Indonesië krenkt evenzeer zichzelf
zijn gevaarlijk wankele economie
in
Centrale Bank moest het Rijk
bij aflossingen te hulp komen
Panda en de wijze Meester
Stijging van temperatuur
ió Aet
c
Scherpe daling van beurswaarden
der Indonesische fondsen
6,%.9aittumia
Weekstaat Nederlandsche Bank
Wereldnieuws
zo
WOENSDAG 4 DECEMBER 1957
2
DE INDONESISCHE AAN VAL OP NEDERLAND
Nederland moet ellendig
machteloos toezien
Werkgeverscirculaire over
verantwoord prijsbeleid
Prijsindex in de landbouw
in oktober gestegen
De RPS ondervond invloed
van de Woningbouwlening
Onderzoek naar het Britse
disconto-lek
Goud* en dollarreserves
sterlinggebied gestegen
Interimdividenden van de
Billiton-maatschappij
Ook deviezenvoorraad
gedaald met ruim f 20 min.
Stand van het
schatkistpapier
Verkorte balans van de
Nederlandsche Bank
PLANTEN
GALLEN
(Van onze financiële redacteur)
Niet zonder verbazing vraagt men zich af hoe de regering van Indonesië, dat
zwaar onder een economische crisis gebukt gaat, zich de thans genomen anti-
Nederlandse maatregelen durft veroorloven, die toch ook diep in het eigen vlees
snijden. De economische toestand van Indonesië is immers reeds geruime tijd achter
uitgaande, hetgeen meer dan eens door de president van de Bank Indonesia, de heer
Sjafruddin, aan de afwezigheid van politieke stabiliteit werd toegeschreven. Het
land is rijk aan grondstoffenvoorraden. maar als gevolg van de revolutionaire woe
lingen en de prijsdaling op de wereldmarkt heeft men deze op zichzelf bevoorrechte
positie niet kunnen benutten en zijn de kosten van levensonderhoud voortdurend
gestegen. Indonesië had enkele jaren geleden nog op zijn handelsbalans een flink
creditsaldo, maar thans kan hiervan nog nauwelijks worden gesproken. Een belang
rijke invoer van rijst, het voornaamste voedingsmiddel van Indonesië, was in 1956
nodig en voor 1957 zal naar raming niet minder dan 700.000 ton rijst moeten worden
ingevoerd. Trouwens van de totale Indonesische invoer heeft niet minder dan 41 per
cent betrekking op consumptiegóederen en alleen door een stijging van de exporten
kan daarin blijvend worden voorzien.
De economische banden met Nederland
zijn weliswaar reeds geruime tijd ver
zwakt, maar zijn toch voor beide landen
nog zeer belangrijk. Van de Indonesische
export ging in 1956 ongeveer twintig per
cent naar Nederland, van de import was
ongeveer tien percent uit Nederland af
komstig en het gaat hier om enkele mil
jarden roepiahs. De vraag komt thans na
tuurlijk op wat de jongste besluiten van
de Indonesische regering voor Nederland
betekenen, 't Is duidelijk dat dit niet met
absolute cijfers valt te zeggen. Er zijn in
Indonesië tal van Nederlandse handels
huizen, welke tot dusver nog belangrijke
zaken deden; wij hebben er onze kuituur
ondernemingen (rubber, suiker, tabak,
copra), onze banken of filialen ervan, wij
hebben onze scheepvaartondernemingen,
welke speciaal op Indonesië zijn georiën
teerd (Koninklijke Paket, Stoomvaart
Maatschappij Nederland, Rotterdamsche
Lloyd) en tal van Nederlandse industrieën
(metaal, textiel) hebben nog een afzet
naar Indonesië, hoewel deze de laatste
tijd reeds aanmerkelijk is verminderd.
Onze totale export naar Indonesië, welke
in 1952 nog 440 miljoen gulden bedroeg,
is in 1956 tot 315 miljoen gulden terugge
gaan en voor de eerste negen maanden
ADVÊRTENT1E
Zijlstraat 90 Haarlem Tel. 11161
Het Verbond van Nederlandsche Werk
gevers heeft een circulaire aan zijn leden
gericht, waarin het bestuur van dit Ver
bond de medewerking der leden vraagt
voor het voeren van een verantwoord
prijsbeleid. Hoewel het gevaar aldus
deze circulaire van een inflatoire ont
wikkeling van lonen en prijzen thans on
getwijfeld minder groot is dan een jaar
geleden, blijft te dien aanzien waakzaam
heid geboden. Ervan uitgaande, dat een
algemene loonbeweging inderdaad niet
zal plaatsvinden en in aanmerking nemen
de de over het algemeen dalende tendens
op de grondstoffenmarkten, lijkt het
waarschijnlijk, dat de noodzaak tot prijs
verhoging uitzondering zal zijn. De situatie
in verschillende bedrijfstakken is van dien
aard, dat door een toeneming van de con
currentie prijsverhogingen veelal niet mo
gelijk zullen zijn en er eerder tendentie
tot prijsverlaging bestaat.
Indien evenwel een prijsverhoging on
vermijdelijk wordt geacht, is het juist dat
evenals tot dusverre terzake overleg wordt
gepleegd met het ministerie van Econo
mische Zaken. Dalingen van de grondstof-
fenprijzen moeten waar enigszins mogelijk
door een daling van de eindprijs van de
produkten dienen te worden gevolgd.
De minister van Economische Zaken
heeft zich bereid verklaard met de onder
scheidene bedrijfstakken nader onder het
oog te zien, welke procedure kan worden
gevolgd om de doeleinden van de prijs-
oolitiek te verwezenlijken, waarbij in het
bijzonder aandacht geschonken zal wor
den aan de mogelijkheden om te bevor
deren dat de ondernemingen snel kunnen
reageren op prijsfluctuaties op de grond
stoffenmarkten.
Het bestuur van het Verbond meent,
dat het voor het industriële bedrijfsleven
van het grootste belang is, dat een ver
dere kostenstijging, die het gevolg zou
zijn van een algemene loonbeweging
waardoor onze concurrentiepositie nadelig
zou worden beïnvloed, wordt voorkomen.
Volgens het Centraal Bureau voor de
Statistiek bedroeg het algemeen land
bouwprijsindexcijfer (basis 1949/'501952/
53 100) in oktober 109 tegen 105 in
september en 112 in oktober van het vorig
jaar. Het groepsindexcijfer voor de akker
bouwproducten steeg van 100 tot 107, onder
invloed van de hogere aardappelprijzen
en de prijs van de suikerbieten. Vergele
ken met oktober 1956 (103) vertoont het
groepsindexcijfer een stijging van 4 pun
ten.
Het groepsindexcijfer voor de veehou
derij protiukten liep onder invloed van de
hogere prijzen van eieren en melk op van
106 tot 110. Ten opzichte van oktober 1956
(115) betekent dit een daling met 5 punten.
Het indexcijfer voor het totaal der kosten
factoren bleef gelijk aan dat van de vorige
maand, namelijk 130, waarmede het 9 pun
ten boven dat van oktober van het vorig
jaar (121) kwam te liggen.
van 1957 bedraagt ze slechts 209 miljoen
gulden tegen 254 miljoen gulden in die
maanden van 1956. Onze invoer uit Indo
nesië is van 766 miljoen gulden in 1951 tot
440 miljoen gulden in 1956 teruggegaan en
voor de eerste negen maanden van 1957
heeft hij 327 miljoen gulden bedragen, on
geveer evenveel als het vorig jaar.
In verhouding tot de Nederlandse totale
1955
A'dam Rubber 175
Bandar Rubber 190
Deli Maatschappijen 197
H.V.A190
Cultuurbank 112
Semaransch Stoomb150
Soerabaja Droogdok 115
Tandjong Priok Droogdok 143
Borsumij
Guntzel en Schum227
Internatio 196%
Lindeteves 276%
handel zijn deze bedragen niet erg groot,
ze maken niet meer dan 2'/2 tot 3 percent
van dat totaal uit, maar in absolute zin
betekenen ze toch voor tal van Nederland
se bedrijven een niet te verwaarlozen fac
tor. Het heeft geen zin de schade, die thans
door Indonesië aan Nederland wordt be
rokkend, te becijferen. Er is een direct en
een indirect nadeel, waarvan de omvang
thans nog allerminst vaststaat, ook om
dat er nog altijd optimisten zijn, die me
nen, dat men in Indonesië tenslotte nog
eieren voor zijn geld zal kiezen. In elk ge
val lopen de Nederlandse belangen in Indo
nesië nog in de miljarden en maken de in
komsten, welke Nederland uit Indonesië
verkrijgt,' nog enkele percenten uit van
ons nationaal inkomen.
Op de effectenbeurs heeft men gezien in
welk een catastrofale omvang de waarde
van de Indonesische fondsen is gedaald.
De statistiek van het C.B.S. laat ons op dit
punt voor een langere termijn in de steek,
maar alleen de cultuurwaarden zijn in
beurswaarde sinds 31 augustus 1956 van
ƒ240 miljoen tot ongeveer 160 miljoen
gedaald. Het indexcijfer voor Indonesische
fondsen, dat in 1955 nog gemiddeld 154
was en in 1956 124, is deze week tot circa
67teruggelopen. Zeker is, dat thans nieu
we en grote verliezen worden geleden wel
ke het saneringsproces van onze econo
mie niet zullen vergemakkelijken. En het
ellendigste is, dat de internationale poli
tieke constellatie ons tot machteloosheid
doemt.
Hieronder nog enkele koersvergelijkin
gen van enkele Indonesische fondsen:
hoogste koers
1956
139
191
167y2
151
84%
125
91
1201/z
138
195
166
2491/2
1957
881/2
126
109%
133
53%
110
65
94
80
136
110
164
koers
3 december
42%
98
51%
88%
25%
60
32
60
31
64
53
80
November heeft voor de spaarbanken in
het teken van de Woningbouwlening ge
staan. Wel is geen aanwijsbare invloed op
het bedrag der inleggingen te bespeuren,
maar de dagelijks opgenomen bedragen
zetten hun reeds in oktober begonnen stij
ging onverminderd voort tot de stortings-
datum van de lening (15 nov.). Daarna valt
een duidelijke daling van de dagelijks op
genomen bedragen waar te nemen, hoewel
het niveau hiervan toch aanmerkelijk
hoger is dan zonder de invloed van de
Woningbouwlening viel te verwachten.
Per saldo werd bij.de RPS 23,9 min gulden
meer opgenomen dan ingelegd. Naar
schatting werd in november bijna 20 min
gulden aan de RPS onttrokken voor de
Woningbouwlening, zo deelt de directie
mede.
Bij de Rijkspostspaarbank werd in no
vember 1957 ingelegd f 45,8 min en terug
betaald f 69,7 min, hetgeen een negatief
spaarverschil opleverde van f 23,9 min
(vorige maand f 14,0 min en in nov.
vorig jaar f 19,4 min). In 1957 is tot
dusver bij de RPS gespaard f 7,9 min
tegen f 173,6 min in hetzelfde tijdvak van
1956. Het saldo-tegoed per ultimo novem
ber 1957 bedraagt f 1952,6 min (vorige
maand f 1944,7 min en ultimo november
vorig jaar f 1870,5 min).
In Amsterdam werd bij de Rijkspost
spaarbank ingelegd f 5,3 min en terug
betaald f 8,5 min, een spaarverschil dus
van f 3,2 min, tegen f 2,6 min vorige
maand en f 2,4 min vorig jaar novem
ber In Rotterdam waren deze cijfers resp.
f 3,2 min, f 4,8 min en f 1,6 min, tegen
f 1,3 min vorige maand en f 1,1 min
in vorig jaar november. In 's-Gravenhage
waren deze cijfers respectievelijk f 3,7 min
en f 5,9 min en f 2,2 min, tegen f 1,9
min vorige maand en f 1,8 min in no
vember vorig jaar. Het spaaroverschot in
de tot nu toe verstreken periode van 1957
bedroeg in deze drie plaatsen respectieve
lijk f 2,8 min. f 1,7 min en f 2,8
min, tegen respectievelijk f 17,0 min,
f 16,9 min en f 4- 10,9 min in dezelfde
periode van 1956.
De eerste zittingsdag van het tribunaal,
dat een onderzoek moet instellen naar de
vraag, of het voornemen van de Britse
regering om het bankdisconto tot zeven
percent te verhogen, daags tevoren op
18 september al of niet is uitgelekt, en
zo ja, of iemand daarmee zijn voordeel
heeft gedaan, heeft niets schokkends op
geleverd.
De procureur-generaal, die lid is van
het kabinet, verklaarde voor het tribunaal,
dat het zorgvuldige regeringsonderzoek
geen enkele onrechtmatigheid aan het licht
had gebracht. Alle gisteren ondervraagde
journalisten hebben verklaard hun artike
len over een mogelijk lék gebaseerd te
hebben op de algemene indruk hierom
trent op de beurs.
De goud- en dollarreserves van het ster
linggebied zijn in november gestegen met
92 miljoen dollar tot 2.185 miljoen dollar,
aldus meldt het Britse ministerie van Fi
nanciën. Engeland heeft in november in
de Europese Betalingsunie een defecit ge
had van een miljoen pond sterling tegen
een overschot van 8.7 miljoen pond ster
ling in oktober 1957.
De Britse schatkist heeft medegedeeld,
dat van de Europese Betalingsunie 18 mil
joen dollar werd ontvangen als afrekening
over oktober en dat drie miljoen dollar
werd betaald aan crediteuren der EBU
Directie en commissarissen der n.v. Billi-
ton-Maatschappij hebben besloten over
het boekjaar 1957 een interim-dividend
uit te keren van 7 lA percent (onv.) op de
aandelen II rubriek en van 12 'A percent
(onv.) op de aandelen der I rubriek.
krachtens bilaterale regelingen. Het defi
cit van een miljoen pond sterling voor no
vember zal in december worden afgewik
keld, voor 75 pet in goud of dollars en voor
25 pet door een stijging van de Britse
schuld bij de EBU.
NU DE CONSOLIDATIE-OVEREENKOMST met Argentinië op 25 november 1957
perfect is geworden, heeft de staat de oude akkoordvordering op genoemd land van
de Nederlandsche Bank overgenomen. De bank nam van de Staat een gelijk bedrag
aan Nederlands schatkistpapier over, dat men op de weekstaat aantreft onder het
hoofd „wissels, schatkistpapier en Schuldbrieven, door de bank gekocht". De daling
van de post „boekvordering van de staat ingevolge overeenkomst van 26 januari
1947" van f 200 miljoen tot f 100 miljoen is een gevolg van het feit, dat de Staat in
het kader van genoemde overeenkomst voldaan heeft aan een verplichting tot af
lossing van een bedrag van f 100 miljoen op deze boekvordering. De Staat heeft
thans geheel voldaan aan de aflossingsverplichtingen, welke voortvloeiden uit de
bestaande, tussen de Staat en de bank getroffen regeling ter uitvoering van de rijks-
markenovereenkomst. Een gelijke aflossingsverplichting uit dezen hoofde werd laat
stelijk vervuld op 17 december 1955, zo tekent de Nederlandsche Bank aan bij haar
weekstaat.
De verkorte balans van de centrale bank
bevat een aantal opmerkelijke verande
ringen, waarop de bank zelf een toelich
ting heeft verstrekt. De ultimo is voor het
rijk vrü zwaar geweest en het saldo van
de schatkist is dan ook totaal verdwenen.
De centrale bank heeft voorschotten aan
de Staat verstrekt tot een bedrag van
f 68,6 miljoen. Het rijk moest onlangs na
melijk ongeveer f 100 miljoen vlottende
schuld en f 20 miljoen gevestigde schuld
betalen.
De netto deviezenvoorraad heeft een da
ling ondergaan en is met ruim f 20 miljoen
verminderd tot f 1040 miljoen, hetgeen
mede in verband staat met de consolidatie-
overeenkomst tussen Argentinië en Neder
land. De convertibele valuta echter is met
f 14 miljoen vermeerderd tot f 360,5 mil
joen. Geldkringen in Amsterdam beschou
wen de daling van de netto deviezenre
serve meer als een „schijndaling". De
voorschotten in rekening-courant zijn met
f 52 miljoen verminderd tot f -97,2 miljoen.
Hierbij speelt een rol, dat de geldmarkt
nog steeds ruim is en dat waarschijnlijk
daggeld is aangetrokken door de Bank
voor Nederlandsche Gemeenten, waar
mede een deel van de (dure) voorschotten
is afgelost. Daggeld noteert nog steeds 3%
percent. De kans dat dit in de naaste toe
komst verlaagd zal worden tot 3 percent
acht men niet denkbeeldig.
Zoals vorige week reeds verwacht werd,
Nog steeds staat het weer in ons land
onder invloed van een hogedrukgebied.
Het centrum hiervan verplaatste zich ech
ter langzaam naar het zuiden, onder in
vloed van een actieve depressie die over
Noord-Scandinavië naar het oosten trekt.
In het grootste deel van ons land ging
daardoor een zwakke tot matige westelijke
wind waaien. In het zuiden van het land
was er in de afgelopen nacht nog weinig
wind, waardoor daar de meeste vorst voor
kwam. In Brabant vroor het op sommige
plaatsen 5 graden. Het ziet er naar uit dat
de westelijke wind nog wat zal toenemen
zodat de temperaturen 's nachts minder
laag zullen worden.
Een uit de richting van Schotland na
derbij komend front kan morgen in het
noorden van het land aanleiding geven
tot toeneming van de bewolking.
WEERRAPPORTEN
Temperaturen,
en binnenland
Donderdag 5 december
Zon op 8.33 uur, onder 16.32 uur.
Maan op 15.37 uur, onder 6.22 uur.
Maanstanden
ADVERTENTIE
STOFZUIGERS
1
Gunstige betalingsvoorwaarden
HARTENDORP
Gen Cronjéstr 43 Haarlem. Tel 52760
7 dec.
14 dec.
21 dec.
29 dec.
07.16 uur
06.45 uur
07.12 uur
05.52 uur
volle maan.
laatste kwartier
nieuwe maan
eerste kwartier
Hoog en laag water in IJmuiden
Donderdag 5 december
Hoog water: 2.16 en 14.31 uur.
Laag water: 10.15 en 22.15 uur.
Helsinki
Stockholm
Oslo
Kopenhagen
Aberdeen
Londen
Amsterdam
Brussel
Luxemburg
Parijs
Bordeaux
Grenoble
Nice
Berlijn
Fsankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Wenen
Innsbruck
Rome
Ajaccio
Mallorca
Den Helder
Ypenburg
Vlissingen
Eelde
De Bilt
Twente
Eindhoven
buiten-
ttO
heden-
Neerslag:
•So
uur.
'C
regen
zzw
geheel bew. wzw
geheel bew.
n
geheel bew. w
regen
wzw
mist
windst.
onbewolkt
zw
onbewolkt
windst.
zwaar bew.
nno
onbewolkt
windst.
onbewolkt
nno
geheel bew.
O
onbewolkt
n
mist
wnw
geheel bew. windst.
sneeuw
w
geheel bew.
n
onbewolkt
O
onbewolkt
ozo
regen
nnw
sneeuw
windst.
zwaar bew.
ono
licht bew.
no
licht bew.
nnw
onbewolkt
wzw
half bew.
zw
onbewolkt
zw
onbewolkt
wzw
licht bew.
zzw
licht bew.
zw
licht bew.
windst.
onbewolkt
zzo
3
2
0
3
9
-3
2
-3
3
-4
-3
1
6
3
2
1
1
1
-2
3
-1
5
2
8
7
2
1
-1
1
1
-3
-2
-6
S
fl) u
1
0,3
0
0
0,1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0,5
0
0
0
7
2
0
0
0,2
0
0
0
0
0
0
0
0
is de uitzetting van de chartale geldhoe-
veelheid dit keer betrekkelijk gering ge
weest. 'De bankbiljetten vermeerderden
met slechts f 117 miljoen tot f 4111 mil
joen. Het saldo van de handelsbanken is
met f 43 miljoen verminderd tot f 263,8
miljoen, maar dit is nog een bevredigend
niveau. Het verplichte tegoed van deze
instellingen bij de centrale bank wordt
geschat op ca f 180 miljoen en de banken
blijven hier nog aanzienlijk boven, het
geen, gezien de zeer ruime geldmarkt,
geen verwondering wekt. Het percentage
goud en deviezen van de direct opeisbare
verplichtingen bedraagt thans 66,21 tegen
64,69 een week geleden.
Het ministerie van Financiën publiceert de
volgende gegevens omtrent de stand van het
schatkistpapier
Schatkistpromessen en -bil
jetten ter belegg. v. saldi
op akkoordrekeningen
Schatkistpromessen bij de
Nederlandsche Bank
Overige schatkistpromessen
in het binnenland *-•
Schatkistbiljetten in het
binnenland
Afgegeven aan het Int. Mo
netaire Fonds wegens op
genomen vreemde valuta
2/12 25/11
(In duizenden
guldens)
460.000
567.300
460.000
535.800
1.809.309 1.873.609
261.000
261.000
4. De wonderlijke oosterling keek Panda
plechtig aan. „Ja, het is een moeilijke en
zware taak, die ik moet vervullen", ver
klaarde hij, „ik wil de wereld verbeteren,
door de schepselen beter te maken". Hij
staarde even peinzend naar de grond en
sprak toen duister: „Zij moeten de ver
borgen krachten van de geest leren kennen
uit de oosterse wijsheid". „Maar dat is
immers geweldig!", riep Panda bewonde
rend. „Dat weet ik", antwoordde de wijze
eenvoudig. „Maar. helaas.' Er is niemand
die zich er voor interesseert„O, maar u
doet ook alles zo onopvallend", vond Pan
da, „u bent veel te bescheiden. Ik zal u
wel eens helpen om-de aandacht van het
publiek te trekkenEn zo ging Panda
op een westerse manier reclame maken
voor de oosterse wijsheid. Hij maakte
nieuwe aanplakbiljetten en schreef daar
met grote letters op: VERRASSEND!
ZELDZAAM! VERBAZINGWEKKEND!
Met een grote toeter riep hij het kermis-
publiek naderbij. „Boeren, burgers en bui
tenlui!", toeterde Panda. „Hierheen! Hier
wordt u de oosterse wijsheid geleerd! Dat
is pas wijsheid! Daar heb je wat aan!"
Telkens wanneer hij het over de oosterse
wijsheid had, wees Panda op de magiër,
die wat beduusd naast hem stond. Al spoe
dig bleek, dat deze manier succes had. De
kermisgasten kwamen in groepjes op de
tent toelopen, nieuwsgierig naar de oosterse
wijsheid.
Voornaamste cijfers
ACTIVA:
Wissels enz. in disconto 1)
Schatkistpapier enz. door
de bank gekocht
Id. overgen. van de staat
Voorsch. in rek.-courant 2)
ld. aan de Staat
Boekvordering op de Staat
Gouden munt en materiaal
Zilveren munt en materiaal
Goud en zilver totaal
Vord. en papier in buiten
lands geld
Buitenl. betaalmiddelen
Vorderingen in guldens uit
betalingsakkoorden
Diverse rekeningen
1) Waarvan schatkistpapier
rechtstreeks bij de bank
2) Waarvan aan Indonesië
Convert, deviezen
PASSIVA:
Bankbiljetten
's Rijks schatkist
Id. bijzondere rekening
Saldo's van banken
Id. uit betalingsakkoorden
Andere saldo's van niet-in-
gezetenen
Andere saldo's
Saldo's in buitenl. geld
Diverse rekeningen
Muntbiljetten
Schatkistpapier waarin gul
denssaldo's uit betalings
akkoorden zijn belegd
Percent, goud en deviezen
(In duizenden
guldens
2/12
25/11
12.166
28.890
67.600
nihil
460.000
460.000
97.270
148.933
68.641
nihil
100.000
200.000
2.648.757
2.648.757
10.574
11.345
2.659.331
2.660.102
912.830
956.931
580
604
191.923
194.089
45.292
46.069
nihil
nihil
13.177
13.177
360.548
346.939
4.110.979
3.993.730
nihil
145.217
16.760
16.760
263.810
306.782
42.177
67.598
14.333
15.038
84.053
72.865
8.530
8.268
75.776
70.154
128.800
127.733
nihil
nihil
66.21
64,69
Stilte. Gisteravond na 7 uur zweeg radio
Saarbrücken. De directie had geweigerd
een looneis in te willigen en het perso
neel ging in staking.
Leer om leer. Voor het hoofdkwartier van
de Russische militaire missie in Frank
fort is Amerikaanse militaire politie
op wacht gezet en Amerikaanse auto's
volgen Russische voertuigen. Volgens
een Amerikaanse legerwoordvoerder is
de reden hiervan „de wijze waarop de
Russische autoriteiten het werk van de
Amerikaanse militaire missie in Pots
dam (Oost-Duitsland) belemmerd heb
ben".
Automatie. De Sovjet-autoriteiten zijn van
plan van Moskou uit een grote hydro-
elektrische centrale te laten functione
ren, die negenhonderd kilometer van
de Russische hoofdstad verwijderd
ligt. In de centrale, die twintig gene
ratoren met een gezamenlijk vermo
gen van 2.100.000 kwu krijgt, zullen
slechts vier man werken.
Succes. Het Sovjet-persbureau Tass meldt
dat in de Sovjet-Unie een manier ge
vonden is om uit zeewater uranium te
winnen. Er zijn met succes proeven ge
nomen met behulp van organische ka
talysators. Proeven om uranium door
verdamping uit zeewater vrij te ma
ken zijn mislukt.
Kruiser. De kiel van de „Long Beach",
de eerste Amerikaanse kruiser met
atoomaandrijving en installaties voor
het lanceren van geleide projectielen,
is gelegd op de werven van de
„Bethlehem Steel Co".
Ontkenning. Woordvoerders van de Hon
gaarse regering hebben berichten uit
het Westen, als zou onlangs in Boeda
pest een geheim proces tegen Pal Ma-
leter zijn begonnen, ontkend. In Wenen
wijst men er op dat destijds eveneens
werd ontkend dat de schrijvers Tibor
Dery, Gvula Haj, Zoltan Zeik en Tibor
Tardos werden berecht. Enkele weken
daarna vernam men uit officiële bron
dat zij tot langdurige gevangenisstraf
fen waren veroordeeld.
Neutraliteit. De communistische partij
van IJsland, die deel uitmaakt van de
regeringscoalitie, heeft op een congres
te Reykjavik een resolutie 'aanvaard,
waarin geëist wordt, dat IJsland zich
uit de NAVO terugtrekt, de Amerikaan
se strijdkrachten het eiland verlaten en
IJsland zich neutraal verklaart.
Stapvoets. Door een zeer dichte mist was
er vanochtend in sommige delen van
Londen minder dan een meter zicht.
Het wegverkeer kroop stapvoets voort
en spoof- en vliegtuigdiensten werden
tijdelijk stopgezet. Vele automobilisten
verlieten hun auto en vervolgden hun
weg te voet. Bovendien waren op ver
schillende plaatsen de wegen gevaar
lijk door opvriezing.
Bedwongen. De bosbranden, waardoor
twee plaatsen in de Blauwe Bergen in
de Australische staat Nieuw Zuid Wa
les werden geteisterd, zijn althans tij
delijk bedwongen. In Leura werden
honderd woningen, twee kerken, zeven
winkels, twee scholen en een fabriek
verwoest. In Wentworth Falls brand
den vijfentwintig huizen af.
Democratisch. Het Columbiaanse kabinet
heeft zijn ontslag genomen om de re
gerende militaire junta vrij te laten bij
het opstellen van een nieuwe minis-
terlijst. De Columbianen hebben zich
zondag bij een volksstemming na een
militaire dictatuur van vier jaar, met
overweldigende meerderheid- uitge
sproken voor terugkeer naar een de
mocratisch bewind. De stemming, ge
houden krachtens een overeenkomst
tussen de twee belangrijkste politieke
partijen, de conservatieven en de libe
ralen 's de eerste werkelijk vrije
stemming in Columbia sinds 1949.
Opzienbarend. De Hongaarse pers wijdt
artikelen met foto's aan het feit cfat er
een partij bananen uit Hamburg is aan
gekomen. Sedert de oorlog zijn er in
Hongarije vrijwel geen bananen inge
voerd.
Waarschijnlijk. De Australische deskundi
ge op het gebied van virussen Sir Mac-
Farlane Burnet, heeft als zijn mening
te kennen gegeven, dat de Aziatische
griep waarschijnlijk nog wel een jaar
of tien zal blijven bestaan.
Herstel. Een comité van kerkelijke bedie
naren te Sydney in Australië wil een
campagne voeren voor herstel van de
geestelijke betekenis van het Kerst
feest. In het comité hebben protestan
ten en rooms-katholieken zitting.
IN VELE opzichten zijn de plantengallen
een raadselachtig verschijnsel in de natuur.
Het zijn groeisels die uit of aan planten-
organen ontstaan onder invloed van dier
lijke, of soms plantaardige parasieten. De
meeste gallen worden door dieren veroor
zaakt, meestal wormen, mijten en insecten,
maar er zijn ook plantaardige galverwek-
kers, zoals bacteriën, zwammen en algen.
De ontwikkelingsgeschiedenis van de
verschillende gallen is uiterst gevarieerd
en het is werkelijk bijzonder
boeiend na te gaan, op welke
zeer uiteenlopende manieren
het plantengalletje kan uit
groeien tot iets, dat tot in bij
zonderheden doelmatig is voor
de bewoner er van. Meestal
ontwikkelen de larven van die
ren zich in de gallen, maar bij
mijten en plantenluizen dienen zij ook de
volwassen insecten vaak als woning en als
voedselbron. Baanbrekend werk op dit
uitgestrekte terrein is destijds verricht
door de Delftse hoogleraar prof. Beyerinck.
Vroeger meende men, dat de steek van
de parasieten in de plantenweefsels woe
keringen deed ontstaan die als zodanig
met ontsierende wratten te vergelijken
zouden zijn. Dat is niet juist gebleken, de
plantengallen zijn hoogst doelmatige maak
sels, kleine wonderwerken waarvan de hele
bouw gericht blijkt te zijn op de noden
van de parasiterende dieren, die hierin be
scherming en tegelijk voldoende voedsel
vinden. Zoals gewoonlijk, kunnen we dit
allemaal weer heel normaal vinden, maar
we zouden er dan toch met nadruk op wil
len wijzen, dat de plantengal eigenlijk bui
ten het oorspronkelijke bouwplan van de
plant ligt en desondanks uitgroeit tot een
constructie die de hoogste doelmatigheid
biedt aan een wezen dat aan de plant vol
komen vreemd is.
Over de eigenlijke oorzaak van de gal-
vorming tast men nog steeds in het duis
ter. Het is echter zeer waarschijnlijk, dat
hier prikkels van chemische of hormonale
aard werkzaam zijn, uitgaande van de
parasiterende larf, of van het moederdier.
De stoffelijke aard van de beïnvloeding
komt duidelijk tot uitdrukking in verschil
lende ontstaanswijzen, zoals bijvoorbeeld
van de sigaargal bij het riet, veroorzaakt
door de vlieg Lipera lucens en door diens
larf bewoond. Het is opvallend, dat elke
galverwekker zijn bepaalde plantenge
slacht heeft, waarop de gal kan ontstaan
en dat de galverwekkers
vaak sterk gebonden blijken
aan bepaalde plantenorganen,
zoals bladeren, stengels, wor
tels, bloemdelen, enz. En
de bouw van de gallen zijn
weer even veelvuldig als
de dieren die erin leven.
De buitenste laag bestaat vaak
uit een hard beschuttend omhulsel, dat erg
rijk aan looistof is, dus bitter smaakt en
de gal daardoor voor planteneters onge
nietbaar maakt. Soms draagt de gal ook
nog stekels, of dikke, taaie haarvachten.
Hieronder ontwikkelen zich uiterst voed
zame weefsels, die juist voldoende voedsel
opleveren om de tijd, die de parasiet voor
zijn ontwikkeling nodig heeft, door te ko
men, zonder dat de gast een ogenblik hon
ger heeft. Om te bewijzen, dat de gal niet
zó maar 'n holle wrat is, waarvan de inhoud
toevallig door de bewoner kan worden ge
consumeerd, kunnen we de luchttoevoer
als voorbeeld nemen. De huurder moet
immers ademhalen en om dit mogelijk te
maken is de gal op vele plaatsen tussen
de cellen van het omhulsel voorzien van
holten, die met elkaar zijn verbonden en
toetreding en afvoer van lucht mogelijk
maken. Het eigenaardigst is echter, dat de
plant zelf voorzieningen treft om het in
sect vrij te laten op het moment dat daar
voor in diens ontwikkeling is aangewezen.
Daarover een volgende keer.
H. Pétillon
(Nadruk verboden)
