijke beschrijvingen van fantasti
sche belevenissen met Karka ver
geleken. Anna Greta Wide, gebo
ren in 1920, debuteerde in 1942.
Zij vindt haar inspiratie in en put
haar symbolen uit de muziek.
Martha A. Muusses heeft onder
de titel „Landvinning" een gelijk
soortige bundel van Nederlandse
poëzie in Zweedse vertaling (met
verzen van Bloem en Leopold,
Boutens en Gorter, Kloos en Van
der Leeuw, Roland Holst en Nij-
hof, Marsman en Slauerhoff,
Jacqueline van der Waals en Va-
salis, benevens talrijke anderen,
onder wie ook Perk en Verwey)
gepubliceerd.
DE ARCHITECTUUR kan
als een vrij zuivere graad
meter gebruikt worden voor
de maatschappelijke en cul
turele toestand in een land.
Wie daarvan uitgaat, zal
niet verwonderd zijn over
het lichte en luchtige aspect
dat de Zweedse bouwkunst
in de laatste tientallen ja
ren heeft gekregen.
In een vooruitstrevende
gemeenschap immers waar
de sociale zekerheid zover
is voortgeschreden. dat
een vrouw in een ziekenhuis
een baby ter wereld kan
brengen tegen de prijs van
een plaats in de schouw
burg, waar iedereen recht
heeft op een voldoende
ouderdomspensioen, waar
gezinnen met lage inkomens Alom in Zweden hebben grote bedrijven dergelijke terras-
gedurendede zomervacantie woningen voor hun personeel laten zetten, een belangrijk
kosteloos mogen reizen, onderdeel van de hoge sociale voorzieningen, waardoor
heeft ook de architect ont- het land rfch onderscheidt.
plooiïngsmogelijkhcden. wel
ke hij elders nog niet vindt.
De Zweden zijn al vroeg tot
het inzicht gekomen, dat
voor een gestroomlijnde
gang van zaken in het maat
schappelijk bestel hel aller
eerst nodig is om een zeke
re gecentraliseerde organi
satie op te bouwen, die dan
echter aan kleinere eenhe
den vrijheid in de toepassing
van de algemeen aanvaarde
principes kan laten. Dat
geschiedt bijvoorbeeld in de
stedebouwkunde, waarvoor
een algemeen landelijk pa
troon bestaat, waarbinnen
woonsteden tot vijftiendui
zend inwoners naar plaatse
lijke omstandigheden wor
den ontworpen, zoals de
nieuwe satellietstad van
Stockholm, Hagem&s, van
de hoofdstad door groene
heuvels gescheiden. De
meeste huizen zijn binnen
tien minuten gaans van het
station van de voorstads-
trein geprojecteerd. Het
winkelcentrum wordt vrij
gehouden van het doorgaan
de verkeer, dat om H&ger-
n&s heen wordt geleid. De
belde ontwerpers, S. Lind-
ström en G. Carlsson. heb
ben de huizen in verdiepin
gen het dichtst bij het sta
tion geprojecteerd, de éénge-
zinswoningen verderaf. De Hier 13 20 n oorspronkelijke plattegrond voor de wVk
scholen bevinden zich een- Gröndal in Stockholm, het honingraatsysteem van de
traal terwijl een industrie- architecten S. Backstrüm en L. Reinius. De basis vormen
terrein, waar ongeveer de drie woningen voor echtparen zonder kinderen, gegroe-
helft van de bevolking haar Peerd om een trappenhuis. Elke woning bestaat uit een
brood kan verdienen, aan woonkamer, een slaapkamer, een keuken, een bergplaats
en een badkamer.
de buitenzijde is gedacht.
Men zal intussen willen
weten wie de woningbouw
financiert. Sinds 1940 is de
bouwnijverheid geleidelijk
overgegaan van particuliere
handen naar die van de
overheid, inzonderheid van
de gemeenten. Uiteraard
had ook Zweden in de oor
logsjaren met een huizente
kort te kampen, maar de
huizen bleven stevig onder
contróle, hetgeen een wel
dadige invloed had op de
Zweedse volkshuishouding
en levensstandaard in het
algemeen. In verhouding tot
het bevolkingsaantal heeft
Zweden na de oorlog meer
■huizen gebouwd dan enig
ander land ter wereld, waar
bij twee organisaties, ana-
Voor flatbewoners heeft het balkon de betekenis van een
tuin. Hier ziet men een wel bijzonder uitnodigend zitje
aan een woning in Malmö.
loog aan onze Bouwkas Ne
derlandse Gemeenten, met
hulp van staatsleningen de
mogelijkheid openden een
huis langs coöperatieve weg
een geliefde organisatie
vorm in Zweden in bezit
te krijgen.
Daar hout, vooral op het
Zweedse platteland, een be
proefd bouwmateriaal is,
werkte dit tevens de bouw
van geprefabriceerde wo
ningen, die niet zelden door
de bewoners zelf gemon
teerd kunnen worden, in de
hand. Een typerend staaltje
voor de democratische denk
wijze der Zweden is wel, dat
men. na enige experimenten
in die richting, heeft afge
zien van het bouwen van ge
meentelijke woningen spe
ciaal voor economisch zwak
ken en voor grote gezinnen,
omdat dit een discriminatie
betekent tussen de verschil
lende inkomensgroepen.
Thans wordt door een
loonbijslagstelsel en door
het verstrekken van lenin
gen aan hen die zelf wensen
te bouwen het ontstaan van
klassescheidingen vermeden
en niemand behoeft te arm
te worden geacht om zich
zelf te kunnen onderhouden.
Deze gedachtenwereld.
waarin solidariteitsbesef en
gevoel voor rationeel han
delen een grote plaats inne
men, niet om het individue
le te doen opgaan in het ge
heel, maar juist opdat die
facetten van z(jn persoon-
ER ZJJN schonere scheppingen van
Zweden'S grote bouwmeester Tessin, dan
het in Italiaanse barokstijl opgetrokken
slot, dat als wpning dient voor het Zweed
se Koningspaar. Imposant is het bouwwerk
zeker, zelfs zo, dat het in feite de stad
Stockholm beheerst. Maar indrukwekkend
betekent zeker niet altijd betoverend. Daar
voor ontbreken in Tessins creatie de speel
se lijnen, daardoor is het geheel te massaal.
Wanneer wij de schrijfster van de roman
„Désirée" mogen geloven, dan was het de
jonge gemalin van maarschalk Bernadot-
te, prins van Monte Corvo die in 1818
als Karei XIV Johan de troon besteeg
die, toen zij slechts enkele weken in het
slot vertoefde uitriep: „Ik haat paleizen.
Wie ronddwaalt door de meters lange
gangen, de enorme vertrekken, kan iets
gaan begrijpen van deze exclamatie van
Désirée Clary, de latere koningin Desideria.
Geboren en getogen als zij was in het zon
nige Franse Zuiden moet zij wel heel sterk
de kille beklemming hebben gevoeld van
een paleis, dat gespeend was en is van een
bepaalde romantische sfeer. En ook al zou
zij nooit de uitroep hebben geslaakt, welke
Anna Marie Selinko haar toeschrijft, dan
is er toch altijd nog de weemoed, die zo
sterk spreekt uit haar geschilderde portret,
dat temidden der beeltenissen van andere
vorsten en vorstinnen hangt in een der
galerijen.
Désirée, de stammoeder van het Zweedse
Koningshuis, die zich met zoveel liefde en
toewijding van haar moeilijke taak heeft
gekweten, heeft een offer gebracht voor
een volk, dat haar vreemd was. voor een
land, waarin zij zich nooit heeft thuis ge
voeld. Fascinerend is haar conterfeitsel zon
der twijfel. Moeilijk is het om zich los te
maken van de ogen, die zo oneindig veel
schijnen te willen zeggen. Het valt te be
grijpen, dat haar nazaat, de nu bijna 17-
jarige Désirée Elisabeth Sibylla, wier vader
bij het vliegongeluk op Kastrup om het
leven kwam, zo dikwijls bij het portret van
Koningin Desideria toeft. Deze jonge Prin
ses toont in karakter en uiterlijk heel veel
overeenkomst met de gemalin van Koning
Karei XIV Johan: in het goed gevormde
gelaat twinkelen ogen, welke zo kenmer
kend zijn voor hen, die in Zuidelijke lan
den zijn geboren. De prinses verschilt heel
veel van haar drie andere zusters, van wie
Margareta, ruim twintig jaar oud, wel de
meest levenslustige is.
Sinds 1950 woont Prinses Sibylla, de we
duwe van Prins Gustaaf Adolf met haar
cnoooooooooÉ
ooooooooooot
Een mensenziel is een fuga
van verschillende stemmen, die stijgen
uit diepten, die lokken en tpepen
en andre, die dromen en zwijgen.
De oproerige stemmen jagen
in duizelende schrik en stormen
en schreien en snikken en klagen
en vinden hun eigene vormen.
De vijandige stemmen strijden,
maar plolsling bedaren ze alle
en vallen en zinken en glijden
en glijden en zinken en vallen
en nu ze elkander verdragen
is hun eindelijk de vrede gegund
in liefdes dromende, lage,
5 vibrerende orgelpunt.
ANNA GRETA WIDE
DOOOOCXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXyXXXXXXXXJOQQOOnOOOOQOQOOQQCXJ
kinderen in een verdieping van het Ko
ninklijk Paleis in Stockholm, geheel nieuw
ingericht. Dat was de wens van wijlen Ko
ning Gustaf V en hij is het ook van het
huidige koningspaar. Doch hoe dikwijls zal
Prinses Sibylla, die zo plotseling haar maa
verloor en sindsdien vry teruggetrokken
leeft, terugdenken aan de gelukkige jaren
in het slot Haga. Een „zonnig gezin" zo
kwalificeerden de Zweden de Kroonprin
selijke familie. Vrolijker van aanzien is
ook het slot Haga, dat meer het karakter
heeft van een royaal buiten, dan van een
paleis. Het is opgetrokken in de neo-clas-
sistischestijl, telt twee verdiepingen met
een verhoogde middenpartij en is wonder
lijk mooi gelegen in het Haga-park aan de
baai van Brunnsviken, even ten Noorden
van 's lands hoofdstad. Al verschilt de ar
chitectuur zo sterk van ons Koninklijk Pa
leis in Soestdijk, toch. wat de entourage be
treft, moet men aan het witte huis in Soest
dijk denken.
Hetzelfde geldt voor het idyllische Drott-
ningholm, waar Koning Gustaf V strak
vasthield aan een traditie, namelijk dat
hier elk jaar weer, alle leden van het Ko
ninklijk Huis het Kerstfeest vierden. Het
was ook in het rustieke slot Drottningholm,
dat Koning Gustaf V in 1950, de laatste
adem uitblies. Toen ging een vorst heen,
wiens populariteit aan het ongelofelijke
grensde. Nog steeds spreekt men in Zwe
den met liefde en eerbied over de hoogbe
jaarde monarch, die buiten de landsgren
zen wel eens meer dan „sportman" dan als
werkelijke vader van zijn volk werd be
schouwd. Dat hij dit was, is in tal van om
standigheden gebleken.
lijkhcid, waar het op aan
komt, zich kunnen ontwik
kelen, verklaart ook het
voortgaande streven van de
Zweedse woningbouwers
naar centrale voorzieningen
bijvoorbeeld voor de ver
warming. de maaltijden, de
was, huishoudelijke hulp en
dergelijke, en van de bin
nenhuisarchitecten naar
meubilair dat beperkt van
omvang, licht en uitnecm-
baar is.
Daarnaast wordt in de
hedendaagse architectuur
gestreefd naar veel variatie,
zowel in uiterlijk aspect als
in indeling der huizen, waar
bij volop profijt wordt ge
trokken van de nog voor
handen ruimte. Vandaar dat
in Zweden tuinaanleg en
landschapsbehandeling teza
men met de woningbouw een
ondeelbaar geheel zijn ge
worden.
Wat voor de Zweedse wo
ningbouw geldt: originali
teit in de toegepaste oplos
singen, rationele plattegron
den, gevoel voor de samen
hang tussen licht, lucht en
ruimte, kan ook gezegd
worden van de utiliteits
bouw. De uit deze tijd stam
mende raadhuizen, theaters,
ziekenhuizen, kerken, scho
len, fabrieken en verkeers
technische werken als via
ducten en bruggen ademen
alle dezelfde geest.
De oorspronkelijke geest
van de ruiimte en de vrij
heid, bovenal vam de liefde
voor degenen die In deze
huizen en gebouwen moe
ten wonen en werken. Een
beter fundament kan een
architect zich niet wensen.
J. H. B.
De illustraties by dit arti
kel r.yn ontleend aan „Build
ing modern Sweden" door
Hertil Hultén, Penguin-
Hooks. waarvan de tekst ook
tot basis van bovenstaande
beschouwing diende.
Een „sfeer"-plaatje van een straat in oud-Stockholm
een dankbaar jachtterrein voor fotografen op zoek naar
pittoreske onderwerpen en een sterk contrast leverend
met de hypermoderne wijken.
Een typische woning op een met stenen begrensd boerenerf
in de Zuidelijke provincie Smaland, vanwaar in de porig0
eeuw talrijke geharde bewoners als emigranten naar d*
Verenigde Staten vertrokken, over het algemeen met
succesrijke gevolgen.
