fff 'IJ
ONZE BOERENKOLONIES IN BRAZILIË
GROENE OASES OP DE HOOGVLAKTE
L
J
y
r
Afgelopen
dat ge-/4&
hoest
Bonn begint illusie der
hereniging op te geven
MOLENDIJK
Van dag tot dag
ABDIJSIROOP
DINSDAG 3 MAART 1959
3
Europ«>air
Opluchting in Washington
over Russische nota
Russische speculaties op
uitputting van Dulles?
Opvolging van mr Kolff
in de Eerste Kamer
Nederland onder het zuiderkruis
Zwartbont vee, witte hoeven met rode daken, blonde kinderen
Australische ambassadeur
bezocht Subandrio
Israëliërs zouden hebben
gevuurd op UNO-politie
Finse componist overleden
Gp de
^Praatótoel
I
f
VoarA
ANEQANG46 HAARLEM
Op een persconferentie heeft de presi
dent-directeur der K.L.M., I. A. Aler, me
dedelingen gedaan over de stand van za
ken ten aanzien van de Europese coördi
natie in het burgerluchtvaartverkeer,
waarover te Rome door vijf Europese
luchtvaartmaatschappijen onderhandeld
wordt.
De samenwerking, die volgens de thans
bekend zijnde gegevens door de onderhan
delende maatschappijen wordt beoogd,
heeft 'n federatieve inslag en is dus blijk
baar gebaseerd op dezelfde principes, als
waarvan de gehele Europese integratie is
uitgegaan. Het zal een samenwerking
moeten worden op die punten, waar de ver
schillende maatschappijen de nadelen on
dervinden van eenzijdige, onefficiënte kos
ten en van onnodige concurrentie.
Uiteraard beogen de samenwerkenden
een e'xploitatievoordeel te eigen bate. Dat
is hun goed recht en bovendien een voor
deel voor degenen, die van hun diensten
gebruik maken tenminste wanneer de co
ördinatie niet leidt tot een monopolie en
misschien zelfs kartelvorming. Want een
dergelijke ontwikkeling zou een kunstma
tige prijsvorming in de hand kunnen wer
ken en een vertragende factor kunnen zijn
in de vooruitgang van het burgerluchtver-
keer, in plaats van een stimulans.
De Europese coördinatie op andere ter
reinen schept ditzelfde gevaar, wanneer
niet een Hoge Autoriteit aanwezig is om
ongewenste elementen uit de coördinatie
te weren. De ervaring heeft geleerd, dat
bij de uit particuliere initiatieven ont
spruitende multi-nationale samenwerking
grote gevaren kunnen ontstaan voor de
consument, indien die initiatieven niet door
een hechte eensgezindheid op politiek ni
veau worden opgevangen en de nodige vei
ligheidsgrendels krijgen van bovenaf.
Een snelle voortgang van de politieke
Europese eenheid v/ordt door dit alles nog
eens nadrukkelijk als eerste eis vooropge
steld. Nu op het gebied van gedetailleerde
economische sectoren de drang naar coör
dinatie telkens weer duidelijk wordt, zou
die politieke eenheid alleen al uit veilig
heidsoverwegingen met de meeste spoed
moeten worden gesmeed. Doch op dat punt
vertonen de nationale opvattingen helaas
nog steeds een anachronistisch conser
vatisme.
Advertentie
Terug uit Parijs met
HAARMODE 1959 o.a.
„BAGATELLE"
Haute Coiffure. - Geen luxe prijzen
Aparte schoonheidssalon
Santpoorterplein 1, Haarlem, Tel. 19706
Buslijn 2, 3, 4, en 8
(Van onze correspondent in Washington)
Als bijzonder ernstig had men in Wash
ington het oorlogsgevaar nog niet opgevat,
doch ook daar heeft de jongste Russische
nota toch een gevoel van opluchting ge
geven. Hoewel officieel Amerikaans com
mentaar nog ontbreekt kan men het waar
schijnlijk achten dat Amerika bereid zal
zijn tot een conferentie der ministers van
Buitenlandse Zaken. Amerika heeft in
principe geen ernstige bezwaren tegen de
toelating van Polen en Tsjechen tot de
conferentietafel. Washington zal echter
stellig stipuleren dat de grote vier verant
woordelijk blijven voor de toekomst van
Duitsland. Zolang de conferentie duurt,
acht men een Russische actie inzake Ber
lijn minder waarschijnlijk.
Het heeft in Washington zeer de aan
dacht getrokken dat de Russen onverwacht
bereid zijn de conferentie zelfs drie maan
den te laten duren. Velen vragen zich af
of de Russen er wellicht op speculeren dat
de zieke Dulles zulk een lange conferentie
niet zal kunnen volhouden of met het oog
op de ophanden zijnde zware taak zal af
treden. Dulles ondergaat intussen elke dag
bestraling en het State Department wenst
hem zo min mogelijk lastig te vallen. Hij
leest evenwel gretig de kranten en luistert
naar de radio. Maandagmiddag belde hij
zelf zijn departement op teneinde terstond
de tekst van de Russische nota ter lezing
te ontvangen.
Over een agenda voor de ministerscon
ferentie bestaat overigens nog geen eens
gezindheid tussen Amerika en de Sovjet-
Unie. De Russen stellen voor alleen te
spreken over West-Berlijn en een vredes
verdrag met Duitsland. De Amerikanen
daarentegen wensen een veel ruimere
agenda.
Sommige Amerikaanse senatoren hebben
aangedrongen op gedeeltelijke mobilisatie
teneinde sterker te staan in geval van een
eventuele crisis over Berlijn. De regering
is daartoe op dit ogenblik echter niet be
reid. Wel wil men de strijdkrachten in en
buiten Amerika in een toestand van groter
paraatheid brengen, alsmede versterkingen
toevoegen aan de Amerikaanse krijgsmacht
in Duitsland.
Als opvolger van het overleden lid der
Eerste Kamer mr. dr. G. Kolff komt op de
C.H.U.-lijst voor ir. C. Staf, die thans mi
nister van Defensie is. Als de heer Staf zijn
benoeming niet aanneemt, komt in aan
merking mr. J. Ravesloot, die burgemees
ter is van Almelo.
'ÉÊr&fafófa /A/sM ,,'V,
m V
(Van onze reisredacteur
CARAMBEI (Brazilië) „Colonia Hollandes" zegt de chauffeur en dan komt
een vreemde herkenning. Men heeft 24 uur van Amsterdam naar Rio de Janeiro
moeten vliegen en dan nog eens 3 uur van Rio naar Ponta Grossa op de Zuid-
Braziliaanse hoogvlakte. Rijdt men dan nog anderhalf uur per auto over die
golvende, dorre oneindigheid, dan schijnt men een reis om de wereld te hebben
volbracht en terug te zijn op het uitgangspunt. Want ineens wordt het dorre
landschap groen, staat er zwartbont vee te herkauwen en rijdt er een blonde boer
op een trekker tussen witte hoeven onder rode daken. Men komt naderbij en
hoort de Twentse „t", de Groningse „n" en het vraagtoontje van de Zuidhollandse
eilanden. En de naambordjes op de hekken zeggen dat hier De Geus, Voorsluis,
Groenwold, De Jager en Van der Meer wonen. Men is terug in Nederland. Alleen
hangt hier geen kille mist over de velden; over dit stukje Nederland straalt daags
de zon en s nachts het zuiderkruis. Want men is hier al valt het moeilijk te
geloven in Brazilië, bij de Nederlandse boerenkolonies Carambei en Castro-
landa in de zuidelijke staat Parana. Het oude Carambei, in 1911 begonnen, na de
tweede wereldoorlog, toen de ruimtenood de boeren ons land uitkneep, tot
sterke groei gekomen, en het nieuwe Castrolanda, pas zes jaar oud, beide reeds
nu de roem van de streek en trekpunt voor een eindeloze stroom Braziliaanse
bezoekers.
Waarom kan men een opwelling van va
derlands chauvinisme niet onderdrukken
als men dit stukje Nederland in Brazilië
ziet? Omdat het een groene oase is te
midden van de stoffige „fazenda's", de
Braziliaanse veeranches? Omdat de
grondprijzen in de omtrek van de kolo
nies verveelvoudigd zijn, sinds de Neder
landse boeren hebben laten zien. wat men
met deze gesmade lichte grond kan doen?
Omdat men de Braziliaanse buren aar
zelende pogingen ziet doen om het Neder
landse voorbeeld te volgen en dat in een
land, dat ondanks zijn onbegrensd agra
risch potentieel nog steeds niet tot voldoen
de voedselproduktie kan komen? Het
speelt allemaal mee, maar het meeste ont
zag wekt het besef, dat men boeren uit
Groningen, Drente, Overijsel en de zuid
westhoek zo maar plompverloren in een
vreemde wereld, in een hun onbekend
steppeachtig gebied kan zetten en dat zij
daar binnen luttele jaren boerenbedrijven
uit de grond stampen, die voor die in het
thuisland niets onder doen. De moeilijk
heden zijn hun daarbij niet gespaard ge
bleven, noch aan de drie piomersgezui-
nen, die in 1911 Carambei stichtten, noch
aan de nieuwe pioniers van Castrolanda,
35 kilometer verderop. Vraag het „Ome
Leen" De Geus, of „Ome Jacob" Voorsluis,
de mannen van het eerste uur in Caram
bei, en zij komen tot bedaarde uitspraken
als: „Ja, 't was niet altijd eenvoudig,
moet je maar denken". Vraag het de
nieuwkomers van Castrolanda: „Zeven
jaar geleden stond er hier niets, op een
gebouwtje en een stal na".
Wat staat er nu? In Carambei de boe
renhoeven van 100 Nederlandse gezinnen
op een oppeiwlakte van een 8000 hectare.
In Castrolanda de boerderijen van 65 ge
zinnen op een oppervlakte van 5500 hec
tare, de grootte van de Beemster. Al is
lang niet alle grond bruikbaar. Nog wat.
meer getallen: Carambei produceert 9000
liter melk per dag van 1500 melkkoeien.
De totale rundveestapel is 3000 stuks en
daar komen nog eens 2000 varkens bij.
Castrolanda heeft 1800 stuks vee, die een
8000 liter melk geven, verkoopt fokvee en
heeft 3000 varkens.
Moderne zuivelfabriek
De melk wordt verwerkt in de hyper
moderne zuivelfabriek van Carambei, die
melk, kaas, boter levert en chocomelk in
Brazilië heeft geïntroduceerd. Een fa
briek die een nog aanzienlijk grotere ca
paciteit heeft met het oog op de gestage
uitbreiding van de kolonies. Naast vee
teelt bedrijven de kolonies meer en meer
landbouw: rijst, tarwe, veevoer, erwten,
zoete aardappelen, mais en acacia (waar
van de bast looizuur bevat). Vooral de rijst
bouw neemt toe, ook buiten de kolonies
wordt deelbouw met Braziliaanse eigena
ren bedreven en enkele kleine groepjes
Nederlandse boeren kopen de laatste tijd
fazenda's in de buurt op. Een normale
rijstoogst dekt namelijk de volledige koop
prijs. Helaas kan de bodem voorlopig niet
meer dan drie rijstoogsten verdragen.
Daarna wil men er permanent grasland
van maken, een van de vele landbouwkun
dige problemen waaraan de door de Ne
derlandse regering ter beschikking ge
stelde landbouwconsulent, L. Hartman,
zich met hart en ziel wijdt.
Maar inmiddels is dit groepje boeren
via de rijstbouw in één klap grootgrond
bezitter geworden, heeft zelfs zijn eigen
rijstdrogerijen en -pellerijen ter plaatse
gebouwd. Zó ver gaan de ambities van het
merendeel der boeren hier nog niet. Ve
len, vooral die uit Castrolanda, komen uit
families die ontginners-bij-traditie zijn,
uit de Groninger veenkoloniën, Drente en
Overijsel en die nu naar Brazilië zijn af
gezakt. Sommigen hadden welvarende
eigen bedrijven, anderen waren kleinere
pachtboeren. Maar één ding hadden zij
gemeen. Zij zochten de ruimte en de vrij
heid. Voor zichzelf, maar meer nog voor
hun zoons. Welnu, die ruimte hebben zij
in Brazilië te over. Achter iedere horizon
ligt onontgonnen land. En hoewel de
grondprijzen beginnen te stijgen, zijn ze
naar verhouding nog uiterst laag. De door
de staat Parana aan Castrolanda beschik
baar gestelde grond deed aan koopprijs
de helft van een normale Nederlandse
pacht!
Geen luilekkerland
De protestantse kolonies Carambei en
Castrolanda zijn niet de enige Nederland
se kolonies in Brazilië. Er is de grote
katholieke kolonie Holambra in de staat
Sao Paulo, die na een zeer moeilijke be
ginperiode, waarin een krachtige injectie
van Nederlandse regeringssteun nodig
was, onder de dynamische leiding van de
heer Hoogeboom tot bloei is gekomen. Er
zijn de kleine katholieieke kolonie Tron-
co en de gereformeerde kolonie Monte Al-
legre in Parana, die aanvankelijk een
fiasco dreigden te worden en zich nu
moeizaam omhoog worstelen. Brazilië is
geen luilekkerland. Men kan er zeer wel
mislukken. Men kan er als boer niet, zo
als in Canada, eerst een paar jaar in
een fabriek werken om het geld bijeen te
krijgen voor een eigen bedrijf. Men
moet wat eigen kapitaal hebben en men
moet in kolonieverband beginnen. Zelfs
dan blijft door de voortdurende waarde
vermindering van de cruzeiro de bedrijfs-
financiering niet gemakkelijk. Maar dat
het kan bewijzen Holambra, Castrolan
da en Carambei. En er is ruimte voor uit
breiding. Castrolanda heeft een nieuwe fa-
zenda van tweeduizend hectare gekocht,
het. krijgt binnenkort een lening van 34
miljoen cruzeiro uit het Amerikaanse ont-
wikkelingsleenfonds. De Nederlandse boe
ren hier willen graag nieuwe emigranten
zien, men wil groter en sterker worden.
Een hogere produktie zal de afzet verge
makkelijken. Het lijkt mij voor protes
tantse en katholieke boeren want de
religieuze binding in de kolonies spreekt
sterk mee een aantrekkelijke proposi
tie. Zij komen in een volkomen Neder
lands milieu, z Nederlands dat de Bra
zilianen zich wel eens afvragen of deze
boeren ooit van plan zijn Braziliaan te
worden. Welnu, de hier geborenen wor
den het automatisch, maar kunnen bij het
bereiken van de meerderjarigheid hun de
finitieve keuze bepalen. Tot zolang
groeien zij op zoals zij het thuis zouden
doen, in Nederlandse scholen en kerken,
Nederlandse winkels en verenigingsge
bouwen, in hun landbouwcursus en huis
houdschool. Zij boeren op coöperatieve
grondslag op sterk gemechaniseerde be
drijven met een eigen landbouwconsulent
en een Nederlands sprekende Braziliaan
se veearts, die ook het station voor kunst
matige inseminatie beheert. In het aan
crediet schaarse Brazilië krijgen zij op
zeer gunstige voorwaarden credieten van
Bij de foto's. Rechts:
„Ome Leen" de Geus, een van de
stichters van Carambei in 1911, kijkt
van de kerktoren uit over zijn kolonie.
Links:
Kan 't Nederlandser? De zuivelfabriek
van Carambei onder leiding van direc
teur G. Biesheuvel, die chocomelk in
B razilië int rod uceerde.
de regeringsbank. De verhouding met de
Braziliaanse autoriteiten is trouwens uit
stekend. Het klimaat is paradijselijk: bij
na altijd zon, maar niet te warm. De Zuid-
Braziliaanse hoogvlakte ligt 1100 meter
boven de zeespiegel.
Ik zei het al: op het klimaat na zou men
zich in Nederland wanen bij deze boeren:
in hun moderne zuivelfabriek, in de glim
mend gepoetste kamers van hun boerde
rijen, in de kerk waar zij des zondags
plechtig, een brokje maat achter het or
gel aan, de oude psalmen zingen. Zelfs op
hun voetbalveld waar zij tegenover de
elegante bravour van de Braziliaanse bal-
artiesten het wat houterige maar solide
zwoegen van de vierde klasser uit de
KNVB stellen!
DJAKARTA (Reuter) De Australische
ambassadeur in Djakarta. L. R. Mcintyre,
heeft zaterdag een bezoek gebracht aan de
Indonesische minister van Buitenlandse
Zaken, aldus het Indonesische persbureau
Antara. De ambassadeur zou volgens
Antara inlichtingen hebben gevraagd over
de mededelingen van Subandrio inzake
westelijk Nieuw-Guinea aan het parle
ment. Voorts bracht de ambassadeur
minister Subrandio op de hoogte van het
verloop van het debat in het Australisch
parlement over de Indonesisch-Australi-
sche verklaring inzake westelijk Nieuw-
Guinea.
GAZA (UPI) Een woordvoerder van de
UNEF, het politielegertje van de UNO,
heeft zondagavond verklaard, dat Israëliërs
gevuurd hebben op een patrouille van de
UNO, over de Arabisch-Israelische demar-
katielijn ten zuiden van Gaza. De leden
van de patrouille hebben het vuur niet be
antwoord en niemand is gewond geraakt.
Het UNEF-commando heeft al bij de
Israëlische autoriteiten geprotesteerd.
De Finse componist Yrjoe Kilpinen is
maandag in Helsinski overleden. Hij is
zevenenzestig jaar geworden. Kilpinen
was lid van de Finse academie. Hij com
poneerde voornamelijk kamermuziek en
liederen.
Opdrachten
Ik heb maar één bezwaar tegen het ver
strekken van opdrachten aan schrijvers
door O., K. en W.: ik vind het zo zakelijk
klinken.
Ten slotte zijn schrijvers muzenkinde
ren en geen schoenmakers, accountants of
hoefsmeden. Kunstenaars moest men, dacht
ik, anders benaderen. Men moest hen
vragen of zij de goedheid willen hebben
om, als zij het geluk hebben door de adem
der wijdvleugelige muze beroerd te wor
den, zij zo vriendelijk zouden willen zijn
het produkt der inspiratie het gemenebest
ten goede te doen komen. Maar ik blijk
ook op dit punt te fijngevoelig te zijn, want
in al die berichten heb ik nooit gelezen
dat de ontvanger van zo'n opdracht deze
heeft afgewezen. Dat moet een prettige
gedachte zijn voor de heer Cals.
Een van de onprettige bijkomstigheden
van deze staatszorg is, wat mij betreft, dat
ik na het bericht van de opdracht er nooit
meer iets over hoor. Wanneer ik lees dat
aan de heer Dirk Duifjes te Emmeloord
opdracht is gegeven een studie te schrijven
over De Invloed van Isaac da Costa op het
Springrijm in de Graafschap, dan zit ik
mij erop te verkneuteren nu eindelijk eens
een grondige studie over dit onderwerp, dat
mij zeer ter harte gaat, te vernemen; wan
neer de bekende Ommelander literator Ulo
van Ulrum de opdracht ontvangt de we
reld nu eindelijk eens te vertellen hoe het
zit met het contrapunt in de Eddah in ver
band met de neo-Saksische ballade zoals
deze nog voortleeft in het Hogelandster
Wiegelied, dan zit ik trappelend te wach
ten op de uitkomsten van dit onderzoek.
Maar dan is het net of zo'n hele opdracht
als rook op de wind in de ijlte verdwijnt.
Als de regering nu maar niets gezegd
had en die opdracht niet gepubliceerd had,
dan had ik dat niet zo gevoeld. Wat niet
weet, dat niet deert. Maar als zij het gaat
publiceren, zit zij mij lekker te maken en
als er dan van dat lekkers niets komt, dan
schept dat een hol gevoel in de maag en
een leegte in het hart.
Wat ik niet begrijp is dat alleeen O., K.
en W. opdrachten verstrekt. Waarom geeft
Buitenlandse Zaken niet eens een opdracht
aan een kunstschilder om de heer Luns uit
te malen in al diens kleurenpracht? Daar.
van zouden dan afdrukken op kunstdruk
papier gemaakt kunnen worden. Ik zal de
eerste zijn die er een koopt voor boven
mijn bed.
En waarom zou Binnenlandse Zaken niet
eens een beeldhouwer opdragen een buste
van de heer Romme te maken op een brede
basis, voor op de piano van de heer Drees?
Kleine afgietsels daarvan zouden hun weg
best vinden.
Ik ken genoeg jonge dichters die graag
een ballade on De Freule of op Mevrouw
Lips-Odinot zouden willen schrijven.
Ik bedoel: die zaak is lang niet rond
genoeg.
Mij beleefd bij de h.h. regeerders aan
bevelend, verblijf ik, Uwer excellenties
dienstwillige dienaar,
Floris Flaneur
Advertentie
De kinderen be
gonnen toen m'n'
man Stop! dacht
ik en haalde een fles*'
Abdijsiroop. Drie maal
per dag een lepel en heus, het was
meteen afgelopen met dat gehoest.
Gelukkig.je weet maar nooit,
wat er uit voort kan komen!
De 23 genezende bestanddelen
lossen het slijm op en verjagen
de ziektekiemen.
(AKKER SIROOP)
Eén Braziliaanse liefhebberij hebben
de Nederlanders wel geleerd: chit-
rasco maken. Gemarineerd rundvlees
aan lange stokken roosteren boven een
houtskoolvuur. En voor een kilo of
anderhalf gaan zij niet uit de weg.
(Van onze correspondent in Bonn)
Met een aanstaand afzonderlijk vredes
verdrag voor Oost-Duitsland voor ogen en
gezien de allesbehalve goede afloop van
Macmillan's reis naar de Sovjet-Unie, staat
men te Bonn, en trouwens in de gehele
westelijke wereld, voor een uiterst moei
lijke situatie. Dat de Russen de controle
rechten op of omtrent 27 mei aan de Oost
duitsers zullen overdragen, acht men
thans zeker. Vooral nu men te Moskou
duidelijk heeft laten blijken niets te voelen
voor een ministersconferentie tussen de
grote vier en alles wil zetten op een top
conferentie.
Men meent dat het westen de toestand
zal aankunnen, indien de Russen op 27
mei zullen meedelen dat de Oostduitsers
als Russische gedelegeerden zullen op
treden en de documenten van de geallieer
de militaire auto's slechts zullen afstem
pelen gelijk de Russen dat thans doen. De
situatie wordt geheel anders, wanneer de
Oostduitsers krachtens een afzonderlijk
vredes- of staatsverdrag zelf alle rechten
op de verbinding tussen West-Berlijn en
het westen gaan uitoefenen en naar be
lieven de toegangswegen naar West-Ber
lijn kunnen sluiten. In dat geval doemt de
onvermijdelijke vraag op, of het westen
die toegangswegen met geweld zal moeten
openbreken en zo ja, of een dergelijk ge
weld aan de wereld als rechtvaardig „ver
koopbaar" zal zijn, nu de Russen hebben
aangeboden van West-Berlijn een zoge
naamde vrije stad te maken.
Te Bonn wordt het geloof in een spoe
dige hereniging met de dag kleiner. Dat
men nog met Kroesjtsjev kan onderhan
delen over de Duitse eenheid op korte
termijn gelooft men niet meer. Men valt
terug op de noodzaak van de versteviging
van de eigen positie, dat wil zeggen van
een vasthouden aan de westelijke allian
ties, speciaal aan de NAVO. Er blijft de
Westduitsers verder weinig anders over
dan te hopen, dat de zeventien miljoen
Oostduitsers onder het Russische bewind
een menswaardig leven kunnen leiden.
Daarop doelde de minister van Economi
sche Zaken, professor Erhard, toen hij te
Frankfort over de Leipziger Messe zei, te
hopen dat een grotere Oostduitse produk
tie niet het communisme als systeem maar
de Oostduitse bevolking ten goede zal
komen. Deze nieuwe gedachte over het
niet meer geloven aan een spoedige her
eniging en een zich neerleggen bij de door
de Sovjet-Unie gedecreteerde feiten inzake
de Duitse kwestie, duiden op een nuchtere
beoordeling van de situatie. Men meent
hierin de opvattingen van de zeer realis
tische Adenauer te zien. Kroesjtsjevs be
zoek aan Oost-Berlijn en het aanstaande
vredesverdrag met Oost-Duitsland laten
geen hoop meer. De periode vol laatste
illusies over Duitsland's eenheid binnen
enkele jaren loopt daarmee ten einde.
Advertentie
