Oudejaar, heerlijke smulpartij
met vele stokoude tradities
Oliebollenslaatjes en bisschopwijn
Vuur werk-verkoop deze keer
uitsluitend met vergunning
„Hofje van Staats" ondergaat
een drietal restauraties
De oliebol bestaat
al 1400 jaar
Herstel schoorstenen in de
staat van het jaar 1731
RESTANTE
PAREN
Extra N.Ph.O.-concert
onder Henri Arends
Toenemend wijngebruik
STATIONSKAPPER
„DE STATIONSHAL"
STATIONSHAL NOORD
J
Lif-lafjes
Kruit blijft kruit"
Receptje
Gewoon thuis
JAC. VAN MARIS
ZATERDAG 31 DECEMBER 1955
ADVERTENTIE
OLIEBOLLEN, BISSCHOPWIJN, zalmslaatjes en appel
flappen. Ziedaar de ingrediënten, die de mensheid al gedu
rende eeuwen helpen om de oudejaarsavond door te komen.
Nu lukt dat overigens in de meeste gevallen uitstekend. Men
eet iets, men drinkt een weinig, men leest of men luistert
naar de radio en voor men het weet is het bijna twaalf uur.
Dat is het moment waarop wij al een jaar lang gewacht
hebben. De kleine kinderen worden uit het bed gehaald, de
tafel wordt ontruimd en in alle stille spanning wacht men
op het moment, dat het oude jaar voorbij is. Nu is dat geen
eenvoudige opgave, want de huiskamerklok verschilt meestal
een paar minuten met grootvaders gouden horloge, dat weer
dertig seconden voor ligt op de klok in de radio-studio. Ook
de schippers bezitten kennelijk niet zulke nauwluisterende
uurwerken, want wanneer moeder nog in de keukeu is begint
in de verte de eerste stoomfluit al te gillen. Dit kan het gezin
echter nog niet verontrusten, hoewel er toch al naar de keu
ken wordt geroepen, dat moeder moet opschieten. Vader
ontkurkt een fles en schenkt met een vaste hand de glazen
vol en stil staat men dan te wachten op de radioklok, die het
sein voor de start van het nieuwe jaar moet geven. De buren
zijn al zo ver, want daar wordt al geschreeuwd en gezongen,
maar de studioklok tikt onverstoorbaar door totdat de Big
Ben zijn eerste slagen laat vallen. Ook dan is het nog ni<A
zeker of het oude jaar al afgelopen is, maar vader neemt het
zekere voor het onzekere en stapt met opgeheven glas op zijn
echtgenote toe, kijkt haar diep in de ogen en geeft haar,
ondanks zijn dertigjarige echtvereniging, een onwennige kus.
En juist dit is het moment, waarop het gehele gezin gewacht
heeft. Er ontstaat een ingewikkelde felicitatiestemming,
waarbij het woord „insgelijks" ontelbare keren te horen is en
waaraan pas een einde komt wanneer de kleinste uit het ge
zin jengelend mededeelt, dat men buiten al bezig is met het
afsteken van vuurwerk. Vrijwel het gehele gezin stormt de
straat op en vervalt in een dwaze jubel, terwijl moeder alleen
achterblijft in de kamer, bij haar zorgvuldig opgebouwde
salade, waarop een uit rode bietjes vervaardigde klok is ge
legd. Zij behoorde het te weten, want ieder jaar is het weer
hetzelfde. Van het laatste slaatje eet nooit iemand een hap,
bovendien is er een halve emmer koude oliebollen over
bleven en de chocolaadjes zijn in het geheel niet aangeraa
ge
ilet.
Toch doet zij het ieder jaar weer. Het is een soort ziekte, zij
kan het niet laten. Zij staat er op, dat haar huisgenoten goed-
gevoed het nieuwe jaar ingaan. Tot drie Januari tenminste
moet men geen oliebol meer willen zien en het restje punch
of bisschopwijn uit de fles blijft zeker daarna 364
onder de kurk.
dagen
Overigens is het merkwaardig, dat men vooral in Nederland het jaar alleen met
een zeer volle maag wil uitluiden. Van het avondmaal tot de toespraken van de
voorzitters der radioverenigingen zit men voortdurend aan een welgevulde tafel,
waarvan het menu bovendien altyd hetzelfde is samengesteld. De oliebollen
zyn niet bij de oudejaarsviering weg te denken; we weten het, maar degene, die
deze lekkernij nu ruim veertienhonderd jaar geleden heeft ontdekt, moet toch wel
een bijzonder sterke maag gehad hebben, want wij kunnen ons nauwelijks een
zwaardere kost voorstellen.
Hoe het ook zij, er wordt veel gegeten en veel gedronken en daarom zijn wij deze
keer eens gaan praten met die mensen, die al dat lekkers voor ons klaarmaken.
Wij hebben geneusd in een van de grootste wijnkelders in Haarlem, wij hebben
aan de ovens gestaan, waar de oudejaars-menu's worden bereid, wij hebben gepraat
met de vuurwerkverkoper, met de oliebollenbakker en met een huisvrouw, die er
in haar keukentje voor moet zorgen, dat er op oudejaarsavond negen magen gevuld
worden. Een bovendien kregen wij het recept voor de originele bereiding van de
bisschopwijn te pakken, de wijn, die alleen in de Decembermaand wordt gedronken,
maar waarvan niemand ons kon vertellen hoe de naam is ontstaan. Hetgeen
geheel buiten de oudejaarsviering om bijzonder merkwaardig is.
De oudejaarsviering wordt in de
meeste gezinnen althans begonnen met
het eten van een verbazingwekkende hoe
veelheid oliebollen. Dat is ons duidelijk
geworden in een gesprek met de eigenaar
van een van de Hollandse gebakkramen,
die op diverse punten in Haarlem altijd
tegen Kerstmis verschijnen. Een groot ge
deelte van de huisvrouwen voelt er name
lijk niet zoveel voor om urenlang achter
het fornuis te staan, midden in een hete
walm van olie en vet. En daarop hebben
de oliebollenbakkers gespeculeerd.
Zij richtten, reeds eeuwen geleden, hun
kramen in en bakten bollen aan de lopen
de band. Nu moet men daar niet gering
over denken, want in Haarlem staat bij
voorbeeld zo'n bakker, die voor 127.000
bollen in een week zeker niet terugdeinst
en die elk jaar op 31 December een tien
tot vijftienduizend bolletjes uit de olie
haalt. Oliebollen, alleen maar oliebollen,
want op oudejaarsdag is het hem onmoge
lijk om zich met diverse lekkernijen zoals r t-. r
appelbeignets en krentenbollen bezig te
houden. Hij gaat namelijk van het stand-
punt uit, dat zijn klanten tevreden in hun 171 e rugfk Q^stopt kon worden en bo-
bolletje moeten kunnen happen en daar- vend!ent stegen in Nederland de prVzen
om besluit hij elk kalenderjaar met een van het gedistilleerd zodanig, dat het voor
■jonge mensen tijdens een feestje bijna on
mogelijk werd om iets anders dan de
goedkope maar toch goede wijn te schen
ken.
Voor de wijnverkoper is dat natuurlijk
verheugend. Hij ziet graag klanten met
een of meer flessen witte bordeaux of
Moezelwijn de winkel uitstappen en heus
niet alleen omdat hij er iets aan verdient.
De echte wijnverkoper is namelijk ook een
wijnminnaar en hoewel hij er zich terdege
van bewust is, dat de echte onvervalste
Hollandse jenever in dit gure, natte kli
maat nauwelijks gemist kan worden, vindt
hij het toch bijzonder prettig, wanneer
zijn gasten zich tegoed doen aan een vor
stelijk wijntje.
En dat gebeurt dan ook. Vooral op
Oudejaarsavond, zodat hij de bestellingen
in de dagen, die aan de jaarwisseling
voorafgaan, bijna niet meer kan verwer
ken.
Er wordt dan van alles gedronken. Vroe
ger zocht men het speciaal op 31 December
meestal in de punch, een drank, die oor
spronkelijk samengesteld werd uit rum,
arak, citroen, suiker en water, maar te
genwoordig geeft men toch meestal de
voorkeur aan de voorname, zachte wijnen,
zoals de witte bordeaux, de beaujolais en
de zware bourgogne.
De liefhebbers van de goede wijnen tref
fen het overigens bijzonder, dat zij in deze
tijd leven, want 1953 wordt algemeen als
een van de beste wijnjaren aangeduid en
1955 zal volgens de verwachtingen zeker
een topjaar worden.
In de zaak, waar wij een bezoekje brach
ten verheugt men zich daar al op, de eige
naar, zowel als de flessenspoeler, de secre
taresse even goed als de keldermeester.
Vooral deze laatste ziet verlangend uit
naar het ogenblik, dat de nieuwe oogst
met grote fusten tegelijk die diepe kelder
zal inrollen. Want dan pas kan hij de
lelijke gaten, die de December-verkoop
ln zijn voorraad heeft geslagen weer enigs
zins dichten, want hoewel hij evenals zijn
baas het bijzonder prettig vindt wanneer
de klanten de deur plat lopen gaat het hem
toch aan zijn hart, wanneer een partij bij
zonder oude flessen verkocht wordt, om
dat dergelijke wijnen voorgoed voor de
kelder verloren zullen zijn.
De wijn vloeit dus op de oudejaarsavond
met brede stromen en bovendien zal men
deze keer in vele gezinnen het nieuwjaar
beginnen met een glas champagne in de
hand, want behalve de duurdere soorten is
127.000 bollen
overrompelend oliebollenoffensief. Deze
bol heeft overigens een rijke geschiedenis,
want omstreeks 600 jaar na Christus beten
de Franken en Saksers al in een oliebol en
wanneer men weet, dat de omzet nog elk
jaar stijgt, dan is het niet te optimistisch
om te veronderstellen, dat ook onze kinds
kinderen deze oudejaarslekkernij nog op
tafel zullen krijgen.
Met poedersuiker natuurlijk, want dat
hoort erbij.
Er wordt op het ogenblik meer wijn ge
dronken dan vroeger. Veel meer zelfs,
want de omzet in deze drank in een van
de grootste zaken in het centrum van
Haarlem nam in enkele jaren met niet
minder dan veertig percent toe. Daar moet
natuurlijk een oorzaak voor zijn en die is
dan ook vrij spoedig aan te wijzen. De
jeugd is namelijk vooral gedurende de
laatste jaren in sterke mate geïnteresseerd
in de wijn. Dat komt natuurlijk door de
reizen naar Duitsland en Frankrijk, waar
men ontdekte, dat er voor een luttel be
drag al een grote literfles rouge of blanc
en
SIGARENMAGAZIJNEN
Hoofduitgang Stationsplein
en
Uitgang Kennemerplein
wensen U een voorspoedig nieuwjaar
CHR. SCHAVELING
Drieduizend bestellingen
er tegenwoordig een aanmerkelijk goed
kopere Luxemburgse champagne in de
handel, die zeer goed als vervangingsmid
del gebruikt kan worden.
Hoe het ook zij er is zelfs voor de meest
verwende kenner keuze genoeg en hoewel
wij zeker het overmatige drankgebruik
niet voorstaan, zijn wij het wel eens met
de Chinezen, die zeggen, dat „c'riq glazen
wijn een einde maken aan honderd twist
vragen". En dat is om een nieuw jaar te
beginnen zeker aan te bevelen.
Er zijn en dat is niet te verwonderen
nog altijd huisvrouwen, die het koken,
bakken, stoven en braden op oudejaar aan
een ander overlaten. Zij hebben er geen
tijd voor, zij kunnen het niet, of zij heb
ben er gewoon geen zin in. Dat is trou
wens wel begrijpelijk, omdat ook de huis
vrouw na de drukke Kerstdagen wel eens
wil uitrusten. Daar hebben de diverse uit-
zend-keukens weer op gerekend en spe
ciaal tegen het einde van het jaar staan er
tientallen koks in Haarlem dag en nacht
achter hun grote, glimmende fornuizen.
Wij hebben enkele van deze uitzend-keu-
kens bezocht en daarbij is ons duidelijk ge
worden, dat op de laatste dag van het jaar
het publiek een zeer uitgelezen smaak
heeft. Er worden gehele diners uitgezon
den, waarbij de kip een bijzonder voorna
me rol speelt en voorts zijn er natuurlijk
allerlei soorten slaatjes en hors d'oeuvres,
bitterballen, saucijzenbroodjes, pasteitjes,
een enkele portie oesters, croquetten,
sneeuwballen, appelbollen en appelcarré's
en al die lif-lafjes, die er speciaal bij fees
telijke gelegenheden zo goed ingaan. Dit
alles moet op tijd bij de klanten in huis
zijn. Men wil namelijk alleen voor twaalf
uur uitgebreid smullen en bovendien wil
ook het personeel uit de keukens graag de
jaarwisseling in de huiselijke kring door
brengen en daarom is het noodzakelijk, dat
er in de nachten voor de eenendertigste
hard doorgewerkt wordt.
Immers wanneer men bijvoorbeeld drie
duizend bestellingen heeft opgekregen,
waarbij de klanten zelf voor de schalen
moeten zorgen, dan is het te begrijpen, dat
men een zucht van verlichting zal slaken
wanneer het eenmaal Januari is, zodat alle
Haarlemmers welgevoed en langzaam weer
aan het werk zullen gaan. Want zelfs de
ergste smulpaap zal de ochtend na de oude
jaarsviering niet gretig in een Russisch
eitje of een vol au vent bijten. Hoe goed,
en hoe lekker de Haarlemse koks ook mo
gen koken.
„Ze moeten het met grote koppen in de
kranten zetten". ..Ouders! Vuurwerk is
geen speelgoed". „Kruit blijft kruit". „On
gevaarlijk vuurwerk bestaat niet". „Nooit
vuurwerk in de handen houden". Aldus de
grootste vuurwerkhandelaar in Haarlem,
die er met zijn collega's voor zorgt, dat
men de jaarwisseling met rotjes en bom
men, pijlen en sterretjes luister kan bijzet
ten. Deze man, die nu al veertig jaar vuur
werk verkoopt, is als het ware tussen de
explosieven geboren, want als jongen van
tien jaar stond hij al in de winkel de
voordelen van de gouden Vesuvius, het
Chinese bouquet en de vuurfonteinen aan
te prijzen.
„Het is prachtig werk", zegt hij nu nog
steeds, „maar je moet er voorzichtig mee
omgaan. We zeggen altijd tegen de klanten,
dat ze de bommen nooit in de hand aan
moeten steken en wanneer men zich daar
aan houdt dan kan er nooit iets gebeuren".
Overigens zijn er tientallen bepalingen
aan het verkopen van het vuurwerk ver
bonden, die alle even strikt nageleefd die
nen te worden. Het vuurwerk mag name
lijk alleen uit blikken trommels aan per
sonen boven de zeventien jaar verkocht
worden.
„Laatst kreeg ik nog zo'n joch in de win
kel", aldus onze zegsman, „en ik vraag hem
hoe oud hij was. Zeventien, mijnheer,
zegt die jongen; ik zeg: wanneer ben je
geboren, want hij zag er zo jong uit. In
1936 mijnheer, zegt die jongen en toen was-
ie stuk, want dan zou hij al negentien
moeten zijn".
Het vuurwerk, dat dit jaar voor het
eerst met een vergunning verkocht moet
worden vindt overigens toch wel zijn weg
naar de gezinnen, want er zijn ouders, die
voor honderd of tweehonderd gulden aan
zevenklappers, gillende keukenmeiden,
voetzoekers, zilveren electrische zwermers,
gouden ronde atoomkanonslagen, dwerg-
vuurpijltjes, raketten en Romeinse gladia
torenkaarsen komen halen.
De verkoop is vooral ook dit jaar enorm,
want tijdens ons bezoek klingelde steeds
maar weer het winkelbelletje voor mensen,
die of een paar knalerwtjes of rotjes van
drie voor een kwartje komen kopen of
bommen van twee gulden per stuk. Want
knal-artikelen doen het het best met de
jaarwisseling, dat hebben wij wel begre
pen. Terecht overigens want een oude
jaarsviering zou geen echte oudejaarsvie
ring zijn wanneer er op straat niet een
oorverdovend lawaai gemaakt wordt. Om
het oude jaar uit te luiden of om het
nieuwe jaar te beginnen. Dat doet weinig
terzake.
Met oudejaarsgebruiken is het overigens
dikwijls, zonderling gesteld. Behalve de
oliebol is namelijk ook de Bisschopwijn
een specifieke oudejaarslekkernij, die
slechts in weinige gezinnen zal ontbreken.
Het vreemde is echter, dat niemand ons
kon vertellen, waar deze naam van afge
leid is. In Haarlem niet, enkele leraressen
aan huishoudscholen niet, wijnimporteurs
niet, een vakexaminator niet en de direc
tie van een fabriek, die zich speciaal toe
legt op de bereiding van deze drank ook
niet. Dat is natuurlijk merkwaardig, maar
voorts kon vrijwel iedereen ons wèl mede
delen, dat de naam niets met het Sint Ni-
colaasfeest te maken heeft. Men noemde
ons ook nog de kardinaalwijnen en de paus
wijnen zodat het aannemelijk is, dat men
bij deze benaming de hiërarchische weg in
de Rooms-Katholieke kerk heeft gevolgd,
maar verder zijn wij toch niet gekomen.
Vuurwerk
Bisschopwijn
Wèl kregen wij het originele recept, en
wij haasten ons dan ook dit te vermelden.
Men neme namelijk een eenvoudige witte
of rode bordeaux of een Algierse wijn. Men
giete deze wijn in een roodkoperen wijn
ketel, die als het even kan een paar hon
derd jaar oud moet zijn, en men deponere
daarbij een gave citroen, waarin een stuk
of acht kruidnageltjes geprikt worden. Dit
alles moet met suiker naar smaak op een
bijzonder laag pitje gedurende vele uren
staan te sudderen en het resultaat is dan
indien men alles goed gedaan heeft
zodanig, dat men zich verbaasd afvraagt
waarom men ook op de andere dagen in
het jaar niet altijd bisschopwijn drinkt in
plaats van een kopje thee. Waarmee wij
overigens zeker niets ten kwade van de
thee willen zeggen.
Hoe viert nu de gewone huisvrouw de
jaarwisseling. Och, moeten wij het nog
vertellen. Precies zoals bij u thuis. Met alle
kinderen bij elkaar om de tafel en een
schaal oliebollen in het midden. Ook in
grote gezinnen gaat dat zo. Moeder heeft,
met een stuk of vier kleintjes, die des
avonds naar bed moeten vier uur staan
bakken aan honderd oliebollen om negen
magen te vullen (acht pond meel, Irie pond
rozijnen, twee pond krenten), men speelt
het aloude ganzenbord en men wenst el
kaar precies om twaalf uur een gelukkig
nieuwjaar. Heel eenvoudig, en heel gezel
lig ook. En daar is het tenslotte om be
gonnen.
„HET HOFJE VAN STAATS is ongeschonden bewaard gebleven en verkeert als
bouwwerk in nog zeer deugdelijke staat", was de conclusie van een rapport, dat
wijlen architect A. A. Kok opgemaakt had. Er dienen echter restauratiewerkzaam
heden te worden verricht, die thans onder leiding van zijn zoon, architect IJsbrand
Kok, qitgevoerd worden en waarvoor deze de plannen heeft gemaakt. De heer A. A.
Kok was in 1930 tot architect van het hofje benoemd en na zijn overlijden in 1951
werd zijn zoon opvolger. In de laatste maanden zijn schoorstenen in de oorspronke
lijke toestand hersteld, in het voorjaar wordt de bijzondere bestrating, die reeds twee
eeuwen bestaat, onder handen genomen en als de Sociale Raad in een ander gebouw
gehuisvest is, zullen de twee grote regentenkamers gerestaureerd worden.
Onder leiding van architect IJ. Kok te Amsterdam wordt het Hofje van Staats
verbeterd: de schoorstenen, die in slechte staat verkeerden, zijn hersteld en in de
toestand gebracht, zoals die ook was in 1731, toen het hofje voltooid was. Het
aspect op de binnenplaats is prettiger geworden.
Het Hofje van Staats dateert van 1731
en is gevestigd aan de Jansweg 39 te Haar
lem. Het is gesticht uit de nalatenschap
van IJsbrand Staats en de woningen zijn
bestemd voor negenentwintig vrouwen.
De architect is geweest Abraham Klijn,
die omstreeks zeventig jaar was, toen het
hofje in gebruik werd genomen. Zijn beel
tenis is te vinden op een schilderij van
de eerste regenten; dit schilderij hangt op
het ogenblik in het Hofje van Noblet.
De schoorstenen (vier op het hoofdgebouw
aan de Jansweg en de overige op de huis
jes van de fraaie binnenplaats) verkeerden
de laatste tijd in een slechte toestand en
het was noodzakelijk tot verbetering over
te gaan. Van deze gelegenheid heeft de heer
IJ. Kok gebruikt gemaakt de schoorstenen
in de oude staat te herstellen. Gelukkig be
schikt men over de oorspronkelijke ont-
werp-tekeningen. Het is een bijzonderheid,
dat tekeningen van oude gebouwen nog be
staan. Zij zijn geschilderd op houten pa
nelen en hangen in het Hofje van Noblet.
Blijkens de tekeningen van Abraham
Klijn hadden de schoorstenen een houten
kap bekleed met lood. Als in de loop der
afgelopen twee eeuwen een schoorsteen
hersteld moest worden dacht men er blijk
baar niet aan hoe de originele toestand is
geweest en de vorm van onderhoud heeft
geleid tot het ontstaan van wanstaltige
schoorstenen.
In de afgelopen maanden is aan het her
stellen en verfraaien van de schoorstenen
gewerkt. De bewoonsters hebben minder
prettige dagen beleefd door de werkzaam
heden ,maar het resultaat is thans, dat zij
over een goed werkende schoorsteen be
schikken en dat het aanzien van de bin
nenplaats aanzienlijk fraaier is geworden.
Ook kan men aan de Jansweg zien, dat de
vier schoorstenen op het hoofdgebouw
voorzien zijn van houten kappen en dat
het uiterlijk verbeterd is.
Bestrating
In het voorjaar zal het tweede gedeelte
van de restauratie namelijk de bestrating
aan de beurt komen en die is voor de be
woonsters eveneens van groot belang. Als
het hard geregend heeft ontstaan er plas
sen en het verzakken van stenen levert bij
het lopen moeilijkheden op. De be
strating is van bijzondere aard: zij bestaat
uit oude gele en paarse baksteentjes met
donkere banden.
De figuren zijn kunstig gelegd; vooral de
ster voor de achtergevel van het regenten
gebouw is een kunststuk van het straten
makersambacht. Deze bestrating is ver
moedelijk origineel en ruim twee eeuwen
oud.
Er heeft zich een verzakking voorgedaan
en vele stenen zijn in de loop der jaren
vergaan. Nieuwe stenen van dezelfde soort
kunnen niet geproduceerd worden en de
heer Kok moet op zoek naar stenen van de
zelfde soort. Het zal niet gemakkelijk zijn,
maar hij verwacht te zullen slagen.
Regentenkamers
Plannen bestaan er reeds om de vroe
gere regentenkamers in het hoofdgebouw
in de oude toestand te herstellen, maar ge
wacht moet worden tot de kamers leeg
zijn. Sedert 1914 worden daar de werk
zaamheden verricht van de Sociale Raad
(vroeger sprak men van Armenraad)
Deze dienst zoekt naar een nieuw onder
komen, maar het is niet gemakkelijk een
geschikt gebouw te vindén. Reeds van
1866 af hebben de regenten de kamers ver
huurd. De eerste huurder was het bestuur
van de Haarlemmermeerpolder, dat de
kamers ingericht had als bureaux van de
dijkgraaf en de secretaris. Later zijn de
kantoren naar Hoofddorp verplaatst, toen
aldaar het Polderhuis gebouwd was.
In de twee grote kamers zijn ten behoeve
van de huurders voorzieningen getroffen,
waardoor het aanzien veranderd is. De
kamers zullen in de oude toestand worden
hersteld. Daarbij wordt gebruik gemaakt
van de oorspronkelijke tekennigen. Als de
kamers gerestaureerd zijn zal daaraan een
bestemming worden gegeven in overeen
stemming met de sfeer van de omgeving.
Sedert vele jaren vergaderen de regenten
van het Hofje van Staats, die ook regenten
zijn van het Hofje van Noblet, in een der
kamers van laatstgenoemd hofje.
ADVERTENTIE
BEPERKT AANTAL
BARREVOETESTR. 19 - TEL. 15051
Groot gezin
Het gebruikelijke extra-concert van het
Noordhollands Philharmonisch Orkest
stond op de laatste Vrijdag van het jaar
.onder leiding van Henri Arends, assistent
dirigent van het Concertgebouw Orkest in
de hoofdstad. Hij verving de aangekondig
de Haagse dirigent Willem van Otterloo,
die wegens ziekte verstek moest laten gaan.
Daardoor kwam er een belangrijke wijzi
ging in het programma: Diepenbrock's
suite, samengesteld uit muziek die hij bij
„Elektra" schreef, werd door de balletmu
ziek uit „Rosamunde" van Schubert plus
de grote sopraan-aria uit Webers „Frei-
schütz" vervangen. Het was jammer, dat
hiermee het zwaartepunt van het concert
zoek was. Maar goed, de avond was er
mee gevuld en wellicht hebben vele be
zoekers genoegen beleefd aan de vriende
lijke en hupse dansmuziek van Schubert.
Arends liet beginnen met Beethovens
„Egmonf'-ouverture en hij dirigeerde dit
stuk met een kracht berekend op een en
semble dat ten minste dubbel zo groot kon
zijn en op een concertzaal, die heel wat
meer weerstand dan de Haarlemse te over
winnen zou geven. Met dat al sprongen de
vonken er af, maar vlogen ook de spaan
ders in het rond, want het orkest reageer
de prompt op de energie en de tempera
mentsontlading van de dirigent en zulks
vrijwel ten koste van zijn normale klank
gehalte.
Gelukkig vondt Arends in het verloop
van de avond geleidelijk een betere klank
verhouding, die zelfs ideale proporties
kreeg in het Andante van de Vijfde van
Tsjaikofsky, al dirigeerde hij deze sym-
phonie a la Kubelik, in tempi die het
werk wel korter, maar niet grandiozer ma
ken. Wel werd hiermee een virtuoos ef
fect bereikt, doch menig détail raakte te
vens in de verdrukking. Maar dat alles
werd vergoed door de aanstekelijke geest
drift van de jonge dirigent, die zorgde dat
de vonk van zijn bezieling op de execu
tanten oversloeg en er gemusiceerd werd
met een ongekende vurigheid. Tsjaikofskv
kan gelukkig nog al wat hebben.
De Nederlandse dramatische sopraan
Gré Brouwenstijn vertolkte naar naar aard
en middelen de grote scène en aria ..Ah!
perfido" van Beethoven, een gelukkige
proeve in het opera-genre van de meester
en als het ware een voorstudie tot het
„O Abscheuliche" uit „Fidelio". En met de
grote aria van Agatha uit „Der Frei-
schütz" heeft de zangeres ons haar beste
kunnen inzake zangkunst en dramatische
voordracht getoond. Henri Arends wist
haar zingen handig en met smaak te doen
begeleiden. JQS. DE KLERK
