Spoorwegstaking: een spectaculaire
verzetsdaad van grote betekenis
VOLVO
Londen had contact moeten zoeken
met de secretarissen-generaal
Tien jaren „IJmuider Harmonie"
Parlementaire Enquête-commissie:
In Londen meende men dat zij ten
hoogste enige weken zou duren....
Niets gedaan tegen het
wegvoeren van Joodse
landgenoten
„Drie is teveel" voor
D.E.M.-jongeren
Hoofdambtenaren in bezet gebied
Hun functie veranderde
aanzienlijk van karakter
ft f tweekufstk
Jubileumconcert
15
Schepenlift in het Kanaal
van Brussel naar Charleroi
Scheepvaart
'n tip, rijdt
OVERVEEN
topkwaliteit
Tel. K 2500 - 18997 - 25455 - 11125
WEEKABONNEMENTEN
DONDERDAG 10 NOVEMBER 1955
„De kinderen van Versteeg moeten allen onder de wol", meldde Radio Oranje
omstreeks 4 uur op Zondag 17 September 1944 en door deze code wisten de
directeuren van de Nederlandse Spoorwegen in bezet Nederland dat de regering
in Londen het stakingsparool voor hun oedrijf had uitgegeven. Eerder op de
dag reeds was enkele malen een regeringsoproep tot algemene spoorwegstaking
door Radio Oranje uitgezonden. De spoorwegstaking van September 1944,
opgezet als een strategisch middel in de oorlogvoering, is geworden tot een
spectaculaire verzetsdaad van het Nederlandse volk, een daad waarvan met name
de psychologische betekenis in de oorlogvoering niet hoog genoeg geschat
kan worden. Dit kon worden bereikt dank zij de eensgezindheid van directie
en spoorwegpersoneel, de prachtige organisatie van de financiële regeling
vooral door het Nationaal Steunfonds en het vertrouwen en uithoudings
vermogen van de gehele bevolking. Dit constateert de Parlementaire Enquête
Commissie aan het slot van het verslag van het onderzoek naar het beleid
bij de N.S. in de bezettingsjaren.
Volgens de verklaringen in het verslag is
het verzet bij de N. S. begonnen op 19 Mei
1940, door tot 21 Juni te belemmeren dat de
vernielde spoorbruggen werden hersteld.
Herhaaldelijk, zo wordt verklaard, werd
met resultaat verzet aangetekend tegen
bepaalde eisen van de Duitsers. Het spoor
wegbedrijf functionneerde goeddeels in het
belang van het Nederlandse volk; 80 a 90
percent van het gebruik van het bedrijf
kwam daaraan ten goede.
De commissie zegt zich er van overtuigd
te houden, dat het laten voortwerken van
de N. S. onder eigen directie niet als een
concessie van de Duitsers moet worden be
schouwd; de vijand heeft in deze gehandeld
zoals zijn eigen belang dit voorschreef. Dat
belang eiste dat er in het bedrijf geen ar
beidsonrust zou ontstaan en dat hij van de
spoorwegen vrijelijk gebruik kon maken
als het voor zijn oorlogvoering nuttig zou
zijn. Dit wordt aangegeven in het „Nieder-
schrift" over de bespreking op 21 Juni 1940,
waarbij de verantwoordelijkheden van de
„Bahnbevollmachtigde" en de directie van
de N.S. werden vastgesteld.
Aan dit document werd blijkbaar in de
loop der jaren een zodanige uitleg gegeven
dat de Duitsers „ongemerkt" de spoorwe-
i;A
Spoorwegstaking: Het station Delft temid
den van een railloze zandvlakte.
gen konden gaan gebruiken voor massa
transporten van Nederlandse arbeiders die
in Duitsland moesten gaan werken en voor
het vervoer van tienduizenden Joden.
De commissie wil niet stellen, dat fellere
protesten van N.S.-zijde tegen dit vervoer
tot resultaat zou hebben gehad dat het niet
zou hebben plaats gevonden. Zij is echter
wel getroffen door de laconieke wijze
waarop de N. S.-leiding en de vertegen
woordigers van de personeelsorganisaties
hebben gereageerd op het vervoer van
talloze landgenoten.
De oud-directeur, de heer Hupkes, zegt
hierover dat dit vervoer reeds een tijd aan
de gang was voor het tot hem doordrong
dat er Joden werden vervoerd. Over deze
kwestie is nooit gesproken en van de zijde
van de Duitsers is hier nooit speciale op
dracht voor gegeven. De heer Hupkes is in
die tijd nooit uit de kringen van de spoor
wegen of van buitenaf benaderd om het
niet te doen.
Ook uit andere verklaringen blijkt wel
dat men nooit speciale besprekingen aan
dit probleem heeft gewijd. Men stelde zich
op het standpunt dat men niets kon doen
vóór men opdracht uit Londen had gekre
gen. Een andere overweging was dat het
van uitermate groot belang was dat de
leiding van de N.S. in Nederlandse handen
bleef. Wanneer deze in Duitse handen zou
zijn overgegaan, zouden deze dingen ook
zijn gebeurd; het spoorwegpersoneel van
40.000 man zou dan toch voor een belang
rijk deel in Duitse dienst zijn overgegaan.
Deportatie van Joodse Nederlanders
In de Personeelsraad is het probleem van
het Jodenvervoer wel onderling besproken.
De raad heeft zich toen op het standpunt,
gesteld dat de deportatie van de Joden niet
zou afhangen van de vraag of de spoor
wegen hen al dan niet vervoerden. Zij zou
den toch zijn gedeporteerd, misschien op
nog slechter manier, maar weigering hen
per spoorweg te vervoeren zou waarschijn
lijk hebben betekend dat de directie werd
weggejaagd.
De oud-directeur, de heer Giesberger,
heeft verklaard dat hij herhaaldelijk aan
Londen heeft gevraagd wat er ten opzichte
van de deportaties moest worden gedaan.
Londen antwoordde: „Niets! Doorgaan!"
Op deze verklaring heeft de heer Ger-
brandy medegedeeld dat meer dan eens via
Radio-Orante het parool is doorgegeven om
niet actief deel te nemen aan de deporta
ties.
De.commissie zegt over de verbindingen
van de heer Giesberger met Londen, dat
deze in de regel niet terecht kwamen bij de
Nederlandse regering aldaar. Aangenomen
wordt dat hij indirect in verbinding heeft
gestaan met geallieerde militaire kringen
in Engeland.
Daarin bestond een aanzienlijke moge
lijkheid tot verwarring, wanneer de heer
Giesberger zich in positieve zin uitliet over
de mening van „Londen". Over uiterst be
langrijke vraagstukken als het wegvoeren
van Joden heeft geen overleg met de re
gering plaats gevonden.
Anderzijds is het de commissie evenmin
gebleken dat de regering in deze kwestie
enig initiatief heeft ontwikkeld.
De staking
In de Londense Ministerraad is een sta
king van de spoorwegen meermalen in dis
cussie geweest. In Mei 1943 durfde men een
zodanige beslissing niet te nemen. In Sep
tember 1944 lag de zaak anders, omdat men
het ook van geallieerde zijde wilde.
Met het afkondigen van de algemene sta
king op 17 September 1944 nam de regering
grote risico's op zich. Niet of niet ten volle
opvolgen van het stakingsparool zou een
groot deel van haar prestige hebben teniet
gedaan bij de Geallieerden, bij de vijand
en ook bij de bevolking ln Nederland.
Uit de afgelegde verklaringen blijkt wel
dat men in Londen zowel als in Nederland
op een staking van enkele weken, op zijn
hoogst een maand had gerekend. Toen het
langer duurde ontstonden er moeilijkheden
met de voedselvoorziening. De N.S.-directie
weigerde echter voedseltreinen te laten
rijden, daar zij van mening was dat dit de
staking zou doen verlopen. Ook van Londen
uit werd een oproep gedaan tot volhouden
van de staking in de verschrikkelijke hon
gerwinter.
SpoorwegstakingNa enige tijd haalden de
Duitsers de rails weg. Zo zag de spoorbaan
tussen Haarlem en Zandvoort eruit.
De Parlementaire Enquête Commissie
acht dit een juist beleid. Indien de staking
was opgeheven, zo dit mogelijk ware ge
weest, zou dit een funeste invloed hebben
gehad op het moreel van de bevolking.
Minister Albarda wist van niets
In de Londense regeringskringen
heeft de staking nogal wat deining ver
oorzaakt. Slechts drie ministers waren
ervan op de hoogte. De minister van
Waterstaat, de heer Albarda, die een
bijzondere verantwoordelijkheid droeg
voor aangelegenheden van de spoor
wegen, werd voor een voldongen feit
gesteld, toen hij het door de radio
hoorde. De heer Gerbrandy had hem,
op een vraag waarom hij daarover
niets had mogen horen, geantwoord,
dat hij het de hele dag zo druk had
gehad, dat hij zelfs niet even had kun
nen opbellen. In de ministerraad heeft
de heer Albarda hiertegen bezwaar
gemaakt.
Dr. L. de Jong, medewerker aan Radio-
Oranje, is van oordeel dat het niet onmo
gelijk was geweest, dat wanneer het kabi
net over de spoorwegstaking had moeten
beslissen, het in Mei 1945 nog aan het be
sluiten was geweest.
De Parlementaire Enquête Commissie
heeft reeds eerder gewezen op het gebrek
aan soepele samenwerking in de laatste
periode van het eerste kabinet Gerbrandy.
Zij spreekt er haar afkeuring over uit dat
bij de spoorwegstaking zelfs de minister
van Waterstaat voor een voldongen feit
werd gesteld.
BRUSSEL (Un. Press) Het Belgische
ministerie van Publieke Werken hééft zijn
goedkeuring gehecht aan een plan voor de
bouw van 's werelds grootste schepenlift.
De hydraulische schepenlift zal aan het
Brussel-Charleroi-kanaal worden gebouwd
De R.K. Toneelvereniging „Kunst door
Oefening" uit Beverwijk heeft reeds diver
se gastvoorstellingen mogen geven met de
daverende nonsensklucht „Drie is teveel"
door vader en zoon Blaaser, waarbij de
dolle situaties steeds het verwachte lach
succes opleverden. Maar dit plezier werd
stellig overtroffen door de uitbundige
vreugde, welke de opvoering in het K.S.A.-
gebouw veroorzaakte, die door het bestuur
van de Beverwijkse voetbalvereniging
„D.E.M." ten gerieve van de talrijke ad-
spiranten en junioren was georganiseerd.
De heer W. Geldermans wenste als voor
zitter in zijn openingswoord niet na te la
ten even de aandacht te vestigen op het
grote belang, dat voor de toekomst van een
vereniging verbonden is aan het verheu
gende bezit van een bloeiende jeugdafde
ling. Vandaar dat spreker zich niet anders
dan met de meeste waardering kon uitla
ten over het enthousiasme der jeugdleiders,
die zich met opoffering van zoveel vrije
tijd beijveren deze toekomst veilig te stel
len. Even verheugend noemde hij de sa
menwerking tussen de verschillende
Rooms-Katholieke verenigingen, waardoor
men ook „Kunst door Oefening" onmiddel
lijk bereid gevonden had te komen optre
den.
Het heeft de spelers van deze vereniging
stellig niet minder deugd gedaan de klucht
ook eens in een dergelijk milieu op te voe
ren, want deze juniores en adspiranten
hebben een uitermate dankbaar publiek
gevormd. Hetgeen niet in het minst te
verwonderen valt wanneer wij eraan her
inneren, dat „Drie is teveel" de avonturen
behandelt van een tamelijk ongemanierde
verwarmingsmonteur, die toevallig bij de
deftige familie Gravesande de plaats moet
innemen van de statige huisknecht, die
door toedoen van de guitige dochter des
huizes van de trap is „getjoepmt". Dank
zij de „geestige" bemoeiingen van deze
remplaqant-huisknecht geraakt een oude
dame onbehoorlijk hoog boven haar thee
water, glijden borden hete soep in de hal
zen der gasten en wordt er verder voort
durend met matrassen gesleept. Onschuldi
ge vrolijkheid, waarom men schudde van
het lachen.
De rolbezetting bleek bij „Kunst door
Oefening" slechts weinig veranderingen te
hebben ondergaan, zodat wij wat de spel-
prestaties betreft kunnen verwijzen naar
hetgeen reeds eerder over deze opvoerin
gen door ons geschreven werd. Dit bevatte
onder meer de nodige lof voor de uitbun
dige Driekus, die zo aanstekelijk werd ge
speeld, dat het gehele ensemble in dce
vaart kon worden meegenomen. Met als
resultaat het reeds gesignaleerde succes
bij een publiek, dat zich ook in zijn bijval
verre van onbetuigd gelaten heeft.
MOTTENPRAATJES
,....«n moltengaaljes
ADVERTENTIE
lamde%0w, Opa heejft cUe gogz ouAoe tyd va/rt g»
Puetv&ecUge maaugden nog meegemuxaJdo
.•maoija, toen, bétond, et ook nog gem* öidlcm'
MEI EIA.AN BEHANDELDE STOffEN ZIJN BLIJVEND MOTICHT.
ZE ZIJN OVERAL VERKRIJGBAAR ÉN IE HERKENNEN AAN DU EIKEI
AMÉjsiÉ
In het derde hoofdstuk van haar verslag behandelt de Parlementaire Enquête
Commissie hoofdzakelijk de omstandigheden, waaronder de secretarissen-gene
raal tijdens de bezetting werkten en de aard van hun gezag. Zij heeft slechts
een oordeel over het door hen gevoerde beleid in zoverre als de regering zich
daarmede heeft ingelaten of had behoren in te laten. De wetgevende en
bestuurlijke bevoegdheden der secretarissen-generaal onder de bezetter hebben
veel verwarring gesticht. De commissie rekent het als een tekortkoming van de
regering, dat zij nimmer clandestien contact met één of meer secretarissen-generaal
heeft gezocht. Zij ziet niet over 't hoofd, dat het aan de zijde van de meeste secreta
rissen-generaal eveneens aan initiatief in dozen heeft ontbroken. In de laatste
fase van de bezetting heeft echter een vruchtbare samenwerking tussen de
regering en de directeur-generaal van de voedselvoorziening bestaan.
In het verslag komt tot uiting, dat de
functie der secretarissen-generaal door de
bezetting in aanzienlijke mate van karakter
veranderde.
Bij de overdracht van het regeringsgezag
op 14 Mei 1940 aan generaal H. G. Winkel
man is hem medegedeeld, dat de secretaris
sen-generaal rechtstreeks onder hem res
sorteerden. Zij hadden alleen met hem te
maken en niet rechtstreeks met de bezet
tende macht. Dat is anders geworden op 29
Mei, toen Seyss-Inquart kwam. De samen
werking tussen de heer Winkelman en de
secretarissen-generaal was uitstekend. In
de periode van het Duitse militaire bestuur
was het contact tussen het algemeen hoofd
kwartier van generaal Winkelman en
Streccius en Von Falkenhausen buitenge
woon goed, niet alleen formeel, maar ook
wat hun medewerking betreft. Dit is zo ge
bleven tot Christiansen kwam; toen is de
verhouding veel slechter geworden.
De positie van de secretaris-generaal
De Duitsers wilden de secretarissen-
generaal een ministersalaris geven, maar
daar hebben alle toenmalige secretarissen-
generaal voor bedankt, omdat zij juist niet
voor minister wilden worden aangezien. Zij
wilden geen zelfstandige regering hier in
ons land vormen.. Krachtens een verorde
ning van de rijkscommissaris van 21 Juni
1940 kregen de secretarissen-generaal vér
gaande bevoegdheden op het gebied van
wetgeving (onder supervisie van de rijks
commissaris) en uitvoering. De Duitsers
probeerden toen, althans naar buiten, nog
zoveel mogelijk vast te houden aan het
Landoorlogreglement.
Blijven zitten, of weggaan?
Prof. Gerbrandy heeft aan de commissie
verklaard dat er in het begin te Londen
geen twijfel bestond, wie nu eigenlijk in
Nederland de top van het bestuursapparaat
zouden vormen. Een andere kwestie is, dat
er in een latere periode nieuwe elementen
in het college van secretarissen-generaal
kwamen.
Pas in latere tijd de heer Gerbrandy
meende, dat liet in 1944 was kwam in
regeringskringen in Londen de opvatting
naar voren: nu wordt het tijd voor bepaalde
topmensen om weg te gaan. Er is zelfs een
ontwerp geweest om met naam en toenaam
het weggaan van de mensen te gebieden.
De commissie heeft de stellige indruk,
dat de ogenschijnlijke royaliteit, waarmede
de bezetter verordenende bevoegdheid aan
de secretarissen-generaal verleende, mede
ten doel had de bevolking te doen geloven,
dat het bestuur grotendeels in Nederlandse
handen zou blijven.
Het feit, dat de secretarissen-generaal
hoofdambtenaren bleven, neemt intussen
niet weg, dat door de bezetting hun functie
in aanzienlijke mate van karakter ver
anderde. De commissie wijst er op, dat de
op een verantwoordelijke post zetelende
hoofdambtenaar te werken heeft in twee
sferen: in een vijandelijke, welker feitelijke
autoriteit door de regels van het volken
recht wordt beperkt, en in een legale,
waarvan hij mede de exponent is. De
secretarissen-generaal verkeerden aldus in
een paradoxale en zelfs vrijwel onmoge
lijke positie.
Op de verkeerde weg
Tijdens de bezetting was het aan de rege
ring niet mogelijk het beleid der secretaris
sen-generaal op de voet te volgen, doch in
sommige zeer spectaculaire gevallen, welke
de gemoederen in bezet gebied in sterke
mate hebben beroerd, had de regering be
horen te reageren, en de hierbij betrokken
„oude" secretarissen-generaal moeten laten
weten, dat zij zich op de verkeerde weg
bevonden.
De commissie noemt twee markante ge
vallen: De proclamatie van 28 October
1941, waarin de bevolking werd aange
maand zich van sabotagedaden te onthou
den, die was ondertekend door de secreta
rissen-generaal van Binnenlandse Zaken,
van Handel en Nijverheid en van Justitie,
acht de commissie een zeer ernstige fout
van beide eerstgenoemden. Zelfs al zou op
de inhoud niets zijn aan te merken, dan
nog zou het volkomen onjuist zijn geweest,
dat zij zich tezamen met een bij de N.S.B.
aangesloten en door de bezetter benoemde
ambtgenoot tot de bevolking richtten.
Organisatie-Woltersom
Een geval van heel andere aard was het
besluit van de secretaris-generaal van Han
del, Nijverheid en Scheepvaart betreffende
de opbouw van een zelfstandige organisa
tie ter ontwikkeling van het bedrijfsleven.
De commissie treedt niet in een beoorde
ling van dit besluit en de hierop gebaseer
de organisatie. Doch zij heeft zich er over
verbaasd, dat hier op Nederlands initia
tief werd aangeknoopt aan art. 152 van de
Grondwet. Wanneer al de volstrekte nood
zaak bestond om in deze materie regelend
op te treden, dan nog werkte het mislei
dend, wanneer in bezettingstijd de Neder
landse Grondwet als grondslag hiervoor
werd gebezigd.
De commissie vraagt zich af of de secre
tarissen-generaal over het algemeen vol
doende advies .hebben ingewonnen. Wan
neer, met name in de eerste jaren, veel-
vuldiger overleg tussen de politieke voor
mannen en het Nederlandse bestuursappa
raat zou hebben plaats gevonden, zou dit
wellicht een nuttig effect hebben gehad.
Een complex van oorzaken heeft er toe
geleid, dat er tussen de regering en de top
van het ambtelijk apparaat hier te lande
geen sfeer van vertrouwen bestond. Na de
gezagsoverdracht op 14 Mei 1940 hadden
de secretarissen-generaal mogen verwach
ten, dat de regering begrip zou tonen voor
de ontzaglijke moeilijkheden, waarvoor zij
gesteld stonden.
Almkerk, 9 v. Aden n. Suez.
Amor, 9 pass. Finisterre n. Rotterdam.
Abbedijk, 9 te Mobile.
Albireo, 9 te Bahla.
Amsteldiep, 9 in Elbemond in aanvaring, met
schade naar Hamburg.
Aalsum, 9 Bombay n. Colombo.
Alöeramin. 8 v. Hamburg n. Antwerpen.
Blommersdijk. pass. 9 Scilly's n. Antwerpen.
Billiton, 10 te Madras.
Bussum, 8 70 m. O. Kp. de Gata.
Boskoop, 9 te Hamburg.
Banka, 8 le Amsterdam.
Gadila, 9 te Singapore.
Castor, 8 60 m. NW. Jamaica.
Celebes, 9 te Hamburg.
Cradle of Liberty, pass. 8 Pantelaria n. Mena
el Ahmadi.
Caltex Leiden, pass 9 Pantellaria n. Sidon.
Cleodora, 9 800 m. ZO. Str. Ormoes.
Corilla, 9 v. Dalmotter n. Le Havre.
Celebes. 9 te Hambui g n. Antwerpen.
Cradle of Liberty. 10 te Port Said verw.
Drente. 9 v Colombo n. Belawan.
Daphnis, 9 te New Orleans.
Duivendrecht, 11 te Vlaardnigen verw.
Elizabeth B., pass. 9 Finisterre n. Beyrouth.
Enggano. 9 te Port Said.
Eendracht, pas. 9 Dover n. Haifa.
Esso Den Haag. 10 te Antwerpen verw.
Eemland, 8 te Bahia.
Friesland (SSM1, 8 te Odense.
Friesland (KRL)„ 9 te Hamburg.
Gaasterkerk, 9 te Antwrepen.
Groote Kerk, 8 te Antwerpen.
Hydra, 8 te New York.
Helena, 9 te Trinidad.
Hestia. 9 te Guanta.
Heemskerk. 8 te Amsterdam.
Ilos, 9 v. IJmuiden te Amsterdam.
Indrapoera, pass. 8 Kp. Finisterre n. Marseille.
Ittersum, 8 v. Amsterdam n. Hamburg.
Joh. v. Oldenbarnevelt, 8 te Melbourne naar
Sydney.
Kalydon, 9 v. Rotterdam n. Couragao.
Koratia. 9 te Curagao.
Karimata. 9 te Manokwari.
Kota Baroe, 9 te Londen.
Keizerswaard, 15 te Rotterdam verw.
Liberty Bell, 18 te Philadelphia verwacht.
Loosdrecht, 11 te Marseille verwacht.
Laagkerk, 10 te Aden.
Meliskerk, pass. 9 Ouessant n. Le Havre.
Mariekerk, 9 te Genua.
Mentor, pass. 8 Kp. San Antonio n. Mobile.
Maas, 9 te Antwerpen.
Mataram, 9 900 m. O.t.Z. Kp. Guardafui.
Markèlo, 8' Kiel gep. n. Sunclsvall.
Moordrecht, 27 te Philadelphia verw.
Notos, pass. 9 Ouessant n. Amsterdam.
Oranjefontein, 8 390 m. O. St. Helena.
Osiris. 10 te Curagao verw.
Ondina, 9 te Tomori.
Overijsel, 9 600 m. O.t.Z. Albany.
Papendrecht, 10 te Tampico verw.
Pendrecht. 11 te Sidon verw.
Pieter S, 10 te Amsterdam verw.
Prins Fred Willem, 8 v. Toledo n. Detroit.
Prins Maurits, 8 te Detroit.
Poseidon, 9 te Carupano.
Phrontis, 9 Surabaja.
Roepat, 10 te Port Said.
Rondo, 9 ten anker voor Zeebrugge.
ADVERTENTIE
hoofd-agent
rayon Haarlem
Als afsluiting van het feeslseizoen ter
gelegenheid van het tienjarig bestaan
speelde de „IJmuider Harmonie" Woens
dagavond in het Rex-Theater, dat door de
vele genodigden en donateurs geheel was
bezet.
Aan het jeugdorkest viel de eer te beurt
het concert te mogen openen. Deze goed
geschoolde ploeg leverde in het bijzonder
in de ouverture Bellatrix van Mauricio
Galdero fraai werk af. Directeur Jan Groot
hield de directie strak, zodat het samen
spel overal hecht bleef. De stemming was
zuiver en men las vlot, al was het werk
lang niet gemakkelijk. De veeleisende Fan
tasie Pastorale van Gerard H. Boedijn le
verde bij de inzet rhythmisch nogal moei
lijkheden op; het frisse spel van het hoge
koper met zijn welluidende trompetten
bracht de vereiste pittigheid aan de uit
voering van deze compositie, die voor een
corps van oudere blazers nog een hele
opgave geweest zou zijn.
Het Koninklijke Mannenkoor „Caecilia"
uit Haarlem, verleende zijn medewerking.
Aan de vertolking van het onaangekondig
de „O, Isis" uit Mozarts „Toverfluit"
kleefden nog vrij veel liedertafel-smet
ten, maar het Tsjechische koor „Ej, Hory"
van Jaroslav Kricka zong men boeiend en
klankrijk, met een prijzenswaardige be
heersing der ademhaling. Het hierbij aan
sluitende koraal „Naroda Ceskeho" van
Karl Bendl, met herinneringen aan de
wijze van zingen der Don-kozakken met de
veelvuldige accentueringen, verschafte Ni
co Hoogerwerf een uitbundige bijval.
Ook liederen als „De Zilvervloot" of
„Kentucky Home" en „Het Smidje"waren
rijk aan effectbejag, hetgeen men ge
hoord het klankrijke materiaal gemak
kelijk en zonder problemen had kunnen
ontwijken.
Het programma was te omvangrijk en
het invoegen van enkele solo-nummertjes,
door leerlingen van het harmoniecorps uit
gevoerd, deed het nog langer worden, zo
dat „Caecilia" in tijdnood kwam en ver-
trekken moest vóórdat het uitgezongen j
was. Hoorden deze leerlingennummers
niet beter thuis in een openbare les?
Het blijft steeds weer een feest het har-
rnoniecorps, in zijn rode uniformen gekleed
en in de royale bezetting van ongeveer ze
ventig man, op het podium „startklaar" te
zien zitten. De muzikale prestaties beant
woordden ook ditmaal aan de verwachting;
de vertolkte werken kenmerkten zich door
een gezond-muzikale spanning. Ik denk
bijvoorbeeld aan de prachtige, rijk ge
schakeerde uitvoering van Keler Beia's
knap geschreven Rakoczy-ouverture, een
compositie die het herhalen ruimschoot?
waard is! Harmonisch vloeiden de melo
dieën van de houtblazers samen met die
van het hoge en het lage koper. En welk
een bestudeerd spel van tuba's en baritons
viel er te genieten. De militaire kapel
meester Keler Bela kende het vak.
De corpsleden hebben gedurende het
laatste festival meermalen kunnen kennis
nemen van Meindert Boekels vierdelige
suite „Beelden uit de Vogezen", hetgeen
vermoedelijk de aanleiding geweest is deze
zelf in studie te nemen. De massale ev™-
sitie der thema's had een uitzonder]ïjKe
muzikale bekoring: het name mogen oe
paald indrukwekkende prestaties van bas
sen, trombones en slagwerk niet onvermeld
blijven.
Het sluitstuk van het concert was het
vroeger veel gespeelde nummer „De Fre-
mersberg", dat de blazers veel variërend
werk te doen gaf, maar overigens van een
beduidend minder muzikale waarde is
dan Boedijns meesterlijke „Marche gam-
matique" met de knap uitgedachte varia
ties op een eenvoudig toonladdermotiefje.
De waardering voor de prestaties dei-
blazers was soms van ovationele aard: deze
bijval was volkomen verdiend, want zij
hebben deze avond op uitstekende wijze
„muziek gemaakt" in de letterlijke en lo
vende zin van het woord.
A. J. VAN DER WEIJDEN
dienen uiterlijk op Woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op Donder
dag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE.
Rita, 10 te Port Swettenhamp verw.
Rijnland, 9 1e Santos.
Rijnkerk, 9 v. Bremen n. Hamburg.
Radja. pass. 9 Vlissingen n. Antwerpen.
Samarinda, pass. 9 Gibraltar n. New York.
Stad Dordrecht, pass. 9 Ouessant n. Dordt.
Saidja. 9 Pulubukom.
Stanvae Talang Akar, 8 te Bangkok.
Sloterdijk, 9 te Singapore.
Schiedijk, 9 te Rotterdam verwacht.
Stad Vlaardingen, 9 Rotterdam of Vlaardingen
Statue of Liberty, pass. 9 Bona n. Philadelphia.
Stentor. 9 v. Amsterdam n. Paramaribo.
Statue of Liberty, 18 te Philadelphia verw.
Teiresias, pass. 9 Kieta n. Port Said.
Tibia. 9 260 m. ZO. Adelaide.
Tarakan, 8 te IJmuiden.
Tarakan, 8 te IJmuiden.
Tankhaven III, 9 te Sungeigerong.
Tjibadak. 9 te Belawan.
Tjikampek, 9 v. Belawan n. Moji.
Trajanus, 9 v. Paramaribo n. Dordt.
Utrecht. 9 te Suez.
Van Linschoten, 9 te Amsterdam verw.
Willem Ru.vs, 9 v. Port Said n. Napels.
W. Alton Jones. 7 v. Philadelphia n. Port Said.
Waterman. 9 te Cristobal.
Waibalong. 9 te Surabaja.
Waal. 9 te Volos.
Waterman, 9 te Cristobal verw.
Wocnsdrecht, 8 1180 m. O. Northcape.
W. Alton Jones, 20 te Port Said verw.
Wieldrecht. 9 te Bremen.
Wocnsdrecht, 17 te Sydney verw.
Zeeland (KRL), 9 v. Makassar n. Singapore.
KLEINE VAART
Aaltje, 8 v. Rotterdam n. Londen.
Actinia, 8 v. Londen te Rotterdam.
Angeja. 9 v. Londen te Rotterdam.
Al'iena, 9 v. Augustenborg n. Samso.
Alja, 9 v. Amsterdam n. Naestved.
Appingedam, verm. S v. Rotterdam n. Antw.
Arnoudspolder, 9 v. Oporto n. Antwerpen.
Audacia, 9 v. Barrow te Glassondock.
Admiralengracht, 9 te Hamina.
Agiena. pass. 8 Vlissingen n. Antwerpen.
Ador, 8 v. Amsterdam te Zaandam.
Adm. Courbet. 9 v. Lulea n. Preston.
Adm. De Ruyter, 9 v Schevenir.gen n. Rostock.
Adm. Nelson. 11 v. Westonpoint te Oslo verw.
Aardenbürgh, 9 v. Antwerpen te Karlsborg.
Arienoldus G. 9 v. Lubeck n. Waya.
Att S. 10 v. Swansea te Rotterdam verw.
Bab T. 8 v. Sundsvall n. Ramvik.
Barracuda. 8 v. Frederikshavn te R'dam.
Brem, 8 v. Antwerpen te Rotterdam.
Bernisse, 9 v. Stockholm te Boness verw.
Bree Helle. 9 v. Rotterdam te Londen.
Brouwersgracht, 8 te Zaandam.
Brouwersgracht, 8 v. Amsterdam te Zaandam.
Betty Anne S. verm. 8 v. Leixoes n. Viana.
Bill S, 9 v. Waterford teSwansea.
Brinda, 8 v. Ierseke n. Rotterdam.
Concepcion. 8 v. Rio Grande n. Montevideo.
Casana. 8 te Antwerpen.
Catharina, 8 v. Rotterdam n. Nantes.
Catharina W, 8 v. Grimsby te Rotterdam.
Curagao. pass. 9 Vlissingen n. Londen.
Dollard, 8 v. Aalborg te Rotterdam.
Ella, 14 te Amsterdam verwacht.
Ella 14 v. Gothenburg te Amsterdam verw.
Evertsen, 8 v. Amsterdam te Antwerpen.
Fen, pass. 8 Vlissingen n. Oostende.
Ferocia, 9 v. Port Lyautey te Rotterdam verw.
Fiona. 8 v. Rotterdam n. Ronnskar.
Frema, 8 v. Stockholm te Rotterdam.
Gefle, 9 te Stockholm.
Goote, verm. 11 v. Manchester n. R'dam.
Gefle, 9 v. IJmuiden te Stockholm.
Gaasterland, 9 v. Harlingen te Goole.
Harm. 8 v. Kotka te Zaandam.
Heilo. pass. 9 Vlissingen n. Huil.
Helvetia, pass. 8 Vlissingen n. Antwerpen.
Herman Buisman, 8 v. Beverwijk te Zaandam.
Henrica, 10 v. Manchester te Lissabon verw.
Hoe Vinces, verm. 9 v. Rotterdam n. Grimsby.
Heerengracht. 8 te Rotterdam.
Haaksbergen. 9 v. Rotterdam n. Amsterdam.
Heerengracht, 9 v. Amsterdam te Rotterdam.
Hondsrug, 9 v. Wisbech te Rotterdam.
Hoogezand, 9 v. Calais te Rotterdam.
Ibis, 8 v. Harlingen te Kopenhagen.
Import, 8 v. Rotterdam n. Lissabon.
Ingeborg, 9 v. Le Havre te Vlaardingen.
Joost, 8 te Zaandam.
Julia Mar.v, 9 v. Orr.skoldsvik n. Pateniemi.
Jan Kreumer, verm. 9 v. Londen n. Rotterdam.
June, 9 v. Par te Amsterdam.
Kora, pass. 9 Vlissingen n. Antwerpen.
Kaap Falga. 7 te Rundvik.
Keizersgracht. 9 te Amsterdam.
Kaap St. Vincent, 8 Kiel gepass. n. Zaandam.
Larix, 7 Kiel gep. n. Munksund.
Matthew. 9 v. Rotterdam n. Gent.
Meres N, 9 v. Hamburg te Rotterdam.
Midsland, 8 v. Rotterdam n. Leith.
Mariscal Lopez, 8 v. Montevideo n. Las Palmas.
Myfem, 8 v. Ronskar n. Parijs.
Mynelis, 9 v. Barry te St. Malo.
Marianne, 9 v. Rouaan n. Parijs.
Mudo, 8 v. Rotterdam n. Fecamp.
Marcella, pass. 9 Brunsbüttel n. Rotterdam.
Muphrid N, pass. 9 Kiel n. Kopenhagen.
Minerva, pass. 8 Vlissingen n. Londen.
Mintaka N. 8 v. Bordeaux n. Casablanca.
Mutua Fides, 8 v. Zaandam n. Ipswich.
Netti. 9 v. Stettin n. Ornskoldsvik.
Nautic, 9 dwars Smalls 10 Brest verw.
Netta. 8 v. Belfast n. Swansea.
Nijenburgh. 8 v. Norrkoping te Amsterdam.
Nassauhaven, 9 v. Rotterdam te Kopenhagen.
Pavo, 7 v. Landskrona n. Stockholm.
Ponza, 4 v. Rotterdam n. Karlsborg.
Pascholl, pass. 9 Brunsbüttel n. Utrecht.
Prinsengracht, 8 te Amsterdam.
Phecda, 8 v. Parana te Montevideo.
Procyon, 9 v. Rotterdam n. Londen.
Perregaux. 9 v. Casablanca n. Nantés.
Rosemarie. 9 v. Antwerpen te Trelleborg
Schippersgracht. 8 v. Rotterdam n. Mantvliioto.
Silvretta, 8 v. Kopenhagen te Rotterdam.
Startpoint, 8 v. Kristinehamn te Rotterdam.
Sonsbeek, 9 v. Avonmouth te Cork.
Spora, pass. 9 Brunsbüttel n. Helsinki.
Stella Maris, verm. 9 v. Oxelosund n. R'dam.
Stientje Mensinga. 9 v. Gdynia te Antwerpen.
Strijpe, .9 v. Dieppe n. Newport.
Spirit, pass. 9 Vlissingen n. Londen.
Trianca, pass. 8 Vlissingen n. Stockholm.
Tilly, 8 v. Stocka n. Zaandam.
Ton S, 9 v. Belfast te Dublin.
Timo. 8 v. Londen te Rotterdam.
Tromponburgh. 8 v. Rotterdam n. Kingslynn.
Twee Gebroeders, 8 v. Manchester te Rotterdam
laormina. 9 te Cuxhavëri met machineschade.
Urmajo, pass. 9 Vlissingen n. Gent.
Vriiburgh, pass. 9 Kn. I.a Hague n. Londen.
V'eonenburgh. 8 v. Middlesbro n. Rotterdam.
Vesta. 9 te Parijs.
Walenburgh, 9 v. Bordeaux te Rotterdam.
Westereems, verm. 9 v. Kolding.
Westersingel, verm. 9 v.Loriënt n. Newport
Wickenburgh, pass. 9 Ouessant n. Casablanca.
Mon.
Westpolder, verm. 9 v. Lissabon n. Oporto.
IJsel, 8 v. Rotterdam n. Le Havre.
Zanzibar, pass. 9 Vlissingen n. Antwerpen.
Zuidland, 8 v. Rotterdam n. Sandefjord.
Zeehaan, 8 v. Great Yarmouth n. Gdynia.
SLEEPVAART
Hudson, 8 400 m. Z.t.O. Dakar met baggermolen
Humber. 9 v. Napels n. Goa met twee bakken.
Loire, 8 160 m. W.t.Z. Miri met baggermolen.
Poolzee, pass. 8 Kp. Guardafui n. Reunion.
Rode Zee, 8 v. Falmouth n. Gueenstown.
Tyne. 70 m. Z.t.O. Cheaseapebaai.
Zwarte Zee, 8 250 ma. O. Ceylon met 2 zuigers
