patti
DOOR GUNSTIGE LIGGING EN VERBINDINGEN VORMT DE
WAARDERPOLDER EEN VESTIGINGSPLAATS MET
VEELZIJDIG PERSPECTIEF VOOR INDUSTRIE
EpSHSÏ
Portugezen komen
binnenkort over
een nieuwe brug
JU.
Woningen in kleuren
van de regenboog
Hier onderstaande artikel is geschreven door mr.
A. G. de Blécourt, secretaris van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken in ons district
«S- vMÊêmmêËÊmÊï K*~ - JfTr r; ***2
Jill M
EEN STAD IS EEN LEVEND ORGANISME, DAT STEEDS MEER AAN VERSTOPPING LIJDT
HAARLEM geniet als centrum van eco
nomische bedrijvigheid sinds onheugelijke
tijd een grote bekendheid. Reeds in de
middeleeuwen is een levendige handel al
hier te bespeuren. Het vermaarde hand
vest, dat door Graaf Willem II aan Haar
lem in 1245 werd verleend, duidt tevens
op de aanwezigheid van een belangrijke
ambachtelijke activiteit. Diens zoon, Flo-
ris V, heeft enige jaren daarna een privi
lege aan Haarlem gegeven, dat mede wijst
op de gestadige bloei van de stad als mid
delpunt van handel en industrie. Verhan
delingen uit de latere middeleeuwen ge
tuigen van een steeds toenemende bedrij
vigheid, waarbij in het bijzonder scheeps
bouw alsmede de weverij van laken en wol
een belangrijke plaats innemen, terwijl
ook de fabrikatie van bier niet onvermeld
moge blijven, dat in die periode een ex
portartikel bij uitstek vormde naast oliën,
vis, zout en graan. In het tijdperk van de
Gouden Eeuw ziet men voorts de textiel
nijverheid in omvang toenemen, hetgeen
tezelfder tijd tot gevolg had, dat in Haar
lem en naaste omgeving vele blekerijen
werden gevestigd. Nog herinneren ver
schillende straatnamen aan de hausse in
deze ambachtssector, Drapenierstraat,
Lakenstraat, Voldersgracht).
Verder dient gewag te worden gemaakt
van een nieuwe tak van nijverheid, die
zich in het begin van de achttiende eeuw
ontwikkelt, de boekdrukkerij. De oprich
ting van de drukkerij en gieterij door
Izaak Enschedé had in 1703 plaats. Deze
firma is uitgegroeid tot het wereldconcern
van de naamloze vennootschap Joh. En
schedé en Zonen Grafische Inrichting.
DE TWEEDE HELFT van de negentien
de eeuw brengt een nog verdere opbloei.
De welvaart breidt zich steeds uit, eens
deels tengevolge van de economische op
leving van de omringende landen, ander
zijds door een sterk gepropageerde vrij
handel. Men ziet een stijging van het aan
tal grafische bedrijven, waardoor Haar
lem zijn bekendheid als grafisch centrum
accentueert. Tevens constateert men een
uitbreiding van het aantal zeepfabrieken,
brouwerijen, voorts de vestiging van ge-
notmiddelenfabrieken (waaronder choco
ladefabrieken) en chemische fabrieken,
raffinaderijen, parfumeriefabrieken. In
1950 is het aantal industriële ondernemin
gen uitgegroeid tot twee duizend, waarvan
de metaalnijverheid en scheepsbouw de
belangrijkste categorie vormen, zowel wat
aantal bedrijven als daarin werkzame ar
beiders betreft. In de tweede plaats volgt
de voedingsmiddelenindustrie althans
voor zover het de personeelssterkte betreft
en zo vervolgens de kledingindustrie, de
bouwnijverheid, welke branche vele vesti
gingen met relatief weinig personeel telt,
althans in vergelijking met de grafische
industrie met minder bedrijven en meer
personeel. Het is opvallend dat de farma
ceutische industrie in de laatste jaren een
steeds prominentere positie inneemt. De
bedrijfstelling in 1950 wees uit, dat er vijf
enzestig bedrijven van deze aard met
meer dan vijftig arbeiders alhier geves
tigd zijn.
ALS BELANGRIJK knooppunt van we
gen, in de nabijheid van het Noordzeeka
naal en van de luchthaven Schiphol vormt
Haarlem uiteraard een bijzondere attrac
tie als vestigingsplaats van nieuwe indu
strieën. In het verleden heeft men alle mo
gelijkheden uitgebuit om binnen de be
bouwde kom en aan de periferie terreinen
aan te wijzen en gereed te maken voor de
bouw van fabrieken en werkplaatsen. Doch
langzamerhand zijn de terreinen volge
bouwd en ontstond de noodzaak de blik te
richten naar enigszins verder gelegen ter
reinen binnen de gemeentelijke grenzen.
De uitbreiding van het aantal inwoners en
daarmede van de beroepsbevolking vorm
de een gerede aanleiding om hiervoor een
arbeidsveld te zoeken. Haarlem is daarin
volledig geslaagd door mede het oog te la
ten vallen op de Waarderpolder, welke aan
de oostzijde der stad benoorden de spoor
lijn Haarlem-Amsterdam gelegen is. De
bestuurderen van deze stad hebben de mo
gelijkheden in de Waardepolder spoedig
onderkend. Zij bevorderden in 1950 de op
richting van de „Stichting tot ontwikke
ling van de industrie te Haarlem" met het
specifieke doel van voorlichting te dienen
bij de ontsluiting van de Waarderpolder.
Deze polder is zeer gunstig gelegen voor
industriële vestigingen, daar hij grenst
aan de genoemde spoorlijn, voorts via het
Spaarne en Zijkanaal C op zeven kilome
ter afstand van het Noordzee-kanaal ligt
en derhalve in de nabijheid van het indus
triecomplex te Velsen, terwijl de afstand
tot Amsterdam en Schiphol ongeveer vijf
tien kilometer bedraagt. De openstelling
van de Prinsenbrug, die op 28 juli van dit
jaar plaats had, heeft een onmisbare ver
binding met de stad tot stand gebracht. Het
lijdt geen twijfel dat, nu de toegang tot het
industrieterrein aan de Waarderpolder zo
zeer verbeterd is, de vestiging van indu
strieën ter plaatse des te aantrekkelijker
wordt. Weliswaar zal het wegverkeer nog
enige hinder ondervinden van de Oude
Weg, die nog niet berekend is op het toene
mende verkeer. Vele jaren vervulde deze
weg een secundaire functie als toegangs
weg tot de polder, thans dient hij als be
langrijke verkeersader aangepast te wor
den aan de eisen van het moderne vracht
vervoer naar het tegenwoordige indu
strieterrein, waarin de voormalige polder
gemetamorfoseerd is. De verbreding en
nieuwe bestrating is inmiddels aanbe
steed, zodat naar men hoopt de Oude
Weg binnen afzienbare tijd een volwaar
dig entree zal vormen. Niet onvermeld mo'
ge blijven dat de N.Z.H. sinds 29 sep
tember een buslijn onderhoudt tussen het
station Haarlem via Prinsnenbrug - Oude
Weg naar de noordelijke punt van de Waar
derpolder, die aldus het gehele industrie
terrein traverseert. Ongetwijfeld zal deze
buslijn in belangrijke mate bijdragen tot
verdere ontsluiting van de Waarderpolder.
GEPROJECTEERD IS een tweede,
noordelijker gelegen brug over het Spaar
ne, zodat met een grootse ontwikkeling
van de Waarderpolder rekening wordt ge
houden. De ligging van dit terrein aan het
Spaarne is ook reeds hierom uitermate
gunstig, omdat dit water naar het zuiden
aansluit op de kanalen en andere waterwe
gen in Zuid-Holland, terwijl het noord
waarts via het reeds genoemde Zijknaaal
C., dat een vaargeul van drie meter vijftig
heeft, in verbinding staat met het Noord
zeekanaal zodat vele kustvaarders en bin
nenschepen langs deze weg Haarlem kun
nen bereiken, terwijl ook via de sluis bij
Spaarndam de toegang voor een zelfde ca
tegorie naar Haarlem openstaat.
Haarlem staat aldus in rechtstreeks con
tact met het havengebied van Amsterdam,
hetgeen voor de aan-en-afvoer van
grondstoffen en produkten van eminente
betekenis is.
Reeds werd gewezen op de nabijheid
van de spoorlijn HaarlemAmsterdam
met de mogelijkheid tot het aanleggen
van zijsporen. Het dichtbij gelegen ge
meentelijk energiebedrijf beschikt reeds
over een zijspoor, dat ook aan het indu
strieterrein dienstbaar wordt gemaakt.
Ook van de komende verbeteringen in het
wegennet rond Haarlem zal de Waarder
polder groot profijt trekken. Het trans
port per as zal aanmerkelijke voordelen
hiervan ondervinden.
BEHALVE DE VESTIGING van een
vijftal grote fabrieken, reeds tal van ja
ren aan de oever van het Spaarne binnen
deze polder gelegen, te weten een choco
ladefabriek, drie metaalindustrieën en een
scheepswerf, verrezen sinds 1951 twee gra
fische industriën, twee constructiewerk
plaatsen, twee machinefabrieken, twee
farmaceutische bedrijven (waarvan één
een Amerikaans concern) en vijf bedrij
ven in de sector van de bouwnijverheid,
een grammofoonplatenfabriek, benevens
een loodindustrie. In aanbouw zijn voorts
enige bedrijven waaronder een glasin
dustrie en een constructiewerkplaats. De
Rijks-Automobielcentrale van de P.T.T.
hêeft eveneens sinds kort alhier de bouw
van haar garage aanbesteed. Onderhande
lingen worden regelmatig gevoerd over
de vestigingen van nieuwe bedrijven. Ook
daaruit blijkt, dat de Waarderpolder door
zijn gunstige ligging reeds alom in den
lande onderkend wordt als een terrein,
dat vele perpectieven biedt als vestigings
plaats van industrieën van onderscheide
ne aard.
Moge het streven naar verdere industria
lisatie dat mede van de zijde der overheid
zozeer gepropageerd wordt, hiervan de
vruchten plukken.
- ï:#-*
DE Portugese hoofdstad heeft grootse
plannen tot uitbreiding van haar grenzen
tot over de zuidelijke oever van de mon
ding van de Taag.
Ter bevordering van de ontwikkeling
van de lang verwaarloosde zuidelijke
oever zal over de anderhalve kilometer
brede riviermonding een brug worden ge
bouwd die, naar men hoopt, in 1962 vol
tooid zal zijn. Vervolgens zal een tunnel
onder de Taag worden gegraven. De zui
delijke oever krijgt reeds het uiterlijk van
een toekomstig industriecentrum. De eer
ste staalfabriek in Portugal wordt daar ge
bouwd, andere fabrieken zullen spoedig
volgen- Op de departementen wordt de
mogelijkheid overwogen van het instel
len van een vrijhandelshaven.
MINDER dan een tiende van de ander
half miljoen inwoners der stad woont op
de zuidelijke oever. De daar wonenden
moeten van een veerpont gebruik maken
om naar de stad te gaan. Deze zomer is
een veerboot, die plaats biedt aan vier
honderdvijftig passagiers te water gelaten
om tegemoet te komen aan het toenemende
verkeer van en naar de stad. Maar de
groei van de bevolking op de zuidelijke
oever gaat zo snel, dat gevreesd wordt dat
de verbinding per veerboot tussen beide
oevers niet langer voldoende zal zijn. Zo
werd in het zesjarenplan 1959-1964 de
bouw van een brug opgenomen. Deze zal
twee kilometer lang worden en gebruikt
worden door het wegverkeer. De kosten
zijn geraamd op 1.580.000.000 escudo's (meer
dan tweehonderd miljoen gulden). De tun
nel, die 830.000.000. escudo's (meer dan
honderd miljoen gulden) zal kosten, is be
stemd voor het spoorwegverkeer. Het bui
tenlandse kapitaal zal worden uitgenodigd
deel te nemen aan de bouw van de brug.
waarvoor tolgelden zullen worden gehe
ven. De tunnel levert meer gecompliceer
de technische moeilijkheden op en zal la
ter gegraven worden.
De nieuwe brug zal echter in een nog
dringender behoefte voorzien, daar op
vrije dagen duizenden Portugezen hun ver
maak op het strand ten zuiden van Lissa
bon willen zoeken. Velen zien er echter van
af. wanneer zij de lange rijen wachtenden
voor de ponten zien- Maar dit is slechts
een punt van minder belang. Volgens het
mvloedri.ike financiële blad „Jornal do
Comercio'' is de bouw van de brug een
nationaal belang: ..Het verkeer van Lissa
bon naar de andere oever en vice versa
ontwikkelt zich op een zodanige schaal,
dat de situatie binnen enkele jaren waar
lijk kritiek zal ziin, indien de brug niet
met alle mogelijke urgentie word ge
bouwd.
IN DE nieuwe wijk Berestein te Den
Haag heeft een bouw-onderneming onlangs
een geslaagde proef genomen met een
nieuwe pleistermethode. Een pand van vijf
ééngezinswoningen gebouwd volgens het
pas twee jaar toegepaste Durisolsysteem
is niet bekleed met „halve baksteen" zoals
tot nu toe de gewoonte was, maar met een
in Duitsland uitgevonden pleisterlaag, die
in alle kleuren te maken is.
De bepleistering van de woningen is een
primeur, niet alleen voor Den Haag, maar
voor ons land. Die bepleistering geeft een
buitenlands idee aan de woningen. Ze zou
den zo in Italië of Zuid-Frankrijk kunnen
staan. De specie hecht zich vast aan de
muur en vormt een waterafstotende laag,
die met een spijkerplankje ruw gemaakt
wordt. Het maken van deze waterafstoten
de specie-in-kleur gaat niet op de geijkte
manier. Geen betonmolentje gebruikt men
daarvoor, maar een soort grote slagroom
klopper, die in plaats van schoepen, een
stel bewegende zeven heeft.
De buitenmuren worden hier en daar nog
met mooi donkerbruin hout afgewerkt, wat
het idee, dat deze woningen zo van een
warm land naar hier zijn overgebracht,
nog verhoogt.
