Proefnemingen
Grotius en Oldenbarnevelt
Rzto-atide,
I met het serum van dr. Salk
tegen de kinderverlamming
Tweelingen, één gedachte
Callot's spiegel der Muzen
i
Onze Puzzle
4
1
J
1
-
„Vaderland in de verte" herdrukt
NIEUWE BOEKEN
in zakformaat
Dierbare vrienden
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiintiiiiiitiiiii
OP EEN GROOT weiland te Oirschot in
Brabant zijn dezer dagen zeshonderd men
sen bijeen geweest, waarvan driehonderd
gelijktijdig geboren waren met de overige
driehonderd. Er werd een tweelingencon-
een wonderlijk spel, waarvan men object
was, maar waaraan men zélf ook meedeed.
Zo kwam ik met een pokdalige fotograaf
het kamp binnen, met wie ik alleen het
type regenjas gemeen had. Maar het volk
Hiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiit
verdere massa-inemtmgen dde wellicht nog
deze week hervat zullen worden.
(behalve dan de Cutter-prodiuctie) nu vol
komen safe is? Surgean General Scheele,
het hoofd van de Amerikaanse Gezond-
WEINIG NIEUWS heeft zoveel alge
mene bijval gekregen in onze verdeelde
naoorlogse wereld als de aankondiging,
nu zeven weken geleden, van het Salk-
Vaccin tegen kinderverlamming. Maar
Op weinig nieuws ook is zo snel de dom- heidsdtenst, heeft tegenover een redacteur
vam „Time" dezer dagen bevestigd, dat zijn
vertrouwen in het serum geheel hersteld
is. Maar van andere deskundigen vernam
„Time" minder optimistische geluiden.
Velen die bij het hernieuwde onderzoek
betrokken waren, zo schrijft het Ameri-
gres gehouden. De deelnemers zijn alle- langs de kant leidde reeds hieruit af, dat
maal twee aan twee aangekomen - of- die fotograaf en ik reeds in eikaars gezel-
schoon het een aardige attractie voor de schap ter wereld gekomen waren. Ik ver
bevolking zou zijn geweest eerst de drie- viel echter in dezelfde fout. Toen ik in af-
honderd énen en daarna de driehonderd wachting der buitenlandse congressisten,
anderen te laten komen en dan haar op- die nog van een excursie moesten terug
dracht te geven, de tweelingen bijeen te
voegen. Het daaropvolgende, amusante
selectiewerk zou ongetwijfeld in de lijn
BETEKENT DAT, d-a* het Salk-vaccim liggen van de olijke wijze, waarop velen
per gezet als juist op deze tijding
OM HET NOG EVEN kort te releveren:
op 31 Maart onthulde United Press het
bestaan van het wander-serumop 11 April
kwam de formele bevestiging van het grote
nieuws op een medisch congres in Michi
gan en op 12 April volgde de officiële
goedkeuring van het vaccin door de Ame
rikaanse regering en kregen zes grote phar-
maceutisehe fabrieken in de Verenigde
Staten opdracht de nieuwe entstof in massa
te gaan vervaardigen, opdat ieder kind im
Amerika er zo sipoedig mogelijk mee ge
vaccineerd zou kunnen worden. Inmiddels
was ook bekend gemaakt dat reeds twee
jaren proefinentingen met het Salk-vaccin
gedaan waren op 1,8 millioen Amerikaanse
schoolkinderen en dat al di? proeven met
volledig succes bekroond waren.
'Na al deze pertinente verzekeringen van
de Amerikaanse autoriteiten en leidende
medici, twijfelde het lekenpubliek nauwe
lijks meer of het polio-gevaar was in prin
cipe bedwongen. Alleen de Werekbgezond-
bij de waarneming van tweelingen menen
te moeten reageren. Mij is herhaaldelijk
een vermoeid trekje op de gezichten van
een tweeling opgevallen, misschien wel
omdat er geen mensen zijn, die zó vaak
dezelfde reacties van hun medemensen
moeten aanhoren, als zij. En dan telkens
maar weer de gezichten in de plooi hou
den, wanneer de ander zijn grapjes of wijs- verder de congrestent ingelopen en toen
keren, de grote congrestent binnenliep, zag
ik daar aan een tafeltje twee in het wit
geklede Aziaten zitten. Nadat ik in drie
talen verondersteld had, dat zij ongetwij
feld de van verst gekomen tweeling waren,
keken zij elkander een beetje onthutst aan
en deelde één hunner mij mede dat zij
geen tweeling waren, maar wel samen tot
het Hawaiï-orkest behoorden, dat in deze
tent zou optreden.
NIET ZONDER AARZELEN ben ik toen
heden debiteert in de mening, dat hij de
kaanse weekblad, hellen thans over tot de eergte js Het te ^„pen, dat twee_
lingen er geenszins voor voelen, alfij
verdere proeven op kleine schaal had kun
nen besteden alvorens tot massaproductie
van het serum over te gaan. Het Salk-vac
cin van 1954 is namelijk niet hetzelfde als
dat van thans en het grote verschil liig-t
in de controle op de bereidingswijze. Om
het virus te doden of beter gezegd: in
actief te maken wordt er een oplossing
van formaldehyde aan toegevoegd, in de
verhouding van één kubieke centimeter
formaldehyde op vier liter virus-culture.
Na drie dagen is dan nog slechts één virus
deeltje op de tien millioen actief en na
twee weken heeft ook dat laatste parti
keltje kn theorie de strijd gestaakt.
Dan komt de controle. Van iedere liter
vaccin wordt een kubieke centimeter af-
ijd maar
lijdelijk als bezienswaardigheid voor hun
medemensen te fungeren. Indien zij veel
op elkander lijken, dan vindt men dat
frappant maar indien zij vrijwel niets van
elkaar weg hebben, dan vindt men dat
evenzeer frappant.
In Oirschot en in het bijzonder op het
congresterrein, zag men in deze dagen
Iedere enkeling van buiten voor onvolledig
aan. Iedereen combineerde in gedachten
zag ik Fritz Steiner, een goedmoedige,
uitermate bedaarde man, die bezig was
een heel struikgewas van Instrumenten één
voor één te stemmen (in totaal 62). Ik dacht
eerst, dat hij toevallig voor een spiegel
stond te werken, maar toen het spiegelbeeld
een ukulele stond te stemmen en Fritz een
zingende zaag, werd mij treffend duidelijk,
dat hier twee onafhankelijke personen aan
de arbeid waren, wier gelijkenis overigens
treffend was.
Fritz zag mijn verrassing. „Das ist jó
mein Bruder Fritz", zei hij met een hoog
heid<sopganisatie en een handvol sceptici genomen en overgegoten in een reageer-
waarschuwden nog tegen al te groot opti
misme.
Twee weken later kwam de wrede ont
nuchtering. Eerst in Californië, waar ver
scheidene van de met Salk-vaccin im,geën.te
kinderen plotseling polio.-verschijnselen
vertoonden, later ook in andere Ameri
kaanse statên en steden. Eind April was
de droeve oogst onder de gevaecineerden al
tot 44 gevallen van kinderverlamming ge
stegen, waarvan zelfs enkelen met dode
lijke afloop. Vele Amerikaanse bladen, die
enkele dagen geleden nog met luidruchtige
koppen „de triomfantelijk overwinning van
het polio-spook" hadden aangekondigd,
verweten de autoriteiten nu in nog veel
sehreeuwender opschriften „het Ameri
kaanse volk te hebben blootgesteld aan
experimenten met een klaarblijkelijk
levensgevaarlijk serum". Op 7 Mei jongst
leden moest de regering in Washington in
het aangezicht van de feiten bakzeil haden
en de distributie van' het Salk-vaccin han
gende een nader onderzoek opschorten.
De eerste resultaten van dat onderzoek
deden vermoeden dat een der zes pharma-
ceutische fabrieken de Cutter Labora
tories in Berkeley, Californië ondeug
delijk serum had afgeleverd, want van de
294.000 kinderen die met Cutter-vaccin
behandeld waren, kregen er in de laatste
twee weken van April niet minder dan 35
kinderverlamming, inplaats van de 2 ge-
va31en die men op drit aantal normaliter
en zonder inenting had kunnen ver
wachten. Maar ook het serum van de
andere fabrieken bleek niet voor honderd
percent afdoende bescherming te bieden.
Een doel va<n de productie van deze fa
brieken is echter alweer vrijgegeven voor
Horizontaal: 1. stad in Italië, 5. boom, 7.
voegwoord, 8. kant, 10. stad in Noorwegen,
11. foei, 12. lol, 13. voorzetsel, 14. woord
waarmede persoon of zaak wordt aange
duid, 15. landbouwwerktuig, 16. voorzetsel,
17. verdrag, 18. bruto (afk.), 19. bekend
Duits wijsgeer, 21. gebergte in Duitsland,
22. muzieknoot, 23. verheugd, 24. onbe
paald voornaamwoord.
Verticaal: 1. visje, 2. bijwoord. 3. dorpje
op de N.O. punt v. d. Schermer, 4. koe
mestvocht, 5 en dergelijke (afkorting), 6.
rijzig, 9 ontkenning (Eng.), 10. stad in Al-
gerië, 11. jongensnaam, 12. tweetal, 13. be
leid, 14. stadhouder in Azië, 15. verbond
van handelssteden, 17. gelijke stand, 19.
dam langs een water, 20. raamscherm, 21.
pers. voornaamwoord, 22 lidwoord.'
Om in aanmerking te komen voor een
van de drie geldprijzen'ad 7.50, 5,en
2.50. dient men uiterlijk Dinsdag 17 uur
de oplossing in te zenden aan een van onze
bureaux; in Haarlem: Grote Houtstraat 93
en Soendaplein; in IJmuiden: Kennemer-
laan 186.
Oplossing van de vorige puzzle:
Horizontaal: I. schablone, 8. toe, 9. piu,
10. er, 11. Lea, 13. K.P., 14. gekko, 16. Hein,
17. ader, 18. Linne, 20. na, 22. net, 23. ds.,
24. urn, 26. aal, 27. Samalanga.
Verticaal: 1. Stephanus, 2. Cor, 3. hé, 4.
boek, 5. op, 6. nik, 7. euphrasia, 11. Lenin,
12. 14. gil, 15. ode, 19. Neel, 21. ara,
23. dog, £5. N.M., 26. An.
buisje met een weefselcultuur gemaakt van
apennieren. Wanneer er nog het geringste
spoor van actief virus is, zal dit de cellen
van het nierweefsel aantasten, hetgeen rna
verloop van enkele dagen microscopisch
kan worden geconstateerd. Blijkt dit het
geval, dan wordt de betreffende voorraad
vaccin vernietigd.
Maar zelfs indien er geen tekenen van
virus-activiteit te bespeuren zijn, wordt
hetzelfde vaccin opnieuw aan rigoureuze
contröLetests onderworpen door middel van
injecties op apen, waarbij doseringen ge
geven worden die tienmaal zo sterk zijn
als de concentratie voor inenting van kin
deren.
Hel vaccin van 1954 nu werd vervaardigd
en op de bovenbeschreven wijze in dr.
Salk's eigen laboratoria aan de universiteit
van Pittsburgh getest. Dit jaar echter is de
controle (om de zaken wat te bespoedigen,
zoals president Eisenhower het uitdrukte)
geheel in handen gelegd van de zes phar-
maceutische fabrieken met geen andere
waarborg op de naleving van dr. Salk's
voorschriften dan zo nu en dan een steek
proef door de experts van de Amerikaanse
Gezondheidsdienst.
MAAR ZELFS als het vaccin de meest
rigoureuze controleproeven doorstaan
heeft, is er nog een kans op ongelukken
bij inenting, zo zeggen sommige deskundi
gen. Zij zijn van mening dat een voor 99.9
percent „dood" vaccin, ingespoten in de
hersens van een aap, geen enkele schade
behoeft te doen, maar daarentegen in de
arm van een kind ogenblikkelijk polio kan
veroorzaken. Hun theorie is, dat de prik
van een injectiespuit in de armspier ver
wondingen aanbrengt, die een welhaast
ideale „invalspoort" voor het binnendrin
gende virus vormen. En indien men weet
dat inoculaties tegen andere ziekten bij
voorbeeld diphterie soms ook een polio-
infectie teweeg kunnen brengen, dan lijkt
die theorie nog zo absurd niet.
Een andere veronderstelling is dat de
formaldehyde-oplossing niet alle virus
deeltjes in het serum inactief maakt, met
alle kwade kansen van dien. Het heeft
geen zin om de sterkte van de oplossing te
op te voeren,want dan zou 't virus dusdanig
„afgeslacht" worden dat het menselijk or
ganisme het niet meer als virus „herken
nen zou" en er dus ook geen afweerstof-
fen tegen zou kunnen vormen.
SOMMIGE EXPERTS zijin van mening werSst is)'
en melodieus stemmetje. Hij moet dus zelf
Ernst geweest zijn, die ook op het pro
gramma stond. Ik opperde, voorzichtig ge
worden, dat zij wel een treffende gelijkenis
met elkander vertoonden. Daarop lachten
beiden vertederd. „Wir sind jö Zwilling-
brüder", zei Fritz. (Als het Ernst niet ge-
1
2
5
i
1
9
11
14
lé
18
23
dat een „dood" vaccin, zoals dat van dr.
Salk, geen enkele bescherming tegen ziek
ten kan geven en wilflen inplaats daarvan
met levend, maar niet virulent virus gaan
vaccineren, dat huns inziens beter is en
langere immuniteit belooft. Leider van
deze richting is dr. Albert Sabin, een Rus
van geboorte en thans directeur der re-
search-afdeling van Cincinnati's kinder-
hospitaal. „Wanneer kinderen telkens op
nieuw ingeënt moeten worden met dood
virus," zo redeneert hij, „zullen zij mis-
Toen ik kort daarna de kleedkamer bin
nen ging, waar costuums van alle volken
der aarde opgeslagen waren, trof ik één
van de twee. Voorzichtigheidshalve vroeg
ik eerst of hij „entweder Fritz oder Ernst"
was. Hij bleek Karl te zijn. Ik deed een
stapje terug en vroeg of zij alzo een drie
ling waren. Even melodieus en hoog als
de andere broeders gedaan zouden hebben,
antwoordde hij: „Ich bin jó der aiteste
Op dat moment kwam de echte tweeling
binnen, een beetje langs elkaar heenstrui-
laten gaan. Dat zoiets Frltz en Ernst nu
nog overkomt, is zeker verwonderlijk. Men
raakt immers wel aan elkaar gewend op
een tournee van zes jaar om de aarde.
Wat mij verbaasde, was dat twee twee
lingbroeders, die zoveel samen hebben
doorgemaakt, nog altijd „verzeihemir" zeg
gen, wanneer zij elkaar passeren of even
schien opgroeien tot jonge volwassenen ke'end als mensen, die elkaar voor willen
met een uiterst labiele immuniteit en een
gevaarlijke vatbaarheid voor paralytische
polio, die immers des te harder pleegt toe
:e slaan naarmate het slachtoffer ouder
wordt.
Maar is levend virus dam wél veilig?
Dr. Salk bestrijdt het. Hoewel levend
vaccin van oudsher met veel succes ge
bruikt wordt bij de bestrijding van pokken rnoeten lastig vallen. Is dat dan misschien
en gele koorts, gelooft hij toch, dat het toch een kwestie van ontzag voor zijn
polio-virus te taai en te verraderlijk is om tweede ik? Zoals wij, eenlingen, vaak ln
er een ongevaarlijke, niet-virulente culture het verborgene ons spiegelbeeld respecte-
mee te kunnen kweken. Hij houdt het dus ren?
maar op zijn eigen „dode" vaccin, al geeft Hoe dan ook, al die driehonderd tweelin-
hij grif toe, dat ook dit nog vele kwade gen, die daar in Oirschot vergaderden en
kansen kan bieden. Maar geldf datzelfde kermis vierden, zijn door één gedachte be-
De prijzen werden na loting als volgt niet voor alle belangrijke nieuwe vorde- zield geweest, zoals dat altijd van elk con-
toegekend: mej. J. E. D. Merens, Huize ringen der wetenschap en is ook Louis- gres gezegd pleegt te worden. Welke die
Wildhoef, Bloemendaal (f7.50); C. P. van Pasteur de grondlegger der serum-the- gedachte precies is geweest, moet, zoals bij
der Bosch, J. P. Coemstraat 6, IJmuiden rapie niet begonnen met een eindeloze vele congresen, voorshands nog worden
(f 5) en mej. Chr. van Leeuwen, Rusten- reeks van tegenvallers, teleurstellingen en nagegaan. Bij het Vrijgezellencongres lag
burgerlaan 10, Haarlem (12.50). müüukkimgen?. H. C. de zaak duidelijker. KO BRUGBIER.
Bij de N.V. Eim. Querido's
Uitgeversmaatschappij is
dezer dagen al de vierde
druk verschenen van de
historische roman „Vader
land in de verte" door An
nie Romein-Verschoor, die
hiermede in 1948 de proza
prijs van de gemeente Am
sterdam heeft verworven.
Dit feit wint nog aan bete
kenis als men bedenkt dat
deze geromantiseerde ge
schiedschrijving over het
leven van Hugo de Groot
en Maria van Reigersbergh
in vorige edities een op
lagecijfer van in totaal
achttienduizend exempla
ren haalde, een naar Ne
derlandse verhoudingen
aanzienlijk succes. Toege
rust met de kennis van fei
ten en figuren, die men van
haar als geschiedkundige
mocht verwachten maar
tevens beschikkende over
een eigenaardig-Nederland-
se stijl, is zij er in geslaagd
uit vele détails en intieme
bijzonderheden een leven
dig beeld van een bewogen
i;!i::„iuuiir.i!iiiiiiuii[i]iuiiir iiiiiiniiiiiiii:
periode op te roepen. Deze
fraai gebonden en ook ty
pografisch uitmuntend ver
zorgde roman telt ruim
vierhonderd bladzijden.
Intussen heeft prof. mr.
W. J. M. van Eysinga on
langs voor de vergadering
van de afdeling letterkun
de van de Koninklijke Ne
derlandse Akademie van
Wetenschappen een voor
dracht gehouden over een
onuitgegeven nota van Hu-
go de Groot, uit de ontdek
king waarvan in de Leidse
Universiteitsbibliotheek ge
bleken is, dat deze interna
tionaal vermaarde rechts
geleerde niet alleen met
deskundige belangstelling
de gebeurtenissen volgde,
die tenslotte zouden leiden
tot het Twaalfjarig Be
stand van 1609, maar ook
Oldenbarnevelt bij diens
vredehandel practisch ter
zijde heeft gestaan.
In dat gedrongen, uitvoe
rige stuk betoogde Grotius,
dat de aartshertogen te
Brussel niet bevoegd zou
den zijn vrede met de Ne
derlanden te sluiten en dat,
zelfs al gaf de Spaanse ko
ning zijn toestemming, het
verdrag toch op tal van
plaatsen aanvechtbaar ware.
De slotsom der nota is dan
ook, dat dus de „recht
vaardige oorlog" tegen de
aggressie van 1567 moest
worden voortgezet. Het
was destijds allerminst ze
ker dat Philips de Derde
een volledige zelfstandig
heid der rebellen zou aan
vaarden en vrijheid van
godsdienst en van de vaart
op de beide Indiën toe
staan. Voor het geval de
vredesonderhandelingen
zouden mislukken, had Ol
denbarnevelt derhalve een
goed stuk nodig ten betoge,
dat er met de vijand im
mers toch niets te bereiken
viel en dat er daarom door
gestreden moest worden.
Hugo de Groot zorgde er
voor, dat het betoog klaar
lag voor eventueel ge
bruik.
IN 1604 LIEP een twaalfjarige jongen uit het
welgestelde gezin van zijn ouders in Nancy weg
om zich bij een troep zigeuners aan te sluiten,
waarmee hij naar Italië trok. Het was de kleine
Jacques Callot, die schilder wilde worden, maar
wiens vader van een andere toekomst voor zijn
met rijke fantasie begaafde zoon had gedroomd.
Toch had deze knaap het bij het rechte eind. Hij
is een beroemd man geworden. Wat had hij ech
ter met muziek van doen? Niets anders, dan dat
hij met zijn tekeningen en etsen een gebied heeft
betreden, dat daarmee in verband stond en dat
hij vele musici door zijn fantastische persoon
lijkheid en zijn kunst heeft geïnteresseerd en ge
ïnspireerd. De uitdrukking: op de manier of in
detrant van Callot, kwam vooral voor in het
tijdperk der romantiek, bij dichters en compo
nisten, terwijl toch ongeveer tweehonderd jaren
de romantici van Callot's tijd scheidden.
Om het verband tussen zijn kunst en andere
kunsten te begrijpen, moet men evenwel iets
meer van zijn leven weten dan alleen het feit,
dat hij als jongen van huis wegliep. Het
Is intussen verklaarbaar, dat de avontuur- duistere demonie. Meer dan één toneelfi-
lijke typen, die hij op zijn zwerftochten guur uit de commedia dell' arte is het
met de zigeuners ontmoette, in zijn latere prototype geworden voor de karakters, die
tekeningen zijn terug te vinden. In Flo- wij kennen uit de opera buffa, die er zo-
rence verliet hij de troep en ging daar in veel levenssappen uit heeft getrokken.
de leer bij een tekenaar, die hem de tech
niek van het etsen bijbracht en hem bo
vendien reisgeld gaf om naar Rome te
gaan. Daar vond hij landgenoten, die hem
wisten over te halen naar het ouderlijk
huis in Nancy terug te keren. Na enkele
jaren komt bQ CCh-
ter- toch weer in
Florence terug. Hij
had zich tot een
voortreffelijk teke
naar, etser en gra
veur ontwikkeld. De
Groothertog, Cosimo
II, bewonderde zijn
kunst en bezorgde
hem sla dit over,
landgenoten - beel
dende - kunstenaars
- een jaargeld, vrije
woning en nog andere voordelen. Nu ont
stonden de afbeeldingen van de grote Flo
rentijnse hoffeesten, tournooien, ridder
spelen, balletten en theatervoorstellingen.
Onder de talrijke tekeningen en etsen
zijn er vele, waarop muzikanten op gro
teske wijze zijn afgebeeld. De Italiaanse
samenleving was in Callot's tijd niet zo
humanistisch, dat ze het versmaadde, li
chamelijk gebrekkigen, zieken of mis-
maakten op het toneel te zien. Deze zielige
figuren wekten integendeel de lachlust
op en Callot, die in de Italiaanse theater
wereld goed thuis was, gebruikte ze als
modellen. Zijn voorstellingen doen me
nigmaal denken aan Jeroen Bosch' fan
tastische gestalten. Het hierboven gere
produceerde muzikantentype kan als voor
beeld dienen. De uit de volkskunst ge
groeide Commedia dell' arte, waar scena
rio en décor een toneelspel omvatten,
waarvan de teksten geheel of voor een
groot deel werden geïmproviseerd, ver
schafte Callot uiterst dankbare typen voor
zijn verbeeldingen. Hij verequwigde de
vaststaande figuren als Fritelliano, Coco-
drillo, Cucurucu, Scaramucia, Lucia en
wie al niet meer op originele wijzen, vol
fantasie, verinnigd door milde humor,
7 maar ook menigmaal verdonkerd door
Callot verliet Italië na Cosimo's dood en
ging opnieuw naar zijn vaderland terug.
Hij werkte later aan het hof van Lode-
wijk de dertiende, en stierf als 43-jarige
in de Franse hoofdstad.
E. T. A. Hoffman, onder de Duitse ro
mantici wel de meest
romantische, werd
reeds als jongeman
gefascineerd door de
boeiende en grillige
kunst van Callot's
etsnaald. Hoffmann's
eerste werk heette
„Phantasiestücke in
Callots Manier" en
zeven jaar later, in
1821, volgde „Prin-
zessin Brambilla" ein
Capriccio nach Ja
cob Callot". Acht etsen van Callot lagen
aan Hoffmann's Capriccio ten grondslag.
De componist Walter Braunfels nam later
Prinzessin Brambilla tot onderwerp voor
een gelijknamige opera en versterkte daar
mee de band tussen Callot via Hoff
mann en de muziek.
In de Februari-aflevering van het
maandschrift Musica vermeldt Gustav
Struck, dat enkele jaren geleden de Ita
liaan G. Francesco Malipiero eveneens
door Hoffmann's „Prinzessin Brambilla"
tot Callot gekomen is en de opera „I Cap-
priccio dit Callot" componeerde, waarvan
de première in 1942 te Rome werd gege
ven en die in 1952 te Berlijn werd opge
voerd. Struck roemt de visionnaire sprook
jessfeer van de compositie.
Voor de geschiedenis der balletkunst
heeft Callot's tekenstift de grote verdien
ste gehad, dat hij vele belangrijke Ita
liaanse en Franse balletvoorstellingen op
maesterlijke wijze heeft weten te ver
eeuwigen, hetgeen Gregor in zijn Cul
tuurgeschiedenis van het Ballet dankbaar
releveert. En zo werd zijn kunst dus tot
een spiegel, waarin de Muzen hun eigen
schoonheid konden aanschouwen en her
kennen.
WILLEM ANDRIESSEN
HET WAS EEN van die dagen, waarmee
het Nederlandse klimaat ons zo overvloe
dig bedeelt: uit een laaghangend, door zijn
knieën zakkend wolkendek vielen aanhou
dend waterstralen door een grijze substan
tie, die men licht diende te noemen. Uit
zuinigheidsoverwegingen en ook omdat ik
mij zelfs door de schranderste aanprijzin
gen maar moeilijk laat overtuigen, had ik
mijn pasgekochte regenjas zo weinig mo
gelijk aan haar element blootgesteld. Tus
sen boodschappen en bezoeken door teas ik
haastig van de ene tram op de andere ge
sprongen en aanvaardde nu de terugweg
met een ongeschokt geloof in de water
dichtheid van de jas.
Als een mismoedige, naar bouwvalligheid
neigende reus doemde het station op in
schemering, die zich er inmiddels althans
op kon beroepen, dat de stand van de klok
haar bestaan wettigde. Aanstonds zou de
dag ondergaan, door niemand betreurd, be
halve dan door lieden als die welke mij
van het reeds genoemde kledingstuk had
den voorzien. Eigenlijk, dacht ik, moest
iedereen in dit land zich toeleggen op de
vervaardiging en de verkoop r>an artike
len, die de regennood hielpen lenigen. In
dien ik ooit in de handel ging, zou ik mij
althans niet specialiseren in zonnebrillen
en tuinparasols.
Aldus mediterend doorschreed ik de sta
tionshal, waar de verlichting een voorals
nog vergeefse strijd leverde tegen de al
gemene miezerigheid, hier geaccentueerd
door reizigers die voor de loketten sliknatte
gewaden opensloegen en zich het vocht van
de wenkbrauwen wisten, aleer zij naar hun
beurs tastten. In het bezit zijnde van een
retourbiljet liep ik rechtstreeks naar de
controle en vervolgens de gang door. Ik
moest bij het laatste trapgat zijn. Toen ik
daar was aangekomen, ontwaarde ik een
dame, die blijkbaar juist begonnen was de
trap te bestijgen met een koffer, te zwaar
voor haar tedere krachten. Ik deed wat
mijn hand te doen rond en nam de koffer
van haar over, niet dan nadat ik daartoe
beleefd om haar toestemming had verzocht,
die zij mij met een dankbare glimlach ver
leende. Om eerlijk te zijn, was ik in deze
schemerige koker van die glimlach niet al
te zeker, maar mijn fantasie verbond deze
gelaatsbeweging gretig met de woorden
„Als u zo vriendelijk wilt zijn", waarmee
zij mij de koffer overdroeg.
Het voorwerp schonk mij alle gelegen
heid om mijn ridderlijke en andere manne
lijke deugden bot te vieren. Ik tilde zwaar
aan de koffer, hetgeen m\j niet belette de
dame. die een beslist niet bejaarde indruk
maakte, te onderhouden over de actuali
teiten van de dag, of nauwkeuriger, over
één actualiteithet laakbare weer. Met een
hand, die reeds flink gestriemd moest zijn,
betrad ik het perron, aan de zijde van de
nu onbezwaard trippelende dame. Ik ver
heugde mij in de lichtheid van haar tred
en om mij daar enigszins naar te voegen,
bracht ik de koffer naar mijn andere hand
over. Dit gebaar gaf mij een zeer kort
stondige opluchting, want reeds na enkele
tientallen meters kon ik geen weerstand
bieden aan de aandrang de koffer ander
maal te verplaatsen, daarbij het lot ver
wensend, dat mfj het octopische aantal van
acht armen had onthouden. Bovendien had
ik reden om de Nederlandse Spoorwegen
enige minder vriendelijke gedachten te
wijden.
Onze trein stond namelijk op een plaats,
waar alles wat op een stationsoverkapping
leek, tot een ver verleden behoorde. En dit
WANNEER MEN zich zelf of een ander wil
afhelpen van de opvatting dat het lezen van een
detective-verhaal louter tijdverspilling is. dan
schaffe men zich onderstaande, juist uitgeko
men titels aan: The long goodbye van Raymond
Chandler en A taste for murder van H F.
Heard, in hun genre twee topnumniers. waar
aan bovendien een zekere litteraire waarde me*
ontzegd kan worden, al behoeft men het me*
eens te zijn met Auden's opvatting met betrek
king tot Chandler's boeken kunstwerken! Lut
tele uren na de ontdekking van de moord op
een in normale omstandigheden volop met ju
welen behangen dame wordt de onfeilbare Phi
lip Marlowe zelf als verdachte gekerkerd. Men
make zich echter niet ongerust. ..Een van de
tien besie mysteries van alle tijdon!" luidt hot
op de omslag van A taste for murder en dit is
volgens kenners niet overdreven. Voor lezers
met sterke zenuwen.
Een kleine dosis hiervan heeft men ook no
dig voor Air bridge van Hammond Innes. voor
wie de hedendaagse werkelijkheid genoeg
bouwstoffen bevat voor een spannend verhaal.
Alvorens zich tot schrijven te zetten maakt htf
persoonlijk een studie van plaats en omstandig
heden waarin zijn verhaal zich zal afspelen.
Ditmaal was het de luchtbrug naar Berlijn
waarin hij een roman rook. Hij was er dan ook
zelf bij en weet in zijn boek de ndruk te ge
ven van een objectieve reportage van de ge
beurtenissen a carter de schermen.
Daphne de Maurier is met twee nieuwe uit
gaven vertegenwoordigd: My Cousin Rachel met
alweer een fatale vrouw als hoofdpersoon en
Kiss me again stranger, waarin men acht ver
halen voorgezet krijgt, die orecies datgene ge
ven wat men van de schrijfster verwacht. Het
soort litteratuur, dat zij beoefent, schijnt geen
windeieren te leggen: zij heeft er een vei mo
gen mee vergaard. Net op tijd overigens, want
van de 38.000 pond sterling, die zij onlangs voor
een contract met een Amerikaanse uitgever
aangeboden kreeg, zouden na aftrek van de di
verse belastingen nog slechts een kleine i~ou
overblijven! J
Een aartszwerver, voortdurend heen en weer
gejaagd tussen Noord en Zuid is de Duitser V, er-
ner Heiwig. wiens voorliefde uitgaat naar de
boeren en vissers van Griekenland, waaronuer
hij geruime tijd verbleef en die hij in verschei
dene van zijn romans tot onderweip kiest. li»
Raubfischer" in Hellas laat hij de uitdagende
vrijDuiters aan het woord die met dynamiet
hun vangst binnenhalen, mensen die alleen
kunnen ieven in een vrijheid waarom elke uag
opnieuw gestreden moet worden. A. M.
zou nog te dulden zijn geweest, indien wij
- de koffer, de dame en ik - niet eerst een
eindweegs langs een volkomen verlaten
spoor hadden moeten wandelen. Ik be
schikte niet meer over voldoende adem
om mijn gezellin op dit feit attent te ma
ken. Misschien dacht zij hetzelfde als ik,
ik wilde het graag hopen, maar enij^bewijs
hieromtrent kreeg ik niet. Met twee han
den, die aanvoelden als rauwe biefstuk,
sjokte ik door de plensende regen. Hon
derd meter, duizend meter, duizend kilo
meter? In elk geval was het een oneindig
heid. De regen begon er nu pas plezier in
te krijgen en werd uit bakken, die overi
gens in de toenemende schemering onzicht
baar bleven, op ons uitgestort.
W\j bereikten de staart van de trein.
Door het water, dat een schermpje voor mijn
gezicht vormde, gluurde ik naar de dame,
om te weten te komen waar zij wilde in
stappen. Zij had geen haast en ik was te
beleefd om haar een voorstel in die rich
ting te doen. Eindelijk scheen zij de wagon
van haar keuze te hebben gevonden. Met
een resoluut gebaar opende zij een portier,
met een tweede, niet minder vastberaden
geste nam zij de koffer uit een van mijn
beurse handen, zei op wellevende toon:
„Dank u vriendelijk! Goede middag, me
neer!" en verdween uit mijn gezichtsveld,
na het portier met een nadrukkelijke slag
achter zich te hebben laten lichtvallen.
Ik had drie kwartier de tijd om van mijn
onthutstheid te bekomen. Die niet alleen
dit voorval gold, maar ook het feit dat
mijn jas reeds overtuigende blijken t an
lekkage gaf. M. MOK.
Zo'n grote vogel is niet voor de poes.
