.Bij een tunnel kunnen wel eens nterkwaardiöe dinöen Gebeuren
TUNNELTOL VOOR VELSEN OP HET
NIPPERTJE NIET DOORGEGAAN
Een Velser pont werd al uit den boze geacht
toen er nog een kanaalbrug was
Het allernieuwste bed
Er onder door -
er over heen
Nu al te klein
PALINCFEEST
MET DE IJMUIDER COURANT DOOR DE TUNNELS
„MOCEN WIJ EVEN AFREKENEN
N.V. Wijnhandel
W. JAGER GERLINGS
A msterdam
TEXTIELHANDEL FR AAN JE
Niet alleen de eerste man, die onder
het kanaal door liep, maar ook de eer
ste boot, die over de tunnel heen liep,
maakte een beetje geschiedenis. De man
was minister mr. J. Algera, de boot was
de „Wortman" van de Rijkswaterstaat,
die met hoofdingenieur Volkers aan
boord als eerste over het klaargekomen
stuk van de tunnel voer. De zuidelijke
doorvaart was daarmee in gebruik ge
komenwij schreven 17 oktober 1955.
oeoeeei
ADVERTENTIE
Spaarne 86 - Haarlem - Tel. 10112
RODE en WITTE PORT
Spécial Réserve 1.85 p. 11.
PALE SHERRY
fine old Amontillado 4.85 p. fl.
Er heeft een moment het gevaar gedreigd, dat de automobi
listen straks bij het binnenrijden van de Velser tunnel gelijk
in Antwerpen en diverse Amerikaanse tunnels een kleine bij
drage tot het instandhouden van de tunnel zouden moeten be
talen, een „tunneltol" dus. Het gevaar is echter afgewend nog
voor het goed en wel de kop had opgestoken. De toenmalige
minister van Financiën, de heer Van de Kieft antwoordde in
februari 1955 de Eerste Kamer namelijk in zijn memorie van
antwoord, dat een bijzondere financiering voor de versnelde
tunnelbouw in studie was.
Ten aanzien van tolheffing merkte de minister op, dat, hoe
wel het in het algemeen juist kan worden geacht, dat de weg
gebruiker een evenredig deel in de kosten van het wegennet als
geheel gezien draagt, de mogelijkheid, dat voor zeer kostbare
werken alleen van die weggebruikers, die daarvan daadwerke
lijk nut hebben, een betaling voor het gebruik daarvan wordt
gevraagd, zijns inziens de overweging waard is.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Haarlem en
omstreken heeft in die dagen echter een brief gericht tot de
minister van Verkeer en Waterstaat, mr. J. Algera, waarin zij
stelling nam tegen het advies om tol te heffen van het verkeer
dat gebruik zal maken van de Velser tunnel.
De commissie-De Vos van Steenwijk had onder andere het
voorstel gedaan, om tol te heffen voor de te bouwen autotun
nels bij Hembrug en onder het IJ als onderdeel van een com
plex van maatregelen, dat beoogt, de bouw dier tunnels te be
spoedigen. Zij heeft gemeend in dit advies tot tolheffing ook te
moeten betrekken de tunnel te Velsen. Hierover zei de Kamer
van Koophandel:
Afgezien van de juridische bezwaren, die naar voren kunnen
worden gebracht tegen het heffen van tol bij de tunnel te Vel
sen, omdat die evenzeer zouden gelden voor de te bouwen tun
nel bij Hembrug, ligt tolheffing te Velsen op een gans ander
vlak dan die voor de te bouwen tunnel.
Immers de gelden voor de tunnel te Velsen zijn gevoteerd en
de tunnel nadert zijn voltooiing. Men zou kunnen spreken van
een toevallige omstandigheid, dat deze tunnel nog onvoltooid
was, toen de commissie-De Vos van Steenwijk deze tunnel in
haar voorstelling betrok.
Tolheffing te Velsen kan dan ook bezwaarlijk dienen als mo
tief voor het feit dat versnelling van de bouw van de tunnels
bij Hembrug en over het IJ wenselijk of zelfs noodzakelijk is.
Met hetzelfde recht zou men dan immers tol kunnen gaan
heffen voor de bestaande tunnel in Rotterdam, om van de even
eens zeer kostbare rivierovergangen als de grote bruggen maar
te zwijgen.
Wij hebben daar nooit zo over nagedacht, want
voor om was de tunnel van Rotterdam alleen
maar een enge, donkere gang onder de Maas
door, die tot nog toe gelukkig altijd weer aan de
andere kant een gat luid. Dat er in tunnels
vreemde dingen gebeuren, zoals het afslaan van
motoren en het vet worden van pitten wij
hadden er eerlijk gezegd nooit bij stilgestaan
voordat politie-inspecteur A. Wijnstroom, die
alles van verkeer in Velsen en ook al een heleboel
van het toekomstige tunnelverkeer afweet, het
om vertelde. Hij zal temlotte mee moeten helpen
waken over de drie kilometer nieuwe weg, die er
plotseling in Velsen bijgekomen is, nog daarge
laten de drie kilometer toevoerweg van Santpoort
af gerekend en de nieuwe drie kilometers beton
naar het Noorden, tot waar de grem van Bever
wijk begint en de eigenlijke tunnel wat plagerig
ophoudt volledig de eigemehappen van de tunnel
te hebben. Daar is het weer rijksweg 6. Meneer
Wijnstroom zal er zestien mannetjes voor nodig
hebben, om alles onder het Noordzeekanaal en
bij de ingangen van de autotunnels glad te laten
verlopen, maar tegen de vreemde dingen van
een tunnel staat hij ook een beetje machteloos.
Als het eens erg druk is en er komen elke dag
een 12.000 auto's door, wat volgens Rijkswaterstaat
nog verre van druk genoemd mag worden, maar
wie weet hoeveel Amsterdammers naar deze con
treien afzakken? wij zeggen, als het nog eens
érg druk wordt, maken al die auto's en motoren
en vrachtwagens koolmonoxyde, het giftige gas,
dat niet alleen mensenlongen maar ook motorlon
gen lelijk dwars kan zitten. Er staan natuurlijk
grote ventilatoren te draaien, die al dat CO in een
ommezien naar buiten te werken, maar stel nu toch
eens, dat het ontzaglijk druk wordt, omdat Storm
vogels om het kampioenschap van Nederland moet
spelen op Schoonenberg.
Dan zou het mogelijk zijn, dat er een tikkeltje
koolmonoxyde te veel in die tunnel hangt.
Daarvan zou niemand ooit bezwijmen, want
Rijkswaterstaat heeft dat allemaal al lang en breed
nagerekend, maar de motoren zouden er toch van
gaan hoesten.
Nog niet eens zozeer van de koolmonoxyde, maar
van het gebrek aan zuurstof en dan loopt de ont
steking terug, zou onze monteur met een gewich
tig gezicht zeggen en dan worden die motoren
gloeiend en dan kan het mis gaan.
In zo'n tunnel als van Rotterdam is het ook wel
een doodenkele keer mis gegaan en daarom zeggen
zij, die het weten kunnen, dat elke automobilist er
het beste aan doet, met trekkende motor naar be
neden te gaan. Dan gebeurt er niets. En voor mo
torfietsen is dat nog belangrijker: zo'n tweetakt
kan, als de ridder op het zadel het ding maar laat
aankachelen (vakterm, red.) bij het stijgen net een
mooie, vette pit (weer een vakterm, red.) hebben en
het dan nadrukkelijk vertikken. Hetgeen u gebeu
ren zal met 12.000 auto's per dag om u heen. Nu
kan dat in de Velser tunnel niet zo heel erg veel
kwaad, omdat er een trottoir naast de zeven meter
rijbaan loopt, waarop een gestrande motorist altijd
nog kan vluchten. Met een stuurraddraaier wordt
het al wat ingewikkelder want als die midden in de
tunnel motorpect krijgt, zal hij een kastje moeten
opzoeken, waarvan er tientallen langs de wand zijn
gebouwd om een seintje te geven naar de centraal-
post, waar dan een zoemer gaat zoemen en een licht
gaat branden. Eén van de zestien mannen van me
neer Wijnstroom gaat dan heel rap te hulp schie
ten door allereerst na te gaan, waar de pechvogel
gestrand is, daarna de verkeerslichten op oranje te
„gooien" (vakterm, red.) zodat iedereen ziet, dat er
iets aan de hand is en dat er niet mag worden in
gehaald om tenslotte op een knalgeel scootertje te
klimmen en derwaarts uit te rukken.
Zit de auto echter muurvast, dan gaat het geld
kosten, want in dat geval komt er een levensgrote
kraanwagen bij, die de auto, de tunnel uitsleept
tegen een niet onaanzienlijk bedrag en is er werke
lijk iets ernstigs aan de hand, dan maakt de politie
gauw een foto met een van de twee blitzcamera's.
Er is dus echt aan alles gedacht. Die foto is het
proces-verbaal eigenlijk alvast, want het gaat niet
aan midden in de tunnel met grote krijtstrepen en
lange getuigenverhoren te beginnen terwijl die dag
11.999 andere auto's er ook nog door willen.
Achter de ramen in de tunnelwand zullen dus
altijd politiemensen zitten. Het is een baan voor
fervente nee-knikkers, want zij zullen dag en nacht
het hoofd van links naar rechts bewegen met de
langssuizende verkeersstroom lijkt ons zo en zij
zullen dus wel eens heel even wat ondeugend op
een heel klein ongelukje hopen om op hun gele
scooter te kunnen klimmen en iets te kunnen doen.
Gróte ongelukken met harde knallen zullen er ove
rigens niet in de Velser tunnel kunnen gebeuren,
want ontplofbare stoffen moeten over de pont...
Voor het overige zal het zaterdag best gaart onder
het kanaal laat dat maar aan meneer Wijnstroom
over.
Vu al het symbool van de Velser tunnel: zijn schoorstenen, die gezessen aan
weerskanten van het kanaal verrezen.
De kanaal-oeververbinding is bepaald geen probleem van deze
eeuw geweest. Want reeds in 1899 hebben de burgemeesters van
Haarlem, Velsen, Alkmaar, Spaarndam, Schoten, Haarlemmerliede,
Heemstede, Beverwijk, Wijk aan Zee en Duin, Uitgeest, Akersloot,
Castricum, Limmen, Heiloo, Egmond en Bergen aan de Tweede Kame
der Staten Generaal een adres gezonden over de Velsense oever
verbinding. Dat was in de dagen, dat er in Velsen een draaibrug be
stond met een doorvaartwijdte van 19.25 meter, die te nauw was ge
worden, omdat de wijdte van de sluizen op 25 meter was gebracht..
De actie tot het behoud van de brug
heeft in 1899 gefaald. De ponten zijn er
gekomen. Al hebben die in de loop der
jaren minder gevaar opgeleverd dan in
1899 gevreesd werd en al zijn de bezwaren
voor de scheepvaart minder ernstig ge
bleken dan men toen verwachtte, toch
werd algemeen ingezien dat de ponten
vervangen moesten worden door een vaste
verbinding.
In deze laatste dagen
van de tunnelbouw gaan
de gedachten onwillekeu
rig terug naar een ander,
een nimmer uitgevoerd
plan, om het Noordzeeka
naal op te heffen als bar
rière tussen zuid en
noord. Wij moeten daar
voor terug naar de zomer
van 1951, toen de rijen
auto's zowel bij Velsen als
bij Buitenhuizen steeds
langer werden en de
wachttijden voor de pon
ten aanleiding werden tot
gefundeerde klachten en
wilde mopperpartijen. Op
dat moment is er in Krom
menie een plan gegroeid,
om voorlopig een tunnel
bij Buitenhuizen te leg
gen met een doorsnede
van 3,50 meter plus twee
rijwielpaden aan weers
kanten van 1.80 meter in
een voorgespannen beton
nen buis, die de geestelij
ke vader van dit plan, de
directeur van een linole-
umfabriek, in het kanaal
had willen laten zakken
nabij de ponten, zodat
deze tunnel zou aanslui
ten op de bestaande we
gen Spaarndam-Buiten-
huizen en noordwaarts.
Het was een op Freys-
sinet-kabels voorgespan
nen en als het ware „op
gehangen" tunnelbuis, die
tot het gereedkomen van
de Velsertunnel de ergste
ellende moest opvangen
en met zijn ruim twee
kilometer was deze tunnel
nog zo'n gek of duur plan
niet. Hij is er nooit ge
komen en alleen een sta
pel vergelende tekeningen
herinnert er aan.
In zijn nieuwjaarsrede 1954 uitgesproken
voor de Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor Hollands Noorderkwartier heeft
de voorzitter dier Kamer, de heer J. F. Ie
Blansch, ten aanzien van de verkeerspro
blemen bij het Noordzeekanaal opgemerkt,
dat de tunnel te Rotterdam pas volop zijn
functie ging verrichten, toen het verkeer
na de oorlog (omstreeks 1948) weer nor
maal geworden was en men nu reeds over
weegt, zowel een stel bruggen over, als
een tunnel onder de Maas erbij te bouwen,
zodat men met de sterke verkeerstoename
vrijwel zeker kan verwachten, dat de tun
nel bij Velsen in 1958 geen voldoende ver
lichting meer zal kunnen geven, althans
niet voor langere tijd.
Toen in juni 1953 de bekisting om de eerste tunnelmoten vandaan genaaid de bouwers door de aarde groeven, lagen de poorten van het verkeer de.
werd, kwam het profiel van het werk aan het daglichtt diep in de slurf, die kokers voor lucht, voor de kabels en voor de Lekwaterleiding.
De regering had het plan om de brug te laten vervallen en daarvoor, zie-aan,
een pont te laten verschijnen. Maar de vooruitziende burgemeesters van het om
liggend gewest, sterk gesteund door de Kamer van Koophandel en „Bloembollen
cultuur" in Haarlem hadden daartegen ernstige bezwaren, want zulk een pont
vreesden zij, zou veel ellende ten gevolge hebben. Nee, liever een nieuwe brug en
dan één met een doorvaartwijdte van 55 meter, dan zouden de problemen geheel
en al zijn opgelost Men zou dan gebruik kunnen maken van de pijler van de oude
brug, temeer omdat die bij een recente aanvaring toch zozeer verstevigd was, dat
hij een stootje en een nieuwe, grote brug gemakkelijk kon dragen. En hoe dachten
zij over het alternatief, een pont? Luister, wat de burgemeesters toen betoogden:
„Het schijnt ons aan gegronden twij
fel onderhevig te zijn, dat ook het ge
bruik van één stoompont, terwijl de
tweede als reserve dienst doet, geen be
lemmering voor de scheepvaart zou zijn.
Een stoompont van de afmetingen,
welke, naar wij menen, de regering zich
voorstelt, is een onhandig en moeilijk te
besturen vaartuig en bij storm zal groot
gevaar voor aanvaringen ontstaan, tenzij
men wacht op elk schip, dat zich op
verre afstand toont.
Heeft een aanvaring plaats, dan zal,
behalve de materiële schade, allicht het
verlies van mensenlevens te betreuren
zijn.
Er is een hardnekkig fabeltje, dat
een weemoedige Duitse soldaat zich 8
van het leven zou hebben beroofd 5
door in de oude ondergelopen tunnel- f;
kuip te springen en dat men bij het 8
leegmalen van dit ijzeren reuzenvat
op de grauwe uniform stuitte. Het is
een fabeltje. Maar de praktikanten, 8
die op 5 december 1952 assisteerden
bij de eerste werkzaamheden aan de
Velser tunnel, hebben wel wat anders 8
opgevist uit die kuip: paling. Ze
smaakte wat gronderig, maar de jon- 8
gelui, die op deze Sinterklaasdag 8
merkten, dat er paling te vangen was, jj
hebben in hun enthousiasme al hunij
vrije uren opgeofferd, om zoveel mo-
gelijk paling buit te maken. Met het
gevolg, dat zij om 5 uur allemaal 8
bemodderd en druipend om een ver-
schoning kwamen vragen in de
directiekeet
Wij zijn dan ook overtuigd, dat het
scheepvaartverkeer door de voorgestelde
wijziging niet belangrijk gebaat zal zijn.
Integendeel het stoompontverkeer zal
nieuwe bezwaren meebrengen en de
spoorwegbrug, welke de grootste belem
mering oplevert, blijft bestaan.
Voor een zo twijfelachtige en in elk ge
val zo geringe bevoordeling van het
scheepvaartverkeer en de Amsterdamse
handel mag een zo groot belang van het
landverkeer niet worden opgeofferd. De
opheffing van de brug zou zowel voor de
nabij gelegen gemeenten, waaronder in de
eerste plaats de gemeente Velsen, als voor
verreweg het grootste gedeelte der provin
cie Noordholland een onberekenbaar na
deel opleveren.
Deze provincie wordt door het kanaal in
twee delen verdeeld, zodat het als een
eerste vereiste mag worden beschouwd,
dat het verkeer langs de grootste en voor
naamste verkeersweg onbelemmerd kan
plaats hebben. Dit toch kan met een
stoompont niet het geval zijn, wanneer
men in aanmerking neemt, dat dagelijks
ongeveer 3000 personen en 550 voertuigen
de brug passeren. Daar het verkeer
steeds toeneemt, zullen voortdurend meer
personen in hun dagelijks bedrijf belem
merd worden".
Verder wordt er op gewezen dat toen
de Staat aan de Amsterdamse Kanaal
maatschappij concessie verleende voor de
aanleg van het Noordzeekanaal, daarbij
uitdrukkelijk werd voorgeschreven het
maken, bedienen en onderhouden van een
brug te Velsen.
Illlllllllllllllinillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
ADVERTENTIE
met de laatste dessins in tijken
2-pers., 2-dlg, zomer- en winterkant 109.75
Kelze» Wilhelmetraal IS IJmolden