Holland Festival 1959 geopend met
„Tristan und Isolde" van Wagner
Drukke politieke week voor de
Belgische regering
Meesterwerk op zeldzaam hoog niveau
'^Brieven aan
de redactie
VADERDAG
De negen Muzen
Engelsen bevreesd dat Rubens' „Aanbidding
der Wijzen" uit hun land wordt weggekocht
11
Luisteraars en kijkers
Tableau de la troupe van
toneelgroep Arena
Proces van circus Krone
Parlement zverkt zuchtend onder de hoogspanning
tegen Boltini
Dodelijk ongeval langs
spoorbaan te Haarlem
Chauffeur door trein
geraakt
W aterstaatsgebouw
van Noordholland
Traditionele houw is
gekozen
Miljoenenopdracht voor
A'damsche Ballast
Eenheden van het Indische
leger naar Kerala
Bij botsingen zijn thans
elf personen omgekomen
Vrolijk en spontaan
Ezels in de beeldende
Kunst
DINSDAG 16 JUNI 19 59
MAANDAGAVOND is in tegenwoordigheid van Koningin Julianahet Corps
Diplomatique, regering en plaatselijke overheden, in het Gebouw voor Kunsten en
Wetenschappen te 's-Gravenhage, het Holland Festival 1959 met een galavertoning
van Wagners muziekdrama Tristan und Isolde" officieel geopend. Even over zeven
betrad de Koningin haar loge en klonk het Wilhelmus. Dat de keuze op het meester
werk van Wagner is gevallen, dankt men aan de medewerking van de Wagner-
Vereniging, die nog eens een manifestatie van haar oorspronkelijke doelstelling met
gespecialiseerde krachten wenste te verwerkelijken, alvorens zoals mr. Evert
Cornells in het programma schrijft de fakkel zal worden overgedragen aan „De
Nederlandse Opera", om verder de muziekdramatische kunst te bevorderen met.
inachtneming van de daarin aan RichardWagner toekomende plaats. En zo gebeurde
hel dan, dat aan de Wagnercultus nog eens een kostelijke en kostbare avond gewijd
werd. Men krijgt echter zo de indruk dat het een cultus is die al te kunstmatig moet
worden in stand gehouden en in onze onrustige en naar oppervlakkigheid neigende
tijd, bezwaarlijk nog nieuwe aanhangers kan vinden. Velen wenden zich van Wagners
„religie" af, omdat ze zijn „preken" te lang vinden: maar dat is dan omdat zij het
geduld en de echte belangstelling missen om tot de kern der substantie van deze
„preken" door te 'dringen. Wie zich daar echter nog de moeite voor kan en wil geven,
zal ervaren dat de onuitputtelijke betoogtrant van Wagner geen woord te veel bevat
en dat vooral in de thans honderdjarige „Tristan und Isolde" het psychologische
weefsel geen draad van schering of inslag zou kunnen missen zonder er de logische
ontwikke$ng van te schaden. Uiteraard eist dit een voorstudie, die geduld en
specialisatie vraagt, welke men niet van iedereen kan verwachten.
Op 1 juni bedroeg het aantal aangege
ven radio ontvangtoestellen 2.548.734, tegen
2.538.717 op 1 mei. In hetzelfde tijdvak
steeg het aantal televisietoestellen van
465.504 tot 477.966. Op 1 juni waren er
499.711 aangesloten op het draadomroep-
net, tegen 501.438 op 1 mei.
INTUSSEN HEEFT, aan de hand van de
Bretonse sage van Tristan, een genie zijn
eigen vreugden en smarten uitgesproken,
met de koorts in het hart en het gif van
de liefdesdrank in de aderen, als wellicht
nooit iemand vóór of na hem. Zijn eigen
hartstochten deden hem als vanzelf wen
dingen vinden in zijn muziektaal, die lang
als de uiterste consequentie van de har
monische samenklank gegolden heeft, maar
tenslotte toch de basis van de klassieke
leer niet verliet. En wiel die taal heeft
leren verstaan, heeft als
't ware geen behoefte |Jft|lnnfI
meer aan tekst en uitleg, nUllullU
wat Wagner in uiterste
consequentie dan ook
bedoelde met zijn „Ge- üSllVdl
burt der Tragödie aus
dem Geiste der Musik".
Dit verklaart dan tevens de onverminder
de bijval op het repertoire der grote or
kesten voor de samenkoppeling van het
Voorspel en van de louter instrumentaal
uitgevoerde slotscène („Isolde's Liebes-
tod").
Uitgaande van deze idee komt men tot
de betrekkelijke betekenis van de ensce
nering, want eigenlijk is dit bijzaak, hoe
wel Richard Wagner haar tot in de klein
ste details voorschreef. Maar dat versobe
ring van deze realistische voorschriften in
feite niet hinderen, konden wij ervaren
aan de mis-en-scène op de wijze van het
huidige Bayreuth van Wieland Wagner, de
kleinzoon van de componist, die verant
woordelijk -was voor regie, decors en kos
tuums. Niet hinderlijk acht ik deze vrij
heden, althans niet voor zover de „Um-
wertung" niet het logisch menselijk ge
baar en de houding, alsmede de kostu
mering betreft, dingen die toch moeten
dienen om het echt menselijke in een be
paalde tijd en plaats te situeren, maar die
nu wel eens in de verdrukking komen.
HET IS BIJVOORBEELD moeilijk aan
de held Tristan te geloven als daar op de
planken een man in een hobbezak staat;
waarom moet de traditionele blonde pruik
van de titelfiguur prijs gegeven worden
voor een zwarte? Dat is alleen maar ver
anderen om te veranderen. Maar overigens
vind ik Wieland Wagners synthetische de
cors best aanvaardbaar. Het moge dan
lijken alsof het spel zich afspeelt in de
wolken in plaats van in een bos. Het doet
aan Wagners muzikale betoog geen kwaad;
en dit toch acht ik de hoofdzaak, zelfs zo
danig dat mij steeds de lust, bekruipt om
de ogen te sluiten, om des Ie intensiever
de hoofdzaak van het kunstwerk in mij
op te nemen.
Als vaste medewerkers zullen voor het
seizoen 1959-1960 aan toneelgroep Arena
verbonden zijn de actrices: Nettie Noord-
hoff, Nanni Vermeer. Mary Wagenaar en
Kitty van Wijk, terwijl Adèle Bloemen-
daal en Alma van Elk voor het eerst als
vaste medewerksters geëngageerd werden.
Voorts zijn weer geëngageerd de acteurs
Ton Berger, Arthur Boni. Joop van dei-
Donk, Frans Koppers, Jan Korevaar. Peter-
van der Linden, Cees Pijpers, Jan Staal,
Henk Vote] en Kees Waterbeek. John
Kelly, Ru Linschoten, Hans Pauwels en
Gé Speelman zullen zich voor het eerst bij
Arena aansluiten.
De Haagse acteur Paul Meyer, die bij
..Arena" in Shakespeare's „De koopman
van Venetië" en Molière's ..School voor
vrouwen" opvallende prestaties verrichtte,
gaat dit gezelschap voor jeugdtoneel ver
laten. Met ingang van het komende sei
zoen zal hij aan het Rotterdams Toneel
verbonden zijn.
(Verkort weergegeven)
Zuiver. Nogal eens luisterend naar de
uitzendingen van Radio Brussel-Vlaams
valt het mij steeds op hoe zuiver Neder
lands daar gesproken wordt, het is werke
lijk een genot dit te horen, nu wij in ons
eigen land de taal steeds meer doorspekt
vinden met vreemde woorden, waarvoor
goed Nederlandse voor het grijpen liggen.
Ook de Nederlandse pers maakt zich hier
aan veelvuldig schuldig, in plaats van een
goed voorbeeld te geven. Dat een voetbal
vereniging zich gaarne kinderlijk opsiert
niet de toevoeging „boys" is nog te ver
geven, doch waarom zouden onze dag
en weekbladen niet het voorbeeld willen
geven van zuiver Nederlands te schrijven
waar dit mogelijk is en het veelvuldig
gebruik van woorden als „show, finish,
circuit" enz. enz. vermijden.
W. A. PHILIPPO
RAMON VINAY EN MARTHA MöDL
bleken beiden de gedroomde krachten om
de titelpartijen vocaal overtuigend te reali
seren. Het beroemde duo van de tweede
akte, geleidelijk culminerend naar de
hoogste extase, maakte een overweldigen
de indruk. En het speet mij dat ik wegens
het late uur om elf uur moest de derde
akte nog aanvangen de slotscène van
Tsolde heb moeten missen. Het donker ge
tinte geluid van Ira Malanink, als Bran-
gane gaf een treffend reliëf aan de dra
matische situatie, waaraan deze figuur een
zo belangrijk aandeel heeft. Gustav Neid-
linger typeerde met markante stemmidde-
len een ruige Kurwenal, wiens primitieve
affecties voor zijn meester op zeldzaam
natuurlijke wijze tot uiting kwamen.
HET NOBELE GELUID van Josef
Greindl in de rol van koning Marke was
bijzonder indrukwekkend en frappant was
ook het vocale timbre van Jos Borelli in
de rol van de verrader Melot. De neven-
rollen waren in goede handen bij Wim
Koopman en Ge Genemans. Het Konink
lijk Mannenkoor „Die Haghe Sanghers",
dirigent Jos Vranken, maakte een goede
beurt met het achter de schermen ver
tolkte matrozenkoor. Maar het allermooiste
wat aan deze Tristan-vertolking te beleven
was, betrof de medewerking van het Con
certgebouw Orkest, onder leiding van Fer
dinand Leitner.
DE VOORBEREIDING die Otto Klempe-
rer in deze taak gehad heeft buiten be
schouwing gelaten, is de uiteindelijke ver
wezenlijking van de zo rijke maar dan ook
gevaarlijke partituur een triomf geworden
voor Leitner. die niet alleen de kwaliteiten
van Nederlands eerste orkest op sublieme
wijze tot gelding bracht, maar ook de totale
uitvoering van Wagners meesterwerk mu
zikaal op een zeldzaam hoog plan wist te
brengen.
]os. de Klerk
In de eerste pauze van de opvoering
van Wagners Tristan und Isolde"
werden onder anderen aan de Kóningin
voorgesteld regisseur V/ieland Wagner
(in gesprek met Hare Majesteit), diri
gent Ferdinand Leitner (rechts) en
Martha Meid/, en Ramon Vinay, de
hoofdrolvertolkers (midden-links).
Advertentie
Het Duitse circus Krone heeft bij de pre
sident van de Groningse rechtbank een
kort geding aanhangig gemaakt tegen
het Nederlandse circus Boltini. De direc
tie van Krone, welke onderneming thans
in Amsterdam staat, beweert dat het cir
cus Boltini profiteert van de goodwill, die
Krone in Nederland heeft opgebouwd.
In en om Groningen heeft Boltini affi
ches geplakt met het opschrift „Wij ko
men niet in september, maar wij zijn er
nu al". Voorts staat er in grote letters
„Duitse circuskunst" en tenslotte „Or
kest onder leiding van Bob Kroonen", met
de nadruk op Kroonen.
Directeur Carl Sembach van Krone eist
dat de affiches binnen 24 uur worden ver
wijderd op straffe van een dwangsom van
duizend gulden. Het kort geding zal woens
dagmiddag worden behandeld. Circus
Krone, dat vanavond in de hoofdstad de
première geeft, zal Amsterdam eerder
verlaten dan de bedoeling was. De direc
tie verwijt de gemeente Amsterdam dat
het terrein, waarvoor 450 gulden per dag
moet worden betaald, onbegaanbaar is,
doordat het niet, zoals aanvankelijk niet
de gemeente was overeengekomen, was
afgedekt.
Na Amsterdam bezoekt Krone Haar
lem.
en mooi weer
geef toch een sporthemd,
zijn keuze ligt bij
VELU
GROTE HOUTSTRAAT 96
Telefoon 12210
Jazz-festival. Acht orkesten hebben
zaterdag deelgenomen aan het jazz-festival
op de Nobelaer in Etten. De deelnemers
waren onderverdeeld in de categorieën
„oude stijl" en „moderne muziek". In de
jury hadden zitting de heren ir. Eschauzier,
Pie Scheffer, Ger van Leeuwen, Guus
Jansen jr. en Hemmy Wapperom. De uit
slag was bij de Dixieland-orkesten: 1. The
Dixieland Seven uit Dordrecht met 709
punten; 2. The Wool Town Jazz Band uit
Tilburg met 676 pnt.; 3. The Sugar Foot
Stompers uil Breda met 674 pnt. Voorts
bij de moderne combo's. 1. Jazz ambassa
dors uit Eindhoven met 789 pnt.; 2. Het
I-Icnk van Buul trio uit Dordrecht met 746
pnt.: 3. The Explorers uit Antwerpen met
724 pnt.
Beeld onthuld. Het gemeentebestuur
van Delft heeft enige jaren geleden aan
vijf beeldende kunstenaars opdracht ge
geven tot het maken van beeldhouwwer
ken voor verfraaiing van de stad. Prof.
Paul Gregoire uit Amsterdam maakte een
beeld, voorstellende ..De oude en de
nieuwe stad", dat aan de Colijnlaan m
Delft op de grens van de oude en de
nieuwe stad werd geplaatst. In aanwezig
heid van verschillende autoriteiten is hei,
beeld, uitgevoerd in etringer tufsteen,
donderdag onthuld door de burgemeester
van Delft, de heer D. de Loor.
Prijs voor compositie. Ex-Koningin
Marie-José van Italië, die op enkele kilo
meters van Genève woont, heeft een in
ternationale prijs voor componisten in het
leven geroepen die haar naam zal dragen.
De prijs bedraagt 7.000 Zwitserse franken
en is bestemd voor toondichters onder de
vijftig jaar. Hel voor de eerste wedstrijd,
in november 1960. gekozen onderwerp is
een snaarkwartet met een zangstem.
LONDEN (UPI) Er dreigt een st-orm van protest op te steken over de komende
verkoop waarschijnlijk aan een Amerikaanse kunsthandel - van een schilderij van
Fieter Paul Rubens, dat ongeveer 1.500.000 gulden waard is. Twee leden van de
Labourpartjj in het parlement zullen in het Lagerhuis erop aandringen om het grote
altaarstuk van Rubens „De aanbidding der wijzen" in het land te houden.
De National Gallerj' van Engeland wil
het hebben. Vele Amerikaanse kunsthan
dels willen het ook hebben. En dan zijn er
nog een aantal particuliere verzamelaars,
die het eveneens willen hebben. Allen, be
halve de National Gallery zijn bereid er
een enorme prijs voor te betalen.
De „Aanbidding der wijzen" is het voor
naamste stuk van de vermaarde collectie
van wijlen de hertog van Westminster, die
op een half dozijn afzonderlijke veilingen
geveild zal worden in Sotheby's veiling
huis, te beginnen in deze maand.
De „Aanbidding der wijzen" een schil
derij op eikenhout geschilderd van vier
meter hoogte en meer dan tweeëneenhal-
ve meter breedte is het enige altaar
stuk van Rubens, dat zich in particulier
bezit bevond. De curatoren van de Natio
nal Gallery waren al sedert lang bij dat
schilderij geïnteresseerd. De moeilijkheid
is, dat zij niet de half miljoen dollars of
zo hebben om het te kopen, als het bij
Sotheby's in veiling komt. De meeste
kunstkenners zijn het er over eens. dat de
Amerikaanse kunsthandels de voornaam
ste kandidaten zullen zijn voor het schil
derij op de veilingdag van 24 juni.
En daarom zullen de Labour-parle-
mentsleden Kenneth Robinson en dr. Bar-
ne Stross, in afzonderlijke verklaringen in
het Lagerhuis vragen, dat er een legale
weg gevonden worde, om het schilderij in
Engeland te houden.
Niemand heeft nog een gespecificeerde
prijs voor de Rubens naar voren gebracht.
Maar een woordvoerder van Sotheby's
heeft, gezegd, dat de prijs „iets fantastisch,
iets geweldigs" zal zijn.
Op de veiling van 24 juni zullen, behalve
dit schilderij van Rubens, ook nog zeven
tien andere oude meesters uit. de collectie
van de hertog van Westminster verkocht
worden. Daaronder zijn twee landschappen
van Claude Lorraine, een tweede Rubens,
een portret van Titiaan en schilderijen van
Bassano en Cuyp.
Tct hoogte van het benzinestation aan
de Amslerdamsevaart te Haarlem is
maandagmiddag omstreeks halfvijf een
achtenveertigjarige chauffeur uit Laren
(Noordholland), die langs de rails van de
spoorlijn Haarlem-Amsterdam werk
zaamheden had verricht, met een trein in
aanraking gekomen. Enkele uren later
is hij overleden.
Een aannemersbedrijf uil Halfweg is
ter plaatse werkzaam in opdracht van de
Nederlandse Spoorwegen grondwerken
uit te voeren op de spoorbaan. Een groep
arbeiders was werkzaam en tegen half
vijf arriveerde een trein uit Haarlem. De
chauffeur C. van Oostrum liep tussen de
rails en collega's waarschuwden dat een
trein naderde. Vermoed wordt dat hij pas
kort voor het passeren van de trein ge
merkt heeft welk gevaar hem dreigde.
Hij sprong opzij en kreeg een duw. De
chauffeur bleef bewusteloos langs de rails
liggen. Later is hij korte lijd bij kennis ge
weest. Met een hoofdwonde en wervelfrac
tuur is het slachtoffer naar hel Sint Elisa
beth Gasthuis overgebracht, waar hij om
streeks zeven uur is overleden. De heer
van Oostrum was ongehuwd.
Het treinverkeer had enige vertraging.
Gedeputeerde Staten van Noordholland
hebben de bouw van het gebouw van de
Provinciale Waterstaat van Noordholland
aan de Zijlweg te Haarlem opgedragen aan
de n.v. Nelis te Velscn. die de laagste in-
schrijfster was voor de traditionele bouw.
Dit bedrijf had ingeschreven voor
.1 2.341.000.
In de an morgen gehouden vergadering
var» de Provinciale Staten van Noordhol
land heeft de Commissaris der Koningin,
dr. M. J. Prinsen, meegedeeld, dat Gede
puteerde Staten besloten hebben de voor
keur te geven aan de traditionele bouw.
Bij de aanbesteding was gelegenheid ook
in te schrijven voor geprefabriceerde bouw
en het bedrag der ineschrijving was
233.000 minder dan het laagste bedrag
voor de traditionele bouw. Geprefabriceer
de bouw houdt ook in dat het gebouw een
half jaar eerder gereed kan komen dan bij
traditionele bouw. Eerstgenoemde bouw
betekent echter een experiment, én houdt
meer risico in dan bij dc andere bouw.
Toch 'nebben Gedeputeerde Staten besloten
traditionele bouw te verkiezen.
Dezer dagen heeft een der grootste olie
maatschappij op Aruba, de Lago Oil and
Transport Company Lid. besloten tol uit
breiding van haar havengebied in de Sint
Nicolaasbaai op Aruba. Het is de bedoe
ling een der grootste nieuwe Nederlandse
cutterzuigers, de „Queen of Holland" van
de Amsterdamsche Ballast Maatschappij,
daartoe te gebruiken. Deze zal daartoe
worden voorzien van een cyclooninstalla
tie welke het opgezogen mengsel verdicht.
Het baggerwerk zal op 1 augustus aan
vangen. Men hoopt in januari 1960 met het
werk gereed te zijn. De waarde van het
contract bedraagt ruim 7 miljoen. De zui
ger zal zaterdag 20 juni uit IJmuiden ver
rekken. gesleept door L. Smit en Co's In
ternationale Sleepdienst.
(Van onze correspondent in Brussel)
De Belgische regering staat voor een
drukke politieke weck. De Tweede Kamer
wordt ongeduldig en wil op 1 juli met va-
kantic gaan, terwijl de Senaat, die niet
langer dan tot 15 juli wenst te vergade
ren, de economische en politieke wetten,
die tot donderdag in de Tweede Kamer
worden besproken, later in behandeling
zal nemen. Premier Eijskens heeft ver
klaard dat de regering verschillende be
langrijke ontwerpen van wet deze week
wil zien goedgekeurd en dat wekt enige
ontevredenheid, zelfs in de kringen van de
rooms-katholiek-libcralc meerderheid.
In de eerste plaats wil de regering voor
de vakantie nog vijf belangrijke economi
sche en financiële ontwerpen doen stem
men. De bespreking over de nieuwe alge
mene investeringswet, waardoor in België
lange termijn kredieten tegen een rente
van een tot drie percent zullen kunnen
worden verleend, is beëindigd en vandaag
komt het ontwerp ter sprake, waardoor in
België, naar Nederlands model, een poli
tiek voor een regionale ontwikkeling wordt
ingeluid. De gebieden van ontwikkeling
zullen van grote voordelen profiteren, on
der meer zullen de industriëlen, die in die
gebieden nieuwe bedrijven oprichten, van
de staat een subsidie ontvangen van een
miljoen franc 76.000.-) voor de finan
ciering van de nieuwe fabrieken. Rentelo
ze voorschotten zullen aan alle bedrijven
worden verleend, wanneer deze worden
gebruikt voor de invoering van nieuwe fa-
bricagc-procedé's, uitvindingen of het bou
wen van proto-types van nieuwe machi
nes of wetenschappelijke apparaten.
De woordvoerder van de socialistische
oppositie heeft verklaard, dat zijn fractie
de amendementen van de roorhskatholieke
„sociaal vooruitstrevende" vleugel op dit
wetsontwerp zal steunen.
Bij de senaat maakte de regering het
wetsontwerp aanhangig over dc vermin
dering van dc boeten en lasten van de po
litieke delinquenten. Een politieke delin
quent mag onder de thans nog van kracht
zijnde besluitwet geen openbaar ambt,
geen betrekking als onderwijzer, journa
list, uitgever of advocaat, vervullen. De
nieuwe wet verhelpt een aantal misstan
den.
Er is tevens sprake van de jaarvergoe
ding van de leden der Tweede Kamer te
verhogen van 225.000 frank tot. 300.000 frank
22.500.-) en, ofschoon sommige kran
ten hierover schandaal roepen, achten de
Tweede Kamerleden die verhoging volko
men gewettigd omdat zij door het parle
mentaire werk meer en meer in beslag
worden genomen.
De liberale partij heeft sterk aangedron
gen op de goedkeuring van een wetsont
werp, dat in de regeringsverklaring was
beloofd om het aantal zetels in de Tweede
Kamer, de Senaat en de Provinciale St.a-
Trivandrum (Reuter) De centrale re
gering van India heeft dc secretaris-gene
raal van de regerende Congrespartij naar
dc deelstaat Kerala gezonden om de om
vang van het verzet tegen de gekozen
communistische regering vast te stellen.
In vier dagen tijd zijn er hij ongeregeld
heden elf doden gevallen. Ook zijn er een
heden van het leger naar Kerala gezonden
om dc eigendommen van de centrale rege
ring te beschermen. Er zijn 450 arrestaties
gemeld.
Leden van de Indische marine bewaken
de olie-installaties in de haven Ernakoe-
lam aan de westkust.
Volgens AFP is in Trivandrum, de
hoofdstad van Kerala, gevochten tussen
vrijwilligers die een rooms-katholieke
school bewaakten en 'n groep die zich voor
het gebouw ophield. De politie heeft vrij
willigers gearresteerd die een rooms-ka
tholieke middelbare school bewaakten. De
bisschop van Trivandrum, dr. Vincent De
rara. heeft de Indische regering verzocht
tussenbeide te komen. Hij zei dat de politie
zonder instemming de school was binnen
gedrongen en dal de vrijwilligers de school
moesten verdedigen tegen een „commu
nistische aanval".
Het conflict in Kerala vindt zijn oor
sprong in de onderwijswet. D" directeu
ren van particuliere scholen hebben be
sloten hun instellingen te sluiten uit protest
tegen deze wet. Zij hebben vrijwilligers
gevraagd om de scholen te beschermen.
Een onderdeel van de huidige campag
ne van de oppositie is het posten bij de re-
geringsscholen die maandag na de vakan
tie hun deuren weer geopend hebben.
Talrijke inwoners van Brussel verdron
gen zich voor het stadhuis om de offi
ciële aankondiging van hel huwelijk
lussen Prins Albert en Prinses Paola
te lezen (foto links). De rechter foto
toont het jonge paar tijdens de vrolijke
en spontane intocht in Oostende. Ook
hier viel hun een enthousiaste en
hartelijke begroeting ten deel.
ten, bij de gestegen bevolkingscijfers aan
te passen en op de wijziging van de kies
wet, waardoor overschotten van stemmen
in de kiesdistricten op het provinciale plan
zullen mogen worden gecompenseerd. Bo
vendien zullen de splinterpartijen, die op
het. nationale vlak geen vijf percent van
het totaal uitgebrachte aantal stemmen
halen, niet in aanmerking komèn voor de
zetelverdeling in het parlement.
Er bestaat twijfel over of al die ontwer
pen nog voor de vakantie zullen worden
gestemd. De minister van Economische
Zaken heeft daarenboven op het laatste
moment nog een volmacht-wet gevraagd
voor de behandeling van de kolenvraag-
stukken. Die wet zal van kracht blijven
tot eind december en de Belgische rege
ring zal ervan gebruik maken om 'n fonds
op te richten, dat enerzijds een heffing zal
leggen op de ingevoerde kolen en ander
zijds de vrachtprijzen voor het transport
van de Belgische kolen per binnenschip
zal verlagen.
De kop van dit stukje heeft geen be
trekking op de kunstenaars, die exposeren
in de kunstzaal Magdalena Sothmann te
Amsterdam, maar op hun werk dat onder
de titel „Ezels" daar tot 16 juli te zien is.
Wel is het zo dat Paul Citroen zichzelf
voor een keer als ezel zag, maar dat mag
men niet zien als een kokette zelfspot,
maar als voorwaarde voor een werkelijk
geestig tekeningetje. De aanwezigheid van
enige werken, die niet alleen op maar ook
naar schildersezels ontstonden is een aar
digheidje, dat wijst op de moeilijkheid vol
doende gevarieerd werk bijeen te krijgen
voor een tentoonstelling betreffende dit
aLerplezierigste onderwerp.
Men vermoedt dat Magdalena Sothmann
op haar idee kwam door het werk van de
Israëlische schilder Ludwig Schwerin, die
hier eerder exposeerde en nog vele „ezels"
in portefeuille had. Want deze expositie is
voor een belangrijk-
deel een verlengstuk
van de vorige en ver
toont. zeker niet. de
minste kant van
Schwerins belangstel
ling en resultaten
daarvan. Gelukkig
dat Magdalena Soth
mann ook werk van
Groenestein wist te
pakken te krijgen,
want anders was het
ezeltje toch wat wei
nig aan zijn trekken
gekomen. In zijn
werk komt namelijk
het dier het dichtst
Dij ons. Het hiernaast
gereproduceerde ezel
tje is van Dick Elffers. We ontmoeten ook
een paar aantrekkelijke plasliekjes van
Leonie Molenaar. En dan zijn er enige
bijzonder fraaie-foto's van Maria Austria,
waarvan' enkele een schat van een ezels
veulen nog tonen, dat het wel eens ge
bruikte scheldwoord onmogelijk maakt.
Het ezeltje komt hier erg veel voor ir,
zijn omgeving en het is er soms zo ;n op
genomen. dat we er naar moeten zoeken.
Dat was bij voorbeeld voor mij het geva1
in werk van Pierre Apol (18761947), van
wie een wat primitief schilderijtje met
Don Quichotte en Sancho Panza vertoond
wordt naast een tweetal ietwat op Ja ranse
kunst geïnspireerde zaken. In de Spaanse
landschappen van Andrea erkennen wij
echter de ezels als onverbrekelijk daaraan
verbonden elementen, als steeds weer op
vallende tekens, kruisjes door het meestal
scheefhangen van een oor. En bij anderen
kwam de ezel toevallig wel voor in het
geheel en daarvan werd dan dankbaar ge
profiteerd door bij voorbeeld Jeanne Bie-
ruma Oosting en mevrouw E. Westen
dorpOsieck. Van de laatste zijn er ook
kleine aquarellen zonder ezels. Die zitten
dan met andere aquarellen.met ezels in een
passepartout en de welverzorgde fijne en
naar ik mag aannemen uitgebreide collec
tie van deze schilderes haalt men niet uit
elkaar.
Van de figuren, die hier regelmatig le
gast zijn vielen mij Fiedler en Van Gulik
niet mee. De laatste richtte zich wel op de
eze' maar tekent toch eigenlijk te slordig
of zelfs slecht. Ruth Fisher behoeft zich
(ik schreef dat al eerder) niet gehinderd
te voelen door haar specialisatie op dieren.
Zij en Jenny Dalenoord bezien de ezeltjes
met enige humor zonder in het karikatuur
te vervallen. Tegen dit laatste behoeft
trouwens geen bezwaar te bestaan gezien
een gelegenheidsprentje van Lex Metz.
Magdalena Sothmann zocht alles bijeen
wat de ezel betreft en zo ontmoeten we
ook oude prenten en nog enige oudere
tekeningen, waarvan ik die van Mauve
(18381888) noem. De Franse schilder Lor-
jou gebruikte de ezel voor een zijner het
moderne kunstbedrijf hekelende litho's.
We ontmoeten deze op een affiche. Ik be
sluit dan met het vermelden van de aan
wezigheid van werk van Langeweg, in
wiens vaak zo merkwaardige, verbeeldin
gen de ezel altijd goed zou passen, en een
plastiek van David van Kampen, die even
als Leonie Molenaar mij tot nu toe onbe
kend was.
Bob Buys
