KENNEMER HISTORIE DOOR VIJF JAREN HEEN Begin in het midden van het kanaal WATER WATER WATER élÉSsÉi SCHAKELBORD VERRASSING Op de helft viel het „draaipunt De cirkel van het begin Het duister wijkt voor het licht Zij krijgen gelijk! De eerste moten komen uit de molen De eerste auto daalt af -r-"T 4m VAN NIEL HORLOGES Gecomprimeerde geschiedenis Q.'ft&aritunïa Kunstnijverheidsartikelen Onder de aarde wordt ijzer gevlochten 1954 De eersten zijn de eersten niet Nog maar een klein gaatje MET DE IJMUIDER COURANT DOOR DE TUNNELS JAN en JAAP ff I.W.C. OMEGA ETERNA BUREN TISSOT Voor het kantoor: Zijlstraat 90 Haarlem Tel. 11161 Pas is het werk weer hervat de oude kuip, die al van voor de oorlog dateert, moet verwijd worden om het grotere projekt een waterdicht onder komen te verschaffen. Het werk is nog maar gering in omvang: twee stoom- heimachines zijn bezig met het inheien der damwanden de stoom wordt geleverd door de beide lokomotieven links en rechts op de foto. Vierenzestig meter liggen er tussen Jan en Jaap. Jan, de betonwerkJr die op de bodem van de Velser tunnel het zijne deed aan de verwezenlijking van dit gigantische projekt. Tweeëndertig meter onder het water en de grond. Jaap daarentegen zat tweeëndertig me ter in de lucht om op de hoogste venti- latieschacht de bliksemgeleiders te monteren, terwijl hg af en toe mis schien wat geringschattend teek naar dat gepruts beneden hem. Maar tussen Jan en Jaap werkten nog vele duizen den in eendrachtige samenwerking onder en boven de grond ain de bouw van een van de grootste werken van Rijkswaterstaat. De centrale controlekamer van de tunnel is, met een vrij uitzicht in de zuidelijke oprit, in het hart van het bouwwerk te vinden - onder de zuidelijke ventilatie- kokers. Daar beschikt de dienstdoende man straks over een kleine telefooncen trale en hij heeft er bovendien de ver- keerssignalen in de beide buizen „in de hand", met een preciese weergave van de stand der verkeerslichten in alle sectoren. Bovendien worden daar de ventilatoren bediend en komen de aders van pompen en verlichting er samen, zodat op één cen traal punt het hele ingewikkelde tunnel apparaat in wijzers, lichten en knoppen is geconcentreerd. De jaren gaan snel het werk schiet op. De bouw van de autotunnel is thans zover, dat de verlichting al brandt, zij het dan nog niet in definitieve vorm. Maar aan de zuidzijde van het kanaal ligt een aanzienlijk stuk nieuwe oeververbinding in klei en zand. En het duister is er geweken voor het licht. In het jaar 1955 viel het „draaipunt" van het grote werk de ommekeer van zuid naar noord. In het kille voorjaar van dat jaar kwam precies de helft van het projekt gereed en temidden van ogenschijnlijke choas lagen de portalen van de autotunnels en de spoorwegbuis naar het hart van het kanaal toe en zeven honderd meter gesloten beton wezen naar het diepste punt; het ventilatie gebouw was voor de helft gereed en de krachten gingen zich concentreren op de Noordoever. De zuidelijke landtong moest verdwijnen en een stevige dijk was het laatste beletsel voor het kanaalwater om zeventien meter lager op het dak van de voltooide eerste helft te storten. De eerste experimenten met geluids- absorbtie, die tot zulke voortreffelijke resultaten hebben geleid, zijn in die dagen begonnen. Het voorjaar van 1955 is een stil, doch belangrijk ogenblik ge weest in de bewogen tunnelhistorie. Op het ogenblik, dat minister rnr. Beton in vele vormen was een voorname grondstof der tunnel beton ook in het wegdek. Het werd wit gehouden en met de hand van een weerkaatsende laag voorzien. T Algera de twaalfde december 1956 een bezoek aan de tunnelbouw in Veisen brachthadden de werkers van zijn departement, die in de diepte van het Kennemer zand de afbouw van de oeververbinding ter hand hadden genomen ,in stilte een datum voor cle opening vastgesteld: zaterdag 28 september zou het worden. Minister Algera dacht er echter anders over: dat kon niet voor oktober 1957, meen de hij en zijn departement had be paalde bezwaren tegen die zaterdag de 28ste, zodat deze dag als in de mist verdween. De tunnel wordt echter geopend op.zaterdag 28 september, waar mee bewezen, dat ministers en de partementen gelukkig niet onfeilbaar zijn in het vaststellen van data. Bij de verbreding van bet Noordzeeka naal in de dertiger jaren werd al rekening gehouden met de tunnelbouw in Velsen. Ten oosten van het pontveer werd het ka naal niet verbreed, zodat men in een open bouwput kon werken aan de tunnel op een plaats, die het midden van het Noorzee- kaniaal zou worden. Tussen april 1941 en november 1942 werd er al aan de tunnel gewerkt: er werd een' bouwput gegraven en ook een bouwkuip gemaakt, terwijl 20 meter spoor- en ver- keerstunnel werd aangelegd. Na de bevrijding bleken de tunnelfrag menten reeds verouderd te zijn. Alles moest worden afgebroken en een geheel nieuwe kuip, met groter diameter, 63 meter, (de oude kuip was 45 meter) werd om de oude stalen kuip geslagen; 27 meter diep gingen de „damplanken" één voor één de grond in. In de kuip werd nu een tunnel-„moot" ge legd van 24 meter lengte, of eigenlijk 2 mo ten, nl. één voor de spoorwegtunnel en één voor de autotunnel. Veertig en honderd Voor de autotunnel moesten (voor het gesloten gedeelte) in totaal 40 moten gelegd worden, vrijwel alle ter lengte van 18 meter. Voor het gesloten gedeelte van de spoorwegtunnel waren niet minder dan 100 moten van gelijke lengte nodig. De spoorwegtunnel is betrekkelijk een voudig: een enkele koker, waarin dubbel spoor ligt met langs de kant smalle voetpa den, zodat technisch personeel overal in de lliiiiililii: Er is een zware betonmolen aan de slag gegaan en de eerste moten van de tunnel worden gestort in de langwerpige bouwput. Zestig kubieke meter beton per uur lange stuwkanalen voeren de specie naar het hart van de bouwput. In het voorjaar van 1953 kwamen de eerste twee moten over een lengte van 250 meter uit de handen van de Ballastmaatschappij. De machine draait op een hoger toerental. Al is de wateronttrek king aan de bodem door de Velsense tunnelbouw zo beperkt mogelijk ge houden, dankzij een vooruit-berekend sys teem van bronbemalin gen, de pompen hebben niettemin in de vijf jaren van hun rusteloos zwoe gen ongeveer 100 mil joen kubieke meter wa ter (100.000.000!) uit de grond getrokken, dat goeddeels in het Noord zeekanaal verdween. En de tunnel heeft daarmee de waterhuishouding on der de Kennemer grond toch wel wat onderste boven gehaald, want na dat aanvankelijk de pompen zoetwater uit sloegen, begonnen zij al gauw brak nat te zuigen, doordat de zoutwater kegel in de diepe onder grond steeds verder om hoog werd gehaald. Doordat men aan de zuidelijke oever van be neden naar boven bouw- de en dus steeds minder hoefde te pompen, ter wijl aan de andere kant de werkwijze net anders om was, werden grote pieken in de wateront trekking voorkomen. Maar toch zijn er dagen geweest, dat er 3500 ku bieke meter per uur, al leen aan de zuidkant werd uitgemalen. En de stroomrekening van al deze pompactiviteit be liep vaak f 30.000 per maand. Het was op een maandag in maart, dut Rijkswaterstaat de eerste auto door de tunnel zag rijden. Het was speciaal om proeven met de verlichting be gonnen en de manier, waarop deze wagen de tunnel binnenkwam" lijkt nu, met de opening in zicht, wat bizar, maar er is toch, bijna twee jaar terug al een auto ondergronds geweest. ADVERTENTIE SPECIAALZAAK SINDS 1883 Grote Houtstraat 83 - Haarlem - Tel. 10371 tunnel kan komen. De helling is 1 op 60, d.w.z. dat de tunnel over elke zestig meter afstand een meter daalt, c.q. stijgt. Het ge sloten gedeelte werd in totaal ruim 2000 meter lang, de open stukken meegerekend kreeg deze tunnel een lengte'van ruim 3200 meter. De autotunnel bestaat uit totaal vijf ko kers, nl. een dubbele autokoker met daar- oooocx)ooc)c>ooocooooooooc<xxdooooc)cooooooooc»cooooooooc)ococ dóooc<xxx)oooockxxxxxxdocodooocooooocoooooooooc>oooooococ)oo' tussen een smalle koker, evenals aan de buitenkant. De autokokers krijgen een rij baan van elk 7 meter breed, éénrichtings verkeer. De smalle kokers zijn bestemd voor ventilatie en het doorvoeren van lei dingen, dienstleidingen, maar o.a. ook de leiding van 1.40 diameter voor het transport van Lek-water ter bevloeiing van het duin terrein rond Castricum. Het gesloten ge deelte van de autotunnel is 768 meter lang, op- en afrit meegerekend werd deze tunnel totaal 1644 meter lang. De helling van de autotunnel is 1 28,5. Rijdende bekisting Voor de bouw van de tunnel maakt men gebruik van een rijdende „bekisting", een ijzeren constructie met stalen platen. Om deze constructie heen werd het beton ge stort en na drie weken, toen het beton ver hard was, liet men op eenvoudige wijze de bekisting „inkrimpen", reed hem 18 me ter verder om hem daar weer op normale grootte te brengen en te gebruiken voor de volgende tunnelmoot. De wanden van de autokokers staan aan de bovenkant verder uit elkaar dan aan de voet. Dit is gedaan om de mogelijke be- ADVERTENTIE ADVERTENTIE HAARLEM is nu door de TUNNEL vlugger bereikbaar Bij ons kunt u uw wagen altijd parkeren I Zijlweg 58 Haarlem - Tel. 13033 klemming van een lange tunnel tegen te gaan en vooral ook voor het geluid. Dit wordt, na hoogstens enkele weerkaatsingen opgevangen door het plafond, dat een ab sorberende laag draagt. Half jaar CEMIJ! Voor het gehele werk was 350.000 m3 be ton nodig en om dat te kunnen maken is ongeveer 130.000 ton cement vereist, wat ongeveer neerkomt op de produktie van een half jaar van de CEMIJ. Voor de bewape ning van het beton was circa 35.000 ton staal nodig. Een reeks van pompen en bronnen hiel den het bovenwater en het spanningswater uit de bouwput. De diepste bronnen reik ten tot bijna 40 meter beneden maaiveld hoogte. De bouwput was op zijn diepste punt ruim 27 meter beneden Normaal Am sterdams Peil. Het is in de tweede maand van het jaar 1954 en de vorst heeft het werk in haar greep. Maar diep onder de aarde gaat de arbeid voort: ijzervlechters bewerken het stugge metaal voor een nieuwe moot van de tunnel, waarvan reeds twee moten voltooid zijn. Sinds een paar weken is de tunnel her metisch gesloten en staan er Waterstaat mensen op wacht om elke nieuwsgierige met kracht te weren. Tenslotte zijn er tot nu toe al tienduizenden onder het kanaal doorgeweest en men vond, dat het nu eens uit moest zijn. Bovendien moesten de auto buizen afgeschilderd worden en daar kon men geen sightsee-ende pottenkijkers meer bij gebruiken. Bovendien moest het offici ële gezelschap van zaterdag toch nog een beetje het gevoel hebben, dat het de pri meur had. Dat dit natuurlijk niet geheel waar kon zijn, laten de lijsten der gasten zien, die eerder al de tunnel doorwandelde. mi nister Algera op donderdag 30 augustus 1956, die de eerste stappen tussen noord en zuid zette heeft nadien vele duizenden na zich zien komen. MTS-ers, ingenieurs, bui tenlandse gasten, excursantenHet is zaterdag dus een illusie maar wél een fraaie. De opening van de tunnels is een diep- gekoesterd geheim in de harten der Rijks waterstaters. Men streeft naar 'n originele oplossing en het K.N.M.I. komt er zijdelings bij te pas de driekleur uiteraard ook. Meer mogen wij niet verklappen, maar de plannen zitten vol fijne trekjes. Hoe „hermetisch" de beide tunnelmoten afgesloten zijn zal dan blijken - de bou wers hebben er ernst mee gemaakt en zul len tot het moment, dat de koninklijke stoet nadert, niemand meer toelaten dan degenen, die - zoals gebruikelijk is - op het allerlaatste moment een kwastje verf moeten aanbrengen of een kapotte lamp moeten vervangen. De tunnel zal er piek fijn uitzien. Er zal zelfs een leger werk sters in los worden gelaten om hem uit te schrobben. Het laatste stadium nadert: tussen de noordelijke moten en de zuidelijke tunnelstukken is nog maar een paar meter blauwe lucht te zien nog een paar maanden en de buizen vormen een aaneengesloten lint, waarover de aarde zich weer sluiten kan.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1957 | | pagina 43