hamolweer
Herters vliegtuig staat klaar,
maar de crisis luwt alweer
vandaag!
HET WEER
Gemaskerde schiet
garagewacht neer
B0TERM0PPEN
DEKKERS
Britse vliegende schotel maakt
eerste openbare proefvlucht
Conferentie gaat door op dag-tot-dag-
basis na geheim beraad met Gromyko
Naar Atlantische
eenheid (II)
MERGPIJPJES
HAZENBERG'S
éee MORRIS before you êiuj!
Zonnig
De vliegramp bij Goa
Ook sergeant-vlieger
S. Bruin overleden
DIRECTE BREUK
VERMEDEN
Opium op Nederlands schip
in beslag genomen
Het woord is aan
Minister bij de vloot
In de krant van heden:
VRIJDAG 12 JUNI 1959
44e JAARGANG NUMMER 183
Kantoor: Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden. ff 1 Bü^ m "S W JPrt\JT "BJ"*!!- -|8-r Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen.
Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat. 9-1 uur. Isllïlii ill IF83^ T A a B B I 8 «iT IS f Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7,65,
Telef. adm. 5437, chef bezorging tot 7 u. 7519. JL ^MnL JL Xi A aÉ franco per post 8,15. Losse nummers 12 ct.
"iTSTil'STSS: VËLSEN-IJMUIDEN, SANTPOORT, EN
Wagenweg 29 - Haarlem
Tel. 20518
HAUTE COIFFURE
Een ideale coiffure,
bestand tegen ons
vochtig en winderig
klimaat
Advertentie
BARTELJORISSTR HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAI (BIJ KONINGSPLEIN) AMSIERDAM TEL. 223596
FALCON NYLON REGENJASSEN
Advertentie
Verwachting tot morgenavond:
Droog en overwegend zonnig
weer met zwakke tot matige
noordoostelijke wind en hogere
temperaturen overdag.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
LONDEN (AFP) De Britse vliegen
de schotel heeft donderdagmiddag een
proefvlucht gemaakt boven de Solent, een
zeearm tussen het eiland Wight en Enge
land. De vlucht duurde twintig minuten.
Het toestel dat zich op dertig centimeter
boven de zeespiegel op een luchtkussen
voortbewoog, werd begeleid door talrijke
vaartuigen.
Honderden vakantiegangers zagen hoe
gezagvoerder Lamb het voertuig enkele
minuten stilhield boven zee. Daarna
scheerde hij met een snelheid van 25 tot
30 km. per uur over het water. De „Ho
vercraft" is door Saunders Roe met an
derhalf miljoen gulden regeringssteun ver
vaardigd.
De schotel kan zich veel sneller bewe
gen dan een schip en kan een veel zwaar
dere lading dragen dan een vliegtuig. Het
einddoel is een schotel, die duizend ton
weegt en een snelheid zal moeten berei
ken van 100 tot 159 mijl per uur. Voor
dat dit mogelijk is, verwacht men in staat
te zijn een schotel van honderd ton te con
strueren, welke driehonderd passagiers
met een snelheid van 160 km. per uur over
Het Kanaal zal vervoeren. Het zou bete
kenen, dat in de verre toekomst de af
stand van Harwich naar Hoek van Hol
land, die per schip ongeveer zes uur duurt,
in veertig minuten zou worden afgelegd
en de afstand Dover-Calais in zeven of
acht minuten.
Het geheim van de vliegende schotel is
een horizontale „ventilator", welke een
kussen van samengeperste lucht doet ont
staan tussen het wateroppervlak en de
machine. Voortstuwing en hefkracht wor
den geleverd door een rotor, gedreven
door een motor van 450 pk. Luchtstoten,
die een speciale richting gegeven kunnen
worden, stuwen de schotel voor en achter
waarts.
De eerste schotel biedt plaats aan twee
personen en is tien meter lang en zeven
meter breed. Op het ogenblik wordt ver
wacht, dat de schotel de snelheid van een
trein zal kunnen halen. De uitvinder C. S.
Cockerell hoopt, dat voldoende Brits ka
pitaal beschikbaar zal zijn, mede om te
voorkomen dat de Amerikanen op den
duur met de eer gaan strijken. In de
eerstkomende twintig jaar zullen er mil
joenen voor verdere ontwikkeling nodig
zijn. Het wordt mogelijk geacht binnen
tien jaar een schotelverbinding over Het
Kanaal tot stand te brengen, gevolgd door
een over de Atlantische Oceaan.
De Hovercraftde Britse vliegende
schotel, die gisteren tussen het eiland
Wight en de Engelse kust zijn eerste
vrije proefvlucht heeft gemaakt,
zweeft boven het platform, van de
Saunders Roe-fabrieken.
In de loop van donderdag is ook de laat
ste overlevende van de ramp met het Mar
tin „Mariner" amfibievliegtuig van de Ne
derlandse marine, dat nabij de stad Goa
in India verongelukt is, de sergeant-vlie
ger S. Bruin, aan zijn verwondingen be
zweken. Het aantal doden van dit onge
luk is daarmee tot acht gestegen.
De Nederlandse commissie van onder
zoek naar de ramp met de „Mariner" is
naar Goa vertrkoken. Zij bestaat uit kapi
tein-luitenant ter-zee-vlieger W. de Groot
en luitenant-ter-zee der eerste klasse J. B.
van den Berg.
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
GENÈVE, 12 juni Op een Ameri
kaans vliegveld staat een Constellation
gereed en die machine kan binnen vier
uur voor vertrek gereed worden ge
maakt om minister Herter uit Genève
op te halen. Dat heeft de Amerikaanse
minister gisteren tegen Gromyko gezegd
als antwoord op diens ultimatieve voor
stel van eergisteren, dat het Westen
binnen een jaar, of eerder, in West-
Berlijn zijn biezen moet pakken. Herter
gebruikte een middel, dat zo oud is als
de diplomatie zelf. Er hebben al heel
wat paarden voor koetsen getrappeld en
heel wat treinen onder stoom gestaan,
voordat Mendès-France vijf jaar terug
op het vliegveld van Genève de motoren
van zijn vliegtuig liet warm draaien.
Maar er was iets in Herter s toon, die
namens zijn westelijke collega's hon
derdvijf minuten met Gromyko sprak,
van „hou me vast, of ik loop weg",
want hij sprak niet van verdaging, hij
dreigde niet werkelijk met een breuk in
de conferentie toen hij tegen Gromyko
zei: „U heeft met uw voorstel van gis
teren een ernstige situatie geschapen.
Het Westen zal de conferentie van nu
af aan slechts op een dag tot dag basis
voortzetten. De komende dagen zullen
voor de uitkomst van de conferentie
beslissend zijn". De conferentie in Ge
nève gaat voort, de crisis heeft nog niet
tot een directe breuk geleid.
nieuwd in welke vorm. Volgens oostelijke
bronnen zou het privé-contact tussen
Herter en Gromyko gedurende het week
einde voortgezet worden. Dit is echter
door de Amerikanen ontkend.
Gebakken peren
Wat is thans de principiële controverse
geworden? Aan westelijke kant de eis in
West-Berlijn te blijven totdat Duitsland
volgens westelijke wensen herenigd is (de
Russische vertaling daarvoor luidt: tot de
kalveren op het ijs dansen); aan Russische
zijde de eis dat de westelijken binnen een
bepaalde termijn (een jaar, maar goed,
misschien ook twee of drie jaar) uit de
oude Duitse hoofdstad vertrekken. Die
eisen zijn en blijven wederzijds onaan
vaardbaar.
Zou men Lloyd's idee gevolgd hebben
om slechts een overeenkomst aan te gaan,
dat men voorlopig niet aan Berlijn zou
tornen, dan zou men nu vermoedelijk niet
met de gebakken peren hebben gezeten.
Dan was na de middag waarop Gromyko
de legaliteit van de westelijke status in
Berlijn erkende, gezegd: „U wordt bedankt,
dat was precies wat we horen wilden. We
zien u volgende maand op de topconferen
tie terug" en dan had men daar met ae
directeur van de oostelijke firma tot glo
bale zaken kunnen komen, die met zijn
houder van een uiterst beperkte procuratie
niet afgedaan kunnen worden.
Welke weg blijft nu nog open voor het
bereiken van een resultaat op de confe
rentie? Veronderstellenderwijs de volgen
de: men verzoekt de heer Gromyko zijn
nieuwe plan op dezelfde plank te leggen,
waarop reeds drie andere plannen rusten,
het westelijke vredesplan, het Russische
ontwerp-vredesverdrag en het zeven pun-
ten-plan van Herter inzake Berlijn. Daar
na probeert men alsnog over te gaan tot
de methode-Lloyd. Competente waarne
mers geloven, dat het toch nog deze kant
zou kunnen uitgaan. Men zou dan komende
week kunnen beginnen een slot-commun-
qué te redigeren, dat de punten van over
eenkomst en die van meningsverschillen
op een lijst zet en het besluit openbaart
tot een topconferentie over te gaan.
Het blijft voorlopig een gissing, want
pas de komende dagen zullen leren of de
schaduw van een breuk, die nog over de
conferentie hangt, zal wegdrijven. Het
blijft ook de vraag of Amerikanen en
Duitsers, na de schrik van deze week, wel
bereid zullen zijn op deze basis naar de
top te gaan.
Brandt in Genève
(Reuter) De burgemeester van West-
Berlijn, Willy Brandt, is vandaag, verge
zeld door zijn echtgenote, voor een bezoek
van 24 uur in Genève aangekomen. Hij
brengt zijn bezoek op uitnodiging van mi
nister Herter. Brandt, die het noenmaal
zou gebruiken met de drie westerse mi
nisters, verklaard, bij aankomst dat er
„geen redenen bestaan om te twijfelen aan
de vastbeslotenheid der westerse mogend
heden om de rechten der Westberlijners
te verdedigen".
Omstreeks middernacht heeft een ge
maskerde bandiet de 49-jarige garage-
wacht Johannes Nederhof, in een garage
bedrijf aan de Leidseweg 106 te Utrecht,
neergeschoten. Op de heer Nederhof wer
den vier schoten afgevuurd. Een ervan
trof hem in de buik en perforeerde zijn
darmen op zeven plaatsen. Hedenochtend
was zijn toestand nog zeer zorgwekkend.
De garagewacht heeft kans gezien zich
na de aanslag, - die volgens de twee reeds
teruggevonden kogelhulzen van het kaliber
7.65 met een automatisch pistool moet zijn
gebeurd, achteruit het garagebedrijf naar
de voorkant te begeven. Daar is hij in het
huisje bij de benzinepompen op een stoel
neergezakt. Naar men heeft kunnen op
maken, met de bedoeling een eventuele
late voorbijganger te waarschuwen. Kort
nadat de schoten waren gevallen, passeer
de op de Leidseweg een technisch hoofd
ambtenaar van de Provinciale Waterstaat.
Nederhorst zwaaide naar hem en beduidde
de man, die even verderop zijn auto
placht te stallen terug te rijden. Toen de
man de garagewacht zo aantrof waar
schuwde hij onmiddellijk politie en genees
kundige dienst. In ijltempo werd het
slachtoffer overgebracht naar het Sint An-
thoniusziekenhuis, waar hij onmiddellijk
werd geopereerd.
De Utrechtse recherche heeft hem nog
niet kunnen horen. Het enige wat het
slachtoffer, vader van zes kinderen, nog
zeggen kon. was dat zijn aanvaller gemas
kerd was, blond haar had en vier schoten
op hem heeft gelost.
De aanvaller is de garage aan de achter
zijde binnengedrongen. De politiespeur-
hond Nelly heeft zijn spoor kunnen volgen
tot aan de „Weg der Verenigde Naties",
die op enige afstand achter de garage ligt.
Over de identiteit van de dader verkeert
de recherche nog in het onzekere.
Uit de garage wordt niets vermist.
Daarmee knapte in Genève de spanning
van een dag, die met de ernstigste gezich
ten en de wildste speculaties begonnen
was. Om vier uur gistermiddag gleed de
zwarte auto van Herter de Avenue de la
Paix (de weg van de vrede) in, de laan
waar Gromyko zijn residentie heeft. Men
komt een beetje in de verleiding geheime
onderhandelingen, waarom Herter had ge
vraagd, te karakteriseren met de namen
van twee assistenten, die als enigen het
gesprek der ministers bywoonden: aan
Russische kant de heer Soldatov, aan
Amerikaanse zijde de heer Merchant,
wiens naam koopman betekent.
TOKIO (Reuter) Ongeveer honderd
Japanse politiemannen en douanebeamb
ten hebben donderdag in Yokohama het
8627 ton metende Nederlandse schip „Tji-
wangi" doorzocht en 287 gram opium in
beslag genomen. Twee Chinese beman
ningsleden van het schip zijn gearresteerd.
De „Tjiwangi" kwam uit Djakarta, via
Hongkong.
Honor de Balzac:
Men ontvangt in verhouding met wat
men geeft.
Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat 93, Haarlem Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Op zoek naar middelen waarmee de
Noord-Atlantische Verdrags-Organisatie
zou kunnen worden herschapen in een
werkelijke Atlantische Gemeenschap, heeft
het Londense congres zich, zoals vanzelf
spreekt, in de eerstè plaats moeten bezig
houden met de politieke samenwerking
tussen de aangesloten landen. Maar dit
was een enigszins pijnlijk onderwerp, want
bij het bespreken daarvan kon men zich
moeilijk losmaken van de gedachte, dat
de kwestie Cyprus nog pas kort geleden
tot een ernstige scheuring in de alliantie
dreigde te leiden, terwijl ook de boycot
van het congres door IJsland liet zien
hoeveel er aan die samenwerking nog ont
breekt.
Toch was men zich terdege bewust van
het feit dat, zoals in de slotverklaring
werd gezegd, „geen militaire alliantie
duurzaam kan zijn als zij niet kan steunen
op nauwe politieke en economische samen
werking". Hoe juist dit is, is al heel dui
delijk gebleken ten tijde van het conflict
om Cyprus, toen de zuidoostelijke flank
van de NAVO door een zuiver politieke
kwestie in militair opzicht aanzienlijk
werd verzwakt. Maar het zou in hoge
mate onrealistisch zijn, te menen dat er
een methode te vinden is, waardoor in een
bondgenootschap van vijftien landen de
mogelijkheid van geschillen geheel wordt
uitgesloten. Daaraan zou alleen te denken
vallen als dat bondgenootschap zou wor
den omgezet in een superstaat met een
federale regering, en hiervan dromen nog
slechts enkele idealisten.
Wel heeft de laatste redevoering van de
Britse premier Macmillan in dit verband
velen aan het denken gezet. Macmillan
wijdde in die rede namelijk uit over de
organisatie men zou bijna kunnen zeg
gen: over het gebrek aan organisatie
van het Britse Gemenebest, dat geen mili
taire alliantie is, zelfs niet op een multi
lateraal verdrag is gebaseerd, maar dat
toch een grote saamhorigheid vertoont en
op velerlei gebieden de leden-staten tot
nut en voordeel strekt. De premier trok
geen parallel tussen het Gemenebest en
dè NAVO, maar het was duidelijk dat hij
de afgevaardigden huiswaarts wilde laten
keren met de gedachte, dat ook een toe
komstige Atlantische Gemeenschap zou
kunnen groeien en bloeien „in los ver
band", als er maar een basis van geeste
lijke saamhorigheid is.
Hoe die basis tot stand moet komen, is
een andere vraag, want de NAVO-landen
hebben noch de band van een gemeen
schappelijke taal, noch die van een ge
meenschappelijke geschiedenis. Daaren
tegen lijden sommige van die landen, zoals
de Amerikaanse senator Lewis Douglas
bitter opmerkte, aan een „overdreven
nationalisme, dat de alliantie ernstig met
uitholling bedreigt", een opmerking die
overigens wel zal zijn ingegeven door de
Franse houding inzake de atoomwapens.
Maar met dat overdreven nationalisme
heeft men rekening te houden, zodat het
congres moeilijk verder kon gaan dan het
opnieuw aanbevelen van meer en dieper-
gaand overleg tussen de regeringen zowel
als tussen de parlementsleden van de vijf
tien landen. Het congres kon er zelfs niet
toe komen, de wenselijkheid te bepleiten
van het instellen van een speciaal NAVO-
Gerechtshof voor het beslechten van ge
schillen tussen de leden-landen onderling.
Het beperkte zich tot de aanbeveling, dat
een studiegroep zou worden gevormd voor
het zoeken naar betere dan de thans be
staande methodes voor verzoening en ar
bitrage, „met inbegrip van de schepping
van een NAVO-Gerechtshof", gevormd uit
rechters die bij hun rechtspx-aak zouden
uitgaan van de rechtsbeginselen welke de
NAVO-landen gemeen hebben. Maar -de
congresleden, die in dit verband akkoord
gingen met de verklaring dat „de landen
van deze (Atlantische) gemeenschap een
gemeenschappelijk erfgoed van democratie
en individuele vrijheid" bezitten, hebben
zich daarbij toch vermoedelijk eerder laten
leiden door hun idealisme dan door het
bestuderen van de bestaande toestand op
dit gebied in sommige NAVO-landen, zo
als Portugal
Terecht is op het congres gezegd, dat de
Atlantische samenwerking op twee niveaus
tegelijk moet worden aangepakt: op dat
van de regeringen, bij welke het onderling
overleg geen uitzondei-ing maar een kwes
tie van gewoonte moet worden, en op dat
van de volken zelf, die zullen moeten
leren dat overdreven, en zelfs niet-over-
dreven, nationalisme niet de allei-hoogste
wijsheid is, maar dat zij deel uitmaken
van en dus in alle opzichten betrokken
zijn bij een gemeenschap van veel
grotere omvang en betekenis dan hun
eigen land. Op beide niveaus zal dat echter
alleen kunnen worden bereikt met veel
goede wil en een enorme krachtsinspan
ning gedurende een periode van misschien
tientallen jaren.
Simon Koster
Advertentie
Wegens groot succes a.s. zaterdag
van 1.04 voor 70 ct per 200 gram
PATISSERIE
CENTRUM GALERIJ - TELEF. 4302
Advertentie
Advertentie
De nieuwe ministers van Defensie, de
heer S. J. van den Berg heeft zijn
eerste werkbezoek gebracht aan Den
Helder. Men ziet hem hier aan boord
van de kruiser De Ruyter, waar hij
de lunch gebruikte, tijdens de
inspectie van de erewacht.
pag.
Geneefse crisis luwt 1
Op de Praatstoel 3
Galicia (J>. J. F. Kemming3
Reportage in Oost-Duitsland3
Feuilleton 4
Agenda 9
Radio en Televisie4
Uit stad en omgeving 5, 7, 9
Economisch nieuws2
Beurs 9
Sport 19
Haarlemse week- en dag-agenda 4
Weg en Wiel 13
Mensen in Amerika11
Op en om het Binnenhof15
DIT 'NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG PAGINA'S
Advertentie
Probeert u eens onze heerlijke
met bijzonder lekkere vulling.
Voor stroopwafelliefhebbers
ZUIVERE ROOMBOTERSTROOPWAFELS.
Ter kennismaking:
Zaterdag van 65 voor 55 cl. per pakje
le KLAS BANKETBAKKERIJ
CENTRUM GALERIJ
Advertentie
Gromyko bleek, volgens oostelijke bron
nen van de op.vliegerige Amerikaanse
mededelingen niet zeer onder de indruk.
Want Herter's bezwaren tegen het ultima
tieve karakter fan zijn voorstellen, die
het Westen een jaar de tijd geven in
West-Berlijn en een al-Duitse commissie
dezelfde termijn om een vredesverdrag en
een vorm van Duitse hereniging voor te
bereiden, alsmede tegen het dreigement
dat als het Westen zijn voorstel verwerpt
de Sovjet-Unie niet langer bereid zal zijn
de rechtmatigheid van de bezetting van
West-Bellijn te erkennen, zei Gromyko in
essentie: „Mijn voorstel is absoluut geen
ultimatum. Er kan over onderhandeld
worden, maar mijn regering blijft van
mening, dat er bepaalde kwesties zijn die
binnen een bepaalde tijd opgelost moeten
worden." Gromyko zei dat hij vanochtend
in de officiële zitting opnieuw zou spre
ken en gaf te verstaan dat hij zijn uit
gangspunt zal handhaven. Men is nu be-