PANDA EN DE MEESTER-BRANDMEESTER
Twee Poolse schepen stuurloos op
Noordzee in felle Zuiderstorm
Open brief van filmcritici over
de Nederlandse speelfilms
Aanhoudend onbestendig
Trawler en vrachtboot stuurloos
helikopter komt niet los
Wereldnieuws
ocU ió het
zo
r~
■iAANDAG 4 NOVEMBER 1957
2
„HAAL DE JONGSTEN VAN BOORD"
Hausse in oorlogskruizen
in West-Duitsland
Scharenfabriek uitgebrand
Indische resolutie op Rode
Kruiscongres toegejuicht
Critiek van Kamerleden
op de P.T.T.
Guus Hermus en Hans
Kaart nu te gast bij de
Haagse Comedie
St. Hubertusjacht
'■S
s s
5
BB II
BB II
■9 >B
SB BB
IH BI
li 19/
Vrijheidsstrijd der
Hongaren herdacht
Voor
spellingen
Van een speciale verslaggever)
IN DE ZUIDERSTORM, die vanmorgen langs de Nederlandse kust woedde en die
de windkracht 10 bereikte, zjjn twee Poolse schepen in moeilijkheden geraakt. Beide
schepen hadden met een defect aan de stuurinstallatie te kampen en vroegen aan de
kustradiostations Humber-radio en Scheveningen-radio dringend om sleepboot-
assistentie. Uit IJmuiden vertrok de sleepboot „Cycloop" van N.V. Bureau Wijs
muller vanmorgen om acht uur op het eerste noodsein naar de trawler „Yaskolka",
terwijl de in Den Helder op station liggende Wysmuller-sleper „Titan" omstreeks
negen uur naar zee vertrok om de 2878 ton grote Poolse vrachtvaarder „Kolobrzeg"
te hulp te snellen.
De eerste melding kwam tegen acht uur
binnen van de Poolse trawler „Yaskolka".
In de positie 52.57 noorderbreedte en 02.45
oosterlengte dit is ongeveer zestig mijl
ten westnoordwesten van IJmuiden
was het schip op drift geslagen in noor
delijke richting. Reeds een uur later moest
de schipper van de Pool melden, dat de
positie vijf mijl noordelijker was.
Bureau Wijsmeller n.v. bood haar dien
sten op Loyds Open Form aan de kapitein
van de „Yaskolka" aan. Deze werden ge
accepteerd, terwijl ook de commandant
van het moederschip der Poolse vissers
vloot, de „Kaskubi" ermee instemde dat
de 1200 pk. sterke zeesleepboot assistentie
zou komen verlenen. De „Cycloop" koos
zee onder bevel van kapitein Jan de Koe
uit IJmuiden en marconist Dubbeldam
kon de Pool melden, dat de sleper om
streeks twee uur vanmiddag in de buurt
zou zijn.
De toestand op de trawler werd door
de kapitein gevaarlijk geacht. Hij verzocht
Humberradio om een helikopter te sturen
om de jongste opvarenden van boord te
laten halen. Humberradio moest om
streeks half elf vanmorgen melden, dat de
helikopter door het stormweer niet kon
opstijgen. Men zou nu in ieder geval een
groter vliegtuig in de richitng van de
Pool sturen om de positie aan de sleep
boten en andere schepen aan te geven.
Van de Engelse kust stak een reddingboot
in zee.
Verscheidene schepen, die in de nabij
heid van de „Yaskolka" lagen bijgedraaid
voor het stormweer, boden assistentie aan.
Ook de Franse vrachtvaarder, die op
slechts enige mijlen afstand van de Pool
was, zegde toe te trachten naar de trawler
te varen.
De Wijsmuller-sleepboot „Titan" ka
pitein F. de Jong die vorige week don
derdag op de rede van Den Helder werd
(Van onze correspondent in Bonn)
In verscheidene Westduitse steden liggen
in etalages weer ijzeren kruizen en de
andere Duitse onderscheidingstekens uit
de tweede wereldoorlog, op fluweel uitge
stald, soms met de prijzen erbij. Ze zien
er op het eerste gezicht net uit als vroeger,
alleen de hakenkruis-emblemen zijn, op
last van hogerhand, verdwenen. Daarvoor
is niets, of het jaartal 1939, of een orna
ment van eikeloof in de plaats gekomen.
Iedereen kan de onderscheidingstekens
thans kopen. Een fabriek in Lüdenscheid,
niet ver van het Ruhrgebied, die ook de
officiële ordetekens van de bondsrepubliek
vervaardigt, maakt ze aan de lopende band.
Andere firma's, die tot dusver hoofdzake
lijk speldjes en insignes hebben gemaakt,
treffen voorbereidingen om dit voorbeeld
te volgen, want deze tijd van het jaar, met
bals en feesten, is gunstig voor deze pro-
dukten van de „kermis der ijdelheid". De
hoogconjunctuur wordt verwacht als het
dragen van onderscheidingen op de unifor
men van de „Bundeswehr" door nieuwe
legervoorschriften zal worden geregeld.
Prijzen
Een ijzeren kruis-tweede-klasse kost
10,80 mark, en een ijzeren kruis-eerste-
klasse 14,50 mark. De kostbaarste onder
scheiding uit Hitler's oorlogen is het rid
derkruis, dat bij het ijzeren kruis behoort.
Dat kost, verzilverd, met lint en etui, 45
mark. De prijs van het „gouden" kruis met
etui is 43,50 mark. De medaille van de
winterveldtocht naar Rusland in 1941
1942 is al voor 9.10 mark te krijgen. Bij
zondere insignes, die voor moedig gedrag
in gevechten „van man tegen tank" wer
den verleend, kosten, als ze zwart zijn,
8,80 mark, en verguld 9.60 mark. Ook de
dienstinsignes, die bij de rijksarbeidsdienst
werden uitgereikt, zijn weer te krijgen,
voor mannen en voor vrouwen.
In de jaren, die onmiddellijk op de on
dergang volgden werd geen grote waarde
gehecht aan die versierselen omdat men
niet geloofde dat men er zich ooit weer in
het openbaar mee zou kunnen voltooien.
Ook daarvoor.
IJzeren kruizen werden niet uitsluitend
voor krijgsverrichtingen verleend. Kort
geleden is in Frankfort een lezenswaardig
boekje uitgekomen, „SS gestern, heute
undwaarin Kurt Hirsch wandaden
van de Waffen-SS beschrijft. Hij zegt in
zijn werkje, dat tal van leden van de politie
en van de Waffen-SS indertijd het ijzeren
kruis of het „Kriegs Verdienstkreuz" heb
ben gekregen ter beloning voor het „harde
werk", dat ze bij het deporteren van joden
en het „opheffen" van joodse kampen (dat
wil zeggen bij het „liquideren" van de
joden) in Polen hebben verricht.
Nieuw zijn miniaturen van decoraties uit
de nazi-tijd, die kleiner dan een centi
meter zijn, opdat men ze achter de jas-
revers kan verstoppen.
Zaterdag is brand uitgebroken in de
Eerste Nederlandse Scharenfabriek te
Vroomshoop. De brandweer was spoedig
ter plaatse, maar de brand was zo hevig
dat onmiddelijk' hulp werd ingeroepen van
de brandweer te Den Ham. Men kon ech
ter niet voorkomen, dat de gehele fabriek
nagenoeg uitbrandde. Waardevolle machi
nes gingen verloren. De oorzaak van de
brand is nog niet bekend. Dezelfde fabriek
werd ook in maart 1953 een prooi der vlam
men. De fabriekshal is eigendom der ge
meente Den Ham.
gestationeerd nadat de sleper de Neder
landse kustvaarder „Julia Anna" had ge
ëscorteerd door het Molengat, ging van
morgen op volle kracht weer door het
Molengat in noordelijke richting naar zee.
De Poolse vrachtvaarder „Kolobrzeg" ver
keerde in moeilijkheden op 54 noorder
breedte en 2.25 oosterlengte. Dit is onge
veer tachtig mijl ten noordwesten van
Den Helder.
Het vrachtschip, dat eigendom is van
de Polska Zegruga Moriska te Szczecin in
Polen, heeft stuurmoeilijkheden.
Trawler behouden?
De schipper van de Poolse trawler heeft
tegen de middag gemeld dat de stuur
installatie provisorisch hersteld is en dat
hij zal proberen op eigen kracht Great
Yarmouth te bereiken.
NEW DELHI (Reuter) Het congres
van het Internationale Rode Kruis te New
Delhi heeft met algemene stemmen een
door India ingediende ontwerp-resolutie
aanvaard, waarin op alle landen een be
roep wordt gedaan, oorlog te voorkomen,
het streven naar ontwapening te verster
ken en „maatregelen te nemen, waardoor
te allen tijden de mensheid beschermd
wordt tegen de gevolgen van het gebruik
van brandbommen, chemische, bacteriolo
gische, radio-actieve en andere wapens".
Een Sovjet-amendement, waarin werd
In het voorlopig verslag der Tweede
Kamer over de begroting der PTT wordt
critiek geoefend op de tariefsverhogingen
bij dit staatsbedrijf Vele leden verklaar
den zich niet tegen een verantwoorde
tariefsverhoging te zullen verzetten, maar
zij zouden wel gaarne van de minister
vernemen, of hij zich ervan heeft over
tuigd, dat de efficiency in het bedrijf aan
redelijke eisen voldoet. Zij zouden het op
prijs hebben gesteld, wanneer met de in
voering van de laatste tariefsverhogingen
zou zijn gewacht totdat de Kamer ge
legenheid zou hebben gehad hierover haar
mening kenbaar te maken.
Verder merkten zij op, dat in deze tijd
van bestedingsbeperking algemeen de eis
tot prijsstabilisatie wordt gehoord. Zij
vroegen waarom de minister het blijkbaar
nodig acht, dat bij de telefonie een winst
van ruim f 10 miljoen en bij de postcheque-
en girodienst een winst van ruim f 3 mil
joen wordt gemaakt.
Velen leden achtten het zeer bevreem
dend, dat de PTT tweemaal in één kalen
derjaar een tariefsverhoging wil door
voeren. Naar hun mening had het verlies
bij de posterijen niet binnen het jaar tot
een tweede verhoging aanleiding behoeven
te geven. Ter vergelijking stelden zij, dat
de winst bij de telefonie van ruim 10 mil
joen geen aanleiding is geweest tot ver
laging der tarieven.
Opgemerkt werd voorts dat voor de
draadomroep een verlies wordt geraamd
van f 4.832.000. Indien deze miljoenen ver
slindende dienst zou worden opgeheven,
zou het waarschijnlijk mogelijk zijn om,
ondanks een verlies bij de posterijen, tot
een sluitende begroting te geraken. Be
staat er, zo vroegen vele leden, niet alle
aanleiding te bevorderen, dat de staat zijn
bemoeiingen met de draadomroep defini
tief staakt?
Andere leden vestigden de aandacht van
de minister op de vaak gehoorde klacht,
dat het dienstbetoon bij de posterijen af
neemt. Zo worden genoemd het beschadi
gen van poststukken en het overslaan van
buslichtingen. Deze leden waren van
mening, dat een staatsbedrijf, dat ten dele
een monopolistisch karakter heeft, maat
regelen dient te nemen om zijn verplich
tingen ten volle te kunnen nakomen.
De Haagse Comedie heeft „Veel leven om
niets" van William Shakespeare in studie
genomen in de vertaling van Gerard Mes-
selaar. Cees Laseur heeft de regie en de
medewerkenden zijn onder anderen Elisa
beth Andersen, Bas Ten Batenburg, Maria
de Boo^i Max Croiset, Jules Croiset, Joop
van der Donk, Gerard de Groot, Wim de
Haas, Broes Hartman, Guus Hermes, Hans
Kaart, John Koch, Cees Laseur, Jan van
der Linden, Albert Mol, Karen-Else Slui-
zer, Johan Valk, Frans Vorst, Camille de
Vries, Frans Zuidinga. De decors en kos
tuums zijn van Harry Wich, de muziek
wordt gecomponeerd door Jurriaan An-
driessen. De choreografie is van Albert
Mol. De première zal gegeven- worden op
1 januari in de Koninklijke Schouwburg in
Den Haag.
Een zevental filmcritici heeft zich in
het maandblad „Filmforum" met de vol
gende „Open brief" gewend tot de Neder
landse producenten van speelfilms.
Steeds weer, aldus deze critici, hebben
wij gemeend, op de bres te moeten staan
voor de Nederlandse speelfilmproduktie.
De oprichting van ene, dank zij de samen
werking van particulier initiatief en rijks
overheid tot stand gekomen, garantiefonds
voor de Nederlandse speelfilm hebben wij
toegejuicht.
Maar het geduld zelfs van de meest
welwillende, die om principiële redenen
een geregelde produktie van Nederlandse
speelfilms een goed en noodzakelijk ding
vindt, is niet meer bestand tegen de min
derwaardigheid waarvan Nederlandse
speelfilms steeds weer, ja steeds méér
blijk geven. Nu nog steeds Nederlanders
vergoelijkend en met sent'mentele verte
dering de Nederlandse speelfilm in be
scherming nemen, nu men nog te vaak de
stereotiepe woorden „toch wel vlot ge
speeld, niet minder dan de gemiddelde
buitenlandse ontspanningsfilm" tegen
komt, willen wij deze open brief richten
tot hen, die om welke reden dan ook
zich verplicht voelen Nederlandse films te
vervaardigen.
Wat producers in andere landen doen is
hun zaak. Moet het beslist een Nederland
se taak zijn de smaak van de gewone
bioscoopbezoeker nog meer te bederven?
Niets meer en niets minder doen de Ne
derlandse speelfilms van de laatste jaren.
Zij zijn van het begin tot het eind beledi
gend slecht en munten uit door een niet
te overtreffen infantilisme. Wie of wat kan
met dergelijke films gebaat zijn? Niemand
en niets, en vermoedelijk zelfs de geldge
vers niet.
Na al deze mislukkingen zou men ein
delijk het risico moeten aandurven een
Nederlands documentarist de opdracht tot
het maken van een speelfilm te geven.
Als men dit niet wil is er, met het oog op
het publiek, de film, de reputatie van onze
acteurs en actrices en het geld dat op an
dere wijze beter gebruiktou kunnen wor
den, slechts één advies mogelijk: stop,
voorlopig tenminste, de speelfilmproduk
tie!
Ieder van ons heeft in zijn eigen blad
reeds hierop geattendeerd. De crisis op
d Nederlandse speelfilm-markt heeft ons
tot een ongewone stap, tot deze gezamen
lijke verklaring en waarschuwing ge
dwongen.
De brief is ondertekend door de critici
J. Blokker, C. Boost, A. van Domburg, Han
G. Hoekstra, A. Koolhaas, H. J. Oolbekkink
en H. Wielek. Men is in de kringen der
filmproducenten zeer verontwaardigd over
deze „Open Brief" en wijst er o.a. op, dat
tot de ondertekenaars Anton Koolhaas
behoort, die de eerste na-oorlogse speel
film „De dijk is dicht" maakte. Vreemd
vindt men de figuur, dat ook de heer J.
Blokker tot de ondertekenaars behoort, die
toch begin '57 van het garantiefonds van
de Ned. Bioscoop Bond een bedrag heeft
Nehroe tijdens zijn openingsrede voor
het congres van het Rode Kruis van
New Delhi.
opgeroepen tot een onmiddellijk staken of
opschorten van proeven met kernwapens,
werd verworpen.
Het Russische voorstel werd met 66 tegen
30 stemmen afgewezen. Acht delegaties,
waaronder die van India, Irak en Zweden,
onthielden zich van stemming.
Japan, Tsjechoslowakije en de Sovjet-
Unie trokken op het laatste ogenblik ont-
werp-resoluties in, waarin speciaal werd
aangedrongen op het buiten de wet stellen
van het gebruik van kernwapens en an
dere wapens voor massale vernietiging. De
Indiase ontwerp-resolutie werd tenslotte
onder luid gejuich aanvaard met 115 tegen
nul stemmen.
Zondagmorgen hield de prins De Merode
de grote en schilderachtige St. Hubertus
jacht in de bossen van Belgisch Limburg.
De jacht werd geopend met een hoogmis
in het kerkje van Wiemesmeer, tussen
Zutendaal en Genk, waarna de paarden en
meute evenals het woud werd gezegend.
Het jachthoornkwartet van België luis
terde de plechtigheid, die door de Belgische
televisie werd uitgezonden, op. Ook uit
Nederlands Limburg bestond er voor deze
jagersplechtigheid veel belangstelling.
ADVERTENTIE
WASMACHINES
Gunstige betalingsvoorwaarden.
HARTENDORP
Gen. Cronjéstr. 43, Haarlem. Tel. 52760
Op de oceaan bevindt zich een omvang
rijk depressiegebied, waarvan de kern
maandagmorgen met een luchtdrukwaarde
van iets minder dan 970 mbar op ongeveer
700 kilometer ten westen van Schotland
lag. Actieve randstoringen ervan bewegen
van de Golf van Biscaye over Engeland
naar het Noordzeegebied. Een van deze
storingen trok maandagmorgen vroeg
dicht langs de kust van Holland en Zee
land. De wind nam daar tijdelijk toe tot
zware storm, dit is windkracht 10.
Den Helder meldde tijdens een bui bij
het overtrekken van een koufront een
windstoot van 41 meter per secunde, (of
ongeveer 150 kilometer per uur). Boven de
Golf van Biscaye ontwikkelde zich maan
dagmorgen een nieuwe storing en daar de
algemene luchtdrukverdeling boven West-
Europa nog vrijwel niet verandert, mag
verwacht worden, dat deze storing onge
veer dezelfde baan zal volgen als zijn voor
ganger. Na een tijdelijke afneming zal de
wind morgen dan ook weer gaan toenemen
en zullen ook de regenkansen weer groter
worden.
WEERRAPORTEN
Dinsdag 5 november
Zon op 7.44 uur, onder 17.07 uur.
Maan op 16.07 uur, onder 5.20 uur.
Maanstanden
7 nov. 15.32 uur volle maan.
14 nov. 22.59 uur laatste kwartier.
21 nov. 17.19 uur nieuwe maan.
29 nov. 07.57 uur eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Dinsdag 5 november
Hoog water: 2.21 en 14.35 uur.
Laag water: 10.13 en 22.24 uur.
Temperaturen
buiten
M
S
■a 8
en binnenland
heden-
d
morgen 7 uur.
Neerslag:
C -c'
O
6
0) t"
V
laatste 24
uur
st
C.S
Helsinki
geheel bew.
ozo
2
Stockholm
zwaar bew.
zzo
7
0,1
Oslo
regen
zzo
8
8
Kopenhagen
half bew.
z
9
0
Aberdeen
nevel
windst.
2
1
Londen
weerlicht
wzw
7
24
Amsterdam
zwaar bew.
z
12
5
Brussel
regen
z
11
0,4
Luxemburg
zwaar bew.
z
10
0
Parijs
geheel bew.
z
12
2
Bordeaux
geheel bew.
zzo
11
0,3
Grenoble
licht bew.
zzw
16
0
Nice
licht bew.
nnw
12
I
Berlijn
nevel
zo
5
0
Frankfort
mist
windst.
3
0
München
mist
zzo
4
0
Zürich
mist
nw
2
0
Genève
licht bew.
zw
6
0
Locarno
regen
ozo
9
5
Wenen
nevel
zzw
8
0
Innsbruck
licht bew.
w
2
Rome
zwaar bew.
zo
13
12
Ajaccio
zwaar bew.
ono
11
Malïorca
licht bew.
windst.
9
0,4
Den Helder
lichte regen
z
12
17
Ypenburg
geheel bew.
zzw
13
4
Vlissingen
zwaar bew.
zzw
13
3
Eelde
lichte regen
z
11
4
Twente
lichte regen
z
12
4
De Bilt
geheel bew.
z
13
4
Eindhoven
geheel bew.
z
13
3
Vlv. Z.-Limb
zwaar bew.
z
12
2
ra3B3pr?i
37. De pijprokerswedstrijd naderde nu het
hoogtepuntde ene deelnemer na de an
dere gaf het op en zakte met wazige blik
en gedoofde pijp ineen. Maar de burge
meester hield nog dapper vol. Met ferme
halen hield hij zijn pijp brandende; fier
en onverzettelijk blies hij zijn kringetjes.
„Luisteraars, dit is een groot uche mo
ment!", riep de radioverslaggever hoes
tend, „als iïc het goed zie, gaat onze eigen
burgemeester deze uche wedstrijd winnen!
Nog enkele minuten en hij zal zelfs het
wereldrecord hebben verbeterd! Ach, wat
een uche uche eer zal dat zijn voor onze
stad, voor ons land en voor ons volk!" Hij
schraapte zijn keel, wiste zich de tranen
uit de ogen en vervolgde: „Hij rookt nog
steeds, in prima stijlHij trekt, hij
blaast, hij trekt, hij blaastwat een tech
niek Nog enkele seconden, luisteraars
en het wereldrecord zalMaar het
wereldrecord zou niet gebroken worden,
want op dat ogenblik sneed een water
straal sissend door de rook en trof de bur
gemeester midden in het gelaat. Zijn pijp
sputterde, borrelde en doofde On
bewust van het feit, dat zij de record
illusies van de burgemeester in rook had
den doen opgaan, hielden Panda en de
brandmeester de waterstraal op het open
raam gericht. „Kijk", zei de brandmeester
„de rook verdwijnt, het gevaar is geweken.
Wat zal de burgemeester mij dankbaar
zijn!"
ontvangen voor het schrijven van een sce
nario, dat door Bert Haanstra zou worden
verwezenlijkt. Haanstra, een onzer beste
documentaristen, is echter te druk bezet.
Hij heeft reeds een aanbod tot het regis
seren van een speelfilm moeten afwijzen.
Herman van der Horst heeft tot nu toe ook
geweigerd. De filmproducenten zijn er
overigens nog niet van overtuigd dat de
documentaristen de Nederlandse speelfilm
produktie uit haar gewraakte positie kun
nen bevrijden. Zij zouden dat ook nog moe
ten bewijzen. Een speelfilm stelt andere
eisen dan een documentaire. De „Open
Brief" doodverven zij als van een nihilis
tische strekking.
Het standpunt van bestuur en directie
van de Nederlandse Bioscoop Bond moeten
wij helaas de lezer onthouden. Zowel de
heer Miedema, voorzitter, als de heer Bos
man, directeur, bevinden zich in het bui
tenland. In ons blad van morgen komen
wij in de rubriek „Van dag tot dag" op
deze kwestie terug.
Zondagmiddag is in Amsterdam de Hon
gaarse vrijheidsstrijd officieel herdacht
tijdens een bijeenkomst in Krasnapolsky,
gevolgd door een kranslegging bij het
Nationaal Monument op de Dam. Hierbij
waren aanwezig mevrouw Anna Kethly
oud-minister van staat van Hongarije, de
oud-commandant der Nederlandse Binnen
landse Strijdkrachten, generaal-majoor b.
d. H. Koot, en het voormalig hoofd van de
Ordedienst, kolonel b.d. jhr. P. J. Six. In
de morgenuren celebreerde pater Radanyi
in de Sint Nicolaaskerk een mis, de Hon
gaarse predikant ds. I. L. Tuski leidde voor
de protestanten in de consistoriekamer van
de Nieuw Kerk een herdenkingsdienst.
De Koningin had toestemming verleend
de Hongaarse verzetsvlag, die haar verle
den jaar door een vrijheidsstrijder was
aangeboden, tijdens de herdenking en de
kranslegging op te stellen. Dit dundoek met
de zwarte rouwstrip werd door een vlagge-
wacht van het ere-peloton van de voor
malige B.S. uit het paleis overgebracht
naar. Krasnapolsky.
Nadat de vlag was binnengedragen werd
het Hongaarse volkslied gezongen, gevolgd
door het Wilhelmus. Als eerste sprak dr.
O. Banki. arts te Roermond, voorzitter der
stichting Hongaarse Federatie in Neder
land. die deze herdenking had georgani
seerd. Dr. Banki begroette mevrouw Kethly
als lid van de Hongaarse revolutionaire
regering. Dr. Banki herinnerde eraan dat
een jaar geleden door verraad de Hon
gaarse opstand werd neergeslagen.
Vervolgens sprak drs. A. Kaan. adjunct-
directeur van de Gemeentelijke Dienst
voor Sociale Zaken van Amsterdam, die
verleden jaar in' Wenen gewerkt heeft bij
de organisatie voor de vluchtelingenhulp.
Hij gewaagde van zijn bewondering voor
de moed der vrijheidsstrijders, van wie
velen alles verloren hebben „Wij leefden
enkele iaren in voorspoed en zelfgenoeg
zaamheid, totdat er een appèl op ons ge
weten werd gedaan en gij ons herinnerd
hebt aan onze verantwoordelijkheid als
mens". Tot slot der bijéénkomst dnpTameer-
de een 1onge Hongaar een gedicht van
Gnvla Tlves.
Na afloon der bijeenkomst trokken allen,
met de vlag voorop, naar het nationaal
monument, waaromheen geüniformeerde
leden van het Veteranenlegioen Nederland
de erewacht hadden betrokken. Tezamen
met enige honderden Amsterdammers
woonde de burgemeester mr. G. van Hall,
dit slot der herdenking bij. Namens de
federatie legde dr. Banki een grote krans
van witte anjers en chrysanten aan de voet
van de pyloon neer. Het rood-wit-groene
lint droeg in het Hongaars het opschrift:
„De Hongaren in Nederland - Aan onze
helden".
Namens de Nederlandse Federatieve
Raad van het Voormalig verzet Nederland
werden bloemen bij het monument gelegd
en voorts een rouwkrans met een lint in
de Hongaarse kleuren.
Daarna klonk opnieuw het Hongaarse
volkslied, nadat met een minuut stilte de
gevallen vrijheidsstrijders waren herdacht.
Tot slot van deze eenvoudige plechtigheid
begeleidden de Hongaren de vaandelwacht,
die de Hongaarse vlag naar het paleis
terugbracht. In de namiddag werd in
Krasnapolsky de film „Hongarije in vlam
men" vertoond.
Ingestort. Zaterdag is te Cairo een zeven
verdiepingen hoog woonhuis ingestort,
waarbij tenminste twintig personen
zijn gedood. In een officiële verklaring
is gezegd dat de eigenaar van het huis
beton noch ijzer bij de constructie had
laten gebruiken, en evenmin steun-
muren laten bouwen. Het was de derde
instorting in korte tijd.
Verdwenen. Het Portugese persbureau
„ANI" meldt dat het kleine eiland, dat
kortgeleden, als gevolg van een vul
kanische uitbarsting beneden de zee
spiegel, ter hoogte van de Azoren was
gevormd, verdwenen is.
Overleden. Giuseppe di Vittorio, de com
munistische secretaris-generaal van het
Italiaanse algemeen vakverbond, is op
65-jarige leeftijd in Lecco in Noord-
Italië als gevolg van een hartaanval
overleden. Hij had sedert de oorlog een
overwegende invloed in de Italiaanse
vakbeweging. Hij was seedrt 1948 voor
zitter van het door de communisten ge
leide Wereldvakverbond. Sedert de
Hongaarse opstand werd de invloed
van Di Vittorio in de communistische
partij zwakker. Hij sprak zich namelijk
in het beginstadium van de opstand
voor de opstandelingen uit.
Doodvonnissen. Een rechtbank in Sofia
heeft drie personeelsleden van een
staatsbedrijf ter dood veroordeeld we
gens diefstal in hun bedrijf. De 61 ver
dachten die terechtstonden, werden er
van beschuldigd hun bedrijf voor bijna
een miljoen gulden te hebben bena
deeld. Zes verdachten werden tot twin
tig jaar en één tot vijftien jaar gevan
genisstraf veroordeeld. De overige kre
gen lichte straffen. Het proces heeft
twee maanden geduurd.
Afgesloten. Tengevolge van stormen en
zware zeegang is het eiland Foula van
de Shetland eilanden, dat 52 bewoners
telt, al 29 dagen afgesloten van het vas
teland. De theevoorraad is al een week
lang uitgeput en er zijn ook geen siga
retten en tabak en andere genotsarti
kelen meer aanwezig.
Overgedaan. Het Weense socialistische
avondblad „Weltpresse" is overgenomen
door een uitgever van verscheidene
conservatieve bladen. Met uitzondering
van de hoofdredacteur blijft het gehele
personeel in dienst. Het blad was na
de oorlog met hulp van de Britse be
zettingsautoriteiten opgericht en in
1949 aan de socialistische partij over
gedragen. Het aantal abonnees was de
laatste tijd sterk verminderd.
Insectenbeurs. In Frankfort is zondag de
„Frankfurter insectenbeurs" gehouden,
een ruil- en koopbeurs voor eigenaars
van insectencollecties. Zestigduizend
exemplaren van negenhonderd ver
zamelaars waren bijeengebracht, waar
mee de beurs de grootste van Europa is
geworden. Een gevleugeld insect uit
Indonesië stond met 200 tot 250 mark
het hoogst genoteerd.
Mannelijk. De stemgerechtigde manne
lijke inwoners van het Zwitserse kan
ton Basel hebben in een referendum
stemrecht voor vrouwen in hun kanton
aanvaard met 12.667 tegen 8.568 stem
men. Viermaal in de afgelopen 37 jaren
hebben de mannen van Basel in meer
derheid tegengestemd.
Strijd. Te Rome is de negende conferen
tie van de FAO. dé Voedsel- en Land
bouworganisatie van de UNCf, begon
nen, die drie weken zal duren Er zal
onder meer worden gesproken over een
versterking van de strijd tegen honger
en ondervoeding. De Argentijnse minis
ter van Landbouw, dr. Alberto Mer
rier, is tot voorzitter van de conferentie
gekozen.
Vrijwilligers. De Italiaanse ambassadeur
in Spanje, Don Giulio del Balzo, hertog
van Presenzano, heeft in Saragossa een
plechtigehid bijgewoond ter herdenking
van de in de Spaanse burgeroorlog ge
sneuvelde Italiaanse vrijwilligers. De
ambassadeur legde een krans op de ge
denksteen.
Afgelopen. De grootste zeeliedenstaking,
die Japan ooit heeft gekend is vandaag
geëindigd. De Japanse zeeliedenbond,
die alle havens en schepen omvat, heeft
zijn 84.000 leden order gegeven het
werk te hervatten, nadat men tot een
compromis was gekomen met de reders
over een loonsverhoging van vijftien
percent.
Uitstekend. De specialisten van het mili
taire hospitaal Walter Reed te Washing
ton zijn na een uitgebreid onderzoek
tot de slotsom gekmoen, dat de gezond
heidstoestand van minister Dulles uit
stekend is.
UITGAANDE van de stelling, dat zons- Babyloniërs destijds deden. Zij bemerkten
verduisteringen worden veroorzaakt door
dat de maan tussen de aarde en de zon
in staat, is iedereen gerechtigd de vraag
te stellen, waarom niet iedere maand bij
nieuwe maan een zonsverduistering op
treedt. Dat zou inderdaad het geval zijn,
indien de maanbaan en de zonnebaan in
hetzelfde vlak gelegen waren. Maar dat is
nu eenmaal niet het geval. Tijdens haar
maandelijkse omgang om de
aarde, snijdt de maan twee
maal het vlak waarin de aarde
zich om de zon beweegt, welk
vlak, zoals bekend, de ecliptica
wordt genoemd. Zonsverduis
tering zal dus alleen kunnen
optreden, wanneer de zon staat
in de nabijheid van één van
van deze twee snijpunten van de maan
baan (ook wel knopen genaamd, terwijl
de lijn die deze knopen verbindt de kno-
penlijn wordt genoemd).
Tweemaal per jaar zal de knopenlijn
precies naar de zon wijzen en wanneer de
maan zich op zulk een ogenblik precies
tussen de aarde en de zon bevindt, zal de
zon verduisterd worden. Heeft zulk een
verduistering plaatsgevonden, dan zou
men kunnen verwachten, dat de volgende
verduistering een half jaar later valt, wan
neer de zon de halve hemelbol heeft door
lopen en dus in de omgeving van de andere
knoop van de maanbaan moet zijn beland.
Maar dat is niet het geval, want de knopen
vormen geen vaste punten op de hemelbol,
maar lopen in 18 2/3 jaar langs de ecliptica
rond in een richting, die tegengesteld is
aan de bewegingsrichting van de zon. Het
midden van enige eclipsperiode is daarom
niet een halfjaar, maar slechts ca. 173
dagen vroeger dan het midden van de vol
gende eclipsperiode. Degenen, die denken,
dat we het nu zó ingewikkeld hebben ge
maakt dat er geen aardigheid meer aan te
beleven is, vergissen zich deerlijk, want -
al het voorgaande vergetend - zoudt u
dezelfde ontdekking kunnen doen als de
namelijk dat elke eclips zich herhaalt na
een periode van 18 jaar en 10 of 11 dagen,
al naar gelang er in deze periode 5 of 4
schrikkeljaren vallen.
Deze periode van 18 jaar en 10 (11) dagen
wordt Saros genoemd en kan door de astro
nomen gemakkelijk worden verklaard door
de bekende beweging van zon, maan en
knopen van de maanbaan, doordat zij een
veelvoud is zowel van een
synodische maand, als van
de periode tussen twee tijd
stippen, waarop de zon met
een der knopen samenvalt.
Deze Saros vertelt ons dus, dat
na 18 jaar en 10 (11) dagenaar-
de, zon en maan ten opzichte
van elkaar dezelfde stand zul
len innemen, zodat elke verduistering zich
na deze periode op dezelfde wijze zal her
halen. Een totale verduistering wordt na
deze periode dus weer als een totale ver
duistering gezien, een gedeeltelijke ver
duistering herhaalt zich als een gedeelte
lijke, enz. Er is echter één „maar" aan
verbonden: deze herhaling van precies de
zelfde gebeurtenissen zijn uitsluitend en
alleen waar te nemen op verschillende
delen van het aardoppervlak. (Een overi
gens billijk verschijnsel, anders zouden be
paalde plaatsen het monopolie van zons
verduisteringen bezitten). Een willekeurige
plek op aarde krijgt daarom gemiddeld
slechts eens per 360 jaar een totale zons
verduistering te zien. Hadden wij in Ne
derland in 1912 het voorrecht een ringvor
mige verduistering te mogen aanschouwen,
er zal zelfs in de volgende eeuw geen knus
op zijn dat we dit verschijnsel opnievv
mogen waarnemen.
Thans zijn we beland bij het „Boek der
verduisteringen".
Daarover morgen.
H. Pétillon
Nadruk verboden)
