Nieuwe JJmoiicIlers99 hebben
het niet altijd gemakkelijk
Kameraadschap en levensstijl
WALVISVANGST
IJmond en Industrie
23
Gelukkig de
IJmond
„The lavender hill mob"
voor „Cultureel Beverwijk"
door prof. dr. J. F. ten Doesschate,
DINSDAG 23 OKTOBER 1956
Gelukkig heeft deze
IJmond naast haar
„handen" ook haar
„longen" de lon
gen van de parken en
plantsoenen, die als
kostbare restanten
van vroegere lustoor
den tussen de huizen
doorslingeren of er
nieuw zijn tussenge
voegd.
De kostbaarheid van
deze luttele stukken
groen worden niet al
tijd onderkend. Maar
zij zijn een durende
zorg meer dan waard.
Laten wij er dus zui
nig op zijn.
Sigaretten. - Ambte
naren van de sectie
recherche van de
douane hebben in de
Coenhaven te Am
sterdam een taxi
aangehouden, waarin
drie Finse zeelieden
zaten, die 50.000 siga
retten vervoerden.
De sigaretten zijn in
beslag genomen. De
zeelui werden naar
het hoofdbureau van
politie overgebracht.
Uit Ureterp en Maasbracht zijn ze naar Velsen gestroomd,
de arbeiders in de zware industrie van de IJmond, die zich
sinds de oorlog steeds verder uitbreidde, tot de horizon langs
het Noordzeekanaal een walmend mastbos van schoorstenen
en een grijze wemeling van kranen en lossende schepen werd.
In deze fabriekenrij zijn de mensen als verloren tussen het
stalen geweld van Hoogovens en de houtstapels van de Pa
pierfabriek.
Maar daarachter, in IJmuiden, in Velsen-Noord en in Be
verwijk zijn tegelijktijdig of later de huizenblokken uit
de grond geschoten, eindeloze rijen flats met eindeloze rijen
trappenhuizen, die de mensen uit Ureterp en uit Maasbracht
opslokken als de continudienst er op zit en die ze op soms
heel vroege uren weer loslaten. Dan vormen zich de risten
fietsers en brommers naar de fabrieken toe over de Sluis-
weg en langs de Beeckzanglaan, over de Rijksweg en de
Lange Nieuwstraat. Zijn deze mensen gelukkig? Wonen zij
naar hun zin? Kunnen zij zich aanpassen aan de nieuwe
woongewoonten, die zo heel anders zijn dan in Ureterp of
Maasbracht? Een voorzichtig antwoord op deze vragen, dat
bepalend is voor het geluk van een generatie en de daarop
volgende generaties, probeert deze reportage te geven.
HET IS GEBEURD in
één van de hoge flats in de
IJmond, dat de buren in
het holst van de nacht het
klaaglijk geblaat hoorden
van een hoefgedierte, dat
het ergens in het blok van
flatwoningen kennelijk niet
naar de zin had en op mek
kerende wijze van zijn
misnoegen blijk gaf. Er was
pas een familie uit de
veenkoloniën van Gronin
gen in dit blok komen wo
nen en aangezien de mo
derne mens bepaalde
„woonregels" heeft opge
steld om er voor te zorgen,
dat een flatgebouw geen
H kazerne wordt, is er een
onderzoek ingesteld om uit
te maken of het geblaat s
H geen inbreuk maakte op s
deze regelen. Daarbij bleek, |j
dat in een douchecel, er-
gens in dat flatcomplex een
geit stond opgesloten ge-
heel alleen met haar ver-
s langen naar een klaver-
weitje en geheel alleen met
een plukje hooi, dat reeds
via de geitelijke spijsver-
tering aanleiding had gege-
ven tot een ferme verstop-
M ping van de douche-afvoer. §f
De geit is natuurlijk ver-
H dwenen en de mensen uit
de veenkoloniën hebben
haar wel een paar weken
hevig gemist, maar niet
verdween een gevoel van
onwennigheid. Een gevoel
dat in menige étagewoning
huist. Want ondanks het
comfort van al die nieuw
bouw, ondanks het gerief
van moderne keukentjes
en doorgeefluiken, beton
nen balkons en wijde ra
men is menig gezin, dat
plotseling werd overge
plant uit de tuinderijen van
Noordholland of de bossen
van de Achterhoek, nog
niet geheel „thuis" in de
nieuwe IJmond. Het is er
nog niet gezellig en de oude
klaver jasclub wordt wel
zeer gemist. Het plekje bij
§j de pomp op de brink is
niet hetzelfde als het plekje
bij de boompjes op het
IJmuidense Marktplein. En
er is dan ook nog niet zo
lang geleden uit de IJmui-
dense Rivierenbuurt een
auto vertrokken, bepakt
B met een compleet gezin en
§s getooid met een vrolijk
wapperende driekleur: rich-
H ting Groningen. Het was
een vlucht terug, terug
naar de vertrouwde sfeer
j§ van het dorp en de ver-
E= trouwde spraak van de
mensen daar.
Noordzeekanaal een stimulans zal toevoegen aan de reeds in
deze streek aanwezige drijfkrachten tot ontwikkeling van het
bedrijfsleven. De te verwachten ontwikkeling schept een veel
heid van problemen. In het decembernummer van het Tijd
schrift voor Volkshuisvesting en Stedebouw zijn deze door een
keur van experts behandeld. Als exponent van de industrie zou
ik nog willen wijzen op de wenselijkheid om de mens in «leze
groeiende samenleving zoveel mogelijk individu te doen blijven.
Enerzijds mag het niet de bedoeling zjjn op de arbeidende mens
het stempel van de industrie te zetten, anderzijds mag de onder
nemer niet onverschillig staan tegenover de sociologische ver
houdingen, waaronder de werknemers arbeiden en leven.
Evenals geheel Nederland heeft ook de IJmond te kampen
met de woningnood. De snelle groei der industrie deed de
woningbehoefte zelfs tot ver boven een normaal streekaccres
süjgcn. Het feit echter, dat men hier met drie autonome ge
meenten te maken heeft, wier bestuurlijke integratie slechts
moeizaam groeiende is, schept moeilijkheden, die naar mjjn
indruk groter zijn dan elders en wellicht voor bepaalde woon
gebieden om speciale oplossingen vragen.
DE IJMOND gaat, als de tekenen niet bedriegen, ten gevolge
van de industriële ontwikkeling, waarbij reeds de meest moderne
technieken hun intrede doen, een belangrijke toekomst tegemoet.
Het zal noodzakelijk zijn, dat heel het menselijk streven in dit
gebied zich harmonisch bij deze veelomvattende ontwikkeling
aanpast. Dat de pers daarbjj in een land met persvrijheid, zoals
het onze, een belangrijke taak heeft, is in confesso. Ziet zij haar
taak goed, dan moet zjj niet zozeer de nieuwsgierigheid trachten
te bevredigen, als wel een waarlijk openbare rol vervullen door
met betrekking tot het maatschappelijk leven in zijn vele
uitingen te vermelden, te vragen, te analyseren en waar nodig
te critiseren.
Ik spreek de hoop uit, dat de IJmuider Courant ook in haar
nieuwe kantoorgebouw haar taak in deze zin zal vervullen in
een streek, die door durvend initiatief van velen tot verdere
ontplooiing wordt gebracht. j jj
Uit „A Century of Punch")
Japan zal geen bezwaar maken tegen het
contingent, dat in de afgelopen zomer op de
Londense bijeenkomst van de Internatio
nale Conventie voor de Walvisvaart voor de
Japanse walvisvangst werd vastgesteld. Een
woordvoerder van de Japanse Visserijraad,
die dit mededeelde, zei dat op de Londense
bijeenkomst de Japanse walvisvangst in de
winter 1956 in de Zuidpoolwateren werd
vastgesteld op 14.500 walvissen.
Hoewel er bij de Japanse maatschappijen
voor de walvisvaart enig verzet tegen de
vastgestelde limiet voor de Japanse vang
sten bestond, heeft de Japanse Visserijraad
besloten geen bezwaren te maken tegen het
besluit van de Internationale Conventie
aangezien de raad de geest van samenwer
king bij het streven naar het behoud van
de walvisstand in de conventie wil hand-
Op donderdagavond 25 oktober wordt in
het Luxor Theater te Beverwijk in twee
voorstellingen (7 uur en 9 uur) de Engelse
film „Morgen ben ik rijk" (The lavender
hill mob) gedraaid. De voorstelling gaat
onder auspiciën van de „Commissie Cul
tureel Beverwijk".
„Morgen ben ik rijk" is een van die
„klassieke" Engelse films. Wij zien er weer
de beroemde Alex Guinne-ss in terug en de
in Engeland niet minder populaire artiest
Stanley Holloway. Voor deze film is de
muziek gemaakt door Georges Auric, ook
al een bekende naam. En als we dan weten
dat de regie gevoerd wordt door Charles
Crichton, zijn we meteen op het terrein
van de goede Engelse humor.
7
t Uit „A Century of Punch")
TOCH kunnen de Veentjes aan de Lange
Nieuwstraat in IJmuiden best wennen. Hij
uit Veendam, zij uit Westerlee afkomstig.
Vijf maanden hebben ze nu de nieuwe stad
IJmuiden op zich laten inwerken, na een
jeugd op het Groningse platteland. Het
was een enorme sprong, maar de Hoog
ovens betalen goed en het werk bij de
overbouw mag dan wel een beetje heet
zijn, het is plezierig door de vier-ploegen-
dienst en de prettige kameraden op het
werk. Natuurlijk de eerste tijd is het
moeilijkst geweest voor vader Veen én
voor moeder Veen net zo goed. Zij woonde
toen nog niet in IJmuiden, want de huizen
groeien hier tenslotte óók niet aan de
bomen en hij moest dus ergens in de kost.
Meermalen zijn er beklemmende brieven
naar het Groningse gegaan, waarin de
man aan zijn vrouw schreef, dat hij maar
weer terug kwam, omdat dit geen uithou
den was.
Toen kwam er een huis en na negen
maanden scheiding was het echtpaar samen
in IJmuiden, in een flatje, met de eigen
meubeltjes en de eigen gezelligheid, met
de dochter en de verwachting van een
nieuwe toekomst. Ook dat viel niet altijd
mee, want de contacten legt men niet
gauw in een zo geheel vreemde stad.
Ja, Veen was wel op een van die avon
den van de Velser Gemeenschap geweest,
waar een aantal heren de nieuwe Velse-
naren had begroet, maar toen ze niet op
hem afgekomen waren, was hij maar weg
gegaan. Het is een kwestie van andere
levensopvattingen, van andere Wortels in
andere aarde.
Bij zovelen, die in deze IJmond neer
strijken is dat te merken: de continudienst
gaat nog wel, het werk is best te doen en
de kameraadschap op de fabriek wordt
hoog geprezen, maar die andere levensstijl,
die grotere losheid, het grotere gemak,
waarmee men in het westen met elkaar
omgaat nee, dat went niet gauw. Dat
went welllicht bij velen niet voor er een
generatie overheen gegaan is en de Gro
ningse, de Friese en de Drentse restanten
zijn weggevaagd door de tijd. Tot er een
„IJmond-mens" is ontstaan op de voe
dingsbodem van zovele verschillende types
en karakters.
makkelijk schoon te houden, want het is
een flat en dat is heel wat anders dan het
huisje-achteraf in Groningen, waar nog
een kiepelton tot de normale sanitaire uit
rusting behoorde.
DE SIKKEMA'S uit de Beverwijkse
Vlaanderenstraat, komend uit Hoogkerk,
hebben het evenmin slecht getroffen. Hij
is elektricien bij Hoogovens en ze waren
beiden direct in Beverwijk thuis. Direct.
Geen aasje last van heimwee. Alleen....
wat moeilijkheden met de taal, want moe
der kon zich in de winkel in dat aller
eerste begin maar nauwelijks verstaan
baar maken. Ze prakkizeert nauwelijks
over thuis, in Usquert, maar dat is ten
slotte ook vijf uur reizen en een burger
mansinkomen aan reisgeld, dus doorzetten
hier.
De andere Sikkema's, uit Leeuwarden,
die ook al in de Vlaanderenstraat terecht
zijn gekomen, hebben ook even moeten
doorbijten in het begin. En nog lukt het
niet altijd, want wat de een heerlijk vrij
en soms wat al te vrij vindt in het nieuwe
woonoord, acht de ander bekrompen. „Het
is allemaal zo ambtelijk in Beverwijk",
zeggen deze Friezen, maar er is aan de
andere kant geen enkele regeling voor het
kleedjeskloppen, zoals zelfs Leeuwarden
er een had. Maar na die eerste aanloop
gat het best. Hoewel.... ze hadden liever
in IJmuiden gewoond.
De heer F. Westerhuis uit de IJsselstraat
63 in IJmuiden ziet het allemaal bijzonder
zakelijk. Hij ging twee jaar geleden uit van
het principe „Waar mijn brood is, is m'n
vaderland" en hij verliet de textielgroot-
handel te Winschoten om in dienst te tre
den bij de Hoogovens. De omscholing tot
smelter leverde hoegenaamd geen moei
lijkheden op en ook de verplaatsing van
het Groningse platteland stuitte niet op on
overkomelijke bezwaren. „Ik mocht er
graag wezen", zegt hij nu, wanneer wij
naar zijn ervaringen in Velsen vragen, ,,'t
ligt allemaal aan jezelf, er zijn wel jon
gens die weer terug willen maar die weten
zelf niet waar zij nu eigenlijk willen wo
nen. Ze zijn soms te lui om te werken. Dat
begrijp ik niet, want de lonen liggen hier
veel hoger dan in het noorden en boven
dien is hier meer gelegenheid om eens uit
te gaan. De duinen en de zee liggen vlakbij
en dat is vooral voor m'n vrouw prettig,
want die had nog nooit een voet op een
strand gezet".
Mevrouw Westhuis knikt instemmend.
„De winkel^ zijn hier veel beter, je wordt
vriendelijker geholpen, ik ben goed met
de buren en ik zou voor geen geld terug
willen. Wél zou ik graag een eigen huisje
met een tuintje hebben want hoewel wij
met deze duplex-woning toch al erg blij
zijn begint het op de duur toch te vervelen.
Maar we mogen helemaal niet mopperen,
want in Winschoten woonden wij bij de
ouders in en dat is helemaal geen pretje."
Dat is dus de mening van het echtpaar
Westhuis, twee mensen die zich naar onze
mening overal op de wereld zullen thuis-
voelen wanneer zij maar kunnen werken
en wanneer zij een huis hebben. De men
taliteit van de familie uit de buurt, die met
de vlag op de auto weer naar het noorden
terugkeerde, kunnen zij zich dan ook moei
lijk indenken.
lid van de directie van de Koninklijke Nederlandse
Hoogovens en Staalfabrieken te IJmuiden
TER GELEGENHEID van de opening van het nieuwe kantoor
van de IJmuider Courant wil ik gaarne, gevolg gevend aan een
uitnodiging der redactie, enkele regelen schrijven over het
onderwerp „IJmond en Industrie".
Wat men tachtig jaar geleden, toen door de totstandkoming
van het Noordzeekanaal tevens de IJmond werd geschapen
nauwelijks verondersteld zal hebben, is thans werkelijkheid: dc
IJmond is zowel maatschappelijk als economisch een levend
begrip geworden. Het smalle kanaal van toen is verbreed, de
ene kleine sluis is gevolgd door een grotere en een nog grotere
en de IJmond is gebleken een attractieve vestigingsplaats voor
i visserij en industrie te zijn. Aan Van Gelder's papierfabriek
komt de eer toe de eerste industrie van formaat in dit gebied
gesticht te hebben, aan Wenckebach de destjjds door velen voor
irreëel versleten gedachte te hebben verwezenlijkt om hier een
ijzer- en staalindustrie te vestigen zonder aanwezigheid van
grondstoffen en derhalve vestigingsplaatstechnisch geheel ge
baseerd op de transportfactor en wel overwegend die van hel
transport over zee.
Er is reden om aan te nemen, dat de ontwikkeling van dit
■rt-0- ^asis van de daar aanwezige en nog te vestigen
industrieën en daarmede verbonden handel en dienstverlening
nog bij lange na niet aan haar eind is. Het Streekplan IJmond-
Noord heeft van deze gedachte getuigenis afgelegd door belang
rijke gebieden voor de basisindustrie en voor verschillende
groepen andere industrieën te reserveren. Ook mag men ver
onderstellen, dat het gereedkomen van de tunnel onder het
JA, in de hoogbouw zijn de huizen wel
eens gehorig. Als dan de dienst afgelopen
is en de buurman komt klossend de trap
op, is meteen de hele étage wakker. En
bij een school, waar een sirene gaat als
de les afgelopen is, komt de klacht binnen,
dat slapende werkers het enerverende ge
luid van dat tijdsein wel kunnen schiéten.
Maar voor het overige: het róóit wel.
De omgeving is hier magnifiek, dat
maakt voor velen veel goed. Het huis is
