Evenementen rond opening van
Velser tunnels
WYBERT
Reddingboot werd een hel
van dorst en waanzin
ZENUWRUST
Studio voor elektronische muziek
zaterdag in Delft geopend
Op d e"X
<~Praatótoel
Sommigen van ons werden gek
en sprongen gewoon overboord
MAANDAG 30 SEPTEMBER 1957
3
Dr. P. H. Ritter jr.
gehuldigd
Twee ton koffie gestolen
Bloedbad
OVERLEVENDE VAN DE „PAiMIR" VERTELT:
5 Stalen masten oorzaak
van de ondergang?
Overheidsbijdrage aan
emigranten verlaagd
Dr. Ernst Marboe in
Wenen overleden
Pseudo-arts aangehouden
Diploma met vals stempel
Zorgen
In Brussel beklom ik de exprestrein
Parijs-Amsterdam en in de restauratiewa
gen trof ik Henri, een oude schoolmakker,
die nu op een van onze Ministeries mee-
doktert aan de Europese Integratie, wat
dat ook moge zijn.
Natuurlijk doken wij terstond in de
politiek, maar nog vóór wij onze opvat
tingen netjes van etiketten hadden kunnen
voorzien, schoof er een derde man aan
onze tafel; een spraakzame heer, die zich
al spoedig ontpopte als een belangrijk in
dustrieel met fabrieken in vele landen en
drie kinderen óp de Middelbare School.
„Ik vraag me zo vaak af", sprak hij,
terwijl hij zijn spaghetti gemakshalve in
kleine stukjes sneed, „wat ik mijn kinderen
mee moet geven. Geestelijk bedoel ik. Op
die leeftijd hebben ze het toch al niet ge
makkelijk en wat kunnen wij hun bieden?
Er is geen zekerheid meer, er zijn span
ningen, gebrek aan leiding, enfin, noem
maar op. Dat was in mijn jeugd toch an
ders, al klinkt het misschien wat afge
zaagd".
Hij was kennelijk een pessimist en wel
licht leed hij reeds aan de managersziekte.
In ieder geval was Henri het allerminst
met hem eens.
„In uw jeugd, meneer", betoogde hij
hartstochtelijk, „in uw jeugd was de toe
stand veel en veel beroerder dan nu.
Hoorde je toen ooit spreken over Europese
samenwerking, over hulp aan achterge
bleven gebieden of over een wereldgezond
heidsraad? En kijk nu eens om je heen!"
„Dat klinkt allemaal erg mooi", zei de
fabrikant mistroostig, „maar verkoop hqt
eens aan de mensen van vandaag. De mees
ten weten niet eens, dat er een wereldge
zondheidsraad bestaat, maar ze worden
wel volgegoten met nieuws over oorlog
hier en oorlog daar en over de atoombom
en al dat fraais. Denkt u, dat onze kinderen
alsmaar vervuld zijn van de hulp aan ach
tergebleven gebieden? Die hopen op hulp
bij het krijgen van een paar kamers als ze
trouwen. In de ogen van onze kinderen is
heel Europa een achtergebleven gebied".
Zo ging het nog een tijdje door en ten
slotte zochten wij de coupé op waar Henri
zijn, met verslagen en rapporten gevulde
aktetassen had achtergelaten. Er zat reeds
een magere, gebruinde heer, die ook al
om een praatje verlegen was. Hij bleek
een Hollander te zijn, die lang in de Ver
enigde Staten had gewerkt en daaruit een
bescheiden pensioen had overgehouden,
hetwelk hij in Palma di Mallorca omzette
in voedsel, onderdak en een plaatsje in de
zon.
Geen gek leven, vonden we alle drie.
Eigenlijk een lang gekoesterd verlangen
van talloze landgenoten. Een wensdroom,
die in ons klimaat kan uitgroeien tot een
soort dwangneurose Majorca!! Maar de
gepensioneerde geluksvogel dacht er an
ders over.
„Ach, weet u wat het is", sprak hij triest,
„eerst lijkt het allemaal erg mooi, maar zo
in je eentje op Majorca als je geen woord
Spaans spreekt en te oud bent om het te
leren, is ook niet alles. Bovendien word je
het grootste deel van het jaar onder de
voet gelopen door de toeristen. En het
allerergste is nog het eten. In de States
heb ik jaren gedroomd van echte lekkere
gebakken aardappelen, maar op Majorca
heb ik ze nooit gegeten zoals vroeger thuis".
Somber voegde hij er nog aan toe: „Ik
denk, dat ik maar weer iets in Holland ga
zoeken, als het niet te duur is".
In Den Haag stapten ze uit. Dé econoom
met een hoofd vol integratie, de fabrikant
met zijn opvoedingsproblemen en de man
uit Majorca met heimwee naar gebakken
aardappeltjes d la Hollandaise.
Zo heeft iedereen zijn zorgen.
Am. de Vita
ADVERTENTIE
Zwaarmoedige gedachten, tobberijen en
angstgevoel worden verdreven door
MIJNHARDT'S ZENUWTABLETTEN
Versterken het zelfvertrouwen en
stemmen U weer moedig en rustig.
De 75-jarige dr. P. H. Ritter, die zater
dag afscheid nam van zijn werk als radio
spreker na een periode van dertig jaar, is
's middags gehuldigd in het grote restau
rant van de AVRO-studio in Hilversum.
Er waren enige honderden bijeen gekomen,
onder wie minister-president dr. W. Drees,
het Tweede Kamerlid W. H. Tilanus en
andere vrienden. Een tiental sprekers
bracht hulde aan dr. Ritter, die vergezeld
werd door zijn echtgenote.
Als eerste sprak jhr. Th. Roëll, voorzit
ter van de AVRO, die namens deze om
roepvereniging, waarvoor dr. Ritter zo
vele jaren werkzaam was, een schilderij
aanbood: een Italiaans landschap van Jo
Damme. Dr. Drees vertolkte de gevoelens
van het huldigingscomité en in een bij
zonder hartelijke toespraak sprak hij zijn
bewondering uit voor het werk, dat dr.
Ritter zo lange tijd heeft gedaan. „Met
eerbiedige bewondering heb ik vernomen",
aldus de minister-president, „dat gij thans
voornemens zijt te gaan studeren voor het
doctoraal examen wijsbegeerte". Hij noem
de dr. Ritter de bemiddelaar tussen de cul
turele waarden en de menigte, en offreer
de hem hierna het geschenk van het hul
digingscomité: onder andere een cheque
van f 7000,
Van de rij van sprekers die volgden,
noemen wij jhr. mr. C. J. A. de Ranitz,
burgemeester van Utrecht, die dr. Ritter
als burger van zijn stad vereerde met een
medaille, mr. F. Bakels namens de Ko
ninklijke Nederlandse Uitgeversbond, prof.
dr. Garmt Stuiveling, die de gevoelens
vertolkte van de Vereniging van Letter
kundigen en de collega's en mevrouw An
nie van Wageningen-Salomons, die sprak
namens het juist vandaag opgerichte Rit
ter Instituut ter bevordering van de taal
zuiverheid, dat jaarlijks onder andere een
prijs zal uitloven.
Nadat namens het AVRO-personeel een
taart in drie verdiepingen met vijfenze
ventig kaarsjes was binnengedragen,
sprak dr. Ritter een bewogen dankwoord.
Zijn grootste vreugden zijn geweest te be
merken, dat ook de gewone man in zijn
critieken belang stelde. „Ik ga nu wer
ken aan de voorbereiding van mijn Ita
liaanse reis", zo zeide hij tot slot, „want
werken moet men, en ik ben nog vol plan
nen, levensvreugd en levensplicht".
De foto-reportage welke men hiernaast
aantreft, brengt de belangrijkste ge
beurtenissen in beeld van het Konink
lijk bezoek aan de IJmond bij gelegen
heid van de opening der tunnels te
Velsen. De foto boven toont ons het
grote ogenblik van zaterdag 28 sep
tember: Koningin Juliana knipt het
lint door dat de laatste barrière
vormt voor de entree van de auto
tunnel. Naast de Koningin minister
Algera. Onmiddellijk na de plechtig
heid maakte de vorstin een tocht door
de tunnel. Zij nam daarna een défilé
af van bedrijfsauto's, waarvan ons de
tweede foto een indruk geeft. De
Koningin bracht ook een bezoek aan
Driehuis. Daar nam ze kennis van het
werkstuk van acht bejaarden: een ma
quette, voorstellende IJmuiden. Bur
gemeester mr. M. M. Kwint gaf een
toelichting en de makers zelf zorgden
voor interessante gegevens over de
details van hun pronkstuk, waaraan ze
een jaar hebben gewerkt. Nu de nieu
we verbinding met Beverwijk via de
tunnel tot stand is gebracht, heeft de
lijn HaarlemBeverwijk over de
spoorbrug afgedaan. De laatste trein,
die zaterdagnacht over deze route de
„Wijk" binnenkwam werd met eerbe
toon binnengehaald en kreeg zelfs een
krans op de neus. De foto legt dat
ogenblik vast. Over de tunnels zelf
brandde laat in de avond van zater
dag een groots vuurwerk los, aange
richt om de festiviteiten luisterrijk te
bekronen. Van dat evenement geeft de
foto helemaal beneden de effectrijke
en imposante weergave.
ADVERTENTIE
Rokershoest
wordt voorkomen
en bestreden met
De Rotterdamse politie heeft drie per
sonen aangehouden, die ruim twee ton
koffie uit een opslagplaats bij de haven
hadden gestolen. Bij een verkeerscontrole
bleek op een vrachtauto een partij van
ruim twee ton koffie te liggen. Over de
herkomst kon de chauffeur geen redelijke
verklaring geven. Hij werd meegenomen
naar het bureau en bekende tenslotte dat
de koffie was gestolen. Een broer van de
chauffeur en diens patroon, die van de
diefstal afwisten, zijn eveneens aange
houden.
Tussen Havelte en Meppel is zaterdag
middag een tankauto van een destructiebe
drijf uit Nijverdal, geladen met 17.000 liter
dierlijk bloed, gekanteld. Het sluitstuk van
de tank werd afgerukt, zodat het bloed
over de weg stroomde. De brandweer van
Havelte is meer dan een uur bezig geweest
met het wegspuiten van de bloedmassa.
Een kraanwagen heeft de tankauto, die
ernstig beschadigd was, overeind gezet.
FRANKFORT (Reuter-DPA) - Met
een vliegtuig van de Amerikaanse lucht
macht zijn zaterdagavond vijf over
levenden van de „Pamir" in Hamburg
aangekomen, waar zij in een hotel zijn
ondergebracht. Zondag zijn zij eerst
urenlang door een rechtbank voor de
scheepvaart ondervraagd; pas daarna
mochten de journalisten het vijftal inter
viewen.
De oudste van de vijf, de scheepskok
Karl Dummer, deed het verhaal. Nadat
vorige week zaterdagsochtends de zeilen
van de „Pamir" weggeslagen waren door
de gierende storm, naderde het einde snel.
De slagzij was zo groot dat geen redding
boten meer gestreken konden worden. De
gehele bemanning hing aan de stuurboord-
railing, toen de „Pamir" om circa kwart
voor twaalf omsloeg. Alle opvarenden vie
len in zee, de meesten verdronken meteen.
Twee reddingboten werden losgeslagen en
dreven weg, een ervan ondersteboven.
Tussen de wrakstukken worstelden de
drenkelingen wanhopig. Er vormden zich
groepjes overlevenden.
De eerste vjjf
„In mijn groep," vertelde Dummer, „wa
ren ongeveer 15 man. Met een reddings
vest bouwden we een soort vlot. We haal
den er stukken touw door en klemden er
riemen iri vast en konden ons daarmee
enige tijd drijvend houden. We lagen on
geveer een uur- in het water toen we op
90 meter afstand een lege reddingsboot
zagen. Door tien meter hoge golven zwom
men we naar de reddingsboot toe, die we
maar af en toe zagen. We konden hem al
leen zien als wij of de reddingsboot op een
golftop lagen. We hadden een uur nodig
om die afstand te zwemmen. Slechts tien
van onze vijftien mannen bereikten de
boot. Alles wat erin lag gooiden we eruit
om hem lichter te maken, zodat we ons
tenminste aan de boot konden vastklam
pen. Wij hingen tot onze borst in het
water.
De eerste nacht stierven er twee. Zij
waren uitgeput. Wij trachtten ze boven
water te houden, maar dat was onmogelijk.
Zelfs toen ze al dood waren probeerden
we ze nog vast te houden, maar ze waren
te zwaar. Eindelijk vonden we de kracht
om in de boot te klimmen en hem leeg
te hozen. De volgende dag en de volgende
nacht hebben we de hele tijd uitgekeken
naar schepen. Enkele kwamen dichtbij tot
op 200 meter van ons af. We schreeuwden
zo hard we konden, maar de wind stond
onze kant uit en men hoorde ons niet."
Dorst ergste kwelling
„Wij hadden blikjes noodrantsoenen, die
we met messen openmaakten, maar onze
dorst was verschrikkelijk. We hebben het
meest van de dorst geleden."
De tweede dag stierven er nog twee
mannen. Ze hadden teveel zeewater
gedronken. We hebben geprobeerd ze
te weerhouden, maar zjj hadden zo'n
enorme dorst dat zij hun verstand
verloren. Ze wisten niet wat ze deden.
Ze zwommen gewoon weg. We pro
beerden ze tegen te houden, maar dat
kon niet. Een kwartier later zagen we
ze niet meer."
„Weer zagen we schepen en vliegtuigen,
maar zij zagen ons niet. We trokken een
plank uit de boot en maakten daar een
mast van, twee en een halve meter hoog,
met een zwemvest als vlag eraan."
Haaien
„We waren zo moe en onze handen wa
ren zo geschaafd dat we geen blikjes
voedsel meer open konden maken. Zo nu
en dan zwommen haaien om ons heen,
maar we waren niet bang voor ze. Als
we een zwemvest zagen drijv-n, zwommen
we er zelfs heen, omdat we hoopten er
een lichtpatroon in te vinden. De haaien
kwamen niet achter ons aan."
Waanvoorstellingen
„Daarna kregen we hallucinaties. We
verbeeldden ons dat we land zagen, vlieg
tuigen die boodschappen in de lucht schre
ven, hele vloten snelle motorboten en land.
Een van ons wilde naar Engeland zwem
men. Toen kwam het grote moment. We
draaiden ons om en daar, uit een regen
boog komend, was de „Saxon". Hij kwam
recht op ons af, maar wij wilden niet
wachten. We sprongen te water en zwom
men erheen. Ze wierpen ons touwen en
zwemvesten toe. We pakten de touwen
vast - en toen konden we niet meer. We
konden niet omhoog klimmen langs die
touwen. De bemanning droeg ons naar
boven. Toen wisten wij dat we in veilig
heid waren."
In veiligheid
Het vijftal geredden is, zoals men weet,
later door de „Saxon" overgezet op de
„Geiger", die hen in Casablanca aan land
zette. Vandaar zijn zij zaterdag in een
Amerikaans militair vliegtuig naar hun
vaderland teruggebracht.
De overlevenden zijn de 54-jarige
scheepskok Dummer, de 18-jarige Folkert
Anders, de 18-jarige Klaus Friedrich, de
19-jarige Georg Wirth en de 17-jarige Karl
Kraaz. Een zesde overlevende, de twintig
jarige Giinther Hasselbach, die dinsdag
avond gered werd, is door een Frans schip
naar Porto Rico gebracht.
xxx)ooocoooccocoooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooc
8
8 De Pamir is onbeschadigd gezonken. 8
8 Door het geweld van de orkaan werd
het zeilschip „plat" gelegd en door de g
R golven overweldigd. Dit is gebleken uit 8
8 de eerste ondervraging van de vijf schip- g
8 breukelingen. Aanvankelijk werd aan-
genomen, dat de voormast gebroken was 8
b en de neerstortende tuigage het schip g
R lekgeslagen had. 8
g Kapitein Hermann Eggers van de Pa-
mir, die de laatste reis van het schip we-
R gens ziekte niet heeft meegemaakt, is
5 van oordeel, dat de Pamir zich weer
o opgericht zou hebben als de masten van
8 hout en niet van staal waren geweest,
g De masten zouden dan namelijk gebro-
8 ken zijn.
g
:xdoooooccxxxxxxxxxx)ocöooooocoooooooocxdcococoooc>oooooooooc
Als gevolg van de noodzaak tot vermin
dering van de overheidsbestedingen, is
besloten tot verhoging van de eigen bij
drage van emigranten in de kosten van
hun emigratie in 1958. De minimum eigen
bijdrage ondergaat geen wijzigingen voor
Argentinië, Australië, Brazilië, Chili, Rho
desia en Nieuw Zeeland. Van de uitkomst
van besprekingen, welke thans nog plaats
hebben met de regering van de Unie van
Zuid-Afrika zal afhangen, of voor emi
granten naar Zuid-Afrika de verhoging al
dan niet zal gelden.
Voor hen, die zich naar andere
overzeese bestemmingen begeven, zal met
ingang van 1 januari 1858 de minimum
eigen bijdrage voor zelfstandig emigreren
de ongehuwde emigranten worden van
f 150 tot f 350, voor gezinnen van f 100 tot
f200.
Verlies in Oostenrijkse kunstkringen
(Van onze correspondent in V/enen)
Ernst Marboe, de administratieve leider
van de Oostenrijkse staatstheaters dus
van de Opera, het Burgtheater, de volks
opera en het Academie-Theater is zater
dag op 48-jarige leeftijd plotseling over
leden. Aanvankelijk was hij de leider van
de culturele afdeling bij de regeringsvoor
lichtingsdienst en werd hij in 1953 tot
algemeen administrateur van de Oosten
rijkse staatstheaters benoemd. In deze kwa
liteit heeft hij een grote rol gespeeld bij
de wederopbouw en de plechtige opening
van de opera en het Burgtheater in 1955.
Hij is het ook geweest, die Herbert von
Karajan tot directeur van de Weense Opera
benoemde en die tevens samenwerking
met de Scala van Milaan mogelijk maakte.
Daaraan is het te danken, dat de Weense
Opera haar hoog internationaal niveau
kon bereiken. Ook coördineerde hij de
festivals in Oostenrijk door de Weense
Opera voor Salzburg te reserveren en
het Burgtheater voor het festival van
Bregenz. Hij zorgde er tevens voor, dat
buitenlandse toneelgezelschappen tijdens
het Weense festival in het Burgtheater
konden optreden. Door de honoraria voor
zangers en toneelspelers aanzienlijk te ver
hogen gelukte het hem de beste krachten
voor Oostenrijk te bewaren, die anders be
zweken zouden zijn voor de financiële ver
leiding van de Duitse bondsrepubliek.
Marboe heeft een groot aandeel gehad in
het scenario van de Oostenrijkse propa
gandafilm „1 april in het jaar 2000", waar
in hij tegen de schijnbaar eeuwigdurende
bezetting van Oostenrijk op geestige wijze
protesteerde.
Hij heeft de culturele geschiedenis van
Oostenrijk beschreven in een boek, dat
onder d titel „Oesterreich Buch" bekend
werd en tevens in het Frans is vertaald.
Het was zijn streven om Oostenrijk weer
een vooraanstaande plaats te geven in het
internationale kunstleven, welk streven
met succes werd bekroond. Zijn dood be
tekent voor heel Oostenrijk en speciaal
voor het culturele leven in dit land, een
zeer groot verlies.
Na een langdurig vooronderzoek heeft
de Duitse politie te Düsseldorf de 38-jarige
Nederlander J. D. aangehouden. Hij zou
juist dezer dagen zijn functie als labora
toriumarts aldaar opgeven, om de leiding
op zich te nemen van een afdeling van de
geneeskundige dienst elders in Duitsland.
Hij wordt er van verdacht geen artsbe
voegdheid te bezitten en zichzelf van valse
papieren te hebben voorzien.
Reeds in de eerste helft van dit jaar
kreeg de Rotterdamse recherche argwaan,
toen zij bij een stempelfabriek daar ter
stede voor een andere vervalsingsaffaire
een onderzoek instelde en tot de ontdek
king kwam, dat daar onlangs ook een
stempel voor de universiteit van Innsbruck
was gemaakt. Men stelde zich voorzichtig
in verbinding met de Duitse autoriteiten,
die het onderzoek voortzetten en de ante
cedenten van D., op wie de Rotterdamse
recherche de aandacht had gevestigd, na
gingen. D. zou het stempel hebben besteld
en misbruikt om zich van een artsenbul
van de universiteit van Innsbruck te voor
zien.
Zaterdagmiddag had in de Technische
Hogeschool te Delft de officiële opening
van de eerste studio voor elektronische
muziek in Nederland plaats. Deze is tot
stand gekomen dank zij het initiatief van
het Contactorgaan Elektronische Muziek,
een comité waarin componisten, vertegen-
wordigers van de regering, de Nederlandse
Radio-Unie, de Technische Hogeschool en
Philips zitting hebben. Bij afwezigheid van
voorzitter Henk Stam opende ir. W. Ter-
meulen de bijeenkomst, die bijgewoond
werd door zeventig genodigden, hoofd
zakelijk componisten en muziekcritici.
Onder de aanwezigen bevond zich de heer
J. P. Wagemans namens de minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en
de Frans-Amerikaanse componist Edgar
Varèse die een voorganger geweest is op
het terrein, dat het contactorgaan met de
opening van deze studio wil gaan ont
ginnen.
Een uiteenzetting van 't doel en de opzet
werd vervolgens gegeven door dr. ir. W. Kok
aan wie door de Technische Hogeschool
de leiding van dit muzikale laboratorium
opgedragen is. Deze begon met een korte
historische uiteenzetting, waaruit bleek dat
ongeveer veertig jaar geleden door de uit
vinding van de elektronenbuis zich de
mogelijkheid opende om langs elektro
nische weg geluid voort te brengen. Hier
door ontstonden aanvankelijk instrumen
ten als de Ondes Martenot, het Trautonium
en niet te vergeten het Hammond-orgel,
die echter, volgens de spreker, weinig of
geen toekomst hebben daar hun toon star
is van nature en in tegenstelling tot bij
voorbeeld de traditionele blaas- en strijk
instrumenten, waar de zuiverheid het eer
ste doel van de bespeler blijft, de techniek
thetische weg componeren. Dit direct wer
ken aan de samenstelling van het muzikale
element zelf is wel het meest frappante en
het meest essentiële van de revolutie, die
zich hier misschien voorbereidt. De voor
naamste centra van deze experimenten
zijn Parijs en Keulen (ook in Milaan is
men, naar een der aanwezigen meedeelde,
reeds tot bijzondere resultaten gekomen).
In Keulen waar de radio een studio hier
voor ingericht heeft, werkt men alleen met
elektronische trillingen, met uitsluiting van
de akoestische effecten. Bij de concrete
muziek van de Parijse geluidsingenieur
Pierre Schaeffer is iedere geluidsbron in
al of niet gedeformeerd* staat composi
torisch bruikbaar. Van groot belang is
steeds, zoals ir. Kok in zijn inleiding ver
klaarde, de samenwerking tussen instru
mentbouwer, fysicus en componist.
De experimentele muziek, zoals men het
terrein, dat door de ontwikkeling der na
tuurkunde aan de muziek is toegevoegd
zou kunnen noemen, verkeert nog in het
allereerste stadium van vooronderzoek. Het
aftasten van de oneindig vele mogelijk
heden, het proefondervindelijk „bereiden"
van de klank zou volgens ir. Kok door
„automatie" op den duur uit het stadium
van huisvlijt dienen te geraken. Voorals
nog wil men afwachten welke aantrekking
het nieuwe materiaal op de componisten
heeft en hen door het beschikbaar stellen
van een apparatuur en een kleine tech
nische staf helpen in dit „niemandsland"
een weg te vinden.
Na deze duidelijke uiteenzetting konden
de aanwezigen een kijkje nemen in de
daartoe ingerichte studio. Op 16 november
wordt in de Philips-Schouwburg te Eind
hoven het eerste Nederlandse concert van
hier gericht is op het aanbrengen van I alleen elektronische muziek met werken
kunstmatige vibraties. Van geheel andere van Badings, Stockhausen en De Leeuw
aard zijn de mogelijkheden die pas sinds
kort door de magnetofoon geschapen zijn:
hierdoor kan men de klank zelf langs syn-
gegeven.
Sas Bunge
