0tmbfyfö
FILATELIE
iccruri
fHsfr
Dr. Jeanette van den Bergh van Eysinga-Elias
EEN VERGETEN MEESTER
f Hoe is het ontstaan
Van dag tot dag
In memoriam
Hendrick ten Oever
<^Praatótcel
3
Kroesjtsjev wil studenten
uitwisselen met V.S.
Jullie sturen natuurlijk
verstokte kapitalisten
Zes Duitse militairen
worden hier opgeleid
mm m
die plotselinge
zekerheid dat
verder zoeken
overbodig maakt
Wethouders van Grijpskerk
afgetreden
Inwoner van Blokker kreeg
negen van de verdwenen
elf mille terug
Spoorwegpersoneel krijgt
geen extra uitkering
Hattem staakt de koffie -
en textielstrijd
Apothekershonorering
door ziekenfondsen
Nieuwe commandant
van het Leger des Heils
de
Joegoslavische pers hervat
polemiek met Oost-Europa
Dit woord:
OPHEMELEN
ZATERDAG 27 JULI 1957
Op zijn laatste vergadering voor het
zomerreces heeft de Amsterdamse ge
meenteraad het subsidiebeleid besproken.
Er is dit jaar door sprekers van alle frac
ties veel critiek uitgeoefend op de Neder
landse Opera, speciaal op het onder Fran
se leiding staande ballet daarvan. In zijn
antwoord heeft wethouder De Roos mee
gedeeld, dat er overleg gaande is en na de
vakantie zal worden voortgezet met Den
Haag aangaande de mogelijkheid van cen
tralisatie van de balletgroepen in ons
land. Het doet bijna vermakelijk aan, dat
een der woordvoerders verklaarde bemerkt
te hebben, dat het Ballet van de Neder
landse Opera meer dan het dubbele aan
subsidies ontvangt dan de andere groepen
tezamen en dat er niettemin vijfentwintig
gulden en zevenenveertig cent moet wor
den bijbetaald door de gemeente op iedere
verkochte plaatsDit is daarom zo ver
makelijk, aangezien deze toestand, al mag
het bedrag voorheen iets lager zijn ge
weest, al twee jaar bestaat.
Overigens: nog langer geleden hebben
onverdachte deskundigen, zowel uit het
eigen land als uit den vreemde, de hoofd
stad reeds duidelijk gemaakt, dat de in
standhouding van drie gezelschappen on
mogelijk de bloei van de danskust ten goe
de zou kunnen komen en dat de Opera,
indien deze instelling niet een „nationaal"
ballet onder haar hoede neemt, zeer goed
kan volstaan met een kleine kern ter voor
ziening in haar behoeften. Het heeft geen
zin hier de onverkwikkelijke geschiedenis
nogmaals op te rakelen, wij kunnen vol
staan met de conclusie dat de prestige
kwestie Amsterdam duur te staan is geko
men. En helaas zijn het geen sterke benen,
die deze weelde dragen. Voor zover er van
een artistiek peil bij het Operaballet ge
sproken kan worden, is dit bedroevend.
Nu zijn er in de raad harde woorden van
teleurstelling gesproken, ook ten aanzien
van de Nederlandse Opera in het alge
meen. Het wordt te gek, zei de heer Le
Cavelier letterlijk. We hebben bijna geen
jaar gehad of wij hebben met suppletoire
posten de tekorten moeten aanvullen, zei
de heer Van Rij klagelijk. Een door beiden
ingediend voorstel om de subsidie aan de
Opera met een ton te verlagen, al ware
het slechts als symbolisch vermaan, werd
verworpen, mede door de uiteenzetting van
de wethouder voor de Kunstzaken, dat de
directie op grond van de voorstellen aan
de raad reeds verplichtingen had aange
gaan. Op die manier bepaalt dus in feite
de Opera een financieel beleid, dat de raad
achteraf moet goedkeuren, mopperend en
tegensputterend misschien, maar zonder
zeggingskracht. Zelfs al kent men de raad
geen enkele bevoegdheid in de beoorde
ling van artistieke aangelegenheden toe,
dan is dit toch te dwaas.
De enige oplossing om niet achter de
werkelijkheid aan te lopen is het vroegtij
diger behandelen van de begroting der
uitgaven voor de steun aan de kunst, in
ieder geval vóór de maand maart, waarin
men doorgaans begint de contracten voor
het volgende seizoen af te sluiten. Anders
komen alle bittere en bijtende commen
taren als mosterd na de maaltijd, omdat
de nog toe te kennen bedragen al zijn op
gesoupeerd! Intussen mag men aannemen,
dat de thans geuite critiek in deze tijd van
bestedingsbeperking in ieder geval enige
uitwerking zal hebben, al is het dan
slechts als waarschuwing.
MOSKOU (Reuter). Kroesjtsjev, de
leider van de Russische communistische
partij, heeft de V.S. uitgedaagd om ver
scheidene honderden studenten tussen
beide landen uit te wisselen. De studenten
moeten één jaar in een van beide landen
studeren en de kosten moeten door het als
gastheer fungerende land betaald worden,
aldus Kroesjtsjev.
Dit is meegedeeld door mevr. McClean,
die deel uitmaakt van een groep Ameri
kanen, die een bezoek aan Rusland heb
ben gebracht en die door Kroesjtsjev in
Moskou zijn toegesproken.
Kroesjtsjev zou hieraan hebben toege
voegd, dat enige Russen bij een dergelijke
uitwisseling zullen overgaan tot het kapi
talistische stelsel.
„Maar er kan wellicht óók iets gebeu
ren met de Amerikaanse studenten hoewel
ik veronderstel, dat jullie de meest ver
stokte kapitalisten naar de Sovjet-Unie
zullen sturen", aldus de Russische partij
leider.
Desgevraagd antwoordde Kroesjtsjev, dat
het tot op zekere hoogte waar is, dat Joden
niet uit de Sovjet-Unie mogen emigreren.
„Wij verstrekken slechts paspoorten aan
hen, wier reis nut afwerpt, aldus Kroesjts
jev. Hij verklaarde, dat de Russische auto
riteiten kortgeleden paspoorten hebben
gegeven aan Joden opdat zij naar Polen
konden repatriëren. Maar 't is ons bekend
dat zij rechtdoor naar Israel zijn gegaan.
Wij zijn van mening dat Israel een agres
sieve politiek voert.
In augustus zullen zes Duitse militairen
naar Nederland komen om gedurende een
half jaar een opleiding te krijgen in de
luchtverdediging. Zij zullen worden ge
plaatst in het kamp van de Koninklijke
Luchtmacht Holterhoek nabij Eibergen,
waar een navigatiestation van de lucht
macht is gevestigd. De opleiding geschiedt
op grond van een NAVO-afspraak.
ADVERTENTIE
- «r- H
v-;..
Crème en poeder meesterlijk gecombineerd - voor
een feilloos verzorgd uiterlijk... altijd... overall
Max Factor's Creme Puff is de meest
verblijdende vinding die ooit in make
up is gedaan. Eén doosje, één donsje:
ziedaar uw complete make-up. Heil
zame lanolinerijke crèmes samen
gebracht met het fijnste, luchtigste
gelaatspoeder - de moderne bron van
betoverende schoonheid.
Creme Puff vraagt niets - geen tijd,
geen moeite - maar geeft alles: een
verzorgd uiterlijk, waar u ook bent, wat
u ook doet. Seconden krijgen waarde
voor uren, want Creme Puff houdt
zo lang, blijft zo mooi. Gun uzelf de
prettige zekerheid van een volmaakte
make-up... ga over op Creme Puff, nul
VAN MAX FACTOR HOLLYWOOD
Imp. Marfac N.V., Huddestraat 5, Amsterdam
Het onverwachte overlijden van mevrouw
dr. Jeanette van den Bergh van Eysinga-
Elias, zo kort na de dood van haar man, zal
bij allen, die haar gekend hebben, ontroe
ring hebben gewekt. En die „allen" zijn
niet weinigen. Deze energieke en veelzijdig
begaafde vrouw behoorde tot het vrij
schaarse aantal mensen, die bij het vorde
ren der jaren zichzelf niet overleven. Haar
jeugd lag in het veelbewogen tijdperk van
de vrouwen-emancipatie, waaraan zij
hartstochtelijk heeft deelgenomen. Maar
in haar ouderdom bleef zij met zoveel con
tacten aan het wetenschappelijk en maat
schappelijk leven verbonden, dat er ter
nauwernood sprake kan zijn van een ver
mindering in persoonlijke relaties. En de
felheid en geestkracht, waarmee zij ha..r
idealen en doeleindennastreefde, hadden,
het jeugdige vuur van vroeger behouden.
Jeanette Elias vormde met Gustaaf van
den Bergh van Eysinga een onverbrekelijke
eenheid. Een in harmonische rust van dag
tot dag zich voortzettende werkzaamheid
verbond dit echtpaar, dat eerst in de pas
torie te Santpoort en vervolgens in pen
sions te Bloemendaal zijn thuis had. Wie
het voorrecht had hen te bezoeken, werd
getroffen door de intellectuele sfeer temid
den van wanden vol boeken. De vakanties
van het echtpaar waren zelfs aan deze on
afgebroken arbeid gewijd. Het waren stu
diereizen, van bibliotheek naar bibliotheek.
Er bleef weinig tijd.om van het omringen
de landschap en stedenschoon te genieten.
Toch waren de één noch de ander dorre
„geleerden". Voor het menselijke in de
wetenschappelijke navorsingen en in de
maatschappelijke betrekkingen hadden ze
oog, En het is bijna symbolisch, dat de
vrouw na het verlies van haar onafschei
delijke deelgenoot in al wat het leven aan
kennis en belangen oplevert, hem ook in
de dood zo spoedig is gevolgd. Hoe dapper
heeft zij overigens dit gemis gedragen!
Zelfs in deze zware en sombere maanden
na zijn verscheiden bleef zij haar arbeid
stipt en getrouw verrichten.
Een groot deel van deze arbeid heeft in
en om Haarlem gelegen. Te Santpoort heeft
mevrouw Van den Bergh van Eysinga bui
ten haar eigenlijke werk als dominees
vrouw veel aan maatschappelijke arbeid
gedaan. Deze hing nauw samen met haar
streven naar ontwikkeling en bevrijding
van de nog niet geëmancipeerde vrouw.
Zij gaf huishoudcursussen, die later tot de
stichting van de naar haar genoemde ge
meentelijke huishoudschool te Velsen zou
den uitgroeien. In Haarlem heeft zij les
gegeven aan de HBS-B en te Bloemendaal
aan het Kennemer Lyceum, waarvan zij
later bestuurslid en curatrice is geworden.
Het is in laatstgenoemde hoedanigheid,
dat ondergetekende deze bijzondere vrouw
in al haar markante eigenschappen heeft
mogen leren kennen. Sinds de stichting
van deze instelling in 1920 tot aan haar
overlijden heeft zij zevenendertig jaar lang
de belangen van het Kennemer Lyceum
op onovertrefbare wijze gediend. Vrijwel
geen enkele vergadering heeft zij overge
slagen en haar aandeel in de besprekingen
was steeds overwegend. Door veelvuldig
contact met leraren, leerlingen en ouders
bleef zij zich op de hoogte stellen van alle
behoeften en belangen, bij dit alles geen
detail verwaarlozend. Haar persoonlijke
I betrekkingen met allerlei vooraanstaande
persoonlijkheden op onderwijsgebied is de
school vaak ten goede gekomen. Haar lief
de voor de Nederlandse taal en letteren
uitte zich in haar streven naar stiptheid in
het gebruik van de grammatica en de syn
taxis en in haar kieskeurigheid bij het zoe
ken naar leesstof en leermiddelen. Ook
I bemerkte men bij gelegenheid, hoe zij het
recht van de vrouw als gelijkwaardige van
de man in de maatschappelijke betrekkin
gen met vuur wist te verdedigen.
Buiten de sehool heeft zij'-het onderwijia
hier ter stede mede bevorderd door haar
aandeel in de stichting van de Haarlemse
Volksuniversiteit. De „Academisch ge
vormde Vrouwen" en de „Soroptimisten"
konden steeds op haar steun rekenen. Zij
was „iemand" met al de voor- en nadelen
van een geprononceerde figuur. En als zo
danig zal zij een leegte nalaten. In menige
kring zal men voorlopig een vreemd gemis
gewaar worden: het lijkt niet „echt" meer,
nu mevrouw Van den Bergh van Eysinga
er ontbreekt!
H. G. Cannegieter
Een intertijd te Grijpskerk gehouden
onderhandse aanbesteding voor de bouw
van een betonbrugje is er de oorzaak van
geworden dat de beide wethouders van
Grijpskerk, de heren R. H. Smedema (A.R.)
en E. Hooghiem (V.V.D.) zijn afgetreden.
Voor deze aanbesteding waren verschei
dene aannemers uitgenodigd, maar niet een
plaatselijk aannemersbedrijf, dat later
hiertegen een protest indiende.
De burgemeester betoogde in de raad
dat hier van passeren geen sprake was,
maar dat op zakelijke gronden die firma's
waren uitgenodigd, die gespecialiseerd zijn
in betonwerken. Hij stelde voor de brief
met het protest voor kennisgeving aan te
nemen. Na een uitvoerige discussie ver
wierp de raad dit voorstel met zes tegen
vijf stemmen. De beide wethouders traden
hierna af.
Op 31 juli zal een raadsvergadering wor
den gehouden ter verkiezing van nieuwe
wethouders.
Woensdag is een 67-jarige inwoner van
Blokker, die op bezoek ging bij zijn in de
Transvaalstraat te Amsterdam wonende
zoon, een envelop met ruim elfduizend
gulden kwijtgeraakt.
Vrijdagavond te ongeveer half tien werd
op het adres in de Transvaalstraat aange
beld. De schoondochter van de gedupeer
de liep naar beneden en vond onder aan
de trap een ongeadresseerde blanco en
velop met negenduizend gulden erin. De
vinder van het geld heeft blijkbaar zich
zelf een royale beloning gegeven
9
Het personeel van de Nederlandse
Spoorwegen krijgt geen extra uitkering.
De personeelsraad van de N.S. had in
april de directie voorgesteld, een extra uit
kering te verstrekken, maar een uitvoerige
gedachtenwisseling heeft tot gevolg ge -
had, dat aan het College van Rijksbemid
delaars en aan de minister van Verkeer en
Waterstaat geen voorstel daartoe zal wor
den gedaan.
Als verweer tegen de koffieverkoop door
textielwinkeliers is een Hoogeveense zelf
bedieningszaak overgegaan tot de verkoop
van nylonkousen. Men heeft kousen voor
deze actie gekozen, omdat er zijns inziens
door de textielhandel een behoorlijke
winst op wordt gemaakt.
De kruideniers en textielwinkeliers in
Hattem zijn overeengekomen voorlopig
voor twee maanden geen textiel en kof
fie meer te verstrekken. Het is de bedoe
ling, op deze wijze de stoot te geven aan
een landelijke actie, die zal leiden tot
terugkeer naar de normale concurrentie
verhoudingen. De kruideniers in Hattem
hebben al een protest gezonden aan de
fabrikanten en kruideniersorganisaties
tegen het doen verstrekken van textiel bij
hun fabrikaten of merkartikelen.
De Ziekenfondsraad heeft de overeen
komst tussen de organisatie van algemene
ziekenfondsen en de Koninklijke Neder
landse Maatschappij ter Bevordering der
Pharmacie betreffende de honorering van
farmaceutische hulp voor 1957 goedge
keurd. Krachtens deze overeenkomst wordt
voor 1957 van de onderscheidene hono
reringscomponenten slechts de kostenver
goeding per aflevering aangepast aan de
gewijzigde omstandigheden. De verhoging
van deze kostenvergoeding vloeit voort
uit de herziene salaris- en vakantierege
lingen van de asistenten alsmede uit de
aanstaande invoering van een pensioen
regeling voor dit personeel.
De hogere uitgaven als gevolg van
de interimregeling bedragen voor 1957
waarvan voor de wettelijke ver
zekering (verplichte en bejaardenverzeke
ring) 627-000. en voor de vrijwillige ver-
zekéririg 193.000.
Kapitein Ragnar Aahlberg, commandant
van het Leger des Heils in Finland, is be
noemd tot commandant van het Leger des
Heils in Nederland. Kapitein Aahlberg
vertrekt op 27 september naar Nederland.
WEST-BERLIJN. - In een oplage van
2 miljoen exemplaren komt op 6 augus
tus een postzegel van 25 pf. (roodbruin)
uit naar aanleiding van de jaarverga
dering 1957 van de Oostduitse Cultuur-
raad in Berlyn. Als motief is het Uta-
standbeeld, dat zich bevindt in de dom
kerk te Naumburg, gebruikt. Uta was de
mooie gemalin van Ekkehard II, mark
graaf van Meissen van 1032-46. De zegel
is ontworpen door prof. H. Zimbal en
gegraveerd door Leon Schnell, beiden
uit Berlijn.
ISRAEL. - Van 17 tot 23 september
a.s. wordt in Tel-Aviv onder de naam
„Tabil" een internationale postzegelten
toonstelling gehouden, waarvoor het
beschermheerschap is aanvaard door de
president van Israel Itzhak Ben-Zwi.
Deze expositie zal meer luister worden
bijgezet door de uitgifte van vier drie
hoekige zegels in de waarden 100, 200,
300 en 400 pruta. De zegels zijn gedrukt
in een speciaal tentoonstellingsvelletje
met aanhangsels, zgn. tabs en vormen
tezamen het vloermozaïek van de oude
Van 31 juli tot 1 september zal in het
Provinciaal Overijssels Geschiedkundig
Museum te Zwolle een tentoonstelling
worden gehouden van werken van Hen
drick ten Oever, een „vergeten meester"
uit de zeventiende eeuw, wiens schilde
rijen over de gehele wereld zijn verspreid.
Men beschouwt hem als de belangrijkste
Overijsselse meester na Gerard Terborch.
De hoge kwaliteiten van zijn werk leidden
herhaaldelijk tot het toeschrijven van zijn
schilderijen aan Albert Cuyp, Paulus Pot
ter of Berckheyde. Tot dusver heeft men
nimmer studie van hem gemaakt: men
wist zelfs in vakkringen de jaren van zijn
geboorte en overlijden niet precies.
Deze expositie van negentien schilde
rijen, een aantal fotografische reprodukties
van andere, benevens een aantal tekenin
gen, samengaande met de uitgave van een
boek, waarin men een overzicht kan vinden
van zijn leven en zijn werk, is vooral ook
kunsthistorisch van groot belang. Het
blijkt, dat er ruim honderd schilderijen
van hem bekend of gesignaleerd zijn, waar
van vijftig landschappen en vele portret
ten, een stilleven en enkele mythologische
stukken. Zijn landschappen zijn thans zeer
moeilijk op te sporen. In ons land zijn er
maar enkele: twee in Museum Bredius, een
in Rijksmuseum Twenthe, een Amsterdams
stadsgezicht in het Mauritshuis. De Natio
nal Gallery of Scotland te Edinburgh bezit
het fraaiste stuk, met Zwolle op de achter
grond. Behoudens de beide landschappen
uit Museum Bredius, die nu eenmaal niet
uitgeleend mogen worden, komen de an
dere, ook het Schotse, naar Zwolle voor de
tentoonstelling. Er zijn verdere inzendingen
van enkele particuliere verzamelaars.
Het Provinciaal Overijssels Museum te
Zwolle ontving van vele zijden blijken van
belangstelling voor deze tentoonstelling,
zowel uit buitenland als binnenland. Ge
gevens over Ten Oever waren schaars en
onzeker. De heer J. Verbeek van het Pren
tenkabinet van het Rijksmuseum te Am
sterdam echter heeft zich geruime tijd met
naspeuringen over Ten Oever beziggehou
den. Ook kreeg men de beschikking over
het aanwezige materiaal van het Rijks
bureau voor Kunsthistorische documentatie
in Den Haag, zodat het mogelijk werd ein
delijk een vrij duidelijk beeld te krijgen
van de schilder en zijn werk. Er kwamen
uit het buitenland dan reeds bestellingen
binnen van het boekje over Ten Oever, dat
behalve een lijst van zijn werken, ook acht
endertig reprodukties bevat.
Dat Ten Oever een groot man was, zelfs
al jong, blijkt uit twee feiten. Ten eerste
werden van zijn schilderijen al copieën
gemaakt, toen hij in de leer was bij zijn
neef Cornelis de Bie te Amsterdam: dit
blijkt uit de inventaris der nalatenschap
van laatstgenoemde, die in 1664 overleed.
Ten Oever was toen ongeveer vijfentwin
tig jaar. Ten tweede werd hem door pro
fessor Jacobus Heyblock, rector van het
gymnasium te Amsterdam, gevraagd om
een bijdrage in diens album amicorum,
waarin zelfs Rembrandt en Aert van der
Neer iets tekenden. Hij zette er een zelf
portret in met het geestige rijmpje: „Tot
soen van dit mijn ruw en onversoght ge-
kladt, soo bid ick heer, slaat mij niet met
u heyblock plat van u geleertheits konst,
wijl Pallas gonst mij veer is, noch heb
geen hulp van taal, schoon het wel mijn
begeer is."
Een van zijn schilderijen, een Amster
dams stadsgezicht, ging verloren met de
Een familietafereel van Hendrick ten
Oever, een „vergeten" meester uit de
zeventiende eeuw. Het doek is thans in
het Rijksmuseum te Amsterdam om
gerestaureerd te worden.
„Bet Alpha"-synagoge, Het middenstuk
van het mozaïek draagt een allegorische
voorstelling van de zon, omgeven door
de twaalf tekens van de Dierenriem. Het
velletje is uitgevoerd in zes kleuren
(okerkleurig, oranje, bruin, rood, zalm
kleurig en zwart) naar een ontwerp van
R. Errel uit Tel-Aviv. Het zal slechts
gedurende zeven dagen - van 17 tot en
met 23 september - tegen de prijs van
1000 pruta aan het speciale tentoonstel
lingspostkantoor, bij de filatelistische
dienst in deruzalem en.aan alle Israeli-
sche postkantoren worden verkocht.
BELGIë. - Op 29 juli geven de Belgi
sche posterijen een serie van twee bij
zondere postzegels uit ter herinnering
aan het feit, dat 100 jaar geleden lord
Baden-Powell werd geboren en dat 50
jaar geleden de padvindersbeweging
door hem werd gesticht. De zegels, in
de waarden van 80 c. en 4 fr. stellen
respectievelijk voor de emblemen van
de internationale en de Belgische pad
vinderij en de beeltenis van de chief-
scout.
ramp van de Berlin in 1907. In Warschau
verbrandde een fraai damesportret. In
Zutfen ging in de laatste oorlog een land
schap te loor. Een voortreffelijk familie
portret van twee bij twee meter, thans in
restauratie, zal door het Rijksmuseum voor
langere tijd in bruikleen aan het Zwolse
museum worden afgestaan.
Het thans verschenen boekje bevat een
artikel over leven en werk van de schilder
door de heer J. Verbeek en enkele opmer
kingen over de mogelijke invloed van
Overijsselse tijdgenoten op Ten Oever van
de heer Schotman, directeur van het mu
seum te Zwolle.
Nachtgedachten
Soms word ik midden in de nacht wak
ker. „Dat is een voortreffelijk idee", denk
ik, „daar kan ik morgen over schrijven".
En midden in de nacht - het kan ook om
vier uur 's ochtends zijn - vind ik het
onderwerp dat zich zo uitmuntend leent
voor de Praatstoel.
Het is altijd een idee dat dicht aan het
hart van het lezend publiek ligt maar ook
dicht aan mijn eigen hart, een onderwerp
dat automatisch, als een in partjes gesne
den toverappel, in de drie onderdelen valt,
waarin zulke stukjes moeten vallen. En
dan slaap ik tevreden en gerustgesteld in.
De volgende morgen bij het ontbijt her
inner ik me met een glimlach dat ik zulk
een uitstekend idee had. En dan, als ik
mij de idee weer voor de geest wil bren
gen, is het onderwerp verdwenen, spoor
loos verdwenen. Ik herinner me nog pre
cies de tevredenheid, waarmee ik de inval
kreeg, de geruststelling, waarmee ik insliep,
het arbeidsgenoegen waarmee ik mij voor
nam de gedachte keurig uit te tikken. Het
enige, wat ik mij niet meer kan herinne
ren, is de idee.
Ik peins erover tijdens het ontbijt, tijdens
mijn rit naar de plaats mijner dagelijkse
werkzaamheden, ik peins erover tussen 12
en 2, ik peins erover als ik eigenlijk andere
activiteiten moest verrichten. Ik denk er
over als ik thuis kom, ik zoek er naar bij
het eten, ik peinig mijn hersenen bij het
inslapen, maar de idee is en blijft spoor
loos verdwenen. Tot ik midden in de nacht
wakker word en opeens een idee heb en
tevreden weer inslaap.
En zo gaat dat nu al weken. Voor mijn
schrijfmachine worstel ik met tanige, on
vruchtbare ideetjes die na tien regels al
als slecht gebouwde steigers in elkaar val
len. Ik pruts aan onderwerpen, die zich
tot volle lengte laten opblazen maar die
over hun volle lengte egaal en eerlijk ver
velend zijn. Alleen in de nacht heb ik die
stralende invallen die u zulk een aange
naam, briljant vermaak geschonken zou
den hebben.
Zou dat met staatslieden ook zo gaan?
Zou Eisenhower midden in de nacht weten,
wat hij Boelganin moet antwoorden; en
de volgende morgen, als hij wil gaan dic
teren het volkomen vergeten zijn? Zou
MacMillan de hele kwestie van het Nabije
Oosten om drie uur 's nachts volkomen
opgelost hebben, en als hij het de minister
raad om elf uur 's ochtends wil vertellen,
m.et zijn mond vol tanden zitten?
Zou Soekarno zou Tito zou Nas
ser zou Adenauerzou Ulbricht
zouden alle staatslieden en ministers en
zakenlieden en wetenschapsmensen mis
schien, net als ik, midden in de nacht de
ideeën van hun leven krijgen en, als ze
's ochtends wakker worden, er zich niets
maar dan ook niets meer van kunnen her
inneren?
Ik neem aan, dat dat de verklaring is,
waarom het er in de wereld zo allermise-
rabelst uitziet. Staatslieden en politici zijn
allen briljant en vindingrijk midden in de
nacht, maar overdag hebben ze geen idee.
De enige oplossing lijkt mij, de heren -
als ze dus met een idee wakker worden -
niet weer te laten inslapen maar hen uit
hun bed te halen en meteen te laten han
delen. Want misschien ligt in de nachte
lijke geesteskinderen de kiem voor de red
ding van mens en wereld.
Maar natuurlijk kan het ook zijn, dat
de nachtelijke ideeën even slecht zijn als
de overdagse onderwerpen, die wij, cri-
tisch, met afschuw verwerpen. Misschien
is het de stilte van de nacht, de rust van
het kussen, de slaapdronkenheid van het
lichaam, die deze ideeën zo stralend, zo
bovenaards, zo intens tevredenstellend
maakt. Als we ze ons overdag konden her
inneren, zouden we misschien teleurgesteld
uitroepen: „Was dat alles?"
In dat geval is er voor mens en maat
schappij in de afzienbare toekomst weinig
hoop. Maar staatslieden en auteurs zullen
doorgaan, op hun peluws tevreden te glim
lachen en gerustgesteld weer in te slapen.
H. B. Fortuin
BELGRADO (Reuter) De twee belang
rijkste Joegoslavische dagbladen „Borba"
en „Politika", hebben hun dispuut met de
Oosteuropese landen hervat door aanval
len op de Tsjechoslowaakse en Bulgaarse
pers. „Borba" oefent critiek op een artikel
van Petar Avramov in een Bulgaars
jeugdtijdschrift, waarin de Joegoslavische
leiders worden beschuldigd van „afwijkin
gen", „het breken van de socialistische
eenheid" en „het zich scharen naast de
imperialisten tegen het socialisme". „Poli
tika" keert zich tegen critiek van de Slo
waakse communistenleider Zervan op het
Joegoslavische stelsel van bedrijfsleiding.
De pennestrijd tussen de Oosteuropese en
de Joegoslavische pers werd in mei ge
staakt, nadat president Tito had gezegd,
dat de Russen waren opgehouden met hun
anti-Joegoslavische campagne.
Buitenlandse waarnemers te Belgrado
hebben erop gewezen, dat Kroesjtsjev,
veertien dagen geleden te Praag Joego
slavië in scherpe bewoordingen heeft ver
weten, dat het Amerikaanse hulp aan
neemt
Iemand ophemelen is: iemand boven
zijn verdiensten prijzen, iemand „in de
hoogte steken". De afleiding van het
woord hemel lijkt voor de hand te liggen.
Maar in het Middel-nederlands betekent
opjhemelèn: verbergen, verstoppen, ue
verwantschap met heimelijk is waar
schijnlijk. In de zeventiende eeuw is de
betekenis: opruimen, in orde brengen
heel gewoon.
„Heemelt de coocken op en stoft het
voorhuys uyt", voegt Warenar zijn
dienstmeid toe. Daaruit ontwikkelt zich
de betekenis: ordenen, regelen, opknap
pen, mooi maken, versieren. Het is op dit
punt dat men de betekenis: prijzen be
gint te naderen, vooral in de zin van:
mee prijzen dan redelijk is. De verwant
schap met hemel, uitspansel is dus ety
mologisch niet aanwezig, maar iedereen
'Invoelt die in het woord.
